장음표시 사용
531쪽
Consolationum a Graecis Romanisque seripi. historia erit. 137
Sio 'sera' ieiunia conrigenda sunt. Veram enim famem opponit ei quae gulae deliciis incitari nomituque reconeiliari solebat. Atque Bonnensis liber, post Tegerng. optimu8 testis, habet lacunam quae superscriptis litteris 'se' suppleta est
VI. In libri III earminis VIII nersu 1 Pei per quod scripsit Eheu quae miseros tramite deuios Abdueit ignorantiallacit contra usum cum cunctorum poetarum Romanorum tum ipsius Boethii. Nempe cum plurimis codicibus - in Tegeras. quoque s erasa est - restituendum: Eheu quae miseros tramite deuio Abdueit ignorantia. Ecce adeo in pedestri oratione hanc elocutionem multo magis praegnantem praefert consolator: III, 2 pros. p. 52,ta P. 'Est enim mentibus hominum ueri boni naturaliter inserta cupiditas, sed ad salsa deuius error abducit. cf. III, 8 pros. init. 'ad beatitudinem uiae deuiae'. Hiatum illum in ordinibus inconexis omnino probum poeta non fugit. u. II, 3, 9. III, 10, 5. 8. IV, 1, 25. VII. Ibidem carminis XI uersum ili sic equidem censeo restituendum: Quod si Platonis musa personat uerum, Quod quisque discit id memor recordatur. pro eo quod legitur immemor. Spectat enim Plat. Phaed.
Excursus XL ad p. Il7 . Volhmannus in resutando argumento a Dideroto et a Ruh-hopfio l. l. p. 206 ex auctoris cum Stoicorum doctrinis pugna petito ad locum qui est in cons. ad Pol. e. XVIII go b et 6 neglexit comparare grauissimum locum qui est epist. XCIX
εο tb et 26. Sed quid rei sit explicemus. Ait Ruhhopfius, si libellus qui est ad Polybium ingenuus esset, Senecam sibi sine ulla
532쪽
Carolus Bureschratione contradicere, si quidem in c. XVIII st 5 cet seio - eon. pulisset') detrectaretur Stoicus, quem Seneca semper profiteretur. Perperam. Primum enim illum sugerunt qnae ο 6 adiunguntur: Fluant lacrimae, sed eaedem et desinant. trahantur ex imo gemitus pectore, sed iidem et finiantur'. Et nunc compara quae uerus Seneca epist. XCΙX ο 15 profitetur: Quid', inquit, 'nunc ego duritiam suadeo et in lanere ipso rigere uoltum uolo et animum ne contrahi quidem patior 2 Minime. Inhumanitas est ista, non uirtus, lanera suorum isdem oculis quibus ipsos uidere ...' et β 26: 'Hi Metrodori secta.
tores dicit) sunt qui nobis seil. Stoicisin obiciunt nimium rigorem . . . . aucupari. Nos quod praecipimus, honestum est:
cum aliquid lacrimarum adsectus effuderit et, ut ita dieam, despumauerit, non esse tradendum animum dolori'. Vides ut nihil de sententia peccauerit qui Senecae personam induit. Verum omnino et illud profiteri potuit et Stoicus esse Seneca. Nam cum in aliis tum in hac re inter se dissidebant Stoici: sitne postulanda sera illa aναλγtigia necne.
Audi Calvisium Taurum Platonicum philosophum sapud Geli. XII, b, 10): 'Haec ergo mala) uir sapiens tolerare et
cunctari potegi, non admittere omnino in sensum gui non potest: αναλγγέα enim atque απαθεια non meo tantum, inquit, sed quorundam etiam ex eadem porticu prudentiorum hominum, sicuti iudicio Panaetii, grauis atque docti uiri, inprobata abiectaque est'. Inter illos quosdam nimirum Seneca suit. Idem postea censuit Marcus Aurelius imperator et stoicus προς έαντον V, 26
δαένειν. Meministine eiusdem Crantoris et Epicuri praecepti 2 u. Supra p. 46 et 6 i. Excursus XV. ad p. lib). Graeci plurimi sunt in eis uerbis praepositione συν compositis quibus significetur complures simul id facere quod simplicis uerbi notione exprimitur; quaecunque autem uerba ad
533쪽
Consolationum a Graecis Romanisque script. historia crit. 139
hoc genus pertinent, absolute set cum objecto quatenus transitiva sunt) usurpari possunt. Talia sunt - ut ad propositum
statim accedam - e. g. συναλγεὶν, συναχθεσθαι, συι-ενθεIν, συνδακρυειν, συνθρηνεῖν, συμπασχειν, συνηδεσθω, quibus quae
uernacula opponant Romani non uidentur habere. Apud eos enim praepositione con teste exemplorum legione potius augetur et intenditur simplicis uerbi notio. Itaque si complurium in idem agendo societatem indicare uolebant, aut uocem 'simul' adsumere aut loquendi circuitu uti cogebantur. Ea uerba quae hac norma non uidentur adstringi, aut graecissant aut omnino labante demum Latini sermonis integritate ingruerunt. Latine
igitur nemo commoriebatur eum aliquo, nam Plautus Commorientes suos e graecis Συναποθνήσκουσι uortit barbare; nec minus Ter. Andr. 645 'Postquam me amare dixi, complacitast tibi' ad graecum συνήρεσε redire uidetur, nisi sorte ut Haut. 773 et saepius apud comicos omnino intellegendum est 'valde placuit'. Apud Gellium sXVII, 9, 4ὶ uoce 'complacebat' nariatur id quod io 3) praecedit 'conuentum est', i. e.
inter eos conuenit. De uno uerbo 'compascere' quod et
semel apud Ciceronem et in quadam inscriptione adparet, possit dubitari sitne nere Latinum an descendat a graeco
Nam omnino huc non quadrant cetera quae sunt 'condicere conspondere compromittere ' coti inter sein, neque 'con- susurrare semel dictum est graecissanti Terentio in Haut. 473 Syrus cum illo uestro consusurrat: conferunt consilia' conloqui concinere 'utpote in quibus don non 'simul' sed iterum inter se' ualeat; neque uero 'concumbere', quippe quo uerbo loci, non temporis communitas notetur. Reliquus grex aduenti eius est: 'eommilitare Flor.), competere Iustin., Aur. Viet.), complaudere, condi 8cere Apul. 3, conspatiari Petron. , correcumbere Tertuli. , congaudere conue8ci corregnare Τertuli.). - Nuno ad singula.
a) 'eondoleo' ualet ubique 'penitus doleo'; u. Plaut. True. II, 8, 2. Cic. Tusc. II, 22, 52. de Or. IV, 2, 6. Hor. Sem. I, 1, 80. Ou. H. V, 3, 32. Primus Τertullianus uocem adhibet ad
534쪽
signifieandam notionem 'simul dolendi'; de poen. 10: 'Non potest corpus de unius membri uexatione laetum agere: e o n doleat uniuergum necesse Mi'. Idem ualet in raram uocem 'condoleseere'.
b) 'eonlaerimo' sive 'uehementer fleo'; et ecce Plaut. epigr. apud Gell. l, 24, 3 se Varrone :simul omnes e o n lacrumarunt.
adde Ter. Andr. I, 1, 82. Cio. Somn. Scip. l. pro Sext. 58.e eompati' omnino nisi apud Tertullianum sadu. Prax. 29. anim. 53 et apud Angustinum sepist. 40, 6. Consess. III, 2; utrisque locis scit. id quod est 'cum aliquo p non legitur. d, 'conqueri' ubique est 'uehementer queri'. Perperam enim Sil. Ital. VIII, 94 excitatur: Con queritur que tibi et sperat responsa remitticum hoc loco Anna Didonis soror ad Iuli imaginem questus
mittens sperat fore ut ab illa responsnm remittatur; igitur non cum eo sui Forcellinus ariolatur, sed ad eum conqueritur. Perinde caue ne Pacuv. 365 R. 'simul una enicarier conprecamur' de notione simul precandi cogites. In pense prineantur alter pro altero Pylades et Orestes. cursus XIIL ad p. l 20). Plaut. Stieh. 538 'praesente ted apologum agere unum uolo'. Narrat sabulam. es. 54l. 570. Qui oratorem instituunt, passim 'apologorum uel sabellarum' narrationem ad recreandos defessos auditorum animos commendant: Rhet. ad Her. 1, 6, 10 'apologo, sabula'. Cic. de inu. l, 17, 25 uel apologum uel sabulam'. de or. Π, 66, 264 Caesar de sacetiis disserens) ad hoc genus... narrationes apologorum'. Quint. inst. or. VI, 3, 44 'in apologis et quibusdam interim etiam historiis'. Suet. de rhet. 1 sp. 121 Reiff. nam et dicta praeclare per omnes figuras, per casus et apologos aliter atque aliter ex
535쪽
Consolationum a Graecis Romanisque script. historia erit. 141
Hie quidem locus emendatricem manum desiderat. Nam easus' neque historiae giue ueri euentus' sunt, id quod Ernestius .et Oudendorpius dubitanter statuerunt, recte detrectauit Fr. A. Wolfius, neque uero h. l. possunt intellegi nominum casus per quos pueruli singula uerba declinent uarientque, quoniam non do triniali disciplina sed de institutione oratoria res est. Αtque ut possit per se h. l. de casibus grammaticis cogitari: quis homo sanus audeat coniungere' praeclare dicta per casus et apologos exponere γ' Itaque ex eo quod legitur easus' elicio quae optime et saepe iuxta apologos ponuntur 'iabu
Gell. II, 29, 20 'Hunc Aesopi apologum'. Fortunatian. art. rhet. Π, 23 Rhet. Lat. min. p. 1lb H. Circa rem quot loci sunt 2 addunt quidam et apologos, ut sunt Aesopi sabulae'. Mart. Cap. de rhet. c. 49 idem scribit. Victorin. p. 199 Η. 'Apologi sunt ex rebus humilibus compositae quaedam sormae ac species ad uiuendum, ut exstat illa de mure et leone'. Iul. Victor p. 399 apologo, i. e. sabula'.
536쪽
Philodemi αερι θανατου libro. Dum disputatio niea typis inprimitur, nuper a Sigfrido Mehlero Philodemi e libro quarto περι θανατου quae ex8tant Dagmenta eduntur. E cuius praelatione eum discerem Dagmenta illa iam anno h. s. XLVIII in Herculanensium noluminum collectionis prioris tomo IX ab Oetauiano academico Herculanensi edita esse, primum sane aegre tuli quod liber qui ad meum propositum tanti esset momenti prorsus me fugit. Mox tamen ubi ipsam Neapolitani editionem diligenter examinaui, feliciter nertisse inscitiam meam non sine gaudio animaduerti. Etenim, ut omittam academici neglegentiam et ridiculam quandam graeci sermonis ignorantiam, Neapolitanum illud apographum, quemadmodum nunc cognouimus, ab homine qui neque oculos satis intendit et saepe, ut ipse Philodemus ait, in utramque aurem dormiuisse uidetur exaratum est. Quibus subsidiis si
usus eg8em, laborem meum ad inritum cecidisse nunc uidissem.
Sed ubi Mehleri editionem paraui, seruore quodam in reliquias illas incubui inuenique eum quem exspectaueram scriptorem qui totus in consolationum materie uersaretur itaque, si quisquam, mihi tractandus esset. Et iam quae disputationi meae addenda essent animo larmaueram, cum alterum papyri apο- graphum, Hayterianum dico a Scottio nuper editum ), quo ipsone Meliter quidem uti potuerat Gardthauseni nostri singularis humanitas mihi suppeditavit. Quo conlato et Mehleri apo- graphum parum fidum esse adparuit et multa ad emendandum supplendumque scriptorem apta uerum schedarum habitum ob oculos habenti se obtulerunt, quorum sane complura Dielsium δ)
537쪽
consolationum a Graecis Romanisque seripi. historia erit. 143
et Blassium ν) praeoccupasse breui post comperi. - Totius libri
περὶ θανατου locos discernere, fragmenta enarrare et commentari adnotationemque eriticam adicere in animo erat: quod tanta temporis breuitate non satis accurate fieri posse cum mox intellexissem, quae noua haberem inuenta cum maxime delibanda constitui, cetera non ita multo post deprompturus. Addendum ad p. 64. Epicureorum agmen claudit PHILODEMUS Cieeronis tempo-
περι θανaτ τυ quattuor ut uidetur libros composuit. Is primis III libris de mortis natura in commune disputasse censendus egi; quarto, cuius ampla eXstant fragmenta, mortis percen8et solacia mortalesque adsidue monendo nihil ad eos pertinere mortem Omnem eius metum radicitus exstirpare nititur. Ita
hic liber quartus proprie dici potest θεραπευτικος, quemadmodum Chrysippus operis περὶ σταλον librum quartnm tin quo multa consolatoria insuisse supra p. 37 monui) inscripsit; et repntanti mihi quales intercemerint inter Epicureos stoicosque rationes suboritur suspicio haec scripta Chrysippi et Philodemi indolo et materiei distributione inter se similia fuisse ). Quanti autem momenti sit Philodemi libellus ad restituendum grauissimum Epicureae philosophiae de morte eiusque solaciis locum lacile adparet. Deinde, cum Epicuri doctrinama sectatoribus paene integram propagatam esse sciamus, in Philodemi περὶ θανατου libro Epicurum quodam modo eiusque consolationes habemus. Itaque uel ideo in restituendis his fragmentis opera ponitur utilissima. Accedit quod uix adhuc tam clara imago neque sermonis philosophi qualis illa aetate uiguerit neque ipsius qua Philodemus usus sit dictionis disputandique rationis uniuersae in lucem prodiit. Qui scriptor quamuis graeco sermone utatur qui haud raro ad infimae aetatisti In eensura Scottiani operis: G6ttinger gel. Angelgen I 8S6, 13. Juni. 23 Ascon. in Cic. or. in Pis. 68, p. 14 Messi. 3ὶ Chrysippi τον περὶ παθων θεραπινεικον ipse Philodemus laudat de tr. eol. I, IS sq. GOmp.
538쪽
Carolus Bureschsordes accedat, quamuis plerumque tam inplicite tamque inpedite sententias componat et exstruat ut quid dicere uoluerit aegre extricetur: tamen graeci ingenii spiritu et lepore non plano destitutus est. Sed iam quae me quasi in antecessum soluturum esse promisi adiungam. Primae columnae initio Epicuream cantilenam illam qua magnum solacium in eo ponitur quod sensuum priuatio morte effecta nihil ad nos pertineat, facile eruimus. Post haee sic sere scripsit u. 7 sqq.): ενομολογητον δέ ἐστι)το τῆν στέρησιν τίων του Lῆν παθῶν φιετ' a να σ96σκας τελέας D)πόρχουσαναν ε υ πονο υ γένεσθαι. . . cs. Axioch. p. 369 D ιιιλ δὲ η στέρι σις τεὼν ἀγαθιον του ζῆν λυπεῖ et infra col. XVII, 6 πολλα
dolore contingat, ut Epicureus; cs V, 2 amor εος ἀμαυρουΠέν ους το) 5 1 Sic enim uidetur supplendum esse) et VI, t 2. Ineredibile uero memoratu est quam saepe litterae ECOS in his papyris inter se confundantur, ut Si aliam pro alio ponas uix aliquid mute8. Col. III, 20 sq. υτ αν l τις αυ)τῆς et 23 sq. ἀπέλα l βε τ)ο ex ΔIJOAH et 25 καὶ ὁ) απειρος χρονος περιεποί σε) de re coni. Diog. X, 145 restituenda uidentur. Desperandum paene uidetur esse de eis fragmentis quae col. XVI, 2 sqq. exstant. De Dielsii aliquot coniecturis nunc non ago; hoo dico: si e v. 4 sqq., ubi de aliquo malo, fortasse
Suppleamus necesse est; ut haec sere existat sententia: 'quis enim moueatur hoc malo ') qui naturalem sequatur instinctum, non uanas gententias aut uoces audiuerit γ' η Quod enim Dielsius posuit κακ' ἔχοι neque explicationem habet nec propter lacunae spatium admitti potest.
13 Sic intellexi διανομως προς τουτο κακον ἐχοι. Contrarium αδια- ἔχουσι infra u. 23 adparet. 23 u. 8 recte Dielsius.
539쪽
Consolationum a Graecla Romanisque seripi. Ustoria erit. 145Vituperauit Epicurus ) eos qui dicerent κα/Iιστον tita ιινὶ συναι, φυντα δ' Oπως coraστα πίλας Aisocio περῆσαι; inprobauit igitur principem consolationum locum. Unde certum est etiam Philodemum illam sententiam de qua dicit XVI, 37 sqq. detrectasse. Pergit autem col. XVII, 3: ου μην οὐδ' Hεῖνο γε
manifestum librarii errorem: in aperto enim est u. 4 ola delendum esse. Inpugnat Epicureus, ut dixi, eos qui aut omnino non nasci aut natum quam celerrime mori censeant optimum esse, non eos qui expetendam e8Se inmaturam mortem negent. Accedit qnod seruato illo otin etiam insana fit gententia, si quidem insani est dicere ideo lugendam esse adulescentis mortem, quia is multa ex multis illis uitae malis secum auferat, i. e. effugiat. Etenim hoe est talis mortis solacium. Valet autem 'effugere' συναποφερεσθαι ut Aleiphr. epist. III, 3, 13Mein., ubi Menander fingitur scribens ad Glyceram: αποθνήσκωντας μεν λυπας ἐμαυτ si σ υν απο ιο us. Verum me in eis quae principio sumpsi non errasse inde omnino comprobatur, quod in eis quae statim secuntur u. 6-13) illam sententiam reapse refutare studet Philodemus quodque eandem illam sententiam iam supra repudiauit cum scriberet col. XIII, 13ὶ: σι-ω γαρ
Deinde antithesin quam XVII, 9 sqq. ponit εἴ τ' ενιοι τοὐτο ιι- αεέσονται - ο σοι δε αεέσονται uidetur continuasse duplici quaestione u. 13 sqq. suo)τερα - fri). Illud quidem post ραιον uidetur scribendum; u. t 6 ως δ ενι σι aut αις α λλ)οι
Ad beatam uitam, i. e. ad summum bonum percipiendum quodlibet breue tempus ἐν ποσψ χρον o To sιέγιστον αγαθονὶ sufficere Philodemus eoi. XIII, 4 - 13 multis uerbis docuit.
540쪽
Carolus Burescheol. XIV, 2-l0 longis ambagibus praedieat. Eiusdem sententiae stagmentum habemus col. XIX, i 8qq., sic sanandum: νυν δὲ σοὶ si, γε vosιἐν Η καὶ ποσὸν χρονον ἐπι σαντι τὰ μέγιστον αγαθ' ὀναπεiari erat. Hoc conieceram, cum in s reuera litterae O ante spini certum uestigium exstare uidi; simul editoris coniectura κρολεῆ, omnino non a recta cogitatione prosecta ea quidem, concidit. Col. XX, 3 Philodemus ad eam partem transit qua demonstrat perquam 8tultum esse qui mortuo se malevolos homines gavisuros esse doleat. παντες ) scit. m0rtui) ιιεν γαρ ooκ ἐπαισί diametat τεὼν DGχαιροντων visesi)ένο ι) τευως, i. e. quia toti de medio sublati sunt'. Perinde infra XXXVII, 7stultum aliquem hominem moriendum sibi esse indignantem audimus his nerbis: θ ο μὲν ἐκ et Jν ω'ων at ρ Otiat κτλ.es. XIX, 30 ἐζα ρ)ot ιενος ἐκ τέον οντων. Col. XXII, l2 sqq. sententiam sagacissima mente diuinauit Gomperetius in adpendice editionis; u. t 3 tamen minus recte δι-rρεiσθαι τ Ουνομ)a proposuit. Etenim nulla mutata litterar usi μαπια restituitur, id quod uel commendatur u . 15 ubi idem uerbum plurali numero adhibetur: et oiς αυ)τοῖς sic Gomp.J ωνο- ιιασι προσπosρεDO)ιι ἐνὶων. Col. XXIII, l sqq. pertinent ad eum locum quo philosophus arguit stultum esse qui maereat quod moriens liberos non sit relicturus XXII, 9-XXV, 2). Inter argumenta erat hoc: ipsis liberis non opus esse ei qui mortuum se coli honorisque eompotem seri cupiat. Cuius rei testes optimos esse Polyaenum Metrodorum Leonteum Epicurum et omnes Epicuri sectatores atque adeo multos homines priuatos qui mortui ab amicis benevolis 3 omni honore ornati sint. - Reete igitur M. duce apο- grapho Oxoniensi posuit v. 4 κηὶὁε ιυνων. Sed non minus certou. t sκη l λε ιιόνευν restituendum est, ita ut litterae KH ad antecedentis dolumnae extremum uersum pertineant qui omnino non plenus erat. Nam quod M. evanido quodam ductu in odeceptus ὁ α)tsιον υν scripsit, et repugnante lacunae spatio, qu0dli πανrες, de quo dubitat M., optime se habet coni. XXX, ib