Jacobi Facciolati Rudimenta logicae

71쪽

n Utique. Nam cum nunciamus, Des m Mam, iudicamus jussariam Deo conmatre cum tu

quid sint diximus in Par. I. de nom. divis . Illud nunc ex Aristotelis doctrina adjicimus, verbum nane vel significare substantiam, vel subit intiam malin modum . Si substantiam solam significet, diuinciam dicitii dis secum ahaeram ut haec, go sum. Quamvis enim idem valeat atque , iro finis existens; attamen ita loqui non solamus. Si

ivim prorasim, tum axioma . ego verbum e verbo tum protenonem onm Uamen:um . Familiariis tamen dicitia propositio . 3 Quia enunciatum quodlibet iudicium est, iecirco Stoliaci nunciata vocabant axiomaιa, a graeco αξιο οριο . Ciceris Acad. q. c. 29. Fundamentum Dialea a es, itidquid enuntaeis sues id autem neuatur αξίωμα, quod est quo effarnm haut verum esse , an falsum . Tria igitur apud Stolcos sunt eo nis iugata, παγ' , φωνη λεκτον, res, vox effatum . Veritatem re falsitatem, non rei aut voci convenire dicunt , sed soli est , inuidem lato perfecto. λεκπλεω τελῶ , quod axio

ma vocant.

c. Etiam pronomen reclini potest , ut si dicam, Noli censetii tamen a M , quia menti inest. v. lib. de Mune. xat Gio.' Poster Analytii. i. t. si mine porro

72쪽

Naturae ordo postulat, ut prius subjectum, deinde praedicatum ponatur. Quemcumque locum occupent, id, de quo asteriam aenunciatur, subj

praedicatuΙΡ. Omnis oratio, qua verbo ct nomine eo stat, es ne enunciari,

. . .

Minime sed ea dumtaxat, quae ait, aut negat. Itaque orationes, quae per verba infinita eL reruntur, quaeque aut petunt, .aut promittunt imperant, nunciationes dici nequeunt. Siquidetinnihil enunciant ideoque nec verum, nec taliam capiunt

colligi potest , euiuslibet nunelationis unam Munἰcam copulam esse vel bum substantivum . Proinde , si qua sit impliacata mobscura, per verbum hoc in suas partes solvitur Sexpeditur. Cum veteres Dialectἰc disputarent Interrogando ratio eminerans dicebatur ἐρωτη , quaelibet alia πι--: mae respondebatur pes M, vel ου reliqui longiore ser no stoici quoque exeludebant a suis axisinatis iussa, interm rogationes, precationes, exsecrationes, liue nullum iudicium continent, dc simpliciter λεκι dicuntur i eum axioma sit λεκτὸν πιτελες ι Priscianus lib. . Misa δε- , - - ροι--dem constramnes, onae par inminativum ab se ni is , Sisici αξιω Meb, vel συμβα-τα, vocant, idest dignitate , vel eonnia rares, ut APOLLONIVS ΑΜ LAT. Vide sextum Empita l. a. advers.Logic.ar. 77.

73쪽

, T Isariam diuiditur , idest ratione sotinae. φ

υ ratione materia: o udismia dividitur ratione materia D. Si materia enunciationis spectetur, tres sunt ejus species alia enim enunciati, plex est, alia complexa, alia composita Simplex dicitur, quae stimplicibus t minis constat, D- e justus. complexa , cujus termini complexi sunt, idei aliam quamdam nunciationem complectuntur quae dicitur Incidem ut haec apud Terentium in Phorm act risc. r. Inique comparaim est, ut ii, qui mimu ha seni, semper aliquid ad n divitiorib id i constat verbis illis, qui nininsuvisent. G-- νήια demum ea est, quae multiplici subjecto, aut praedicato constat . Haec autem compositio vel manifesta est, quae ςnunciationem explicitam facit; vel abdita, paullo obscurior, lis iacit enui ei

modum adhibebimus hae in parte , quae ceteroquin apud vulgares Dialecticos infinita est. De his Canus lib. 8. e. Theol. c. r. 7 sit meust , quid ause fueris viri Gah, a. s. D timea min. exponibiles, in iones, insta ues, νεμximai, si is id renui nostra in s iam in inrisi

74쪽

Deid is falsa cretaminatne utam D. nunciatio incidens interdum ad majorem quandam explicationem ornatum adhibetur Ioterdum autem subjectum totius orationis incit, Ae nodo quodam coercet, ut uni dico, Ilis, qui ex Deo non es , verba Dei non avidit. Hae si falsa sit, totam e punctationem compila mimiaminat; illa non item Sta Prima C. Hicta , cuius membra perparticulas ct vel ne conjunguntur , ex gr. Ars teles est Philosophus, ct Princeps Philosophorum: -- Meles me Philosophus es , nec Princeps Philoseph

r Ineidens nunciatio habet locum etiam in simplici 'e. En tibi circuli notio , in Diam incidit enimcutio, siue persectam eius rotunditatem effatur et Figabra plana , ω - 1us extremitas paribus a medio radiis attingitur . Plures etiam in qualibet nunciatione complexa possunt esse Incidentesci ut ii dicam, Tum illi , qti sapiant, taem n desipianici tu illi qui sunt nobiles omnis sinu ignobiles , sim discriminφ ον debent . a Ecce tibi exemplum nunciationIs IncidentIs, quae nihil efiicit sive vera, Ive falsa lit, apud Catullum carm. 8. Atqui non sitam ho se dieit unitum habere sicia, hineae supposita specuta, Mimur quam inest periurrit stamine Mela, Bincla minae, te aiisara ineae,

75쪽

k.m in tale pronunciatum verum sit, utraque pars debet esse vera Secunda disjuncta , cujus membξ disiunguntue per particulas vel , aut hisque simile I ex gr. quodlibet animal aut mas est, aut femina . In hac partes debent esse repugnantes; ideoque una tam tum vera est Tertiara pothetica, cujus membra copulantur perparticulam sci ex gr. Si mundus providentia CLrur, Deus est Hujus veritas non pendet ex veritate partium , sed ex recta conjunctione, consecutione. Porro prima pars, quae regitur a particula s, dicitur antecedens altera consequens quocumque loco ponatur. Nam interdum orationis ordo praeposterus est, ut inmorat. lib. I. ep. 3. Hoc opus, hoc sudimis parvi properemus, ct ampli Si patria volumus, s nobis vivere cari χ'

Gellius lib. 6. e. 8. Indacium , etIamsi cetera vera sunt , totum esse mendaeium diis eiιur. Ceterum ne mireris, quod diximus , particulam nee habere vim coniungendI. Valet enim non. 4 Gellius ibidem . V item aliud , quod Graee διεξ γμενον ξιωμα , nox disjunctum dismus. Id hujusmodi est Aue malum est voluptas, aut bonum, aut neque bonum, neque malum est. Omnia aurem , quae disjungi/tur , pugnantia se ἰnter sese oportet . Cicero op. e. 6. disjunctione plus uno verum esse non potes

mane Apuleius, Scholastie voeant conditionalem. Porro non per solam particulam si fit enunciatum hypothetia eum, sed etiam per cum , dum, alias, quae idem valent . Huiusmodi est illud Martialis lib. 2. ep. 6 . Dnm, quid sis , dubitas, jam potes esse nihil. 6 Siquis velit enunciationi hule is duabus superiori bus contradicere , ita collocare debet particulam non , ut

76쪽

bra colligantur per particulas significantes caus sun ex gr. ιιι nos, quia amamus, defendimus

' isti Ii- F- diversi judicia continet, auque e primit per particula garem ex.

Sexta relata, cujus una pars resertur ad aliam. Mab ea vim fiunt i ex uennium quisque suo minis rum servat in arca. -- se ei. Iuvenal. Sat. 3. 7

ea tu a, Occeptiva comparinisa, inceptiva, destim quae scilicet per particulas excludentes excipi: teS, comparantes, incipientes, desinentes , plura

judicia complectuntur non .omnibus manifesta, nisi evolvamur 8 .

femina est. Tum huic, tum superioribus enuticiatis Interdum si iis plici negatio ite contradicitur , interdum pluribus verbis opus est. Quacumque ratione fiat, curandum est, ut modus ipse anfringatur, qui naturam nunciati constititit, & ab aliis diastinguit. 8 Particulae ipsae ion semper adsunt ideoque magis sensus, quam verborum habenda ratio est, ut nunciationes

77쪽

munciatio ratione forma quomodo dissiditur P. Quemadmodum materia nunciationis est phaedicatum subjectum, ita forma ejus est praedicati cum subjecto conjunctio. Porro ratione formae dividitur nunciatio in necesariam , fortuitam, possibιlem, impossibilem. Necelsama est , cujus te

mini necessario conjunguntur; ut cum dico circi lus es rotundus. Forauita, cujus termini non nece

sario cohaerent ut cum dico pinies est albus. Posisbilis , cujus termini possunt coalescere ut cum dico: tu eris Logicus . Impossibilis , cujus termini conjungi nequeunt ut si dicam et equus es rationis consuli pariiceps . Quamdiu autem nunciationes ita e runtur, absoluta vocantur si vero modus ipse, quo praedicatum subjecto convenit, exprimatur, dicuntur in scholis modiales. Modi porro sunt quatuor , necessarium, fortuitum, possibile, impossibile rde quibus subtilia multa pro saeculi sui more principit Aristoteles in lib. de Enunciandi rati cap. Ia. 13. 8

od nos ortuitum diximus, SchoIastici vocant conis

r/ngens . Hoc ipsum a veteribus Graecis appellatur δρω κε,

possibile . Ine ab his dicitur quaestio αλὶ δυωατι , , de possibi libui, quae a Scholasti is dicitur de muris ontingentibus , a

78쪽

ηι A LI E sunt simplices, quae singula enuncia- tiones afliciunt aliae complexa, quae Pluribus nunciariori bus simul collatis conveniunt

apti Est eius extensio, clim merdura petitur a

subjecto. Itaque si subjectum latissime pateat, sit universale, nunciatio rit m versalis si subje' in si particular φ, si re Hm nuncia tio erit; si singulare sirie in sit, nunciatio Pilos erit Subjectum porro universale est , cui accedunt termini syncategorematici universalis omnis, nullus particulare, quQ conjungitur uni exprimitur nomine proprio, vel si sciscit. rxv, culum his. Quod si subjectum indefinitum sit, nulloque signo dignoscatur oportet signum apponere ut siquis dicaa, senex est morosus , videndum

est, num, apposito signo inii, recte habeat, sententiam ejus, qui dicit proprie exprimat ali-

79쪽

ter assumatur quidam , is sus 'um nur, 'Est ejus assirmatio, o negano, quae petitura praediisto si enim praedicarum a singitur sv

jecto , enunciatio assinat: si removetur, nunci

Sigmim omnis interdum intensionem exte iem; ut eum Te enisus serihi: Andri ui res ac tu idest ma)- re, non res omnes . liquando ertim ad qualitatem, Aretes, ut apud Horatium l. r. p. s. - .nisi clamine risis, ου, - - - ua . adest vulgue,

gari a Cicerone di hi x tum negam a

L . a Graecis bit mi V Fli autem per particulam Mon qu id destruit, cui apponitur , ut scribit Arillove les de nunc rat. cap. o. 44. itemque lib. I. Mor. cap. 46. Itaque in enunciatis modo assectis, si praeponatur modo, ejus vim i fringi. v. gr. Non est iandabiis seqvi voluptates : postponatur, non assicit nisi verbum , quod consequitur; v. r. Laudabue est non sequi voluptate r quod si apponatur non veroi homini, tum vero non facit eounciasionς negan- tem, sed dumt3ito nomen Ipsum ex finito teddit infinitum, ..gri V non iandab θροι volπω s.

80쪽

tione oritur Veritas, de falsitas. Nam si praedic, tum adjungitur subjecto, cui revera convenit, aut removetur a subjecto, cui repug t enunciatio

vera est; sin contra, falsa 3 . Commi sane L ex hac coniunctione viri ut

quadruplex enunciationum genus: --rsatis jens, quae exprinlitur per littera A, ut omnis homo es iustus: niversiis negans, quae exprimitur per liti

rain Ε, ut uisus A est justat: --uinis areni, quae designatur per litteram I, ut aliquis Mino est

sustus particu ris nexos, quae designatur per litto ramo, ut aliquis homo non es justus. Quae memorata gratia versiculis duobus comprehendunnii in schola tritis: riseri Α, nega E, -- grais iter in . Asseris , negars, sed parricauariter ambo.

P. Inter proprietates complexas primum Iocum tenet Oppolitio . Est autem pugna duarum enunciationum , quae eodem subjecto is praedicato

constant.

o dedieas erum virtuti inesse bonitatem ; alia abdisativa qtia abd an ali in de quopiam . Ratio huius locutionis est, quia apud vetustissimos latinitatis auctores dedieare idem eratae dicere, ut testantvr Festusis Nonius. CL De veritate, falsitate in hae prima Logleae parre, quae ad formam disputandi pertinet , nihil praecipitur , t dumtaxat derectam ciatione, &co exione enunciatorino Diuitia ' Cooste