장음표시 사용
141쪽
eni tanquam hostis, inquit, elausos obsi- Α inuito , ae renuente : quod est profecto
dens, muros explorat,& tentat,an sit pars mirabile, dc in hoc diuinae bonitatis ma- aliqua murorum minus stabilis, 3c minus gnitudo conspicitur. Nam si cum melio- fida, Osteri oculis formas illicitas, Sc fa- res eficimur , mordet, id quidem ae perciles voluptates,aures per canoram musi- se solum angit, excruciatque diabolum, cam tentat; honores terrenos promittit, quando hoc te sum per eum , atque illius ut coelestem adimat ii & cum latenter non causa nobis suppegitatur serre ipsa sua pollit fallere , exerte, atque aperte mina- detrimenta, aut seipsum capere prae do-tur terrorem, in pace subdolus , in perse- loris magnitudine non potest.
cutione violentus, quamobrem debet ani
mus esse tam paratus semper ad rupu- ANNOTAT. III
andum , quam est ad impugnandum
1emper inimicus. Tantum Cur. Qua de B ωmd nos moneat Deire etiam videndus Chrysost. in impersem
homil. 9. cum est. Diabolus desiderium ora mpotentia' uniuscuiusque conliderat , 8c secundum quod viderit hominem desiderantem ali- D Reue quidem verbum est , Omnipo- quid , ex eo accipit occasionem tentandi: bis rem . sed plenum mylteriis, & cum
unde,& Christum cum esurientem sensis- Dei omnipotentia sit quasi fundamen-uMat. . set, tentauit in fame , 8c Adam , Ad Euam tum, εc firmamentum totius nostrae fidei, num. 3. cum vidisset diuinitatis amorem haben- siquidem quae videntur incredibilia,si hu-tes, diuinitatis promissione seduxit,& Iu- mano modo pensentur , iis omnibus per d. I 4. dam cum inuenisset auarum pecuniae cu- suadendis uniea haee ratio suffciens est, Iob. g. piditate, ad proditionem Saluatoris attra- Deum, cui ea, & faeienti, & dieenti crexit . Sansonem cum inuenisset amatorem C dimus, esse omnipotentem, quod demon-st inanim , per mulierem praecipitauit, stratum esse in consesso est apud Theolo-δc caetera,quae prosequitur in hanc senten- gos, 8c expressum apud D. Thom. 2. contratiam, de qua videndus Greg. lib. IV mo - gent. G2 . is de potent. ι uast. I. an. . olium. c. 7. ubi ait: Intuetur inimicus ge- I . . L .an. 3.ubi Sumel dissut unic. eon
neri humani uniuscuiusque mores,eui vi- elus. 3., Vasqueet, distra e. I. θ' Molis . tio sint propinqui,& illa opponit ante fa- in explicat. an. . Reiicienda: ratioque ciem, ad quae cosnoscit facilius inclinari desumitur ex perfectione, illimitatione, mente, ut blandis ac laetis moribus saepe & continentia eminentiali, atque infini- luxuriam , nonnunquam vanam gloriam: tale diuinae potentiae, quae eo ipso, quod asperis vero mentibus, iram, superbia, vel talis est, vendicat necenario,ut nihil posicrudelitatem. Ibi ergo decipulam ponit, sbile sit, quod ab ipso Deo fieri nequeat,
ubi esse semitam mentis conspicit: quia D in quo vera ratio omnipotentiae reperi- illic petieulum deceptionis inserit, ubi tur , dc hine est, ut in sua potentia emi-Viam esse mucnerit propinquae cogitatio- nenter habeat omne ens creabile, 8c ut innis, ubi D. Gregor. in hune sensum expli- productione rem dicatur attingere ipsum Iob. I 8. eat verba illa Iob. I 8.Deciputa ilTus super ens simpliciter, ut docet D. Nom. I l.
num. IO. semitam . eum ergo paratissimum habea- g. 4s .art. s .in eorpore, c, Caiet. ibidem, mus hostem,parati esse debemus,& arma- Petr. 1 .conigent. e. 1 I. ET CAE .in L .dist. I.
ti, minimeque desperandum de victoria, q. 3. qua de re latius dicere non est huius quanquam semper sormidandum,nam si- loci , sed illud tantum quod Apostolicut dixit D. pr. lib.de unitate Ecelesia. in ideo in principio symboli praeposuerunt,
principio. Facilior rausio est.vbi manife- Credo in unum Deum, Patrem omnipoten-stior formido est, minime tamen desperan- tem. ut per fidem , 3c credulitatem diuidum, ut dixi: si respiciamus Deum pugna- Ε n omnipotentiae, ad caeteros articulostorem, qui vires inimicorum fregit, de ut credendos nobis viam aperirent, unde ipsos superare possimus arma lubmini- non abs re fore putauimus, si pro nostra strat, vires suppeditat, auxilium iugiter eruditione in pr sentiarum ostenderimus, praestat, & paratum habet. Recolendum- quosnam affectus erga Deum , quem coque est hoc loco quod ait Chrysost. lib. r. limus excitet omnipotentia Dei,dum sci- ἀερνο identia. Diabolus, inquit, sibi ipsi, licet eum de omnipotentem cogitamus non nobis est malus.Nos enim si velimus Zc credimus. plura etiam commoda per illum, perque Primus igitur essectus est summae re- illius nequitias consequimur, illo etiam uerentiae, ac venerationis erga Dei ma-
142쪽
testatem, cum enim potentiis is sit Rex, . cuius imperium in totum terrarum Crisbem protenditur, dc si eum eo conserantur caeteri Reges terrae, reguli, dc minus adhuc reperientur esse , unde David di PDLy . xit: Deus magnus Dominus , c, Rex manum. 3. In σsuper Omura Deos, de iterum, aeui au- Nai. s. fert spiritum Principum, cuius regnum omnum. I 3. nious dominatur. Et alibi. Regnum om-Ps. Iox. nium faculorum. c, dominatio in omnig num. I 2. neratione, π generationem . eiusque glo-UM.t . ria videtur a Moyse,M-.I'. π LO. rL . num. I 3. praeterea numerosissimum habet satelli- Exod. 19. tium , de quo David ait: Curetis Dei denum. I . cem miliabu multiplex millia latantium Cane. xo. Dominus in eis sinequitans, vel illis stipanum. 18. tus in in Sinai in sancto. Sicut in sanctuario Cant. 24. postea , dc cum imperatoria carruca vehinum. io. videretur, non erant aliae quadrigae , aute, II. rotae,quam quatuor quadriformia anima a s . lia gestantia insignia virtutum diuinanum. Ig. rum, de quibus videndus Hieronym. PMd. commentario suo de prima Ezech. visione. ea vero significare quatuor virtutes Cardinales , sapienter censuit Ambr. lib. 3. de cvirae. Sc licet singulas singulis respondere aliter ipse tradat, tamen accommodati si sine videtur prudentia , siue sapientia, sue prouidentia respondere aquilae, quae
L. Reg ta est ccisissimi volatus, ut patet ex L. Reg. I. num. 23. Frou. 23. IDia 4o. Aloe. I 2. 8c perspicas is-Prou. 13. simi visus, ut constat Iob. 39. dc non sonum. s. tum non sauciatur, verum vegetatur in
Isaia o. eonspectu solis,ut ait August .a.de -- num. 3 I. ribus Manich. e. 2so. Est item singulari A e. ix. docilitate praedita ex Arip. s. de historianum. I 4. nimalium, ap. I. Disb. 39. Iustitia verδ, sue Religio, de sanctitas
num. 3 o. respondet boui, aut vitulo, est enim animal sacrificiis aptissimum . unde Plinius lib. 8. e. s. ait ex bobus victimae optimae; Ee cautissima deorum placatio. Videndus hac de re Varro lib. 2. de re rustica, cap. . Columella in prooemio , lib.ε. Alox. Iibr. 2. v. 14. atque adeo etiam in sacris literis
boum, vaccarum, aut taurorum,ucI vitulorum nomine, omnes sacrifici j, Sc victimarum genus intelligitur, ut patet ex Osia I x. Oseae cap. I x. PG-.68. ud Hebreos 2. Enum. I I. Fortitudo vero, de inuictum robur te Psa 68. ni respondit, quadrupedum fortissmo, &num. L. cuius ex ossibus percussis , quasi ex silicembr. s. ignis excutitur, auctore Arist. Σ. de partiam . I 3. bus an Atium,e. s. vir praeterea illi summa in pectore, ut ait Plin. dc magnos animos fronte quadrata , 3c cauda indicari ait Selis. Denique eius animi acrimonia, generositas, dc sortitudo commendatur,
Den ique temperantia cum qua coniun- Iudic. I .cta est clementia, beneficcntia, & huma- num. S. nitas, hominis specie repraesentatur, ac I. Ret. I. nulla melior potest esse admonitio, quam num. 23. ut meminetit Rex se esse hominem ἱ Θ Prou. 28.
considerare seipsium, sicut ait Apostolus ad n. I. σGalata. s. apud quem Rom. 6. Humanum cap. IO. idem est ac lene, & temperatum, non Q m. ID. pra vires hominis imbecilles I quod pro- Galat. s. sequitur Semea tib. I .de ira cap. I. his ver- num. I. 3 bis. Homine, quid amantius Qvid mi- Rom. s. tius, dum in recto animo habitu estὶHΟ- num. I s. mo in adiutorium mutuum generatus eii, ut prosit, de aliorum commodis impendere separatus. Regiae itaque , Ac prinei pes virtutes ex ipsis praedictorum animalium notis con stant, quae insuper regiam indicant ma-icitatem, nam Aquila regina volucrum
est, leo quadrupedum, homo omnium viventium sub caelo princeps , Sc ad imperandum natus , quo iure ad imaginem dc: similitudinem Dei ereatum, idest, ut d 'minaretur, de praeesset, considerant Interpretes Genes. I. Taurus insuper principis Genes. r. imago est, imo dc longe melior, quam num. 26. leo , ut Magnus Alex. ex Homer. narrat parenti Philippo apud Dionem orat 1. de regno; o Genes 49. iuxta translationem Gen.4s L XX. Princeps. Sichem velut speciosissi- num. 2.mus, δc sortissim . in paterna domo appellatur taurus, quem subneruauerunt. Simeon de Levi fratres , 3c Ioseph Princepς in uniuersa terra AEgypti cum primogei nito tauri comparatur in Deut. Ecce igi- Deut. 33. tui quanta maiestas Dei omnipotentiam num. II. comitetur , hoc enim totum redolet haec
Dei quadriga . quae proinde summam
Dei reuerentiam exigit, a quo velut ab Omnipotenti, δc mala possumus timere,
Et bona debemus sperare , sicut videtur consessus Iob quando dixit: Si bona susem Iob. 1
pimus de manu Domini . mala quare non num. I L.
suseipiamus Et iterum. Dominin diast. Iob. I
Vnde merito Iacob moriens filium suum Ioseph laudat, quod diuinam omnipotentiam agnoscens nunquam fiduciam amiserit in laboribus , quae fuit ipsi causi totius incrementi. euia si is, im Gen. s. quit,tu forti arcus es,ad est,quia ipse I num. Σ 1eph in angustiis, dc in omni vita sua, non propria fidebat virtute, sed diuina omnipotentia , cui nihil obsistere valet, tota fiducia, quiescebat:& propterea , non humanis sauoribus, sed manibus eiusdem omniem
143쪽
omnipotentis Dei exaltatus est, de e vin- cuia paItor egressus, lapis Israel , solutis namque tandem vinculis , & de carcere edactus, factus est pastor , & lapis Israel. Pastor namque plurimarum nationum factus est , dum seruando frumenta pauit populos multos,toto septennio famis; insuperque lapis fuit valde firmus Israeli, super quem firmiter nitebatur tota domus patris sui Israel, quod totum ex eo conlecutus est Ioseph , quia spem suam totam in Deo collocarat tanquam in omnipotente, qui velut talis, & ipsum a malis liberare,& bona insuper conserre poniet, unde de eodem Iosepho dicitur: Custodiuit ictam . scilicet diuina sapientia ab inimicis, is a seductoribus iurauit illum, is certamen forte dedit illi,ut viseeret. 'sciret quoniam omnium potentior est sapientia, hae Venditum iustam non dereliaqῶν. sied a peccatoribus liberauit eum : δε- scenditque eum ido in foveam, is in vinculti noti dereliquit illum, donec asserere illi sceptrum regni. π potentiam aduersus eos qui eum deprimebant.Vbi sceptrum regni non debet intelligi,quasi Ioseph suerit Rex,& sicut neque illud: Et factus est Dominus AEnpti non verum dominum significat, sed quasi fuisset Rex,& dominus,
ne dominabatur in gypto , ut habetur Gene 4s. Dederat enim ei Pharao post se omnem potentiam, ut habetur Genes t. Ecce igitur, qui confidit in omnipotente,& a malis omnibus liberatur,& cumulat illima reeipit bona.
Vnde merito Iudas , postquam ipsius
milites viderunt castra gentium valida, s loricatos, & equitatus in eircuitu eorum dixit viris,qui secum erant. Ne timueritis multitudFnem eorum.is impetum eorum ne formidetis, mementote qualiter I alui facti sunt patres no Iri in mari rubro , cum s
gurrettar eos Pharao cum exercitu multo, is
nunc clamemus in calum . o miserebiturno Di Dominus, ct scient omnes gDes, quia est.qui redimat. Θ liberet Israel. Merito ieitur Moyses in praesenti decantaturus libertatem populi tui ab exercitu Pharaonas, & felicissimam introductionem elusidum populi in promissam terram, Deum omnipotentem praemittit, qui & bona omnia solus potest co erre , & quaecunque mala auferre. In quam sententiam notauit oleast. in v. 4.Genec Dauidem dum malediceretur a Semei dixiste Abisai, qui maledico
viro volebat amputare caput. Dimitte eum, ut maledicat, Dominud enim prace
A pit ei. ut malediceret David: nequaquam
eredens ab alio libi poste illud malum
prouenite, quam a Deo omnipotente , a
quo & beneficia, & supplicia, procedunt, notauit insuper & Abrahamum dixiste Regi Sodomorκm, qui illi dixerat. Da
mihi animas,eatera recti tibi. Leuo manum m am ad Dominum Deum excelsum,quod
asilo subtegminis usque ad eorrigiam caliga non ace iam ex omnibuου qua tua sunt.
ne dicat ego ditaui Abraham. Audis , inquit,quanti animi sint servi Dei, ut a nunt, lo alio bona imo neque mala suscipere velint , nisi a Deo omnipotente , & D.
Chus . hem. 3s .in Genes ad eadem ver- Glan. I4.ba ait: Habeo Deum , qui innumera mihi num. xi.
suppeditet bena superea gratia innitor, muindigeo humanis faciat tibin, MO E Fus largitatem , is nune maiorum diu-iarum negotiatio mihi est. Sic ille. Hinc est quod promistionem Abrahae tactam de seminis multiplicatione , & de tradenda terra Chanaam a fluuio AEgypti ad Euphratem, quae si haberetur ratio ad C aetatem Abrahae iam ingrauescentem &ad Sarae sterilitatem vix posse credi a quoquam posse viderentur , ipse magis
attendons summam promittentis potentiam , quam rerum promissarum magnitudinem & difficultatem , non modo statim sine ulla haesitatione credidit, verum ob id erga Deum mirifice gratum, deuotumque animum habere studuit, ut non immerito fides eius tam sincera, tam firmρ , tanta charitate informata , & de- Gen. I s. bita animi gratitudine, aliisque innume- num. 6.D ris concomitata virtutibus, eidem repu- Rom.4.tata sit ad iustitiam, ut habetur Gen. Is . num. 3. Rom.4.Gal. 3.Iacob. 2. Galat. 3. Neque vero in Abrahamo eximiae hi num. s.
ius fidei laudem minuit, quod Domino Iacob. h. pollicenti terram Chanaam ait. Vnde stare num. 23.
pessum , quod possessurus sim eam ρ Nam si
crediderat de se prodituram pene innumerabilem posteritatem , qui senex erat,& adhue nullos susceperat liberos , &vxorem habebat sterilem ; quomodo pinterat dubitare de postidenda terra , in E qua iam coeperat habitare; utique & hoe credidit Abraham , sed quia ex illa tam numerosa seminis multiplicati e sibi promissa multo longiora tempora quam quae aetati tuae iam admodum grande uae superesse possent , requirere videbatur ; probe Iam intellexerat promissionem quoque illius terrae saltem quantum attinet ad realem, quam vocant,eius
pollessione no ad se, sed ad posteros suos, postea
144쪽
postea multiplicandos pertinere : signum A tis, ut assuefaciat nos cognoscere ipsium, quaesiuit non tibi,sed posteris, atque ipἰo- ex operibus suis, sicut apud Patriarchas, rum, quodammodo personam induens,di- qui praecesserunt Abraham , dictus est
Gen. I s. xit , Domine Deus, unde scire possum, Iod DeuS,quI creauit caelum,&terram,Gen. I. Gen. I
num. g. possessurus sim eam ' Quanquam illud Sic apud posteros Patriarcharum dictus Σ8.31. etiam negari non potest, quod Abraham, est Deus,qui apparuit Patribus:postea au- qui notauerat hanc sibi factam promistio- tem quam Israelitae ex AEgypto liberatinem verbis generalibus , sine ut la modi, sunt, dictus eli Deus,qui eduxit Israel de aut temporis circunstantia factam fuit se AEgypto , sic postqv. immisit Deus filium promissionem , scire insuper cupiebat, suum Christi ina,& liberauit nos in morte quomodo , & quando foret implenda. per Christum,dicitur Deus Pater Domini
Lucis. Quare quemadmodum ut ait Augus. I s. notri Iesu Christi, qui redemit nos ab num. 34. de elisit. cap. 2 . 9 scatillima virgo , non B omnibus malis. Ex quibus constat Deum ideo minus credidit,quia dixit : aeuomodo velle nobis innotescere ex bonis potius, fiet inuiquoniam virum non cognosco'Sed quae confert,quam ex malis, quae infigit, quod faciendu certo credidcrat quomodo cum tamen utraque ab eius omnipoten- heret exquirebat , ita , & Abraham , qui ita emanent,quod utinam potentes saecu- praenotatis verbis videtur quodammodo ii imitarentur , & non potius vellent dicere voluisse: non pollum profecto non agnosci ex malis, quae inserunt, ideoque credere iis, quae a te Domine dicuntur, nulla bona conserunt. quippe qui non ignorem te esse omnipo- Illud deinde aduertendum Dei omnitentem, da tamen, si placet,lignum , quo potentiam nostros deiectos animos eri- mea posteritas secura reddatur, & corro- gere, x ingentem fiduciam evehere. Re boretur; & ideo tanquam credenti omni- tulit olim Deus Dauidi quae conini erat potentiam diuinam Dominus respondit. C bona,& quae abItulerat mala : Ego te tuli, L. RV.7- Sume animalia per medium diuidenda, να inquit, de pascuos, ut esses dux superpopu- num. 8. Facit in hanc sententiam Theodoret. tum meum Israel, is interfeci uniuersiosuo. D primum Reg. ubi prosequitur fi- inimicos tuos a facie tua . feeique tibi no-em Annae matris Samuelis,quae oratio- men grande iuxta nomen magnerum , qui
ne, & lachrymis mutilatam curauit ma- sunt in terra , & non solum retulit bona tricem,& Maasam aperuit,probro appeti- haec, mala, sed in posterum etiam promita, quod estet ebria leniter tulit, & cum sit: Requiem dabo tibi ab omnnus inimitanta fide audiuit benedictionem Pontifi- eta rκis. Cumque completi fuerint dies tui. I. Reg. I. talem , scilicet, Vade in pace , Dominus o dormienis eum Patribuου tuis . susicitabonum. II. Deus Israel det tibi omnem petitionem semen tuum, se. Praemiserat autem haec tuam,quam ab ipso pet3ssi. ut omnem ab- dicturus per Natham, Vade is loquere adiecerit tristitiam,& cum fiducia ad virum D seruum meum David. Vbi Theodoret.q. 22.
accesserit & conceperit , deinde docuit ait.Primum quidem eum deliniuit appel- non fidendum diuitiis, non sapientiae, sed latione seruitutis , die David seruo meo, ei soli,qui potest Sc vitam suppeditare, & est autem summus honor nominari ser-
mortem inferre , S mutare res bene ge- uum Dei, deinde docuit suam naturam stas , in male gestas , ic res aduersas in nulla laborare indigentia Praemisit itaque secundas,sc Tneod. suam omnipotentiam,vi cor Dauidis eri-Sed illud hoe in loeo notandum occur- seret,& in fiduciam excitaret,ut promissavit,quod cum Deus omnipotctiam suam, bona speraret, & de oblatis malis non riti in conferendis bonis , & in infligendis meret,aut tristaretur , cumque uniuersa
malis possit ostentare , volit tamen prae haec aud isset Dat 1id, dixit sum ego
simma in homines benignitate manife- Domine Deus qua domiώς mea, quia oris are omnipotentiam suam parcendo ma- Ε duvisti mo hucia*iis e Sed is Me parum xime, & miserando , sicut caute Ecesesia visium es, nisi loquereris de domo terui tui Dominica Io. post Penth. & bona confe- in Ioginruum, ubi Theodoret. legit:Paruarendo, quae fuit causa cur Deus se cognose sunt hac coram te Domiae mi ' Admisatvicendum praebuerit Israelitico populo di- Ium. inquit Theodoret.lummam promisso-cendo, Ego sum Dominim Deus tuus , qui rum magnitudinem ad me respiciens, parua adtixi te de terra AEnni, de domo siemitu- autem sunt ,si eon orantur eum tua pete- Exod. 3. sis, ubi eleganter Lipomanus ait: Malo state. etenim qui diuinam nouit omnipo- Ium. I . hoc epythe tum usirpare,quam dici Deus, tentiam,quaecumque promi ita facile er
qui eli immeliis,3c inscrutabilis malesia- dit, & ingenti fiducia facile sperat, quae
145쪽
te , ct diuino protegente auxilio, nullis omnino cedit malis, cum facile omnipo- venti Deo,quaecunque illa irruam, spiritu otis sui, flanteque vento suo propulsare, di demargere, quod ipse vult maxime ab ipso sperandum, namque diuina omnipotentia hominibus in via iter faeientibus
non arundineum baculum, cui imitam tribuit, ne sorte perserentur manus nOstiae, & in lutum cadamus, sed robustissimum, fidem scilicet, quae omnipotentIaetem , non hominem cxistimant, sed bestiam humana forma praeditam, cui delit
spes ornam nium humanae animae prOprium.
Unde Seriptura cum vellet laudare hunc bene speratem, postquam dixit. Hic Drauit in Patrem . o factorem omnium, subiecit. Hic est liber generationis hominia: quae eadem repetit Philo eisdem ferme verbis, lib. quod determin. potioni insitae δε--t,alluditque ad cap. . Genosin iis . ubi Genes 4 diuinae innititur,proindeque minime cor- B Moyses dixit. Sed σ Seth natus es sitim, n.vit. ruere potest, imo potius,& corruetes crigere : solet entin firma fiducia,& spes c dentes erigere animos, & in maiora dirigere quod videtur notasse Philosophus in problemat. quast.2Ο sect. 2I. ubi quae-IIt,cur caeteros intuendo colores conspectus noster fatiscat,ac deterior reddatur, cum autem virides arbores,de herbescentes agros conspIcimus, ex rccatur, dc vegetetur: cuius responsio est ; quod viridiscolor spei symbolum sit, ex eo quod plus
quem vocatiit Enoscisse coepis in ocare nomen Domini. continuoque addit Moyses e. s.; squod incipit dicendo. Hιc est Γ- Genes. s.
bergenerationu Adam, volcns, ut eum in- num. I.
terpretatur Philo, inde principiti habui se homines unde spes in Deum coepit, & in tantum res humanas recte dirigi, homi-nεmque finem suum supernaturalem tandiu respicere, quandiu spem habeat dirigentem,Sc animum erigentem se a teirenis miseriis, ut per serrum , per flammas pollicentur ex se segetes . cum adhuc in C Deum petat,a quo bona sperat,& praestO- herba sunt, & arbores quamdiu forest ut,
quam prςltent,cum ad multam maturitatem pervcnerint, unde Plutare. dixit, necessariam esse spem ad Rempub. auge dam, & consciuandam, hoc est enim eius quasi oraculum,qui virtuti honorem detrahit, adolescentiae adimit, sublata namque spe, nec adolescentia in motibus ad lascit, nee virtus ornata suo praemio coir- quiescit, in deteriusque ruunt omnia:simi. ιlque est ille alius locus apud eundem latur auxilium, sola namque spes, quae in Deo collocatur, illique innititur secura, ac tuta est,seut ait Ai lib. 1.ectra Epist.
Parmen. c. 4.Notandusque est in hane scientiam locus D. Thom. 2.2.1uoi. I T.are.
. ubi aduertit in spe dupli ecm respectum reperiri,alterum ad bonum, quod obtine- dum speramus , alterum ad auxilium per quod illud bonum obtinetur, bonum igitur obtinendum habet rationem finis, medium autem causalitalcm cauis cm-Plurare.Orat. 2. de torre Alex. Etenim cum D cientis , sicut igitur bonum diuiditur in Alexander diuisisset redditus ann uos suos atque totam rem familiarem, nihil interini libi reseruando, interrogatus ab amico suo Perdica. Tibi vero quid reliquum facis:Isque ubi respondit, spes. Nos ergo, inquit, Perdica, in earum sanctitate acquiescimus. Rectu enim est Darii potius
nos expedicare opes, quam tuas accipere, existimauit autem utorque plus polle ad victoriam consequendam spem suturi prim ij quam diuitias omnes alicrius Imperatoris. Videndus niti lib. de Abratam, cum ait. Principium parandorum bonorum spes est,& hanc tanquam publicam viam ostendit,& aperit animς veri boni studiosa , qtiae primum amicum spei nominat hominem, vocabulum totius generis tribuens ei per excellentiam , nam Chaldaei hominem Enos vocant, ac si solus homovere sit, qui res bonas expcchat,unde aia medium, Itque ultimum, ita pariter auxilium vel est,a prima causa,vel a secvnga: . quemadmodum autem spes firma non es nisi in Deo, qui ultimus finis et , S ultimum bonum est, se non licet sperare illud bonum nisi per medium , quod si ab ipso Deo, unde spei obiectum Deus is . &medium ad id obtinendum a Deo etiam esse dibet ut totum quod in spe repetitur Deum respiciat, alid aut vera non erit spes sed praesumptuosa considentia,quet proii E de quam facillime serutrabitur. Vnde Isai. e. 36. in hunc sensum dieit.
Fece eot fidis super baculum aνundineum Isai. 3 Qeonfractum . cui si tantam fuerit homo in- num. 6.trabit in manam eius , c, perforabit eam. Et Blarem. cap. 2. monens ne frustra meri x. quaererent remedium ab alio, fidam a num. 2s. Deo, neque in alio spem suam collocarent ait : Prohibe pedem tuum a nuditate.
π guttur tuum a siti , quod etiam dixit
146쪽
vides ex hominibus eos commemorare, qui caeteris , & opibus , & potentia praestant, quales sunt Rcges , ac principes; quod ii 4j, qui tales runt,& caeteros libenter iuuant, nam ij benefici vocantur , ut vox Hebraea hoe in loco signifieat, fidem non merentur, quanto minus aliis fidendum nobis est. Rationem autem subiungit, quia in iis non est salus, quam salu-t: m , quidam intelligunt active , ut sit lib. .is Ioiam, is in lib. nomistim Hebri ubi non suam , sed aliorum sequitur sententiam, sicut plerumque sol ci, qui Omnes volunt liraelem significare videntem Deum,quae tamen non cit vera etymologia huius vocis , sicut notauit DVers. lib. I undiquis. c. I 8. Imo de L .interpretes eum quibus expressa, & propria est iententia D. Hla on. in traula. Hebraicti ad Gen s ubi ita ait: amuti grandis auths-ritatis r. is eloquentia. Θ ipse m vmiensus, saluum sacere , & eripere de ma- B ινα nos opprImat, qui Israel mistim sualis quenquam nequeunt : scὰ maiorem
vim habet locus, si salus in ipsos redeat, de significet, qui se ipsos eripere de mali , tibi salutem praestare nequeunt,vnde Chrysost. ibi: N esui .inquit, Nisa
luum in podietiare habent, quantum minus ALenam Ex it OIritus eius. Er reuerrestir in terram suam ubi subaudiendum est totum compositum de ipso namque dictum eis. Genes. 3.Donec reueνtaris in terram di quas m ω es,quia ptitais es e, instilus-
montem vidensem Deum transfulerunt,nos
ram reuerreris. Nam , quae de una parte C nodiserti m I.qui solus potest benediee compositi dicuntur , ea de toto compo
sto aici nulla religio est Unde de Christo
Domino dicimus illum crucifixum,mor tuum,&c minorem patre,cum id non nisex parte assumptae carnis , illi conueniat. Beatue euo etiim Deus Iacob ad ρον est
spes eiu/ ia Domino Deo ipsim . qui fecit caelum is terram. Θe. Vbi vigilanter, de satis acute Deum Iacob appellat, ubi sermo est de spe.verum quidem non videtur ad populi Israelitici parentem recurrerere , & a quo solo ego benedictionem exispecto , S: huic expositioni accinit Phia.
Lb. de AbraLam . ubi Ostendit cur Deus Iacob voluerit dici,ut nos scilicet,in maiorem , ac certiorem spem erigeret, sic enim habet. Dcus non habet Opus nomine,attamen humano generi suum nomen largitus est, ut habentes refugium ad preces, ab spe bona non excluderentur, propterea dictus est Deus Abraham, & Deus Isae, & Deus Iacob: nam cui non sussice-
solum, sed potissme ut in eo accommo- D rent ea bona,quae Abrahamo contulit,ne- datissimum exemplum spei, & confidentiae in Deum proponeret, & stros,ac posteritatem eius, ac caeteros fideles a moneret , quanta in illo homine spes in Deum suerit, qui minis se tris de patria fugatus, omnisque subsidii egens , ac pene nudus Genes. 18. Dei auxilio si innixus : SI Deus . inquit , fueris merum . oeia rodieris me in via , per quam ambrais, o dederit m i panem. 9e. Vel etiam scut aduertit D. Ausu ris. Et Cas Od. que cura, quam de Isae habuit , suis cere debebat memoria Iacob , qui sortis eum Deo fuit, neque Angelum dimittere voluit, nec ab eo benediceretur. Vnde de Paulus ait: Omnis quἱfrat in eo non confundetur, constreto Hebraismo, solent namque Hebraei eos confusos, sue pudefactos appellare, qui non cosequuntur id quod maxime sperabant, unde David. Qui homiatam starem, confusi sunt. quoniam Detis strauis eos. Et Gai. cap. 3O. sis commor. hu in ps I . Meminit Ia- Ε ge Iudaeis , qui plus in auxilio AEgyptiocob, quia ipse aliquando mum complexus Israel saetas est, id es h sortis cum ipso Deo, sic enim sortem reddere solet hominem ea spes , quae adhaeret Deo , illique innititur.Vbi notanda est obiter etymologia nominis Israel, ne quis decipiatur. cum Phaon lib. de Abraham. Orig. omii. i. A mmeν. o prologo sn Cantiais Cant. Eusebio ita. mmistim Hebraicorum, rum, quam in Deo eo debant,ait: Epis i forii do in re usionem. & Alarem. Ab A opto eo una ris, ides , non te poterat adiuuare contra Babylonios & AEgyptios,
sicut sperabas, vi exponunt Hieronym. Luran. Vatabl. eodem etiam Hebraismo usus est paulns, cum dixit.spes aurem non
confundis. id est, non potest quempiam sallere, quod ex eo maexime prouenit, quia
147쪽
Li. quia medium sicut loquitur D.Thom.
num. 6. ipsc cit inus, qui veritatem, & omnipotentiam habens neminem fallere potest, Psal. L . Vnde David dixit. In testerauerunt patres num. 3. notiri, Jerauerunt, or non sunt confusi. dc alibi, riti sui inent te non confundentur. &propterea mulier illa Sunamitis, de qua
. Rel. 4. Φ. Ref. cap. . nullum aliud auxilium voluit in morte filij nisi solius Dei qui fuit
mauerit eam fuisse figuram naturς humanae peccantis in Adamo, & omnia supernaturalia bona amittentis , quando enim puer Prophetae Elisaei missus est ad exei tandum lilium viduae, tulitque baculum, nondum vox neque vita restituta est puero, quia baculus arundineus erat, & quintillus fuerat puer erat, & non Dominus, propterea confusa est vidua, quia puer excitatus non est. Non sumo , inquit, non suscitor, non excutior de puluere, non respiro in speciem , si non Propheta descendat & osculetur me osculo oris sui, solum enim remedium efficax,& perfectum ab eo sperare potuit, qui omnipotens est, & misericors: misericors, ut velit subuenire , omnipotens vero, ut possit mederi. Videndus Chossi. hom ii. ho. in Genes
ubi ea docet,quae videtur accepisse a Philone in duobus libris citatis, videndus item Theodosquo. 7.in Genescum quaerit cur filii Seth vocati suerint filii Dei, eam autem rationem fuisse docet, quia spes reddit homines opus Dei, siue fi- Iios Dei 3 Tenctur enim Deus veluti filiis succurrere , & liberare de irruentibus malis eos , qui in ipso velut patre
nouerunt sperare ; & ideo recte Philo vocavit spem genitricem omnium virtutum , ad exteras enim virtutes nequit homo accedere , nisi prius spem habeat, prima enim spes occurrit poenitenti homini, cumque manu ducit, & introducit ad caeterarum virtutum consortium , &ccetum. Et in hane sententiaria Clemens
Alex. ρε m. cap. s. appellauit spem singuinem fidei, clim enim spes expirauerit, ac si sanguis effluxerit, vitalis fidei facultas dissoluitur. optiniusque est in hanc sententiam locus ille apua Bernar i. siem. 6.de Aseensione Dominἱ, ubi ponderat quod Elisaeo petenti, ut in eo neret duplex spiritus Eliae, respondit Elias:Sι videris me, quan totura refer. quod ρυιui.duplicauit enim spiritum visio abeuntis Lliae ; cum enim euident ex raperetur in coelum uniuersa desi-
A deria Elisti secum pariter tulisse visus est, ipsumque chechantem reddidit in Deo: nam cum oculos ipse Elisaeus ad ea lumeleuauit in ascensu magistri sui Eliae hoe ipso testatus est se in solo Deo spem omnem collocasse,nεque aliunde aliquid sibi Velle , qui animum simul cum oculis ad
Deum immiserat, ut ab ipso praestolaretur auxilium. Hoc enim videtur significasse David : cum est, Ad te se ui ocutis Ps. 12 h. meos. qui habitas in coeta,ut sit sensus,que num. I. affert Angellius , quia non aliunde niihi, astore auxilium spero , ideo ad te leuaui culos meon, ad spem meam erigo, non quod loco finitus tis,celoque continearis, sed quia ibi maximam tuae potentiae, ac virtutis significationem praebes, in qua ego totam meam fiduciam collocnii. Unde & addit: Ecce fue oculi seruorum iu uibru domisorum suorum . ita oeoli nostri ad Dominum Deum nostrum. Vb I
Osos. Θ Theod. sicut serui respiciunt
manus Domini, ut victum ab illis, cum indigent,accipiant: sic oculi nostri ad in . nus illas liberalissimas Domini respiciunt, donec misereatur nostri, & id, quo indigemus, largiatur,ac donet. Ali) vero,& magis ad rem nostram,eX- .plicant: scut serui, & ancillae cum ab aliis violantur, & laeduntur; luia ab eorum iniuria se tueri non possunt, nihil illis reliquum est, nisi ut ad Dominos, dominasique conuertant oculos,& ab illis se viei Dei,& ab iniuria defendi flagitant: non se-eus nobis saciendum est, ut cum a potcntioribus premimur ad Domini Dei noliti opem, ac praesidium confugiamus remedium ab ipso.& solatium sperantes. Est itaque eleuatio oculorum ad co lum habitus, & figura hominis sperantis in Deo , quo maxime Deum promeretur, unde, & duplicatum spiritum meruit El : saeus , quia in ascensu magistri omncm spem,&desiderium ad c tum pariter cum eo,& cum oculis eleuauit. Et in hoc sensu videtur dixisse Christus Dominus : Sicut Io.zR. 3. Moyses exaltavit stri ortem in deserto , sic num. I .
atra i oportet Filium hominis. ut em- μι- ΣΙ. 7 nis , qui credit in eo non pereat. Lt alibi: Dan. I 2 Et ego si exaltatus fuero o terra cmn a num. 3 1. traham ad me ipsum. Tunc enim omnia
saluanda,& redimenda esse promi sit, cum omnes homines ad ipsum oculos cleuarent suspensum in patibulo, in ipsi, que spem omnem , & desiderium pariter
collocarent, & in nulla alia re penitus confiderem. Et nunc melius iuxta traditam doctri-R α nam
148쪽
nam intelligetur illud Scripturae, cum de .
Mellia seruatore dicitur. 6 rit expectatio gentium , quomodo enim fieri poterat, ut is, quem mundus, ac gentcs ignorabant , cile desiderium, re si es ipsarum, cum cognitio, ac fides praecedat irem, de desiderium , tunc autem de Messia nulla penitus citet fides , vel cognitio Facilis , S satis accommodata est solutio, si dicamus ea nos maxime desidetate ipso naturae pondere, quibus maxime indigemus , & quae nobis subuenire possent, ac
remedium praeliare verum , bc quale nobis opus est. Unde Arist. 8.ethie. cap. I .docet. Terram amare imbrem , cum siccaeth,& hiante prae ariditate Ore, ac patentibus scillaris pluuias expectat, & ca Ium plenum imbribus mare, & cadere in
Meliusque id habemus apud oseam.
e. 2. ubi diurnum oraculum alta. Exaudiam e los .is illi exaudiret terram. U terra exaudiet triticum. Non quod caelum, aut tellus,triticumve vociferentur, aut clament
ad Deum sed quoniam ipso pondere naturae videntur desiderare, caelum quidem pluuiis irrigare , ac foecundare t rram, terram vero,ac frumenta terrae iacta deis derate,ut caelum illis subueniat, sic pariter Filius Dei in carne dicitur expectatio,seu spes totius uniuersi quatenus nihil al1ud potest hominibus miseris subuenire , verumque remedium afferre,&praestare,nisi
ille , qui solus potest , & in quo fixa, &
optime fundata reperiuntur nostra desideria. Voluit autem Deus,ut quandiu plenitudo temporis non aderat, qua constituerat Deus Pater mittere Filium suum in remedium uniuersae eamis, illud interim habere posset in sola spe futurae incarnationis Tith Dei, quod eleganter prosequitur D. Leo siem. 3. de Nativit. ubi de aduentu Verbi Dei in came ita ait: me magne pietatis sacramentum potens etiam
is Dissignificatisnsim fuit, ut non minus adepti sint . qui illud credidere promissum. quam qui si cetere donatum. Voluit enim diuina prouidentia, ut quandiu realis dispensatio Verbi non fiebat ,remedium haberemus in spe, quo melius disceremus sperare in Deo,& in ipso solo totam fiduciam nostram collocare.
Ex quibus iam patet ratio , cur Deus populo suo, regique eorum futuro praeceperit ne multiplicaret sibi equos , & currus, sic enim lex habet. Non multiplicatis sibi equos. nec reducet populum in Συγ-ptum . equitatus numero su leuarm. Vbi
pro equis plerique intelligunt equites.
Uleast. vero ex illimat vanitatem voluiste Deum auferre a suis. Clarius id exposuit Theodor. φιαν. 2 . in I .Reg. ubi ait : Lex diuina iussit Regem non uti multis equis tnen in eis. sed in virtute diuina confideret; non enim o matur Rex per multam virtutem . orgigas non caluabitur in multitudine roboris sevi,sallax equus ad salutem. --que in multitudine virtutis suas inuabitur. Hic ron. vero legit. Non saluatur Rex in
Vide quid senserit Iudith in suo eantico , quando ait: Venit Assur ex montibus ab Aquilone in multitu ne fortitudinis
suae cuius multitudo obturavit torrentes. Cr equi estrum cooperuerunt valles Diaeit se incensurum fines meos. i tuenes meos occisurumaladio. infantes meos dare in pradam. virgines in captiuitatem : Dominus autem necuit eum. σ tradidit eum in
manus D misia. Et cum Cedeon haberet ingentes copias. Multus c ei dixit Deus tecum est populus, nee tradetur Madian in
manus eius, ne glorietur centra me Israel.
εν dicat meis viribus tiberatus sum. Vbi Saluian. lib. 7.de prouident. ait. Evidenter Deus intelligi voluit magna opera laepe patrari per paucos, ita per infirmos res acta est, ne opus caelestis dexterae, virtuti assignetur humanae, sed diuinae: si quidem& dux Sisara,que Hebraeus timebat exercitus,ἱ muliere proliratus est. Et Abimelech ciuitatum expugnatorem foeminea manus perculit, & ferratae Assyriorum acies,viduata opitulante,ceciderunt,& ne, de forminis tantum loquar. Benadab Regem Syriae, cui praeter innumera populi sui millia, & triginta duos Reges, exercitus eiusdem numeri seruiebant, nonne ideo a paucis Principum pedisequis Dominus vinci voluit, ut qui esset Auctortalis victoriae nosceretur Contra Madianitas quoque qui, ut liber Iudicum refert, instar locustarum cuncta compleuerant, Cedeon iubetur pugnare cum paucis,non quia plures in exercitu non his ret,sed vetatur multos ad bellum ducere.. ne multitudo sbi possit aliquid de victoria usurpare.Unde cum triginta millia asematorum congregasset, se ad eum Dominus locutus est. Multus est tecum popuIu nec tradetur Madian in manus eius.Et quid postea 3 Homini aduersus innumera Hebraeorum millia pugnaturo, trecentos tantum viros reliquit, ac in eam quippe exiguitatem redigi agmen militum iuisit,
ut sbi de patrato diuinitus belli opere paucitas Vat. II
149쪽
paucitas usurpare nihil posset: denique scut hoc Dominus saceret,ita ipse euidentissime declarauit,dicens:Neglon Iur comma me Israel dieae, viribu/ meis liberastis stim. Audiant, inquain, b c omnes improbi , audiant omnes praesumptuosi, audiant praepotentes, audiant euntii quid Deus dicat. Ne gloriatiar, inquit, contram. Israel. Edi dieat viribus meis libeνatus
sum. Audiant, inquam,omnes contraria,&blasphemias iactantes, audiant haec spem suam in Domino ponentes, loqui uniuersos aduersus se Deus dicit, qui liberari se ivitibus suis poste praesumunt. Sic ille. Quod etiam videre est in L. Mach. ubi dicitur , quod considerans Machabaeus adia
r s.n. 2 I. armorum potentiam sed prant i placet daedi se lictoriam: dixit aute inuocans hoemogo. Via Domine. qui misiai Angelum 4. Ret. tutim sub Eze . Rege Iuda, o interseria.
xy. n. 7s. da OIbusennacherib rema oetiginta qωἈ- ique millia . nunc dominiam caloram . mi te Angelum tuum lonum ansa nos in timore.
adiuuare. N in fugam conuertere.Et Moy Deti. Io. ses. SI exi is ad bestia contra Loties tuos hymιm. I. Uideris equitatus. eis curem, o maiore quarti habes exerelam multitudinem.mn lime bis eos.quia Domi s Deus tuus tecum est.
quod alibi etiam testatur Scriptura, dum
ait. Non in mutilandisa est virtus tua Domine, neg in equorum virisi motantas tua Dd. s. est, quod eleganter dixit David. In nominentim. Ic. Dei voari masn cabimuν . ubi Parninus. NAL I9. Vasab. Brixian Cainan. Eugia.Genebr. Θnum. 6. Arias Mont. legunt,inxnti aut na sese mus . sera eta abimus , aut lexiati Asiaenie- muriae trivsabimus. atit vexista e Lea
bimus. Vt solet victoles,& gloriosi duces. Adiuertit autem Arias Montantis illita, In nomise Dos no Di. denotare in vexillis in cribendum nomen Dei, ut sicut Constant. labatis in setiptos habebat In hoe βgno vinces.cum cruce, & nomine Christi: se in vexillis descriptum nomen presicere videtur victoriam,quandoquicem bellum aggrediebantur, non viridus,exercitusque numerositate conssi, sed in nomine , N potentia Dei totam fiduciam suam ponentes. Frustra namque collocat ut spes in alio, vel ut consequantur bona, vel ut
effugiantur mala, non enim alienae vires, non robur proprij corporis, ac strenuitas ad vincendum, vel etiam resiliendum,non
equi pemicitas ad fugiendum sute Deo aliquid valet, testis Collat gigas , tristis Saul copiis militantibus instructus, testis
Aebah Rex Israel sagitta transfossus,cum I. Rei velociter eurrum sugeret, proindeque in I .n.4. Omnipotente Deo maxime confidendum. seqq. ut & bona possimus consequi,& mala eius I. Reg. defendente manu, effugere. Vnde David 31. diectat: Oculi meis pre ad Domin . 3. Rei
quoniam ἰpse euellit da laqueo Iedes meos, 22.n. I 4. HIpio in m.. o miserere mei, ubi August. PMI. x ait: Nee timeam periculosa . c, terrena. num. Is . dum terram non intueor.quoniam isse quem intueor . eueli ι de laqueo pedes meos. quibu, smilia habet enarrat. 2. in Psalm. 26. ad illa verbat Confortetur cor tuum, suo
sinis Dominum. Sustinendo, inquit, Dominum habebis oum , habebis quem stinine
nius inueneris, Et in Psal. 3o. m. I. ad il- POL 3 o. la verba : Odiati obseruantes vanitatem: Ostendit quam vanum si in alio praeter Deum spem propriam collocare. Ego, inquit, ron obseruo vanitatem in Domino ste ui ,1'oas in pecunia , obsertim vanitatem: sferas in honore, sesubii salo aliqua tectaris humaraubserua, vanitatem.θeras in aliquo amieo potente obseruas manitatem. In sis omnibus eum 1 ra . aue ruexIyiras. π ea his dimittis, aut eum vitiis
omnia pereunt,c, in lye tua deficis. Ego aurem non quomodo AN, Disserant in vanitatibus, cν qui obseruant manitates e sed in Domino steraui . qui non es manitas. Et in Psalm.s .ibi. Falax equus adstarem M. Mentistiν ib; equus quando promittis salutem. equ&m atilem accipe etiam Rurate.
qualibet amplitudinem huius saeti ti-- Lbet honorem, in quom superbus ascendis.
quo ali us ingrederis, te non stantum celsiorem, sed eriam tutiorem, falso putas: quomodo enim ta dejeiat nescis . panto esistim grauius , quanto sistimim ferebaris . mendax re equus ad salutem. Haee est ratio cur hac de re conqueratur Deus apud Isaiam , cum incipit. Vae Isaia 3o. δεν deserioiss.τι faceretis eonsitium,s non num. I. ex mo, ε, ordiremini telam, o non perstiritum meum. qui ambulatis.m dessenda uis AEnptum, ese os meum non inrerroga
150쪽
quando expugnata urbe, ij, qui in Iudaea
te manserant, Babylonioru metu in AEgypt uincontra Hieremiae sententiam confugerunt , quem tamen Deum consulere, quid in ea re agendum esset, postularant: verum cum respondisset manentibus in
Iudaea fore Deum perfacilem , qui autem ad AEgyptios confusercnt omnes penitus esse deleturum , sula prophetam reser-re , & Baruchi mentem , quem se odisse
male opinabantur, non Dei oraculum exponere dicebant. Eum itaque cum Baru-clio in AEgyptum omnes profecti, vi secum pertrahere non dubitarunt, quod suturum annis fere centum, & quinquaginta ante Hieremiam praedicit hoc in loco Isaiae. Luget vero corum vicum,qui Hie-xcmiae non crediderint, de qui antea fili tum ordini adscribebantur, praeuaricatores appellat, eo quod spem suam in alio
praeter Ddum collocauerint. Quoniam vero ea , quae maximὸ dolent,non tam sacile e memoria excidunt,
etiamsi sermo de aliis incidat, cum Deus tam aegre tulerit spem,& fiduciam suam, IsraElitas in alio praeter ipsum collocasse, statim se)uensi es 3 i. Illue iterum redit, & illorum i ustitiam traducere con tur,propriumque dolorem aperit,dum de Isaia 3 I. iis conqueritur, se enim incipit: Va qui descendunρ in affusum ad araxistam . H
bus. Plia prauas A nimu is nensiani con f sopor Ductum Urael, O, Dcmsnam non M)ti re Vbi ut vides, illud , 5: dolentis pariter,& lugentis est,iugentis qui- ἡem mala corum , qui in alio praeter Deum spem suam collocatam ; dolentis vero Q fensam sibi hac in te illatam,quam prolate in seipsis merito experti sunt, un-ἡe per exprobrationem illi, dicitur ; risti δε pharitonis eris υobis in constista em, e Deia -ἷra PFmpti in uno niam. Longe aliter Mo1ses, qui hoc in loco Deum praedicat omnipotentem in ipso sperabat , quando populum monebat, ne desponderent animis, ad illa, quae audie-Nu. 4. Iant de Chananais, sic enim ait: Non ri- M.f. mea is popuIum terra Gius e gula cur Ia- np, ita eos pessumus dent rara. Retessit ah somne prolatam. Dom rura nebMeum est,uo- Ars motu re aae verba se legit qui . q. 23.in Num. Rerupi ram a D. m nrte Mἶ;Qtimos Ut videsca cmnia, in Muibus hostes considebant, & unde praesidium querere poterant, temporis nomine appellasse,ut aducatcient omnia praesi- . dia humana , instar temporis eaduea , di instabilia prorsus esse, & per sua momenta perpetuo extrahi, nec vero dicit, tempus suum ab eis recessit, nolirum vero aduenit, sed tempori ipsorum in quo confidebant, opponit Deum, qui semper est,& cuius anni non deficiunt, dg supra omne tempus Omnipotens et . Vnde ut Deus V. ICI ostedideret se supra tempus, & supra om- m. 28. nem naturae vim ,3 cursum esse , eum
Abrahae quinto .iam apparuit, ut ipsum melius disponeret ad credendum his,quae dicturus erat, praesertim de filio ei iam adeo seni, ex Sara non solum naturaliter sterili, 1ed etiam prope nonagenaria suscipiendo , quod naturaliter feri videbatur nullo modo posse a praemisi Ego sum Gen. t .
Deus omnisorens e hoc squidem posito num. I. nulla restare poterat ex parie promittentis dissicultas, neque ex parte Abrahae dubitatio. uod si post promissionem a Deo factam ipse risit in corde suo, id quidem
non fuit prae dissidentia, aut incredulitate , alioqui ipsum redarguasset Dominus, quemadmodum Saram dum dixit I LMa- Gen. II.
bit Sara Lum . quod optime tractat August.q. 36.in Gems sed prae nimio stupore, tanquam quodammodo in se capere non valens tanti benefici j magnitudinem, quae
mem eius expectationem veluti in immensum superabat,unde August. loco ritato, reddens rationem,cur risum Sarae Dominus redarguerit non sic risum Abrahae : Nimbum, inquit, quia risas Abraharait admisissionis . ia mero Hscemi. ον ἀ- iussiori ab eo sortiis. qui solus notiis αν αhemtatim , Confidentissimo itaque animo credidit Abraham Deo omui potetiti in bonis quidem conserensis, scut etiam
confidit, quando pene filium dilectissimum immolaturus stetit , nihil conque stus , nihil sciscitatus, nihi haesitans, sed
potius confidens, sicut aduertit Pati, , Nesr. II. quia & .a mortuis suscitare pollet immio- n m. Ic latum filium , de in cineres redactum patri rediuiuum restituere: quo etiam Iespicit David quando diffit: Si ambulati P Lx L.
derans ramys . om. .la Ua 11. , I ς. ait. Apostolus quando inter fratres an I. Cor. bulabat, in medio umbrae mortis incede- ntim. in bat, mal dicebatur, bcni dicebat, toti riam patiebatur, es non comminabatur,