Leipziger Studien zur classischen Philologie

441쪽

consolationum a Graecia Romanisque seripi. Ustoria erit. 47

Neo minus medii capitis sententiam inde videmus sumptam:

Cic. Acad. II, 44, 135 Plui. c. III med. Sed quaero quando ista suerint ab

Academia uetere deerata, ut animum sapientis eommoueri et conturbari negarent. Mediocritates illi probabant et in omni permotione naturalem uolebant esse quendam modum. Legimus omnes Crantoris ueteris Aeademici de luctu e. q. s.

Το δε ειρα του μετριου παρεκφέρεσθαι καὶ συναυγιν τα πένθο παραφύσιν .... τὸν δὲ μετριοπαθειαν Di καποδοκιμαστέον.

His comparatis nemini opinor dubium erit totum eaput esse Crantoris quamuis in fine demum laudati. - Rursus fontem nullo uerbo prodit Cicero in Tusc. III, 16, 34 adhibens id argumentum: 'Qui rerum naturam ... cogitat .... triplici congotatione Sanetur, primum . . . deinde ... postremo quod uidet malum nullum esse nisi culpam', quod Crantori disertis tribuit uerbis Plutarchus p. 114 C. Hic contra p. 109B Elysii Τerinaei historiae praelatur: τοιαυτα φασι γενέσθω, cum Cic. l. l. I, 48, 1lb eam Crantoris esse testetur. Nec desunt loci quibus ab utroque Crantorem exhauriri nec tamen laudari uideamus. Velut pro exemplis uirorum qui in orbitatibus sortes gepraeberent a Crantore prolatos esse Anaxagoram et Telamonem, Periclem et Xenophontem discimus ex Hieronymi nota ad Heliodorum de morte Nepotiani consolatione sepist. LX cui tot adminicula in restituendis Crantoris et Ciceronis libellis debemus. Adloquitur Hieronymus cap. V se ipsum: 'Ubi illud ab insantia studium litterarum, et Anaxagorae ac Telamonis semper laudata sententia: 'Sciebam me genuisse mortalem γ VLegimus Crantorem cuius uolumen ad confovendum dolorem secutus est Cicero. Platonis Diogenis Clitomaehi Carneadis Posidonii ad sedandos luctus opuscula pedicurrimus qui diuersis aetatibus diuersorum luctum uel libris uel epistolis minuere sunt conati, ut etiam gi nostrum areret ingenium de illorum posset sontibus irrigari. Proponunt iu- numerabiles uiros, et maxime Periclem et Xenophontem Socrati-

442쪽

Carolus Bureschnon minor in luctu quam in bellis uirtus suit et quorum orbitates in Consolationis libro Tullius explicavit'. In iudicio de hoc loco laetendo datur haec optio: aut illos

auctores consolationum legit ipse sanctas pater aut una Ciceronis consolatio fuit ei in manibus ex qua et illa exempla et illos auctores excerperet.. Atque hodi alterum statuendum esse statim intellegitur e loci indole. Etenim si Crantorem, de cuius unius lectione omnino possit cogitari, profert, extemplo autem addit Ciceronem eum esse seeutum, ipse inuitus, aperte tamen, prodit o Cicerone sese illum cognitum habere. Immo uero ipsam elocutionem quae est 'legimus Crantorem cuius nolumen . . . secutus egi Cicero' transtulisse uidetur ad uerbnm

Hieronymus e Cicerone qui 'in consolatione filiae erantorem inquit sequor' . Aeredit quod in fine illius loci se adhibuisse Ciceronis libellum ipse latetur.

Itaque totius loci, immo totius epistulae summam reapse esse Ciceronianam nullus dubito pro certissimo contendere. Sed nihilo minus conligitnr exempla illa, si ultimum quaeris sontem, e Crantore per medium Ciceronem proserre illum; nam

cum ex eis quos enumerauerat Cicero auctores suos, Ρlato

Diogenes, Clitomaehus ) Carneades j hac in re omnino non possint statui auctores, itaque restent soli Crantor et Posidonius de quibus suffragium feratur: cur tandem Posidonio calculum adiciamus, qui ne in Tusculanis quidem inter principes erat sontes, cum Crantorem a Cicerone in uniuersum

1 Narrat de Pulvillo: habemus Ciceronis narrationem. Memorat Maximos Catones Gallos Pisones Brutos Martios Scaeuolas Metellos Scauros Crassos Marcellos Aufidios. u. Cong. lag. 19 et cf. Cic. Tusc. III, 70.2J Plin. Nat. hist. praes. 22 s. Cons. frg. 8: 'Scito enim conserentem auctores me deprehendisse a iuratissimis et proximia ueteres transscriptos ad uerbum .... non Tulliana simplicitate qui da rep. Platonis ae comitem profitetur, in Consolationa filiae Crantorem inquit sequor'. 3 Hie scripsit 'de patria aversa' non 'de morte' consolationem. TuscIII, 22, 54. 41 Reliquit hie nihil nisi epistulas in quibus eiusmodi suaves mbages non admitti per se patet et usus docet.

443쪽

Consolationum a Graecis Romanisque seripi. historia criti 49

'simpliciter transscriptum ad uerbum' esso locupletissimo testimonio sciamus 2 Protulit igitur Crantor Sophoclei Telamonis uersus quos Ennius Tusc. III, 13, 28 'ex hoe et illa iure laudantur') uertit: Ego quom genui tum morituros solui et ei rei sustuli i) e. q. s. Idem iuxta posuit Anaxagorae dictum ut Cicero IIII, 24, 58 haec componit: 'Atque hoc idem et Telamo ille declarat et Theseus ille . . in et Anaxagoras: Sciebam me genui 88o modi talem', cuius quidem dictum etiam Plutarchus adsert p. 118 Dὶ quasi de guo. Protulit etiam historiolas illas de Xenophonte u. insta) et do Pericle quas in Tusculanis omisit Cicero, narrat, iterum ut de suo, Plutarchus p. 118 ΕΚ, ubi ipsam praelationem sibid. D

Eadem Hieronymi consolatione usus mihi uideor enucleasse in certo quodam gententiarum conexu Crantorem excitasse Delphica illa dicta quae sunt Γνωθι σαυτον et M δἐν ciγαν; id quod iam suspicatus est Schneider, ita tamen ut nullo argu mento frmare posset opinionem. Nam Plutarchum et Ciceronem in hac quidem re non consentire, cum ille p. 116 Cὶ utrumque dictum, hic in plane diuerso sententiarum conexu alterum tantum adserret si, 22, 52ὶ, ipse sensit. Sed audi mea

argumenta.

Primum iam Plato Menex. p. 248 Ε) in epitaphii parto

consolatoria in eodem orationis contextu quo Plutarchus ea adfert: LMλαι γαρ δὴ τὰ Μ ὁὲν αγαν λεγο/ιενον καLὼς δοκεῖ λέγεσθαι, et in Protagora sp. 343 Bὶ utrumque ut uere Delphicum exhibet, ut uel inde probetur Crantorem fidelissimum sectatorem ea data occasione adhibuisse. Praecipue autem me mouet Hieronymus qui alterum dictum et is quidem in eodem contextu quo Plut. laudat; aliter Cicero nescio qua de causa in Tusc. 1, 22, 52 de animi natura disputans alterum dictum

1ὶ Trag. Rom. inc. inc. lag. XLV R. Nec do Ennio, horum uersuum sitne auetor, nec de graeca sabula certa memoria constat. cf. Ribbeckii R6m. Trag. P. 133. 2 Cf. Tusc. III, 58. IV, 53; obseruauit unus Matthiaeus p. 50.

444쪽

Carolus Buresch

sio adhibet: VCum igitur fApollo) 'Noseo to' dieit, hoc dieit

Nosce animum tuum V ij. Sed iam comparando rem inlustremus: Plui. 1lsi O Hieron. C. VII A

statim post commemoratum nimiumISed obsecro ut modum adhibeas in Niobes luctum : δυ' ἐστὶ τῶν dolore, memor illius sententiae 'Ne κων γραμματων Ταμαυσz' ἀναγκαιο-iquid nimis'. - Interuallo interis τατα προς τον βloν. to I'νω θιlposito item adfert Nioben nimis lu- σαυτον καὶ et o Muδὲν ἄγαν. gentis exemplum .

Ex quibus omnibus uidetur elucere Crantorem utrumque, Ciceronem in Consolatione alterum illorum dictorum excitasse in eo conexu in quo Plui. et Hieron. ea Seruauerunt. Duorum locorum originem quos radices trahere e Crantore uel consensu Ciceronis et Plutarchi probatur, confirmat Hieronymus:

les ait bestiolas quas lἐστιν αοριστος ἐπεὶ dam nasci e. q. s. καὶ των ζώων ἐκείνων conser nostram longis- α περ loro ρουσι περὶ simam aetatem cum to ν Ira 'ον γιγνορανα aeternitate; in eadem e. q. s.

propemodum qua illaeisSequitur eisdem sere uer- bestiolae reperiemur. bis de bestiolis illis μερίοι et fabella .

Subesse unum sontem his tribus locis in propatulo est, quamuis pro suo quisque ingenio omiserit adiecerit amplificaueriti Diseimus deinde Ciceronem haec hausta e Crantore jetiam in Consolatione habuisse.

13 Rursus alio consilio dictum adhibuit Sen. cons. ad Marc. XI, 2.2ὶ Vides ut h. l. Cie. et Plui. quamuis Crantori totum locum debeant, alter Aristotelem auctorem quem nimirum ille laudauerat nominet, stitersti famam prouocet. Eodem modo su. p. 51ὶ in tabula quae est de Cleo-bide et Bitona Cicero Herodotum nominat, Plut. iterum famae se addicit. Hieron. XIV BNam si nongentos uitae

excederemus annos

tamen nihil esset Praeterita longitudo quae esse desisset. Etenim Inter eum qui decem uixit annos et illum qui mille, postquam idem

uitae finis aduenerit ..., transactum omne tantundem est.

445쪽

Consolationum a Graecia Romanisque script. historia crit. 51

Postremum adiuuante Hieronymo Crantori uindico Nioben pro nimium lugentis tristi exemplo laudatam, optimo nixussundamento si quidem ualet aliquid triplex idem consensus:

Cic. III, 26 63 Plut. lis C Hier. e. XIV ΕΕt Niobo fingimr El γ ν η Νιοβη κατα Unde et Nioben, quia lapidea propter τούς μυθους smeditata es imultum fleuerit, in lapi-

aeternum, credo, IniSeti ora o- αώ. .. βλασ-ldem ... commutatam luctu silentium. ταῖς τε τέκνων βριθομμαlfinxit antiquitas.... τελευτήσει, ουκἄν οντως tDe lacuna explenda u. ἐδυσχέραινεν ως καὶ το ζην infra. ἐθέλειν ἐκλιπεῖν δια TO μέγεθος τῆς σνιις ρας e. q. s.

Iterum Rperte, opinor, ex uno sonte haec fluxere quae tamen ut cuique libitum est uariata sunt. Ex his quae adhuc de Plutarchi et Ciceronis communilante eiusque usu exposui, cogor concludere quod iam indicaui: propria quae sint siue elocutionum siue sententiarum lumina illis communia, si quidem unus idemque sons agnoscatur, Crantori esse tribuenda. Quod ad amussim in multos locos quadrat, quibus praemitto eos, in quibus tertius aecedit socius Axiochus. Sed hic nimirum non tam Crantorem adhibui8sequam ab hoc adhibitus esse censendus est.

Λια τουτο καὶ οἱ θεοὶ Deorum immortalium iu-1Λέγεται δὲ τουτοις μαρ- τῶν ἀνθρωπείων ἐπι-Idicia solent in scholis pro-iτυρεῖν καὶ το θεων. στήμονες. οἶς αν περὶIferre , nee uero ea fingere nulστου ποιῶντο, ipsi, sed Herodoto auctore i ησθησομαι δὲ τῶν. . . θῆττον ἀπαλώττοουσι .istliisque compluribus. Pri-iπασι δια στοματος.

In narrationibus sabulae quae est de Cleobido et Bitono tanta similitudo elocutionum quamuis adstrictius Aeschines narret obseruatur ut artissima a quouis perspiciatur cognatio i).

446쪽

Carolus BureschPergunt autem Cicero et Plutarchus:

ad quos conseras Aeschinem, breuissimum eum quidem. Hac quoque fabula eisdem sere uerbis narrata Plutarchus proseri de Pindari morte sabulam, qualis ceteroqui non traditur i); pro qua Cicero historiolam de Sileno quae apud Plui. p. 115 B) et Crosphontis dictum ' notissimum, ex quo alterum uersum adfert Aesch. in Axiocho p. 368 A; tum uterque sabulam de Elysio cum oraculo illo sic narrat ut alter ex altero pridem sit emendatus. Clausulam adiciunt:

Cie. 1isi init. Plui. p. l09 DextrΗis et talibus auctoribus usi confir- Τοιαυτα δή σοι καὶ τα τῶν διπο- mant causam rebus a dis immortali-lμάτων tων παρα τοῖς ἀρχαloις ανα-bus iudicatam. γεγραμμένων.

Nimirum totus hic locus Crantoris est: accedit quod 'numquam cuiquam quisquam' probauerit utrumque primum hausisse sabulas de Cleobide et Bitone et de Trophonio et Agamede gane ex uno sonto qui tamen non esset Crantor, tum utrumque ad hunc Crantorem accessisse, ut sabulam quae est de Elysio hanc enim tribuit Crantori Cicero si lib) ex eo haurirent. Et omnino naide esse probabile has tabulas eiusdem argumenti uinculo aliquo inter se conexas ex eodem descendere sonte nemo non congedet. Iam ceteros locos illis communes itaque Crantori uindicandos, quoniam pridem conlecti nouissime ab Heinio δὶ et a Corsseno si. l. p. 510sqq.ὶ transscripti sunt, hac critica disputationis parte praeterire liceat; duos adpono nouos:

Tusc. III, 28, 66 Plut p. 112 CQuid est autem quod plus ualeat ad Εἰ δὲ μεταθήσιν ποτε, τί ο- vdqponendum dolorem quam quom estiμεταtlθεσαι καὶ σεαυτον ἀνέλκεις intellectum nihil profici et laustralia τῆς arratας; lj Cf. Pind. uit. p. 9 ed. Boeckh. et Paus. IX, 23, 3. 2 Eur. lag. 452: Eχρῆν γαρ θμας συλώ.ογον ποιουμένους l τον cνυντα

3ὶ De sontibus Tusc. dispp., progr. Vimar. 1863. Dissiligod by Corale

447쪽

Consolationum a Graecis Romanisque script. historia crit.

esse susceptum. Si igitur deponi potest, etiam non suscipi potest. Tusc. III, 16, 34sCalamitate tactus sanatur quod humana humano ferenda intellegit. oὶς γὰρ λογοις roυ χρονον προιον rος χροσάμενος ἀπολυ σοῦ, τουτοις

Crantor igitur fortasse soluto metro adtulit Menandri j illud Aν εὐπένευς χρὴ τυχας φέρειν, ξένε

Qua exhortatione illum ut censeam usum esse adducor uel eo quod exstat ea apud Ciceronem iuxta illam gententiam quam Crantori disertis uerbis a Plutarcho p. 114 Cὶ tribui supra p. 47

Altero loco disputaturus sum de consensu qui cernitur inter nonnullos locos Tusculanarum et Axiochi quibus semel accedit Plutarchus. Quos locos partim iam notauerunt Perionius δὶ et Schneider j, exscripsit Corsgenus l. l. p. 516 sqq. Qui cum primum Tusculanarum librum studeret repetere, id quod nemini, opinor, probauit resutauitque Himelius, e Ciceronis praeceptore Posidonio, illum et Axiochi auetorem ex hoc illos locos hausisse serio ausus est ponere. Quocum mihi ex mea de Axiocho sententia omnino non potest esse disputatio, cum praesertim mirae huius opinionis fundamentum j iacere haudquaquam potuerit. Itaque satis habeo proponere meam coniecturam ex qua potius Crantorem medium ponam inter Aeschinem et Ciceronem Plutarchuinque.

Ii Com. IV, 293. 2 u. Fischeri ed. III. Axiochi p. l98 de qua cf. supra p. 9 Rdn. 4. 3ὶ Da Cic. Cons. p. 13. 43 Pstrum peritus, ut uidetur, ipsius Ariochi dictum illud quod est 'mors non pertinet ad nos' e. q. s. et alia quae Prodici sunt a quo quaedam Epicurus accepit, huic quasi auctori tribuit Corasenus; eodem inclinat nunc Helaetius I. l. p. 332 cum de Axiochi fide dubitet, minus recto nisi fallor. Ille autem si quas habuit causas debuit certe proserre, quoniam inde profectus Rrgumentatus e3t.

448쪽

Carolus Buregeh

Mira certe est similitudo rationis illius propriae qua Aeschines sp. 370 B) et Cicero Tusc. 1, 25, 61-63. 68-70)

diuinam originem humani animi student demonstrare: enumerant animi uarias uirtutes quibus usus homo bestias superauerit ), uitae societatem constituerit, urbibus condendis, praecipue autem perscrutando caelum et sidera, desectus et restitutiones lunae atque temporum conuer8ionem obseruando, denique exercendis

εἰ ιυν τι θεῖον οντωςlsic sex memoria rerum et inuentione et celeritate ἐνῆν πνευμα τυ φνχῆ,lmotus omnique pulchritudine uirtutis uim diuinam δι Ου Τηνtων tutiκῶνδεimentis agnoscito. cf. I 62 extr. Quae omnia qui περίνοιαν καὶ γνωσιν uidit is docuit similem animum suum eius easo επεν. qui ea fabricatus esset in eaolo.

Aptissimus hic locus mihi uidetur ad discendum quomodo sons a riuulo discernatur. Fluxit uerbosa et inflata illa narratio qua Cicero ita gaudet ut bis eam lectori offerat, ex Axiochi tenui simplici sobria argumentatione. Quem ipsum cum nullo modo po8sit sumi a Cicerone esse adhibitum, medium

sontem esse Crantorem censeo.

Adparet deinde triplex hic consensus:

449쪽

Consolationum a Graecia Romanisque script. historia crit. 55

Sed priusquam ad commentandum hunc locum adgrediar, alterum locum adiungere opus est prorsus eiusdem argumenti, insignem tamen peculiari quadam imagine siue commento atque Cieeroni et Axiocho communem:

Cic. I, 90 Qui enim satis uiderit . . . Rnimo et corpore consumpto ... illud animal quod fuerit factum esse nihil: is plane perspiciet. . . in nec pluris nunc f eere M. Camillum hoc ciuile bellum quam ego illo uiuo secorim Romam captam. Cur igitur et Camillus doleret si haec post CCCL annos euentura putaret 2 et ego doleam, si ad decem milia annorum gentem aliquam urbem nostram potituram putem γEst profecto notabilis quaedam et peculiaris cogitatio et plane Graeca, quam Tullius bellicosis suis Latinis pluribus

explicare et inicere studuit; eadem de causa pro Graecis nominibus Romani clarissimi nomen substituit t). Similem argumentationem cum simili imagine praeter hos unus Teles praebet, ut etiam hunc e Crantore hausisse concludam. Sunt autem talia': 'Nial αλλ' οὐκ Hι εσται' sic interpellat consolatoris adloquium lugens . ουδὲ γαρ ῆν με ριοστον ετος, Ου δ' ἐπὶ Te cuικων, Ovdὲ γαρ κατα προπαππους σου. σὐ δὲ ἐπὶ μὲν

Fortasse cognationem locorum etiam indicat in eadem argumentatione quamuis paulo diuersa ratione ab Aeschine et Cicerone inlatus Hippocentaurus; mirum certe esset si alter alterius nescius in hoc tam remotum exemplum incidisset Αx. 369 C: Cic. I, 90). Ceterum non alienam suisse ipsam illam gententiam a uetere Academia praeclare euincitur simili dicto Arcesilai et ipsius ueteris Academici, qui Crantoris intimus amicus heresque et summo amore et studiis cum eo coniunctus erat. Qui docuit haec ': τουτο τὰ λεγοιιενον κακον ὁ θανατος

450쪽

δένα πώποτ' ελυπησεν. - Accedunt pauca uestigia eiusdem generis e quibus unum iam obseruauit Nelcher p. 513: Axiochus et Ciceronianus 'discipulus' post praeceptorum orationem aeque exclamant): Tusc. l, it 2 l Ax. 370 DEPrior enim pars orationis tuae faciebat Ela τουνανrlον με τῶ λογω πε- ut mori cuperem ... somnino aut m Or&-l μέστακας' Ουκέτι γάρ νωι θανα-tione persectum est, ut mortem non du- rou δέος ἔνεστιν, αλ Q δ' καὶ cerem in malis . l ποθος.

ad quem locum uelim conseras alterum hunc p. 366 C, ubi Socrates audita Prodici oratione: Ita, inquit, sum adlaetus ti στε ευγε ιιἐν παρα ακαρῆ διέγραφα τὸν sylo ν καὶ ἐξ ἐκείνου θανατῶδ ιιου pinsi. Scilicet εἰρωνι is increpat. Nec minus memorabilem elocutionis et sententiae similitudinem inuenio eis locis quibus uterque disputat de metu ipsius temporis puncti quo fiat mors; praelatur Axiochus haec: αλλ' o υκ old ' oreti ς reae' aDeto et o δεινὰν γενομέν is οἱ μὲν

καρτεροὶ καὶ περιττοὶ λογοι υπεκπνέουσιν. . . . p. 365 C

Cic. 1, 83 illud angit uel potius exeruciat, discessus ab omnibus iis quae

sunt bona in uita

Talem autem locum apud Crantorem sui8so etiam inde ualde probatur quod omnia quae apud Ciceronem usque ad finem capitis secuntur ex illo uidentur transscripta: pergens enim statim laudat Cicero Consolationem suam in qua satis deplorasse se dicit uitam: scilicet secit hoc secundum Crantorem ; tum laudat Hegesiae librum illum famosum quem cum nusquam iterum laudet, inuenisse eum in Crantoris illi fere aequalis libro memoratum pro certo adfirmauerim; tum sequitur Callimachi epigramma quod supra i p. 40 sqq.) Crantoris

libro uindicauimu8.

Postremo solus Cicero l, 48, 11 b) uersus Cresphontis Euripidei frg. 452 N.ὶ Crantori uidetur debere; accedit quod