장음표시 사용
151쪽
ae proprie facultatem habet intelligendi, cum ab astri teneat argumentum ad potentiam. Hinc optime Doctor Angelicus hic q. I 4. A. I r immaterialitas alicullus rei est ratio, ait, quod si cognoscitiva: S Iecundum modum immaterialitatis es modus cognitionis j Si igitur DBus summe est immaterialis cui reipsa illum esse alibi demon stravimus) summe erit cognoscitivus; idquod includit intellectum, & intellectionem; Hos autem conceptus esse ratione nostra ab invicem distinctos, ex iis patet, quae de distinctione rationis ratiocinatae inter Attributa Divina diximus. Quaestio igitur praecise est, utrum scientia Divina sit independens a potentia proprie productiva, ab omni
specie ut vocant, impressa, & a motivo intelligendi 8 Sit igitur
Scientia Ditina neque est habitus, neque actus a DEO reali rdistinctus adeoque pendere non potest, ne quidem per nostram cogitandi modum , a potentia IH ce effectrice.
IV. T ars prima assertionis constat ex dictis: nam si scientia IL DEI foret habitus, Vel esset qualitas quaedam, vel aggregatum eX multis certorum actuum speciebus facilitans ad simi les actus ; utrumque autem repugnat summae simpliciistati Divinae, quae consistere nequit cum reaIi intellestias Diavini & habitus distincti compositione. Propter eandem rationem scientia DEI non potest esse actus realiter distinetus aDgo, quia realis ejus cum intellectu Divino conjunctio eiadem. summae simpIicitati obesset; unde & scientia D Er, de saeialitas , quam habet ad intelligendum, est ipium et ejusdem es.sentia vitaliter tendens in objectum, habensque vim cognosecendi infinitam. Ex quibus patet etiam pars altera: si enim scientia DEI penderet a potenetia physice effectrice, daretur in D Eo actus realiter difflnitus, daretur potentia passiva,
152쪽
I 6 CONTROvgasIA II. De Dao Uso Intellect us Di vinus perficeretur per aliquid a se realiter distinctum; cum adhins .vitalis perficiat potentiam suam , quae Omnia DLO repugnant. Quod autem ne quidem concipi possit in D Eo cum fundamento in re potentia intelligendi effectrix suae intellectionis, sequitur ex prioribus; sicut enim non popsumus sine fictione concipere Patrem in Divinis seniorem, Filium juniorem , intellectum esse subjectum recipiens , & intellectionem qualitatem , aut accidens receptum, quia sic cognoscendo intellectus noster Patri, & Filio, intellectui, & intellectioni adderet aliquid, quod revera in ipsis non reperitur rpari ratione sine fictione concipere non possumus in Divino intellectu virtutem esse cem cognitionis, & in cognitionerationem eliciti, aut producti, quia cognoscendo intellectum Divinum esse principium effectivum , & cognitionem esse es- Rehum, adderemus Intellectui Divino, & Intellectioni Di Vinae aliquid, quod revera in ipsis non reperitur ; ut recte arguit D. Thomas Q. 4 I. A. 4. ad 3. Hinc facile etiam intelligitur discrimen, cur etsi Intellectus Divinus in se sit actus puri is mus , concipi tamen possit ut facultas, ut virtus, & ca pacitas intelligendi sine actuali intellectione; non item concipi possi ut actus primus intelligendi physicus , ut potentia productiva suae intellectionis ; nam vis cognoscendi objectum, &ipsa actualis cognitio sunt Attributa DEo propria, ac per mentem nostram distincta, ut adeo concipi possit vis intelligendi Divina sine identitate cum actuali intellectione : eam tamen sine fictione concipere non possumus, aut judicare ut ploduinctivam, ut receptivam actualis intellectionis , quia adderetur illi quidquam , quod ipsi revera non competit; quando vis Ιntellectiva Divina nec est productiva, nec recepti a suae inistellectionis. Quaeritur porro a Theologis, utrum in Intellectu Divino detur species intelligibilis, & motivum intelligendi 8 nomine
153쪽
Div INIsQUE EJUs ATTRIBUTI s. 'roquidem speciei intelligibilis communiter venit qualitas aliqua menti adjuncta, in eaque recepta, qua Completur, fitque proxime capax ad cognoscendum objectum λ talem autem speciem in D Eo non dari ex dictis liquet; cum enim rius intellectus se ipso ad cognoscendum sit summe completus, re*uit omne complementum sibi superadditum. De ratione tamen,& conceptu formali speciei intelligibilis non est, ut sit accidens, qualitas, complementum cum Velut foecunditas intellectionis intellectui possit esse identificata. Notivum autem intelligendi, seu objectum sormale intellectionis illud dicitur, ob quod intellectus objectum cognoscit, seu id moveat intellectum proprie, ac physice, movendo nempe eum, ut se ab intrinseco moveat ad cognoscendum objectum , se a improprie, & objecti ve duntaxat, perducendo nempe inteluctum ad hoc , ut intellectio tibi identificata ad hoc potius, quam aliud objectum terminetur. Hinc sit
Datur in DEO species intelligibilis, ρο motivum intelligendi p
V. Drobatur ex effato S. Augustini N. I. & II. insinuato. Quoties a conceptu aliquo detrahi possunt omnes imperfectiones, quas in rebus creatis admixtaS habet, ita ut relinquatur pura perfectio , toties idem conceptus tribue dus est D Eo, tanquam pura perfectio; atqui ejusmodi conceptus est & species intei Iigibilis , & motivum intelligendi. Ac mprimis species intelligibilis a ratione producti , qualitatis, accidentis, complementi separata nihil aliud est, quam Recunditas intellectionis, quae reddit intellectum intellectionis per se foecundum; quae periectio summa est in genere intellecti-vrr Hinc Doctor Angelicus cQ. 14. a. a. S. ait: se species im
ulligibillis est ipse intriuaus Divinus, Usc se Usum, per se imum
154쪽
a 3 CONTROVERsIA II. DE DEO UNO 1irrelligit. Et eadem q. a. s, O. alia aurem a se non videt in sed in se ipso, in quantum essentia sua continet smilitudinemo horum ab ipso. & ibidem ad a: ea vero quae Izant alia a Deo, intelliguntur a Deo, in quantum essentia Dei continet species eorum. Quod alterum spectat ; dubitari non potest, omne, quod Deus cognoscit seu sit increatum , seu creatum se haber aut rationem cognoscendi, ut conditionem objectivam , quae determinet intellectum Divinum indifferentem ad , hoc, vel illud cognoscendum; quod autem ita se habet, objecti formalis,& motivi intelligendi pure objectivi appellationem meretur. Quod ipsa veritas cognita ejusmodi ratio, aut conditio sit, manifesta P. P. testimonia ostendunt. Justinus q. 58. ait: neces causi ejus, quod futurum est, praenotio , sed quomodo futurum es, causa est praenotionis: neque enim praenotionem sequitur,' quod futurum est. sed quo uturum est, praenotio. Origenes t. . in Ep. adRom. c. 8e non propterea, inquit, erit aliqui . quia id
scit DEUS futurum sea quia futurum socitur a DEO, antequam fat. Hieronymus in 6. Isaiae : non quod praescientia DEI vast, taliS causam attulerit, sed quod vastitas futura DEI mosati
Praenota st. Denique August. l. s. de Civ. Dei C. To: n queenim ideo peccat homo, quia DEUS illum peccaturum praesci-νit, qui δε nolit, omnino non peccat; sed si peccare noluerit, etiam hoc ille praescivit. Et de Gen. ad lit. c. 32. cognitio feri non potest, ni a cognoscenda praecedant: praecedit cognitionem,
quidquid cognosci potest . tus enim prius sit, quod cognoscatur, cognosci non potes.
Neque opponi potest I. speciem intelligibilem esse virtualem objecti repraesentationem, qui conceptus videtur notare impersectionem; nam species ex genere suo non est virtualis physica objecti imago, quod omnino imperfectionem includeret ; sed praescindit ab eo, utrum physice, an intentionaliter , sit virtualis imago S est proinde duntaxat foecunditas i
155쪽
telligendi , & quidem pure logica respectu Dei , nempe pura
cognoscendi capacitas, physica respectit creaturae. Simili ratione species intelligibilis ex genere suo nec dicit esse complementum intellectus physicum, nec mere logicum, sed ab utroque praescindit: complet nempe pure logice Intellectum Divinum, physice etiam intellectum creatum. Neque dici potest ΙΙ. hac ratione etiam in Deo admitti debere memoriam proprie dictam; nam ex eo quod admittatur species intelligibilis, sequitur omnino dari etiam memoriam et si nempe s matur ut secreta ab omni imperstitione pro pura specie intelligibili objecti, quod jam semel est cognitum ; non tamen si
accipiatur pro capacitate redeundi ad praeteritam aliquam Cognitionem , aut excitandi species jam consispitas, vel pro intelligendi habitu, seu facilitate cogitandi de objecto aliquo
per repetitos amas acquisita: de priore igitur, non hac memoria agit Augustinus l. de praedest. & gratia c. s. ita loquens: DEUS omnium rerum ram praeteritarum memoria, quam imminentium scientia plenus est. Neque objici potest III. rationem, Cur DE Us objecta cognoscat, non se tenere ex parte objem, sed ex parte DEI ; cum D Eus ob omniscientiam suam sit de se determinatus ad intelligendam omnem veritatem. Nam etsi omni scientia Divina sit quidem Unica determinatio subje-tava intellestionis ad cognoscendam omnem veritatem , non tamen est determinatio objestiva: Intellemis enim de se esi sentialiter determinatus ad cognoscendam quamlibet verita tem, nunc hanc, & non aliam cognoscit, quia haec est, &non alia veritas. Est quidem veritas objectiva conditio , qua posita Intellectus Divinus ad illam cognoscendam absolute est determinatus; sed tamen absoluta haec determinatio ab ipsa veritate cognita intrinsece constituitur cum denominatio cognoscentis hoc , illudve objectum non sit adaequale intrinseca Divino intellectui; nam hujus denominationis forma est habitudo, est ratio, est modus resultans ex intellectione Livina,
156쪽
TU CONTROVERsIA II. DE DEO UNO& obiectiva veritate, quam hoc modo, hac ratione, hac h. bitudine intellectio Divina respicit. Neque IV. ex hac d ctrina sequitur, intellectionem ,' qua Deus cognostit res creditas, non esse tam perfectam , quam illam, qua se ipsum codinoscit : Nam cognitionis persectio non desium itur ab objecto formali secundum se spectato, sed ut applicato per speciem intelligibilem: cum igitur DEUS, etiam dum creaturas co
. noscit, moveatur ad hanc cognitionem a creaturis ut applica'tis per speciem increatam ab ipso, eaque specie, qua se ipsum cognoscit, indistinctam, cognitio, ad quam determinat cre tura, erit aeque Divina, aeque perfecta, quam cognitio, ad quam determinat ipsa essentia Divina. Demum si de Divina,
de cujus dotibus hactenus egimus, scientia quaeratur, utrum discursva sit, an judicativa ΤD. Thomas '. Tq. a. P. S. copiose, multisque argumentis probat, eam discursi Vam non esse ; praecipuum ejus argumentum paucis insinuare juvato In scientia discursus est progressus a noto ad ignotum, vel saIlem a magis noto ad minus notum, atque adeo importat vel successi nem cognitionum, vel ignorantiam, aut minorem notitiam :haec vero omnia in ens persectissimum convenire non possunt-Quo tamen non obstante Scientia Divina est judicativa , quae nempe Mens suprema certa redditur de veritate objecti: Scientia enim ex genere suo est cognitio certa, ac evidens tum effectus, tum causae, tum mutuae connexionis; quae si est cognitio essectus per causam prius cognitam, seu effectus ex
causa, est discursus , Deoque repugnat; sin vero est cognitio essectus per causam, vel in causa simul cognita, simplex est utriusque intuitus, judicium est certificans de veritate obje-
quale PBo aecellario est tribuendum.
157쪽
CAPUT ILDE REBUS DIVINAE SCIENDAE SUBJECTIS.
Scientiae omni, cognitionique res ex adrerso cognita respondet, hoc est τὴ εmςημη το λια τω. Quare post explicatam DEI scientiam consentaneum est, de iis rebus agere, circa quas scientia ista versatur, duplex autem generatim cognitionis Divinae objectum secerni potest, primarium & secumdarium: primarium est ipsemet DEus , quantus quantus est secundarium res creatae, & quae in eis sunt: Quae vero a DBo distincta sunt, ea sunt bona, aut mala, praeterita, Prae
Ouenditor DE se ipsum cognoscere, te gillatim
omnes creaturos seu possibiles, seu exissemes, omnia siecreta. cordis, omnia mala seu poenae, seu culpa.Q. Heu M sui ipsus intelligentia praeditum esse, eleganti,
eaque necessaria collectione concludunt Platonici, quorum interpres cst Alcinous c. Io. Ita loquens : quoniam autem
prima mens prUamis ima est; necesse est, praestantis tim et i testigibile propostum esse. Nihil autem se ipsa praestantius habet quare semetipsam , notionesque suas semper intelliget. Subscribit
ex eadem familia Plotinus, qui Enn. s. l. 3. c. I 3. ait, hoc Pro prie esse intelligere, se ipsum cognoscere. Idem sensisse Aristotelem, etsi in secundo magnorum morali m c. I s. Contrarius videatur, ostendit doctissimus Pletavius Dogmat. Theolog. l. . c. 3. sed omissis gentilibus apud Christianos res est exploratissis 'ma , Deum persecte se, & in se universa cognoscere. Sicut novis me Pater, inquit increata Sapientia Joan. Io. εἴ ego
158쪽
1sa CONTROVERsIA II. DE DEO UNO armosio Patrem. Quae D EI sunt, inquit ApostoIus r. ad Corinth. a. nemo cognovit, nisi Spiritus DEI Et paulo supra i Spiritus omnia scrutatur, etiam profunda DEL Id quod nemo melius, atque subtilius declaravit, quam Augustinus: no-νit, inquit l. 15. de Trin. c. I q. omnia DEUS Pater in se ipsornovit in Hilio, sed in Ie ipso tanquam se ipsum I in Filio tanquam verbum suum, quod es de his Omnibus, quae sunt in se juo. omnia similiter novit o Filius: in se scilicet tanquam ea , quae
nata Iuns de iis, quae Pater novit in se ipso. In Patre autem tanquam ea , qua de quibuS nata sunt, quae ipse Filius novit in se ipso. Sed & omnia alia a D Eo distincta, quantumvis exigua, & abjeeta, non consula, & universe duntaxat, sed distincte, & ligillatim sub Divinam cognitionem cadunt; quod
rursum sacrae literae passim, ac luculenta praedicatione commendant. Inprimis enim Gen. c. I. in ipsa rerum origine
sigillatim opera sua contemplatus dicitur DE Us, et e vidisse unumquodque esse bonum. Iisdem perfectis, vidit, loquit, Deues cuncta, qua fecerat ta erant valde bona. Qui quidem contuitus DEI exactam rei cujusque notitiam, approbationemques gnificat. Item Iob. 28. praeclare scientia haeo eadem illo stratur : tempus, ait, posuisit tenebris, S universorum Mem lamecon erat, lapidem quoque caliginis, S umbram mortis. EL
postea: ipse es mundi intuetur j Γ omnia, qua sub cotis fiant, respicit. Ps. I 3 : Excelsus Dominus, ta humilis respicit; is alta a longe cognoscit. Pressius hoc , & subtilius Ecclesiastici libet explicat: Omnis, inquit C. . . sapientia a Domino es, Γ cum illo fudisemper , U es ante aeuum. Arenam muris , S pluviae guttas, ta dies seculi quis dinumeravit altitudinem coeli , slatitu nem terra, o profundum abris quis dimensus es' quis
omnia pervestigari ab sapientia docet, cujus auctor, conditorque est D Eus; itaque subjicit: unus es alti simus creator Omnipotens . . . irae creavit illam in Spiritu Saulo , talidit, G dinumeravit O mensas e vii.
159쪽
VII. Nominatim vero de rebus possibilibus,. de hominibus, eorumque secretis cogitationibus, atque actionibus seu bonis, seu malis, innumera sunt scripturae testimonia , quae horum singula cognosci a DEO, diiudicarique confirmant. De rebus possibilibus testatur Ecclesiasticus a 3. his verbis: Domino Deo, 'antequam crearentur, Omnia junt agnita. Et Apostolus Rom. 4. vocat ea, qua non sunt, tanquam ea, quae sunt. Si ita est, tam novit ea, quae non sunt, quam ea, quae sunt: quae enim non cognoscuntur, vocari nequeunt. De secretis cordium dicitur I. Reg. I 6: homo videt ea, quae parente Dominus aurem inIu tur cor. I. Paral. 28 : Omnia corda scrutatur Dominus V uni versas mentium cogitationes intestigit. Ps. . scrutans corda, Urenes DEUS. Sexcenta alia per omnes scripturae libros sunt sparsa , quae reserre hic non attinet. Ex quibus impietatis, ac perfidiae voces ejusmodi convincuntur Ps. a: quomodo scit
DEUS; O si es scientia in excelso ρ quando teste Ambrosio
l. I. de oss. c. 14. frustra latere aliquis se credit, cum oculus Domini luci or sole occulta omnia deprehendat, tenebrosa illuminet, o intimi cordis penetret conscientiam , atque in alta, S profunda descendat. De malis naturae, poenae, & culpae loquitur scriptura locis sequentibus. Sap. 8. dicitur: fgna, V mon tra iscit, antequam fuat. Eccles. II: bona, G mala, νita, V mors, paupertas, o honesas a DEO sunt. Amos. 3: s erit malum In civitate, gars i non fecerit Dominuς. Gen. 6: videns DEUS, quod multa malitia hominum esset in terra. Psal. 68 DEUS u scis in pientiam meam ; S delicta mea a te non sunt obscondita. Supervacaneum foret, hanc veritatem, adeo in scri pluris expressam, variis S. S. P. P. Clementis poliis mum Alexandr. Cyrilli, & Augustini quorum loca adducit Petavius testimoniis munire; unicam duntaxat juvat rationem adferre, qua passim nominati P.P. utuntur. Cum infinita sit DEI Cientia, nihil certe est, quod eam effugiat: si quid enim esset ejusmodi, jam hoc ipso terminus ei constitueretur aliquis ; quippe hoc excepto reliqua scire diceretur. Ac profecto minime R. P. Reiahamer Theol. T. I. U DE Us
160쪽
Is4 CONTROvERsIA II. DE DEO UNO DE Us omniscius haberetur, falsoque de eo scriptum etat, hunc omnium habere scientiam, vel omnia, quae sub seculo sunt, respicere: si vel una rerum particula ei foret ignota. Quemadmodum omnipotens non esset, si res esset aliqua, quam facere non posset. Porro cum individua etiam, ac singularia
intelligi, cognoscique possimi neque enim nihil sunt, sed res aliquae, & ad genus του οντος pertinent) sim DEI notitiam
necessario cadere debent. VIII. Etsi haec veritas tam ex fide, quam ratione adeo certa sit, ut ab homine sanae mentis in dubium revocari non possit; ex veteribus tamen haereticis aliqui quasdam dissicultates obmoverunt. In primis citant scripturas aliquas, quibus ostendi videtur, DEUM ignorare secretas cordium cogitationes: sic Gen. aa. tentavit DEUS Abramum, ut ejus fidem eXploraret; unde V. I a. ait: nunc cognovi, quod times Deum. Igitur antea id ignorabat Et c. I 8. descendam, o Videbo, utrum clamorem, qui venit ad me, opere compleverint: an non es ita , ut sciam, quae loquendi ratio dubium indicare videtur. Ru sus in scripturis mali persaepe dicuntur a DEo nesciri. Denique maxime huic doctrinae oppositus esse videtur Hieronymus, qui in Comment. ad primum caput Habacuc absurdum esse ait,
ad hoc DEI deducere majestatem, ut sciat per momensa singula, quot nascantur culices, quotve moriantur; quae cimicum, G p hcum , Γ muscarumst in terra multitudo I quanti pisces in aqua natent ; o qui de minoribus majori praedae cedere debeant. His ut objectis satisfiat, Aio Ι. ignotam DEo non fuisse fidem, a tequam eam publico experimento manifestam facereti dixit enim Deus c. I 8: Rio, quod praecepturus sit filiis suis, ut custodiam viam Domini. Tentavit igitur virum Optimum, non quod nesciret ejus fidelitatem; sed ex sapientissima provide tia & merendi occasionem subministravit, & meriti praestantiam, quae alios latebar, palam voluit esse manifestam. Cum