장음표시 사용
241쪽
Div INIsQUE EJUs ATTRIBUTIS. 23sstientiam simplicis intelligentiae, carentiam omnis principii necessitantis, & applicationem volitionis entitative indistinctam ab ipsa volitione. Discrimen tamen inter electionem voluntatis Divinae , & creatae in eo consistit, quod voluntas Divina, utpote summe libera, non sit libera in genere causae essicientis, seu libertate causali, sed in genere causae sor- malis, seu libertate formali, adeo ut ad amaalem electionem nihil requiratur aliud, quam immediata volitionis ad objectum applicatio; at vero Voluntas creata ob impersessiim suum agendi modum est libera in genere causae essicientis, ita ut ad actualem electionem requiratur, novam volitionis actionem suo modo essicere.
Neque dici potest II; admitti non posse relationes in
Dgo distinctas, cum haec opinio videatur repugnare Concilio Remensi sub Eugenio IlI celebrato, cujus haec sunt ese fata : constemur, solum DEUM aeternum esse, nec aliquas omnino res, seu relationes, fu proprietares, seu singularitates, seu unitates ocantur, vel alia huvvsmodi, adesse DEO, quae r ab aeterno, V non sint DEUS. R. enim, citatum concilium non loqui de quacunque relatione; sed agere contra Gilbertum Porretanum docentem , tres in Trinitate personas a natura Divina esse distinctas, adeoque quaternitatem pro trinitate professum, quas personas unitates compellavit. Huic ut errori variis nominibus explicabili smul occurreret, entitatem nullam quocunque nomine compelletur, seu pers nae , seu unitatis, seu relationis Rc. a D Eo diiunctam ab aeterno extitisse definit. Puras dari ab aeterno relationes D. Thomas fatetur P. I. q. I 3. a. 7. ita loquens : Operatio intel-tiatis, o voluntatis es in operante, o ideo nomina, quae signiscant relationes, consequentes astam inrellectus, ta voluntatis dicuntur de DEO ab aterno.
242쪽
CONTROVERSIA III. DE Dao Uuolas abis. Si applicatio Divinae volitionis laret pura relatio, nihil est, cur DEus non possit in tempore denominari volens, seu applicans sese ad objectum ; sicut DEus incipit denominari creans in tempore, hoc ipso quod creatio sit pura relatio. R. DEUM dici Creatorem per actualem dependentiam effectus ab omnipotentia sua, quae dependentia cum habeatur in tempore, mirum non est, ii DRus
ab aeterno non denominetur creans. At vero volens dic,
tur DE Us per ipsam applicationem volitionis ad objectum, quae si unquam est, ob immutabilitaten: Divinam ab aeterno est.
XVI. Neque dici potest III. in hac hypothesi potiora
ad libertatem Divinam spectantia explicari non posse; Primo exponi non potest, quomogo volitio DEI libera sit actus ubialis, cum applicatio eandem constituens dicatur extrinseca DEO. Deinde minus explicari poterit, quando D Eus velit objessiam ex hoc potius, quam alio fine, quomodo concipiat decreta ex parte sui absoluta, & ex parte objecti conditionata, aut vero utrinque conditionata. His ut breviter satisfaciamus, aio a volitionem DEI liberam esse actionem vitalem, quatenus importat ipsam volitionem DEo intrins cam; non vero quatenus involvit ipsam applicationem liberam, per quam sane utpote desectibilem DE Us non vivit vita immortali. Libera haec volitionis Divinae applicatio exercitium vitale dici potest, qua partesertinet ad sormam volendi DEo identificatam; nam qua parte pertinet ad e ternum illum respemam, vitale exercitium minime est: si enim DE Us non vivit per scientiam entis contingentis, nisi quantum illa scientia habet de absoluto, quomodo vivet per exercitium volitionis liberum secundum id, quod continet de respectivo 3 IL facile intelligi poterit voluntas Divina ex hoc potius, quam alio fine concepta; ut DBus dicatur velle mundum propter hominem, ita applicat suam volitionem &
243쪽
Drv IN I squE L Us ATTRIBUT g. - 23' mundo, & homini, ut hominem tanquam finem cerius nemope bonitas moveat ad applicandam volitionem etiam mundo & sic mundum tanquam medium respiciat, seu ita, ut aptum ad hunc finem mundum non concomitantstr duntaxat eligat, sed ob hanc aptitudinem, seu quia est medium, ita nempe, ut ad mundum efficaciter decernendum haec aptitudo DEUM moveat, quae diversitas diversas etiam habitudines, relati nesque importat. Simili modo exponuntur Decreta divina conditionata: hoc decretum: non austeretur folium a Saule, Iobediat, habetur per applicationem, quae actu est, quaeque actu divinam volitionem applicat ad firmandum Saulis solium, sed sub conditione duntaxat obedientiae; rursus decreta undequaque conditionata, qualia in D Eo admittimus, non
habent actu applicationem voluntatis Divinae, sed haberentduntaxat, si fierent absoluta. XVII. Ex dictis consectarium esse quisque intelliget, dari posse in DEo puram omissionem liberam, seu tale me citium liberum, quo DEus ad objectum volitionem suam nec prosecutive, nec fugitive applicet, sed utramque hane positivam applicationem omittat: eui enim forma ipsa volendi Dgo sit identificata, applicatio tamen, seu habitudo, quae DEura denominat aut libere volentem, aut nolentem, contingens est, ac defeetibilis; igitur nisi ostendatur aliqua inconvenientia esse in eo, quod divina voluntas in o emam nec prosecutive nec repulsive seratur, hacque ratione illud respiciat, standum erit pro libertate Divina; atqui nihil inconvenientiae ostendi potest. Adde in systemate scientiae mediae necessario admittendum esse ejusmodi divinum exercitium, ut v rint, pure negativum; nam nisi hoc admittatur, scientia Divina de dando auxilio pro casu praevis consensus inferret necessario decretum subjective absolutum, & volitivum; in signo igitur scientiae mediae DE Us videret ut decretum ab
244쪽
Blute futurum, ita collationem auxilii in decreto, adeoque nunquam tantum in se, sicque non per scientiam mediam , sed per scientiam visonis, quod in nostris principiis admitti nequit. Existimant quidem multi cum Suario, hanc libertatem DEo competere non polle, partim quia per liberam omissionem DE Us non ageret ex fine honesto, ad qualem tamen actionem DE Us ex se est determinatus; partim quia dum libere omitteret, nihil intelligitur, per quod ab amiprimo transit ad actum secundum; Verum quod primum spectat, D Eus ex se non est determinatus ad agendum ex fine honesto sibi libero; etsi ita agat ex fine honesto necessarior nam quidquid, & quocunque modo vult, aut non vult DE-us , illud vult, aut non vult propter se; hrinc finem amplectitur, ex hoc operatur sine exercitio positive libero, & ab intentione hujus finis omne libertatis Divinae exercitium aut positivum, aut negativum, seu omissum summam honestatem participat. Alium finem, ex quo praeterea , si Velit, Oper ri potest, nempe bonitatem , aut honestatem creatam aliquam nulla ratione intendere debet D Eus, etsi possit etiam, si velit, pure libere omittendo similem finem saltem virtualiter
intendere, quatenus honitas creata aliqua per carentiam objecti volt bilis impetranda Dau M permovere potest ad omi tendum illius objecti decretum, licet illa bonitas positive non
intendatur, satis intenta virtualiter, quando DE Us videt eam per hoc medium, seu per omissionem decreti sine ullo actu postivo aliunde suturam. Quod ad alterum pertinet, aio DBuM transire ab actu primo ad secundum per omissionem omnis & prosecutivae, & repulsivae habitudinis, ob quam . omissionem immutabilis D Eus in signo aliquo subsequo tani parum transire potest ad positivam volitionem, aut nolitio. nem, quam parum transire potest positive nolens ad volendum , ac vicissim.
245쪽
XVIII. c uam providentiam latine dicimus, eam graeci M. προνοιαν appellant, vocabulo utrobique a cogni- . tione deductos: in utroque autem inest praeter intuentis, scientisve fgnificationem, antecessionis cujusdam inclusa notio, ut si quasi praesensio, seu prieviso mentis, aut ant .gressa notio, atque cognitio. Non tamen simplici, & nuda cognitione definienda est providentia; nam voluntatem simul Complectitur, & ex utroque complexa tum ad mentem, &intelligentiam spectat, tum ad voluntatem, ac decretum ejus. Nemesius certe, ex eoque Ioannes Damascenus ambo ista inprovidentiae rationem Conserunt, quando dicunt, provident, am esse curam rerum a DEO Profectam, vel divinam voluntatem, Per quam res omnes apte adminserantur. Ac licet sola voluntatis actio in illa definitione pontineri videatur; tamen rationis , intelligentiaeque functio una etiam exprimitur. Nam & curae vocabulum sedulam , & intentam animi cogitationem ostendit, & administratio ipsa eadem mentis acie per- ., ficitur; & β in illa, seu rationalis voluntas ex mentis c
gnitione pendet. M igitur Di Mina Providentia, ut ait L ctantius de ira DEI c. Io.) cullus vi, ac potestate Omnia, quae videmus, ta facta sunt, Γ regumur. Et juxta Boetium f. i. de Cossol. Phil. Profa 6.b Providentia es ima illa diuina,
ratio in summo omnium principe constituta, quae cuncta sonit. Illius ergo duae sunt partes; quarum altera in rerum futurarum praesensione, ac scientia, altera in consulendi v Iuntate es constituta: atque has paucis comprehendit Cyri, lus Alex. l. X. in Joan. DEUM appellans in Oeflorem unive Iorum, O curatorem. Lt Constantinus in Epist. ad Agath nem
246쪽
a o coNT OvRRITA IIL DE DEO Uarcinem Papam his verbis: sese novit futura, Usc qua nobis conducibilia sunt, pro bona sua voluntate perscit. Ita Chrimis cum de DEI Patris sui providentia sermonem haberet, duo prae ceteris inculcavit Apostolis suis; scientiam quidem, eum sic loquitur: scit esum Pater veter , quia his omnibus im geris. Bonitatem vero, cum ita dixit: Si ergo νos, quum
stis mali, no bona dare fissis vestris s quanto mag/rs Pater νser calfis dabit Spiritum bonum petentibus se. Adde Apostolum, qui ad Ephes x. de divina providentia sic scribit: sumus p desinati secundum propo tum ejus en actum voluntatis qui operatur omnita secundum constitium cen actum inte, lectus volumatis suae.
Ad hane definitionis formulam constituta Providentia, is est, ut rationibus ullis comprobetur. Est enim idem de hac quaestione , ae de altera judicium, qua utrum sit DBus inquiritur; ut iisdem prorsus argumentis esse in rebus providentiam ostendere oporteat, quibus DEUM esse monstratur. Si DEUS es, inquit Lactantius contra Epic sum , utique providens est nec aliter illi potes divinitas attribui , praeterita Aeneat, S praesentia sciat, O sutura P ospiciat. Cum igitur providentiam Iusulit etiam DEUM negaruit esse: cum aurem DEVM esse professus es, providentiam Mul concessit alterum enim Ilae aitero nec esse Pro sus , nec intelligi potes. Nihilominus uti DEuM esse initio Probavimus; ita modo Divinam providentiam selectis quibusdam argumentis persuadere conabimur contra Atheos, Nar-eionitas, & quosdam antiquos Philosophos, qui omnia fato, aut casui fortuito adscribebant.
247쪽
M in DEO Providentia rerum omnium, etiam minutissimarum.
XIX. Ac inprimis quae ad propugnandam DEI providentio am adferri possunt argumenta, triplici capite continentur, ratione, exemplo, ac tesimonio. Primum argumen- ti genus nobis suppeditat natura, ac conditio DEI, cujusmodi non ex fide solum, sed ex communi naturae sensu gentiles etiam ipsi describunt: DEUM enim cogitant Omnes, qui esse sentiunt aliquem, optimum, justissimum, qui norit, ac sacere possit omnia; tum ubique saltem vi, & essicientia diffusum esse praedicant, ac reliqua tanta digna majestate Ornamenta tribuunt. Ex istis auism omnibus ejusdem divinitatis providentia adstruitur: Etenim solus DEUS, inquit Damascenus i. a. de fide c. I9., natura bonus es, ac sp, ens. Igitur quatenus bonus es, proνidet . . . qui enim non providet, non est bonus: nam S homines, ε ρ bestia propriorum foetuum providentiam habent naturali quodam insinctu, qui non providet, vituperari solet. Quatenus autem sapiens est, optime rebus prospicit. Egregium inde argumentum instruit Alexandr. citatus: cere, inquit, nolle DEUM rebus no tris providere, prorsus alienum est a DEO. D enim invi a cujusdam, S maligna peritus naturae, meliora cum possis, non facere. Quoniam autem utrumque horum a DEO est alienum, neque ambo peneS imum erunt, nec horum alterutrum.
Superes igitur, ut V posset, o velit DEUS rebus nosris prospicere. Quod si vult, potesque, perspicuum es iis illum pro
videre. Hac ratione usus est tum alibi saepius, tum l. Io. de legibus Plato inquiens, Deos , quia in omni virtute perfecti sunt, Omnium curam tanquam i Is maxime congruentim Isi1-scipere. Hinc etiam l. quaest. 83. quaestione 44. nihil casu R. P. Rednamer Theol. T. L Η h fieri
248쪽
fieri concludit in mundo, quia DE Us summum, immutabile est illud bonum , cujus participatione sunt bona cetera quacunque sunt. Ex Divina quoque potentia inviEtiam argumentum ducitur ad providentiam asseverandam. Si enim D Eus est auctor, effectorque omnium, non potest non eorum gerere curami quando artifex omnis, quo est praestantior, eo est ejus, quod elaboravit, operis tuendi studiosior. Quanta igitur cura erit in D Eo rerum creatarum, quae sine arbitri Conditoris sui non modo produci, & existere, sed ne puncto quidem temporis durare possint 8 Hinc Nemesus l. denat. hom. c. 43. ita loquitur: necesse es, eundem procreatorem esse rerum omnium, D iis providentem. Ouis Operator, inquit Ambrosius i. I. de ossiciis c. I 3., negligat veris sui curam 8 quis negligat, o desiluat, quod i e condendum putavit' Habet praeterea Creator rerum naturale hoc, sibique proprium, ut sit Dominus omnium, ac princeps, ut adeo teste Theodoreto cum essentia ipsa implicatum, o instam gerat Dominatum in res omnes, G imperium, & ita quidem, ut si virtus Dominatoris ab eis, quae creata sunt, aliquando Cesistret, simul & eorum cessaret species, omnisque natura comcideret. Ex quo apparet, verissimum id esse, quod The logi, ac Philosophi omnes comprobant, conserUare DEUM reS omnes, hoc est, postquam eas condidit, eadem, qua prO- durit, aetione lavere, ac continere, ne in priorem Originem, hoc est, nihilum relabantur; jam vero res conditas fovere, illarumque constanter existentiam tueri, quid aliud est, quam providere λ prae omnibus consideratione dignus est locus Theodoreti l. a. de providentia, in quo collectae rationes continentur, quas sagillatim alii proponunt: vide,
inquit, quanta ipsum injusitiae condemnas, dum ei talia per calumniam impingis. Quid enim res omnes procreavit, δε cu'.
249쪽
DIvINIsQUE EJUs ATTRIBUTIS. a 3ram earum nollet gerere ' aut quid tandem causae habet, eur non provideat' an cum possit, non vu.t atqui posse illum quidem quae ab eo sunt facta tepuntur. Nam quomodo alioquin rerum nisectabilium pulchritudines, magniIu nes , concenItim, is con-eordiam fecit et, s non lingua , qua ad illa molienda usus es,
parem , ac redipondentem Virtutem habuiset. Ohinam uero incommunitonem , is mutuam habitudInem distracta, pugnantia congregasset, aquam, is ignem, diem, is noctem; is unam ex omnibus harmoniam elaboraset, si providere non posset etenim longe mavus es e nihilo produxise aliquo, . quam Iam extantibus providere. Enimvero posse jνum, creatura resatur , νeble autem , eadem iterum testis es: quippe nullo cogente ad procreandum accessu; sed neque tanquam imi=gus reS Omnes crearas produxit ; verum quia bonus erat , Γ bonitate omnem mensuram super ante praesius Voluit iis etiam , quae non erant, ut essent Iribuere. Iam qui tanta in ea, qua non erant, bonitate usus es,
quinam a se producta negligeret 8 non enim Aci hoc potes, illum produnis rebra invidisse: Auidem natura Gus ab omni es invi a
remota, V ab omni perturbatione libera &c. Nolim excurrendo longius eandem DEI providentiam ex eflectis ostendere, velut e caelestibus orbibus, ac sideribus, eorum motione, anniversariis tempestatibus; ex rebus inferioribus, quae mutationi obnoxiae, & inter se confligentes perpetuo tamen conservantur; exanimantium, ac stirpium generatione, ex br torum instinctu, strumara corporum , Varietate rerum, vita, & rebus gestis hominum proborum, variis, & mirabilibus eventis &c. quae argumenta doctissime tractata apud Pe-tavium videri possunt: reliquum. erit, de tertio argumento. Tum genere, seu testimonio nonnulla proserri.
Τestimonium aliud externum est, quod scriptis proditur; aliud internum, & unicuique a natura insitum. De utroque pauca sunt delibanda. Scripturae divinae non saepius DBuM
250쪽
esse testantur aliquem, quam eundem providentem, & omnibus admirabili cura consulentem: nam saepissime nobis aut praesentiam DEI, aut ejusdem gubernationem, aut judicium proponunt. ProV. a s. dicitur: in omni loco ocuti Domini contemplantur bonos, ta malos. Psi 3 a. Oculi Domini super l, mentes eum. Et Ps. 33: Oculi Domini super jusos, O aures ejus in preces eorum: vultus autem Domini super facientes mola , ut perdat de rerra memoriam eorum. Ubi teste Salviano scriptura indicat, generalem esse in omnes Domini visionem, sed meritorum discrimine fieri diversam. Regi autem, &gubernari eadem illa, quae coram videntur, a DEO. docent ista: cum sis ergo juisus cait Liber Sap. c. I a. juste omnia disponis. Tum apud Ier. c. 23: I occultabitur vir in absconditis Ο ego non videbo eum ' dicit Dominus. Nunquid non caelum, ta terram ego impleo ρ cur autem impleat, ipse deci rat his verbis: qu a vobiscum sum, ut salvos faciam vos. Judicari vero a DEo mortalium facta plurimis locis eadem scriptura testatur. Notissimus est locus ille Luc. c. I a. ubi Christus ipse ne passerculum quidem in oblivione esse apud D num testatur, imo & capillos omnes capitis esse numeratos; Considerare dein nos lilia agri jubet, eaque sine suo labore vestiri a DEo contestatur: s autem faenum, quod ho ees, DE se vesit &c. Sed divinis his testimoniis aperistius est illud domesticum conscientiae testimonium, quod sibi quisque dicit, modo se tamen ipsum audiat, neque assiduitate scelerum, ac desperatione naturae vocem perimat. Hoc Vero a natura humanis mentibus insitum esse testimonium, comprobat instinctus ille communis omnium, ut subitis in casibus , & gravi aliquo impendente periculo oculos in caelum erigant, indeque opem, ac praesidium arcessant. Necessitate aliqua compulsi ait Nemesius c. 4 . Itatim ad Ἐν, num Numen, precesque confugimuς velut natura ipsa, sine cu-juiquam institutione, nos ad implorandam DEI opem trahente. Etenim