장음표시 사용
121쪽
Dominus quasi vir pugnator, omnipotens
Currus Tharaonis, s exercitum eius proiecit in mare, elenti Principes eius jubmersi sunt in mari rubro. eis sit operuerunt eos: descenderunt in
V M isti tres versus Unam, & eandem sententiam con- tineant, eos simul expla- nandos duximus primi igitur verius sensus est. Peritis limus pugnandi est Deus,sed longe alia ratione, quam bello strenui milites, non ehim galea, lorica, ense, aut lancea ad pugnam descendit, quippe cuius solum nomen inuocatum & exoratum fundit hostes, & victoriam tribuit, sicut dixitPOL I9. David : Hi in curribus, o hi in equis, nos Num. 3. autem in nomine Dei mRH . cte. Neque aliunde putetis id facere posse , nec alij tam magnifica opera tribuatis, Dominus nomcn est illi, nec nomen alienum ab illius virtute,& potentia: respondent enim facta nomini, indicant opera virtutem,& nune docuit nullum alium este Deum, qui eiusmodi aliquid valeat effcere. Si Amos s. milis est locus ille Amos, cap. s. ubi cum opera commemorasset , quae ille solus facit, ait : ui vocat aquas maris, is effundit eas s per faciem terra . subiunxit illico: Dominus nomen eius. Vel etiam , quid mirum si gnarus pugnandi existat,ae strenuus, cum si omnipotens,& coelestium cxerei tuum imperator, & se videtur sentire D. Hieron. dum hoc in loco non vertit Iehouis, quod est . in Hebraeo, sed Zebaoth. Vel tertio iuxta id , quod initio superioris carminis annotauimus, ex eo, quod Pharao dixerat Moysi. Duu est Dominus, ut audiam verem eius ' Illi modo iam respondet Morses : Iste Deus mem , O
glorificabo eum. Sic etiam ineque parum accommodatum existimo hoc in loco, quia irridens Pharao Exod. s. nomen sibi illius a quo Moyses missus est, edici postulauerat,ideo non tam verbis, quam rei gestae testimonio, ut agnoscat nune et mat , quis ille sit dicens : Omnipotens nomen eius , idque cernere est ex eo , quod currus Pharaonis, & exercitum eius proiecerit in mare.
Vel tandem his verbis causam assert Moyses, emcacissimam , cur narrationi caetero qui incredibili, fidem abrogare nemo debeat,quia, scilicet, Deus bellatoris ossicio functus, tam mirabilem victoriam reportauit de AEgyptiis, suos Israe- Iitas saluos, & incolumes educens, quod incredibile non posset videri illi, qui Dei omnipotentiam attente consideraret, &videret bellum hoe Dei solius esse. Estque mea sententia similis huic ille loeus, Iosuit 1 o. ubi postquam sacer texi .enarrat quomodo Iosue vicerit quinque Chana-
orum Reges,quomodo usque ad internecionem consumpserit eorum exerci
tum, solque steterit in medio coeli, qu modo expugnauerit Lebna, fecerit Regi Lebna quomodo fecerat Regi Ierico,quomodo deinde Laeliis percusserit in ore gladij, deinde transiens in Eglon Reerit ei sicut fecerat Lachis , quod etiam fecit in Hebron, cuius Regem occidit, & vniuersas animas,quae in ea fuerant commoratae , quomodo inde reuersus in Dabir eam vastaverit, Regem eius interemerit,
di omnia per circuitu oppida percusserito a. in
122쪽
in ore gladii, nec dimiterit in ea ullas re- liquias, idque uno impetu, & absque ullo labore a Cades-barne usque Gabaon,vm- uersiasque Reges. & regiones eorum,quae omnia incredibilia pene vidcbatur,ne VC-ro quisquam de tam Delicibus victoriis, nullo penitus Israelitarum effuso sanguine comparatis,dubitare posset, licui bene ibi notauit Matius, additur statim , post
hanc enarrationem : Dominus enim DemU Apugnauit pro eo. Ait ergo Masius. Porro istius versiculi clausula causam an fert manifestariam , cur narrationi caetero qui incredibili fidem abrogare nemo
debeat, vel res tantas militum viastuti arrogare , nam cum Israelis Deus nomina tur, recte omnia , quibus ille adhuc , Is raelitarum gratia, rerum naturae vim fecit , miracula in memoriam reuocantur:
quae quisque secum reputat , profecto haud ille istum expeditistimae victoriae succesium,supra infinitam Dei potentiam fuisse existimauerit. Tantum ille. Eadem
etiam mente Moyses in praesenti,quia viderat se decantaturum rem omnem,pcnitus humanam fidem, sicut & naturam totam superantem, tequam,quς tacta sunt memoret, cuius virtute facta suerint asserit, Deumque bellatorem praeinittit, et utque omnipotentiam proponit,ne fides narrationi deesset,cum talis, tantaque victoria, tanto ac tali bellatori, non Moy si, aut Israelitarum virtuti attribuatur.
Hoc autem in loco supplendum est verbum substantivum ; quod deest, & ex usu omnium linguarum suppletur , ut sit sensus: Domin- est quasi vir pugnator, sicut etiam cum David dixit: Beatus vir, qui non abje in consilio impiorum , ere. 8e Psal. 88. Beatris populus, qui scit iubilari nem , & Luc. I . Beatus qui manducabit panem in regno Dei. quibus in locis deest verbum, est , sicut etiam in plurali deest idem verbum Psalm. ii 8.ubi diciturise si immaculati in ita , qui ambulant in lege Domini. Et iterum : Beati qui scrutantur tesiimonia eius . & Matthaei s. Beati pauperes spiritu, beati mites , ere. ubi supplendum est, sunt, sicut ad Rom. Σ. Tribulatio , cx angustia in omnem animam hominis operantis malum Ze infra. Gloria aurem.Θ honoν Θ pax omni operanti bonum.
Vbi supplendum est, erit. Et Luc. 2.Gloria in excelsis Deo. 9 in terra pax hominibω. ubi suppleri debet, est, vel sit, & in communi doxologia. Gloria Patri. Filio, , Spiritui sancto. supplendum es , sit , si est precatio: vel si est assertio verbum, est, MI .Timoth. Regis culorum ἱmmortali, nuAsibili. soli Deo honor. is gloria . , potestas inscula saeuiorum.& salutationes omnes Apostoli in principio Gratia vobM., paxis Deo Patre nostro . oe Domino Iesu Christo. I. Corinth. I .is L. Corinth. I.3c alibi subintellectum habent praedictum verbum vel aliud , quod exprellit beatus Petrus in
utraque sua Catholica, nempe adimpleatur vel multiplicetur, quodque magis est lingua Syriaca, quae de Hebraea emanauit apud Matth. s. verba consecrationis habent. Anau pegri, & Mau dent: me Coν- pus meum , hic Sanguis meus οῦ & in utroque supplendum verbum,est.& passim alibi , est enim verbum substantivum, sicut& relatiuum,quod saepe etiam in sacris literis non exprimitur ,& propterea supplendum est, quod quandoque faciunt L X X. vel interpres noster, cum in He
braeci non habeatur, ut UaLT. Exurge Domine Deus meus in pracepto, quod mandasti. ubi Hebraea habent: Excita ad me iu- disium miniacti. 8c Psalm. 9. Inimici dese-eerunt framea in finem , σ rinitates eorum detIruxisti, ubi supplendum est , quis destruxisti, de infra, Infixa siunt gentes interia tu fecerunt. pro quem fecerunt, & statim sequitur , In laqueo isto ab conderunt, pro quem absconderunt,& Psal. III. I.apidem reprobaueruntrie enim Hebr.habetur, ubi
supplendum est, relatiuu quem , ut L X X. suppleuerant, & infra. Hae dies fecit Dominus . pro quam fecit Dominus, quod maxime notandum est, in Paulo, Ioanne,3c Iacobo, qui Hebraei erant, & proptereat in eis desiderantur artieuli Graeci, quibus suppleti solent relativa. Sicut igitur suppleti debent dicta relativa,ut ostendimus, sic etiam de verbum substantivum multoties suppleri debet, & maxime hoc loco, quod facit Paraphrasis Chaldaea.
septuaginta nabent , Dominus eonstingens belu ; Dominus nomen illi,em. Electos censores. duces submersit in mari rubro. Pagninus Sc Valabius. Dominus vir bellator. Dominus nomen e : quadrigas Pha
raonis . ct copias erus deiecit in mare , O electi Wineipes eius submersi sunt in mini Saph . ait Pagninus , Et electi triar' eius. demessunt in mari ea ecfosso, ait Vata-blus. paraph. Chald. Dominus est victoνbesiorum. Adonat est nomen eius. Hebr. bis ponitur in hoc versu nomen Geouali,
primum pro illo, Dominus , secundo pro illo , Omnipotens. Et pro illo, quasi vir pugnator, Hebr. est. Vir belli, qui est Hebiaismus signiscans virum maximὸ bellicosum,
123쪽
Iese Chri Sc alibi subm verbum is Petrus in
: palsin album , sicut in I ris litterea sup-luc faciunt
ci, quibus igitur suri endimus,
bellicosum, ideoque retentiores Hebr. &de nostris Hebraietantes habent. Ceoualiuit belli,Geouat, nomen eius. Latinus interpres , ne gentes sortasse dudum ad sadem conuersae admirarentur Deum vocari virum bellatorem , ne Martem soreasi sis cogitarent, apposuit particulam, quasi , ut similitudinesti , non proprietatem indicaret. Circa nomen Ieouah, quod nomen ob nimiam, quae erat apud Hebraeos venerationem, non pronuntiabatur,nisi tantummodo in sanctuario, in die ieiunij sanetiscationis . hoe est in die expiationis, ut tradit Rab. Moyses AEgyptius , idque a suinino Sacerdote solo , cum populo benediccbat. Erat quippe Hebraeis persuasum inestabile esse nomen Iehouis , non quod iuxta vocem ipsam proferri nequeat , pronuntiabatur enim a summo Pontifice , & a nobis pronuntiati optime potest, sed quia cum caetera Dei nomina ab effectis derivata sint , & per respectum , ut aiunt Theologi eum D. No- ma Io.quo. I 3. Deum signiscent, aequi- uoce Deum videntur significare , at vero sacrosanctum Dei nomen Iehouali, cuius vera derivatio nescitur, nulli alteri rei communicatur, sed uni tantum diuinae essentiae significandae inuentum est, ita ut nulli creaturae eius fgnificatio ponsi communicari,quod dixit Orig.hom. I . in Num. eirea prmeipium, scilicet cum nomen Ieli uali ponitur nullam esse Au-bitationem quod de Deo vero , & mundi
Creatore dicatur. Hanc tamen regulam vult Ribera restringere , tum inea 4.num. 34. tum Ma-D LIT . iach. 2.n. 23.propter locum Iudis. I . Connum. 3. secraui, is movi foe argentum Domino.τt
de manu m actusti Motius inus Gariat sculptae , alvi centariis , ubi pro voce Domino. est in Hebraeo Iehou . Pace tamen tanti viri dixerim ego,neque hunc locum , neque alios smiles, ut, Hi sunt ἐν tui Israel, qui eo eduxerunt de terra Exo. 32. AE pti. Si num. . Cras solemnita. Domin. .er s. ni est ; Hebraice Iehouali , repugnare nostrae doctrinae, non enim dicimus, neminem posse Accipi, nec per errorem malitiamve salso, vel salsis dii; nomen ineffa-
posti niae passim videamus ab idolorum cultoribus, eisdem latriam, quae soli vero Deo debetur,attribui .sed dieimus ab ipsa Scriptura, vel ab Auctore eiusdem,vel ab scriptore sacro, qui Dei numine est assa tus , non attribui nomen Iebouah alleui creaturae , sed soli Deo , & in hoe sensu
videtur loqui Orig. a cuius sententia non discedam diura alius locus, qui magis vrgeat non affertur. Imo,quod dicimus clarius innotescet, si aduertamus sat ros interpretes, ex eo, quod Christus Dominus saepe in Scriptura appelletur hoe nomine, Dominus, eius diuinitatem comprobate, unde & TertulZin apolog. c. 3 4. Eleganter ait: Augustus imperib formator,naee Dominum quidPm . Hei se volebat, quia nomen proprium est Dei, addit deincle, Aeam quirim imperatorem Dominum. sed more e--DD.Praemiserat autem e. 3 3. Nem Deum imperatorem Heam , ver quia mentiri n/seia , mel quia ilium δελινε non audeo. vel
tia habeat appeltari imperator, grande osse nomen est . qtiod a Deo trahitur, negatiatam mperatorem, quἱ Deum diei in s homost non est imperatoν. Hominem se esse etiam triumphans in illo sublusimo etiisti
'ire post te, homin/m memento eo. Et Phil. Iud valde laudat Tiberium Caes quia nolebat nominari hoc nomine Dei, vel Domini , & in hanc sententiam notauit Stie- tonsus in vita Avunt,e. 3 3. ipsum Augustum Caes.qitas maledictu,& opprobrium exhorruisse Domini appellationem,& Iudas Casilaeus cuius meminit Luc. Act. s. docebat discipulos suos neminem esse appellandum Dominum , ne Caesarem quidem nisi solum Deum , & ob hane doctrinam,magnam seditionem excitauit,& tuis multum apud Iudaeos ; offengebat enim hoe dosma valde magistratus Romanos,& praesertim pontium Pilatum , unde ob hanc causam ab eodem Pilato ereditur intersectus Iudas Galil. Hoc etiam videre est apud Iosephum. lib. . de belio Dd. e. 28. Θ 29. O M. igontiquis.e. i. quibus in locis planὸ ostendit Iosephus, quantopere abominentur Iugaei eos, qui huiusmodi appellationem alicui homini tribuere au-s sunt, quod non aliunde factum est apud citatos Auctores , & homines, nisi quia diuina Scriptura hac appellatione solum
In illis verbis, quasi vῖν pugnater. notanda est vox Hebraea,ix, cui apte respondet Latina, vir , iδ est , homo , sortis &virtutis vere masculinae, igeoque ponitur et halice , tum hoc in loco Irubi Deus describitur pugnator, tum Iob primo ubi
dicitur r Vῖν erat in terra mi nomine Ieb. Iob.
O vis illa simplex,cte.cavia praeponitur ibi numo 3 pugna
124쪽
pugnaturus sortiter eum Aiabolo. Tum A fgnificat existentiam , ita ut uir dieatur
etiam dicitur, Hae vocabitur Virago quia de viso sumpsa est. & Isaiae 2. inus manuum suarum adorauerunt . quod fecerant
HI ri eorum. Reων uis se Asmo, se humiliatria es miri Vbi etiam epithasm habet, id est, augmentum quasi Aicatur non solum homo, sed etiam vir, qui non tam facile secti,& incuruari debebat;se etiam . . . dicitur. Consonamdii, is em omisi Phitis θm ne se satis Benati. Vbie roso GH, idem est ac dicere,estite fortes. I x, quasi ens, aut primo existens, videlicet ante sceminam. artum nome,quod multi ignorant,Geber, reperitur multis in
Aduertendum est autem duplicem He- num. 37. braismum,lice verba continere D minus, Nu. 2. . quasi vir pugnator. Primus est vir belli, num. 3.vbi ponitur genitivus substantivi pro no- Deut. Σ L. minatiuo adiectivo, eum enim Hebraei num. s. Et M. 38. Accinge sitiae iis lumbos ras . B habeant pauca adiectiva coguntur ob in - Iob. s. ubi Gregor. 28. mo I. cap. 4. Scriptura sacra viros vocare consueuit, qui nimirum
vias Domini fortibus,& non dissolutis pressibus sequuntur , unde per Psalmistam dicitur. Viriliter asIte , se conson tur υν vestrum. Et sapientia in prouerbiis dicit cap. g. O viri ad vos cum to,aesi aperte diceret: ego non saeminis , sed viris loquor , quia hi , qui fluxa mente sunt, mea verba percipere nequaquam possunt. Sie ille.
piam adiectivorum uti hac circuitione, num. Σ. quod noster interpres scite aduertens,He- Iob. I 4. braismo relicto, fixit: Vir pugnator icut num. Io.
Psalm L. Consistiti stim Rex ab eo suo PDI. E.
Sion montem sanctum eius.Hebr.Super Sion num. s. montem sanctitatis eiu .de Psalm I. Aeatus PDI. I vir, qui non ab3t. Hebr. Bearitudinu vir. num. I. aliquando vero Hebr. hunc conseruat, ut
POM. 7. Montem sanctificationis Da , id PDI. I. est montem sanctum suum. Num. 34. Secundum Hebr. habes in nota illa si- Et quoniam incidimus in hoc nomen, C militudinis, quasi vir pugnator . quae in Ix , ne aliquis sidcm omnino habeat ali- Hebraeo omittitur , sicut saepe fieri con- quibus recentioribus, qui hac in re salluntur , necessario hoc loco duxi aduertendum in sacra Scriptura non tria tantum nomina ut voluit etiam Pinedia Iob. I. num. .nti m. Dd reperiri, quae hominem
fgnificent seg quatuor. st primum Adam,
secundum Enos, icritum Ix, quartum Cc-ber , quod plerique immerito omittunt. Primum est speciei, scut & quartum. secundum vero fragilitatem significat, ter-sueuit, ut Qui immolae bouem, qui inter- Isaiad scfecit virum , qtii immolat secus . ctc. ubi num. 3.supplenda est bis particula similitudinis,
tanquam, seu quasi, quod ibi fecit intct-pres , sicut etiam hoc in loco. Aliquando vero ponit modo dictam particulam , ε
statim omittit, ut Mati anni ante oculos Psal. 8s rnos, tanquam dies Aeserna , qua praeteryr. n. 4. Θ I.
o e odia in nom . id est , tanquam custodia , seu vietilia aliqua nocturna , quaetium sortitudinem. Primum dicet non st D tres tantum horas durat, qua pro nihilo proprium,per antonomasia tamen tribuitur primo homini, scut nomen commune Philosophus Aristoteli. Issem autem valet, atque ruber, siue argillosus ab argilla , seu rubro limo, ex quo confictum est corpus eius , Alamalit namque Hebraeis est tetra, sue potius argilla a colore ruso, & Esau vocatur Edon, id est, tu-sus, litς Omnia derivantur a radice Adam. i. rubuit , vstatim namque est Hebraeis verba euentus aliquos fgnificantia , h
habensur . eorum anni eνtini. id est , tanquam ea, quae pro nihilo habentur. viden diis hae de te Totit.in eap.7.tia .ristit. AEnean s , Ribera ea 7. numeris. σ
Aduertit autem hoc in loco Cleaster inessabile nomen Iehouali , non fuisse a Deo patribus inalcatum , quoad unam, quam praeter alias habet, veram, & pr
priam significationem , significat quippc
conterentem, ab houali , quod est contriminibus natis imponere pro nominibus, E lio , etenim Patres antiqui co nouerunt ut Isaac, id est, risit: & Iacob, id est supplantauit secundum nomen Enos valet idem quod miser, desperataeque salutis, deducitur a radice Anas, id est, vehementer doluit, seu et iter infirmatus est. Tertium homen Ix, id est, vir, non solum a sexu, & virtute, sed etiam a praestantia, R dominatione deducitur, ut peritiores volunt a verbo substantivo C ex , quod Deum beneficum , & sufficientem , non tamen virum belli,& pro suis prςliantcna, isto namque munere primo lanctus est in transitu maris rubri, unde &-8icebant. Fugiamus Israelem,Domistis enm Exod pugnat pro eis contra res. Ideoque ex hoc nam. a. s.
loco infert oleaster intelligentiam alterius loci, ubi dicitur , Et nomen meum Excd. s. Adonia non indicaua eis , quod Deus Num. 3
125쪽
, quae ineri ci a' - . ut inter- hia
diesit, gum Moys pollicetur per manum A
sortem , ac robustam liberaturum populum Israel, ut idem sit cognoscere Deum bellatorem , atque nomen Ieho uali esse nomcn eius. Non est tamen negandum praedictuna nomen tam in Hebraea, quam Graeca, & Latina transatione, & Dei an testatem,& potentiam significare in Seti-ptura, nobisque cam significationem vocabulo Domini insinuati, sicut aduertit Antonius A nseca in annotationibus ad ad Caietan.hoc in loco. Illud autem aduertendum est in nominibus diuinis, quae in Scriptura reperiuntur, quod licet una, 3: eadem res simplicissima illis omnibus smiscetur, tamen Scriptura semper utitur illo , quod est ad rem de qua agit, accommodatius , ut praesetis locus , ostendit. Aduertendum deinde est nome in actu s gnato, siue hanc vocem , nomen, saepe poni in sacra scriptura ad significandam potentiam,& vir-IDI. 3o. tutem illius cuius est nomen , ut Isai 3 o.
Murn. 27. Ecce nomen Domini menit de Ionginqtio, al. 43. gratiis μνον eius . t re. Et Psalm. 3. In temum.6. inimites no Ibos venistabimus cornu,Θ in Ioan. II. nomine tuost ememus insurgenses in nobis. m. I. Et Ioann. I . Pater sancte serua eos In nomise tuo. qtios dodUis mihi , ut sint intims u ct nos i Ciam essem eum eis ego serua-ham eos In nomiae stio , id est, sortitudine, di potentia,quam mihi dedisti. Vnde hoe in loco, O 'otens nomen eim,sgnificat. Omnipotens ille est. Clarius hoc eonstabit si aduertas esse morem Scripturae, & vstatissimam phra sim Hebraeam usurpare nomen pro re significata tali nomine , obviaque sunt l, ius rei exempla, haec pro nunc suffciant,
AEF. I. n. Act. I . Eras turba hominum smul θνe een- I. I s. eum vigisti, Craece vero hactur nom i-num,neque enim eredendum est,quod aliqui dicunt interpretem vertisse prius nominum, alium vero audaculum reposuisse hominum, omnes enim codices Latini
paucis exeeptis & biblia iussu X isti V.
emendata, & Patres ita legunt Et ita Latinus interpres aduertens Hebraismum multis esse ignotum,perspicuitatis causa, ad sensum potius quam ad verba,ut solet, Deut. II. transtulit, Et Detit. Isia1citrer. Ipsum elegit xum. s. Dominus Dem etius . miser, is mini Dei Halm. s. nomini Dominἰ.ig est,ipsi Deo,& Psalm. s. Mum. IE. Gloriastinor in te omnes, qui dissunt no-Zoe. . men euum , iss est, ipsum.Et Iere. 44. Ecce num. 2 s. ego is ut is nomine meo , id est, per me Apoc. 3. ipsum, Et A e. 3. Habes pauca nomisa innum.4. Sardis,Dino eoinquinau/rsit τὸ 'meta sua
Vbi aduerte propterea non seruari latini talem dicendo,quar, sed qui, quia Donia na significant homines, qui non coinqui
magia: quin etiam hanc loquendi phrasmusurparulit etiam prophani Auctores Tibull. in eleg. Nee dum famisa. nomen , 8c Horatius , patre ὀ relictum M a nomen. videnssus hac Ae re D. Chrysosrom.homilia I .in i .ad C tau ubi aduertit vcstu iaci minandi pro verbo essendi satis usitati a esse in Scriptura , quo sensu dictum est Erech. p. 8. Vocaberis Hierusalem Huhm Eroes meritatis. id est, is ei uitas veritatis, nun num. 3. quam enim legimus, Hierusalem velitatis ciuitatem csse appellata. Sic similiter Isai. 7.& refertur a Matis cap. I. ubi agi- Isai. . tur de Christo Domino. Vocabitnν nomen xtim. Ieius E Anianiι I. idest: crit nobiscum Dcuri Ma H. nee enim unquam Christus Dominus, num. EEmmanuel, nominatus est:quem Hebrai
mum recte ostendit Ioan Euang. cum di- I . Dan. xit : Virite qualem charitarem dedit no- num. I
mus,ubi in text.Cretco non habetur simus, sed tantummodo , vi*- Dei morem . tibi annotarunt grauiores interpretes,vulgatus tamen voluit explicate Hebrai mum, quo usus est .Ran.cum dix toplasti, Dei nomia υν. addendo, is res, neque enim Ioan voluit nos solumniodo vocandos esse sitos Dei, seὰ potius vere esse filios Dei adoptiuos , dixit tamen vocemur , secundum usitatum modum saeti text. iuxta quem idem est vocari, ac 3 esse. Ex his igitur eonstat nomen usurpari, pro re nominata,ut sit sensus horum vet-borum. Dominuι quas vis pugnator omnipotens nomen e m. Dominus est pugnator, omnipotens utique , & reuera talem se exhibuit, quandoquidem currus pharaonis, S exercitum eius proiecit in mare. Illud autem hoc in loco pro nius complemento censuimus annotandum , quod licet aliquando nomen aliquod videatur poni in actu exercito alicui rei, id fit non tam vi illo appelletur nomine, quam quia reuera conuenit ei, id, quoa tali nomine significatur,vt, Et, nome IDA'. .im admiratilia, consitiarius , Deus , δεν- num. c
e. 8. Voca nomen eius accelera spolia detra- num. 3M .fectina pratari; etenim Christus Dominus non habuit haec omnia nomina, omnia tame quae illis signifieatur habuit: unde si quis eum aliquo istore nominum vellet
126쪽
vult et appellare, recte poliat id facere,
persona , aut potentia, sed proprie, pro personae nomine significabit huius nominis significatum nempe,Omnipotens,conuenire Deo neque aberraturus a Vero,
quisquis eo nomine Deum appellauerit, quod quidem testimonium , ut deessent alia satis foret ad omni solentiam diui-Sap. s. n. nam ostendendam de inde , unde Sap. s. L 1. Ibunt directὲ emissiones fulgurum, is tan
quam a bene curuato arcu nubium exte
minabuntur Cr ad censi locum insilient. , a petrosa ira plene mittentur grandinem, Et ius igit tu bellatoris , scilicet Dei, arma sunt nubes, fragores, sulfura , procellae, milites, Angeli, tonitrua, lonitu horribili, velut militari tynipano,aut tubam trante arma expedit, & milites vocat, medius ipse conspicitur quasi videatur pugnator, seu vir praelij, ex altera parte suis amabilis, AEgyptiis vero ex altera formidabilis, Ea . I . ait enam lacer text. Exod. I . Stetit internum. 2 o. mitra AEnptiorum o castra IsraἡI. errat nubes tenebrosa, is illaminans. Nam
ab ea parte qua inlcquebantur AEgypti, Israelem, gloria Domini I/haraonis castra longo tenebrarum ductu, Se horribili ea-ligine circunfudit & occupauit,ita ut possemus dicere illud L. AEneid. Horror ubique mimos, o plurima mortis imago, cum igitur uniuersus exercitus AEgyptiorum inlecutus Israelitas mare introgressus esset, refunditur iterum mare , ait Ioseph. AEgyptios fluctibus inuoluit,ventis etiam idem impellentibus.accesserunt,& imbres de caelo,de aspera tonitrua, sulguribus simul intermicantibus : fulmina quoque deserebantur, nullumque omnino deerateoram , quae ab irato Deo hominibus, ad perniciem emitti solent ; sic Ioseph. lib. 1. is antiquis. ad in.cui addendus Philo lib. 3.de vita Mosi, ubi post enarratam stragem, ait.Postremo tempestas procellosa, qtue in littus aduersum eiecit eiectorum cumulos,quo magis seruari Hebraei salutem suam agnoscerent, non solum eu dendo pericula eorum spectando hostes deletos, ope diuina, sine humanis viribus, en praelium, en victoria Dei bellatoris, vix alia humanis oculis conspecta ; omnipotens proinde ob singulate factum declaratus, nisi enim vis diuina adsit, naturae viristem supergressa ad nutumque suum, & obsequium trahat elemeta, nil illnat so. simile ite ci poterat, unde merito Daviduum. I. Psiam. o. ut habitat in adiutorio altissi-Α mi in protectione Dei ecli commoraIstis,
dicet Domino : Suscolor meus es tu,to c. Currus tharaon i s, quia crvbra c urruum
mentio lit, de ut sciamus quinam fuerinthi currus I haraonis , quos Deus deiecit
in mare,aduertendum cit ex a liano lib.d miιitariea. 22. duplices suisse currus ad
debellandum,quosdam simplices, de quibus saepius in Homer. 8c quo dam falc tos, quoruin apud Curtium . . . o apud Liuium in decad. . re ries descriptioncm , iique fere quadrigas suisse signifi-B cant, cum tamen client, α bigae ut apud Ior lib.deres. Geticu p. 37.ubi more vulgari essedas vocari narrat, hos ergo currus Pharaonis utriusque generis fuisse putandum est, cum aliud non conitet ccseto ex Scriptura. Neque vero excipiunt haec verba P EA-
raonem a tuorum caede, Sc communi om
nium strage, ut Manethon apud Isse humtib. I. contra Apicnem putat, diccndo: post expulsionem Hebraeorum ex A gypto Regem, qui cos expulit, regnasse annis 2 s.&C mensibus 4.hoc tamen talsum esse proba- Exod. I . tur in primis Exod. I . ubi de Pharaone num. 3. dicitur. Indurabo cor eius , ac persequeturvosnor glorificaberis Pharaone . is omni exercitu eiu quae verba aperte indicant
Regem simul cum suis submersum perii sise , Sc stat i iii dicitur de Pharaone Iunxit
ergo currum , is omitem populum suum Exod. I . assumpsit secum: deinde codem cap. n. 28. Num. 13. Aqua operuerunt eurrus, is equites cuncti exercitus Phara nis . qui sequentes ingressi sunt mare, neque unus quidem superfuit ex Exod. I s. D eis. Et in hoc Cant. Is . Ingressus est eques num. I'. Pharao cum curribus . is equitibin eius in mare : is reduxi uper eos Dominus aquas
maris. Cum ergo Parao Israelitas fuerit insecutus, ex dictis,& a Deo gestis aperte constat, cum caeteris periisse,quod etiam V r 3 s. ostendunt verba illa Psalm. I 3 s. Excussit num. I s.
Photraonem, is virtutem eius in mari rubro. Neque de iustitia diuina praesumi recte potest, quod impune reliquerit cum, qui Princeps & auctor fuerat praecede tium malorum populi Hebraei , & prae-Ε sentis persecutionis eiusdem, & ideo Euseb. in chronicis asserit eum Regem, de quo Manethon fuisse Cheneliren. Lusimachus vero cum Regem vocat Bocch rim , quo nomine etiam appellat Cornelius Tacit. Proiecit in mare, σα Iara enim, quod D. Hieron. vertit proiecit,significat proiicere, & iaculari, unde aliqui scire tra
stat erunt, eiaculatus, quali tanta iacilitave
127쪽
rate deleeerit in mare exercitum Pharaonis,quanta quis arcu sagittas emittit. Sic Vatabl. Electi Principes eisu. secundum phrasim linguae Hebraeae frequo ter usurpatam in Sacra scriptura, vocantur electa in qualibet rc , quae in eo genere pretiosa sunt,& praecipua,proindeque merIto Omnibus aliis eius generis prcserenda,& hoe in loco dicuntur clecti, licut eum Moyses dixit Iosue. Elige visos, is egrestra pugna
contra Amalech. Et Exod. I S. Llectis et iris strenuis de Israel censtitkit eos Princites populi, tribunos, dy centuriones , ct quinquagenarios, o decanos dc in eodcm scn-
lii , de his de quibus in praesenti dicitur
superiori cap. Tulit sexcentos curam electos,& apud Ossam cap. II . Gladius consumet Hedios erius. Hic ronym. vertit. Principes, siue robur exerri ur quos Symmachus vocavit brachia.
Submersi sunt, Erc. Qyasi grauissim opondere degravati infixi sunt in mari rubro,nam quod Hieroum dixit, submersi sunt, si attente expendatur vox Hebraea, eit quodammodo dcfixum descendere, ut in lutum, in limum, in quo dcmci 1 a corpora supernarare non possunt ν ut dictum est. I fixin sum in lima profundissic aulcm infixos in limo prosundi, reuersae, & coa
In mari rubro. Mare rubrum sinus est.
Arabicus, siue AEgyptius, aut Oceanus inter Adithiopicum mare , & Indicum , quo Arabia faelix a meridiano latere includitur,sicut Persico sinu ab oriente. Antonius a Fonstea in si is annotat. ad Caiet. ait: Forsan dici rubrum , quod in sanguinem versum fuerit , eum inter caeteras plagas AEgypti aquae colorem sanguinem imbiberunt. Ob rubentes arenas, sic appella
truri Placet Plin. Lib. 32. cap. 2. vel ut mavult VHanin scriptor Punicus apud Stephanum, aut propter aquam,quae iuxta montes, & promontoria rubra per Solis reflexionem rubescit, quomodo mare AEgeum hodie a Turcis album nominatur, S Euxinum nigrum : vel tandem ab
Erythra Persei filio ibi submerso,vt str: bit Strabo lib. is. o Arrianos lib. g. gcst.
Alexandri. Et certe Teri l. ld. coni. IMd.
v. 3. appellat Erithmam pelagus, sue
mare,neciron,& Plin.l b. s. e. 23. Qui meminit de omnibus allatis vocabuli notionibus, aliosque credere talem ipsius aquae naturam esse asserit. At vero Chriως lib. 8 .affarinat hoc mare ne colore quidem abhorrete a caeteris , eique nomen inditum ab Erithro Rege,propter quod ignari rubere aquas credant. Dan. Beo αἰω. 3. I seelganea. cap. 3. testis est peritos marium testari, quoa prodit Curtius,qua de re videnda est sententia Dion. Alex.patria AEgyptia apud Niceph. Lb. si H. cap. I '. Pro maiori igitur claritudine dicamus,
quomodo dicti maris aqua rubra vidcatur,mox eausam aperiemus ex nostris L sitanis,qui oras illas accurate peruultiga-Iunt, ac propriis oculis inspexerivit. Αduertendum proinde est non ubique rubram illam aquam apparere, sed quibus- dana in locis,neque semper in eisdem,verum modo hie, modo illic magnas quaiadam rubri coloris maculas conspici, alias uid Lin longiores, alias magis latas , ac incriarum figurarum, tanqui si frandia quaedam sanguinis vasa ibi spatiunt suta suissent; unde nostcr Liuirre Daun. δε εα ros, qui dc Regum Lusitaniae rebus in India gestis duas librorum decades seripsit dela I 2. l. 8. c. I. rcfert de Alphonso d Albuquerque primario Lusitani Regis clasi si iuri in India duce , & illarum resionum Gubernatore, quod eum ostia dicti maris
ingressus esset,vidit in eo rubetem ciual dam maculam, non admodum latam, sed quantum ipsa oculorum acies pertingere poterat in longum protensam : & acida t, quod eii cius naues intus valde progresi, edent, plurimae eiusdem coloris macular latiores, multoque breuiores sparsim,vndique videbantur:& nihilominuet de dictis maculis aqua in vasis hausta, nequaquam rubra, sed limpidissima erat: quo experimento manifeste conuincitur error quCrunda, qui dictas maeulas ex balaenarum sanguine in ipsarum partibus e luso fieri
credebant, quamobrem nostri admirati, eausamque rei diligenter perquirctcs,Postea tum ab illarum regionii incolis, tum etiam proprio experimento da dicer l,sundum illius maris naturaliter ferre magnam vim, cuiusdam plantae, seu fruticis rubri, ramos proferentis solidos , ac graues instar eoratu , ita vi ctiam a solo evulsi, in aquis supcrnatare nequeant: qui maxima inundantiti aquarum vi ,eradicari seu a stipite abrupi saepe solent, ac praecipue prope ostia dicti maris, ubi fluxus,
atque refluxus aquarum ingredierium, Scegredientium maiori fertur impetu, quo fit, ut eorundem virgultorum rubra se ramenta, per quosdam aggeres in ipso maris iando congerantur, qui deinde, ut latior sinus est a variis inundationibus pssipati,& huc atque illuc aceruatun tr Π-
128쪽
sati , ex coloris ὁictorum aceruorum re- A dira vero, Α, particula priuatiua,valet abs- fiexione reddunt mare illud ut variis di- que fundo. miis placci, ut Bystus, siuectum e it, rubentibulque maculis resper- abystus absque compositione lita signifi-1 um , praeiertim ubi unda minus alta est. cet profundit.item,& cum hoe solii signi- Et inde iste pol illimum sinus, & illa item ficut de formali, con Iotat quamcunque taceani pars,quae ab ciusdem sinus angu- rem tali profunditate praeditam, praescr-stiis, ad sinum vique Persicum exicndi- tim vero aquam , quia in ea est praedictatur, maris rubri nomen accepit. prosunditas magis conspicua, & appares, Dicitur vero tum hoc Ioco , tum alibi cognituque facit sor, id quod totum diser- hoc mare Hebraice Suph, quod nomen ex te docet AugusI. μί er II. i. sic scribens: tradit. Heb. quam probat Masius Diue T. Abesse est profunditas quedam impenetra-cν Ribera Dan. L. n. II. ligni licat uuicum bilis, o incomprehensibitis,o' maxime solet marinum,eui expositioni non dissentit D. B Cci in aquarum multitia nae.' bi enim aia Hieronym. s. 12 ad Fabio unde mare titudo, Aiprofunditas,qua tenetrari et sique Suph idem est ae carechosum , vel iunco- ad fundum non possit. Haec Augustinus, &Ion. t. sum. aod si nobis obucias Ion. in e. 2. ubi propterea acceptio abyisi pro mari est num. s. in Hebraeo est eadem vox,pro qua vulga- frequentissima Prouerb. 8. aerean o certa Proueνb. tus transtulit pelagus.Possemus imprimis lege.ctora vastabat abs os. id ust maria, g. n. Σ7. recurrere ad aequivocationem illius vo- ut more suo Scriptura mox declarat sub eis significantis etiam pelagus,& iuncum den : Luando Ercumlabat mari te T. marinum,qua de re videndus Pined. lib. . num suum, or legem ponebat aruis,ne trade reb.Salomon.e. 3. Deinde dicimus ma- sirent fines , icciri similis est illa Dei lore rubrum dici carectosum peculiariter, cutio apud Ierem. s. Posui arenam termi- quia magna copia carectorum ibi reperia num maris, praeceptum sempiternum quod Ierem. s. tur , quod sortassis in aliis locis non tam C non 'rateribit, neq; etiam est dissimilis il- num. ΣΣ. facile reperitur. Itaque propterea intcI- la apud Iob. 33. Circumdedi mare terminu Iob 3 R. pres Latinus ubicuque mare illud in Scri- meis, , myui vectem, o ostia. T dixi ij nrim. Io. plura nominatur , appellat rubrum, eo hue venies. Θ non procedes amplius. Elt au-
quod ita,vel semper,vel ut plurimum, ab tem illa lex siue dictum , & praeceptum
omnibus Latinis scriptoribus appcllatu, Dei siue maris,vectes,& ostia. Quin vero usurpatumque fuerit, ut scilicet, Latina die creationis tertia in unam terrae fossa transtatio Latinis auribus apertior,& pro- . tunc primum factam Deus copegit aquas babilior appareret, vel soric quia planta sub firmamento exilientes,que ctiam ad illa rubra unde denominatum diximus modum sunt profundae. Idcirco dicitur:
mare rubrum,dicebatur Suph, quo posito Con erexans sicut tu vire t id est sicut in cellant quaecunque dubia , quae hac in re vase aliquo ) aruas maris r ponens in the- PDI 31. ab serupulosis passimoriuntur. D sauris abusos : quas antea dixerat aquas Num. . Abos' operuerant res. Abyssus distinitur maris postea dicit abytas,ut earum, scilia Basilio homil. h. in ex mer n. copiosa cet, magnam profunditatem ostenderet. aqua , ad cuius iandum non satile pene- illam ctiam terrae sol Iam , qua coerceturitari potest deorsum versus. A Damasi. mare , quam prius appellarat utrem , aut lib. 2. ci c. . distinitur aqua plurima,c viri simile,paulo poli appellat thesinos, ius finis incomprehensibilis est homini- accepto thesauri nomine,ut interdum fit bus.Ab Aug. l. 1 2. coni. Faustum Manich. etiam apud profanos pro secretis celluc. II. tom. s. aquarum inaestimabilis pro- lis,& occultis receptaculis, in quς abdun- furulitas, quam dissinitionem repetit in tur opes , unde thesauri hic signifieare Ps. 8. tom. 8. 3c saepe alibi.Omnes autem possunt non totum maris alueum, longe,
diffinitiones in idem sere recidunt:poni- lateque diffusum , & multiplici appellatum; in omnibus aqua, non tanquam ali- E tione diuisum:vel etiam specus subterra- quid essentiale , sed tanquam praecipuum neos ab Auctore naturae , & Deo tertia connotatum dissiniti, ut in aliquibus etia misidi die,in inteἔna terrς viscera excava suis distinitionibus facere solet Aristot. tos, & dulcib. aquis oppletos:partim qui- verbi gratia, in distinitione nominis, ver- dam fluentibus s& hi sunt fluuii sub terrabi, & aliis, abyssus namque Graecum no- labentes, alij in extimam terrae superficiumen de sorinali solum dicit voraginem erumpentes) partim vero non fluentibus, aliquam ingentem, siue prosunditate sun- & hi sunt lacus,ac paludes innumerae, tel-do carentem:nam Crqce Bythos,non Byς luris visceribus reconditae , ut latius trasos inter alia etiam significat fundum,ad- ctat Curs Conim. in meth. Aristot. trans. 9.
129쪽
& appares, cum diis te scribens:
I titio in tib. de mtindi vi eio. 5, Plinio lis. Σ. eap. 6 s. atque hae etiam aquae terrae antris occultatae , propter prosunditatem sui, 3e loci, inerito dici possunt abyssus: tum in pridicho poλ. 3 L. tum in cap.ω-n s. g. ibi Rupti sunt omnes fontes abdis magna hoc ei abyssorum magnarum,quq terrae cauitatibus delitescunt , posito per synechdochem singulari numero pro plurali 1 alij sine hae synech doche abyssum magnam exponunt, de mari, ex quo eumpti sapientiae diuinae e silitim etinas in magna ; quem locu tractans Ioan. Feream dis suo thesauro verbo, Abyssus, ait se omitiis interim expoliti nibus Inv-sticis,existimare locum intelligi de cogitatione Dei practica in primordio mundi , quando ad illius ornatum creaturas varias perducere disposuit: saepe enim tunc a mari abysso magna, hoc est ab illa immensa aquarum mole, quam in unum locum coegit,ut germinaret terra herbas, aliquot sui ij, sontesque semper ellipant, B δc plantas tertia die , sexta vero die ani-is malia, quinta die pisces,& aues: sic etiam in spirituali Ecclesiae mundo cogitatio fili j Dei coepit ab aqua, id est, baptismo secundum illud Dan. 3. Nisi quis renatus fuerit ex aqua . edi Spiritu sancto sicut etiam initio mundi Spiritus Domini serebatur super aquas ae Marrh.mti. Dereteemn s gentes baptizantes eos, Ure. Ex quo mari prodeunt Ecclesiam varii gradus fidelium, ornantes illam, Coniugatorum, Viduarum, Virginum , item Doctorum, diluuij tempore,& plures,& uberius eruperui. Subobscurior est illo locus Ex oth. 3 I. Aqua multa nutrierans illum. abstio tiarait eum. Sed intelligitur iuxta meri commentarium super eum locum de Rege Assyriorum, quem ibi vates deseribit ad literam sub metaphora celse euiusdacedri, quam non aqvula aliqua, sed aquae multae,non riuus aliquis, sed abyssus profundus, de immensus aquarum gurges i rigauerit,aluerit,& ad celsitudinem eduxerit superbam,atque mirandam. Intelli- C Consessorum,Martyrum quasi variet olimgit autem nomine aquarum multarum,& creaturae de aqua. hactenus ille .Vera,qui- abyssi, vim maximam diuitiarum, & as fluentiam bonorum temporalium , quaest dicet, possessores suos ad insolentiam, tumorem, 3e aliorum Aespicientiam plerunque osterunt, iuxta illud Aue r. serm. s. de τe . Domini eom. Io. Nihia quod siegenerant Zuitia, quomodo superbiam amue
lignum habet mem/mstium , is alius est vermis mati , alius pyri, alius fala . alitisdem doctrina, sed praedicitam locum lite-raliter non exponens,ut ille Auctor putat primo,quia ea interpretatio minime resipondet proposito loci, in quo nulla de re minus,quam de mundi opificio.aut Ornatu agitur , quemadmodum sacile patebit antecegentia, Ee consequentia legenti, ut manifeste indicant illa verba proximὰ praecedentia : Infirmior non lau/stigabis eam. Secundo, quia praedicta interpretatio I .rum s.
tritis; vomis vivitiarum stiperbia. Vn δε is D facit tex.ecclypticum , siue de cluosum, Paulur I ad Timoth. 6.monos disites hiam saetiti non sublime sapere. Ide repetit Aut eodem rom. lib. so. Aomit L milia i . his verbis. Remis Luitiarum supe Ia est.HDLeiti est.it no sit stipe us,qui diues es.ha eille. Merito igitur vel ob hoc ipsum diuites dessentur a Christo Domino. is molia ditis istis.quuabetis A e consolation m -- stram. Apud Eaech .etiam locum citatum diuitiae dicuntur aquae propter instabilitatem,& inconstantiam earum, quod vi absque necessitate vlla dum pro suo libito supplet verbum , coepit, fle Ornatum mundi. Perplacet igitur expositio Iansen d ibi, nee aliouid soris supplens , nee loquens nisi valde ad rem , 3c propositum antecedent ium:postquam enim dietum est,u*mIον non inti/fissalit eam . eius rei veluti eausa subiungitur,altitudo,& profunditas diuinae sapientiae, tam magnam,ut vel ipsus maris, te abyssi profunditatem supe-tium Paulus quoque in diuitiis subnotat Ε ret, ideo dicitur, A mari altin uis cogitacitato loco dicens:Ditilanus 1υλι titi raripe non sublime opera e sterare in nereto diuitiarum id est, in incertis diuitiis, quae verba ponderans Aug. sem. 4 de me . Domini ait Luam muti; heri disites. Aodia pauperas quam multi dormiune diuites . 'ν venientibuς latronibus , euncta auferantibus eώθIlant 'aut res.
Aliquanto obscurior est locus ille Electio osus. Θ consilium eius as also miatia. Hoc est abundauit prae mari,& prae abIsin multa, id est, plusquam ivare,& plusquam abyssus, intelligendo rursus , per abyssummare per repetitionem, vel potius sine
repetitione , aquam in terrae cauitatibus occultatam.Quamuis autem illa locutio,
abundauit a mari, id est , prae mari vel plusquam mare , sit insolens Latinis , de P L Ciae
130쪽
sati , ex coloris ὁichoruin aceruorum re- I flexione reddunt mare illud ut variis dictum et , rubentibulque maculis resperium , praesertim ubi unda minus alta est. Et inde iste pol illimum linus, & illa item Oceani pars,quae ab ciuidem sinus angustiis , ad linum usque Persicum extenditur,maris rubri nomen accepit. Dicitur vero tum hoc Ioco , tum alibi hoc mare Hebraice saph, quod nomen ex tradit. Heb. quam probat Masilvs Diue 7. ' Ribera Dan. v. n. II. significat runcum marinum,cui expositioni non dissent it D. lHieroum. M. I 27 ad Fabiol.unde mare Suph i)em est ac carectosum , vel iunco-Ion. x. sum.Quod si nobis obiicias Ion in c. 2.vbinum. s. in Hebraeo est eadem vox,pro qua vulgatus transtulit pelagus.Possemus imprimis recurrere ad aequivocationem Illius vocis significantis etiam pelagus,& iuncum marinum,qua de re videndus Pineri lib. . de reb. Salomon.e.i3. Deinde dicimus m re rubrum dici carectosum peculiariter, quia magna copia carectorum ibi reperitur , quod fortassis in aliis locis non tam incile reperitur. Itaque propterea inteI-pres Latinus ubicuque mare illud in Scriptura nominatur , appellat rubrum , eo
quod ita,vel semper,vel ut plurimum, ab omnibus Latinis scriptoribus appellatu, usurpatumque fuerit, ut scilicet, Latina transatio Latinis auribus apertior,& pr babilior appareret, vel sorte quia planta illa rubra unde denominatum diximus mare rubrum,dicebatur Suph, quo posito
cellant quaecunque dubia , quae hac in re ab scrupulosis passi moriuntur. lAb sp eperuorunt eos. Abyssus dissinitura Basilio homil. i. in exhamon. copiosa aqua , ad cuius sundum non facile penetiari potest deorsum versus. A Damasic. lib. 1 . dei e. .dissinitur aqiua plurima,c
ius finis incomprehensibilis est hominibus. Ab Aug. l. 22. coni. Faus1um Manich. c. II. rem. s. aquarum inaestimabilis profunditas , quam dissinitionem repetit in Pt 3 8. rem. 8.& saepe alibi.Omnes autem di finitiones in idem sere recidunt: poniturq; in omnibus aqua, non tanquam ali- lquid essentiale , sed tanquam praecipuum connotatum dim niti, ut in aliquibus etiasuis distinitionibus facere solet Aristot. verbi gratia, in dissinitione nominis, verbi, & aliis , abyssus namque Craecum nomen de formali solum dicit voraginem aliquam ingentem, siue prosunditate sun do carentemmam Cr e Bythos,non Buolos inter alia etiam lignificat fundum,ad-
. dita vero, A, particula priuatiua,valet absque fundo. Aa iis placci, ut Byllus , siue abysius absque compositione lita significci profunditatem,& cum hoc lolii signi ficet de formali, con.1otat quamcunque rem tali prosunditate praeditam, praescrtim vero aquam , quia in ea est praedicta prosunditas magis conspicua, & appares, cognituque facilior, id quod totum diserte docet Αιugust. 'Ner ι . . l. lic scribens: Absyti est profundita AE quadam impenetrabilis. or incomprehensibitis, o maximὴ Ater 3 d ei in aquartim mtiolandine .Vbi enim altitudo. ibi profunditas,qua tenetrari et que ad fundum non possit. Haec Augustinus, &propterea acceptio abyssi pro mari est
trequentistima Prouerb. 8. Luamsi certa Proueis. lege, raro vastabat abyssos. id est maria, g. n. LI. ut more suo Scriptura mox declarat subden . : FOaudo cῖrcundabat mari term num suum, is legem ponebat aruis,ne tra- sirent fines isos .ein funilis est illa Dei locutio apud Ierem. s. Posui arenam term num maris, praereptum sempiternum quod Irrem. s. non prateribit,neq; etiam est dissimilis il- num. ΣΣ.la apud Iob. 38. Circumdedi mare terminis Iob 38. meis. π posui vectem, ct ostia, er dixi M num. Io. huc venies, , non procedes amplius.Eth a
tem ista lex siue dictum , & praeceptum
Dei siue maris,vectes,& ostia. Q via vero die creationis tertia in unam terrae solsa. tunc primum factam Deus copegit aquas sub firmamento exilientes,qust etiam admodum sunt profundae. Idcirco dicitur:
Congregans sicut is vise id est scut in vase aliquo aruas maris : ponens in the- Psat 3 Ma sauris ab Upos: quas antea dixeIat aquas Num. T. maris pollea dicit abyssos,ut earum, scilicet , magnam profunditatem ostenderet, illam etiam terrae solsam , qua coercetur mare , quam prius appellarat utrem, aut
viri simile,paulo poli appellat rhesapro&, accepto thesauri nomine, ut interdum fit etiam apud prosanos pro secretis tellulis,& occultis receptaculis, in quς abduntur opes , unde thesauri hic significate
pollunt non totum maris alueum, longe,
lateque diffusum , & multiplici appetiti-ῖ tione diuisunuvel etiam specus subterraneos ab Auctore naturae , & Deo tertia insidi die,in inicina terrς viscera eXcauatos, & dulcib. aquis oppletos:partim quidam fluentibus dc hi sunt fluuij sub terra Iabentes,alij in extimam terrae superfici εerumpentes) partim vero non fluentibus,& hi sunt lacus,ae paludes innumerae,ielluris visceribus reconditae , ut latius tractat Curs Cossim. in meth. Aristot. tract. 9.