장음표시 사용
231쪽
concesserar, eos sententia iam sustinet ad .
Poenam. O noua, de inaudita crudelitas, ante iudicium celebratur, quam reus ipse damnetur: naicebantur non ut vitae lalutis perciperent fructum, sed vi esset,quos crudelitas seculo faceret luctum : nunc praecipis quod factum deberes vicit c ,non
natorum pietas ,Non parentum dolor tesse hir, qui inter infantium mortem, parent simque dolorem saeuitiae tuae explerisci centiam gaudes. Percutitur AEgyptus Primogeniti affectu, ut ex sese cognoscerent quantus dolor sit filiorum,qui necauerant filios Hebraeorum : dignitas nullum excusabat, nec alium conditio opprimebat , non ieruus ad oblequium , non Dominus ad imperium , non Regem honor excusabat , nee inopem necessitas alienabat , stabant Hebraei , vindicta dominante , illaesi, quos non tantum propria salus laetos reddiderat, sed & hostium plaga laetiores effecerat. sic Augultinus. Cum tandem victus est, & comprehemias ab Israelitis crudelissimus Rex Adoni rech, CVa seunt risummitates manuum. ac pedum.rusto scilicet Dei iudicio talionem illius fruitiae inserente , & ipsomet
Iud M. Rege non inficiante. Dixit enim: S tuatium. T. ginta Reges a utatu manuum,ac Iedum
summitatibus eosila bant seub mensa mea ciborum reliquim : scutfeci, ita reddidit mihi Dem. Videndus Teodoret. quast. I . I. Ree 4. in I. Rei cum ponderat illud supplicium,num. s. quod intulit Deus AEotiis, quos percussit in sesteriori parte narium. seu ut habent
LXX.in foribus.quia scilicet infimam sedem , locumque attribuerunt arcae Dei, cum tamen primum , 3c supremum deberent tribuere, ste ergo ille habet, Post ve-etoriam cum alienigenae aream despexissent, & eam veluti manubia suis dedicassent idolis , & experientia Dei didicere
virtutem, nam primum quidem viderunt ante aream sui im cecidisse Deum, Bd adorationis prae se serre figuram .deinde cum eum erexissent, postridie cum inuenerunt contritum , & extremis partibus priuatum , deinde eum noluisset cognoscere differentiam , Ac arcae, quem conueni bat cultum non tribuissent, inciderunt in varias affectiones, & aegritudines , nam ut LXX. quidem sunt interpretati , pere si siunt is sedibus, ut autem Aquila,
Laboraurrunt exedente virere , quoa dicunt Phagedaenam, Iosephus autem docuit eis fuisse morbum dysenteriae, sed nemo existimet esse inter se discrepantes, dc diuersas illas editionesmam dysenterie
successit morbus sedis. frequens enim isa- flammavit excretio particulam illam , dc sedis morbum passi sunt, ut quia arcam diuinam impie locauerant nempe apud
Deum salso appellatum.Primi Aetolia hoc
subierunt supplicium , coniicientes autem Gethae non esse plagam a Deo immissam, sed esse morbum ortum ex pestilenti cons itutione , arcam Dei transtulerunt in Geth. sed protinus subierunt
easdem calamitates ; tunc Gethaei tece
runt sibi sedes aureas. Sic ille, qui recte ostendit morbuin, Ac supplicium illorum hominum in sedibus , correspondere culpae infimae,& abiectae sedis contractae. Sic similitet Deus in Deut.ait: Ipsi me Drui. 3I.
prouocauerunt, in eo qui non erat Dcus, ni m. LI.
dc irritanerunt in vanitatibus suis :& ego talionem scilicet inferens prouocano eos,in eo, qui non est populus & in gente stulta irritabo illos. Vbi in primis propositio,in, semper vacat, quamuis Lusita-ni,dc I Iebrei iuxta linguae suς idiotismum praeponere illam soleant eleganter ablatiuis instrumenti,& certe si quae praepositio
ante ablativos instrumenti col locanda so-ret, illa deberet esse cum , non autem , in quemadmodum , 8c ante ablativos modi
ponitur, sed noster interpres hoc loco, ut de quam plurimis aliis, hebrairat, dc ponit, in , pro cum, quia Hebraicum , beth. quae est litera, siue propositio ablativi valet utrumque. In dolore paries filios , id Genes. 3.est, cum dolore, hine illud : adduxit cum, num. ις. nempe puerum Samuelem , in vitulis tri- I. Reg. .i bus, id est, eum tribus vitulis. hinc illud, num. 24. Non arabis in bove simul, Ec asno,id est, eum boue & asino, Sc passim alibi in viroque testamento. Igitur in praedicto testimonio Deut. praepositio , in, ponitur pro Deut. 12.cum, utraque tamen vacat apud Latinos, num. Io.
grammaticalisque constructio est : ipsi
Hebraei me prouocauerunt eo , qui non erat Deus , & vanitatibus suis me irritauerunt, ego talionis poenam iustam inseram , nam eo, qui non est populus prouocabo eos, & gente stulta irritabo illoq, per eum autem qui non est Deus, apertu intelligitur vitulus aureus a populo adoratuς, Exod. 32. aut si mauis aliud quod- Exed. 3M libet idolum cultum pro Deo ab populo, num. 6.
de quoniam ut aliquid nci sit Deus,este tamen potest quidpiam aliud excellens, dc praestans , in extremam idoli vani sic mdeclarandam appellat illud vanitatem id- est , inanitatem , 8c nihil , quasi dicat: non solum vera Deitate caret, scd vera
232쪽
etiam entitate qualibet, estque res de lo- A intelliguntur, & sie intelligit Arnobiusto titulo & titulus sine re, denique nihil, praeceptor Lactanti) Firmi mii, qui adhuc Psal. 94.1. Cor. 8. sieut Paulus dixit: Scimus quia nihil est hodie inania meditantur , ad uerius Do- Psalm. i. num . . idolum in mundo, loquiturque formali- mInum S: CIMillum eius, ut ipse ait Actor.
ter, nam ut D. Tho. ibidem ait. Licet ido .nu. 17. ait Petrus Conuenerunt in ciui- Aector. 4.lum materialiter, id est , materia idoli sit late ista aduersus sanctum puerum tuum num. 17 aliquid v.g.autum, argentum,lignum, & Iesiim quem unxisti, Herodes & Iinitatus liuius inodi aliud , tamen formalitcr nihil cum gentibus, & populis Iirael,affertque est, id est,nihil est forma, quae creditur ab haec verba lysalmi, ubi per populos intelli- idololatris ibi esse, cum credat esse Deum git Iudaeos, ut patet ex litera. Vbi etiam
Isai. I. sic Gai. I .Ecce vos estis ex nihilo,& opus affert Paulus alterum testimonium ex num. 14. vestrum ex eo quod non est : Sentus cst, mut. 32. iecundum versionem LXX. quod
vos estis meram trahit,nam praepositio,ex, B habet. Laetamini gentes cum picbe caus, no dicit ibi terminum i quo,sic enim An- ubi gentes populis Iudaeorum coniungen- geli etiam sunt ex nihilo, quaa ex nihilo dae praedicuntur , & ad laetandum inui creati, sed dicit materiam intrinsecam tantur, & PGlm. II 6. in quo Regius vatcs composito, ut cum dicimus , haec statua virosque tam gentiles quam Iudaeos hor-
est ex aere , opus autem vestrum ex eo, tari videtur, ut Dco gratias agant, cum-
quod non est, idest,opus, seu rotentia ve- que perpetuis laudibus celcbrent propter stra est nulla, quia operatio sequitur esse, beneficium resurrectionis, habet, Lauda-
sicut conflat ex Aris. x de caris cap. 3.text. te Dominum omne gentes, laudate eum
Hest. I . II. & Hether in orat ua ad Deum ita al- Omnes populi, quem Psalmum Paulus adnum. II. loquitur. Ne tradas Domine sceptrum Romanos usurpat cum agit de beneficio his,qui non sunt, idest,dolis, omne enim, redemptionis , non solum Iudaeis, sed quod veritati contrarium est , ait Hiero- C etiam gentibus exhibito, vel etiam in di- Amos 7. Vm in cap. I. ad Galata .non est,& Amos cho loco , non populum debemus intelli-nu. 9. π cap. . Hucta editionem Hebraeam,& LXX. gere opinionem Iudaeorum, qui ethnicos I s. domum,atas risus appellat, quando noster pendebant vilistimi , pro immunditia re- intcrpres excelsa , vel domum idoli, & putabant, cuius scilicet attactu pollue-O 4. Ocea cap. 4 quae prius appellabatur Bethel rentur,&ideo Iud aeis crant perinde acuum. I s. id est, domus Dei, ob idololatria inchoa- non populus, ae non gens, ac nihil, &tam ibi, a Ieroboam appellat Bethaven .i quantacunque forent humanarum artium domum vanitati sine nihili,& inutilem, & scientia in liructi, erant tamen gens stulos a s. iniquitatis,ut varij varie ibi legunt,& c. s. ta, mille scilicet, errorum circa Deorumnum. g. ide Oseas appellat idolii Hebraice, Auen, tum numerum, tum qualitatem coledam Ierem. 2. quae vox significat iniquitatem & Ierem. stultitiis implicati,unde Baruc dixit. Inte- Bame mustin. s. t. Deus ita alloquitar populum sinim, D ricrunt propter suam insipictiam.Et Isai. num. 13. Quid inuenerunt patres vestra in me ini- Propterea captiuus ductus eis populus Isai. s. avitatis , quia elongaverunt se a me , & quIa non habuit scientiam, sed ad idolola- num. I 3 ambulauerunt post vanitatem, S vani sa- triam defluxit,& gentiles imitatus est. De- Rom. I. eti sunt ubi Chaldaeus interpretatur vani- nique sicut Paulus dixit.Ιplimet sapientes num. x tatatem, sicut Ac Rabbi Mo es lib. perplexori huius saeculi evanuerunt cogitationibus cap. i 8. ut sit Idolum , & ideo sequitur, suis, vel carentes solida notitia Dei,vel se vani tacti sunt, id est,similes idolis ut ex- inaniter efferentes de scientia rerum alia- ponit ibi Maldonat. idest sine intellectu, rum , hos igitur assiimit Deus ad vindi- . t I 3. 1icut etiam dixit David Psal. I r 3. num. IC. Etam de populo Ista litico, ut non Deonum. IO. in I 34. num. I 8. Similes illis fiant, qui respondeat non populus per talionis vi P . t 34. faciunt ea, & omnes qui confidunt in eis. ccm, & vanitatibus suis, rcspondeat,gensuum. I 8. Graui proinde iniuria Hebraei affece- E stulta.
tunt Deum, vili illam,imo nihili qstimam Iis igitur prouocauit Iudaeos, & quasi
qui non est populus, imo est gens stulta temporaliter dum ethnicis , quasi diuinae
prouocabo, & irritabo eos , ubi per non vindictae instrumentis, & virga eos puni- populum intelligit nationes gelium, quas uit. Et e suis sedibus exturbauit, ut per
dicit non populum Dei, ea scilicet, rati in Assyrios, Chaldaeos, Graecos , Romano Dne,qua Israel dicebatur Dei populus. Nos que factitauit,quae expositio placet Abu autem populus cius,& iterum populi me- lens super dictum locum De ur. vel spiriditati sivit inania, ubi per populus, Iudaei tualiter dum exclusis a fide , & Ecclesii Propi
233쪽
. piopter nequitiam suam Iudatis, ethnicos ad iidem, Ecclesiamque adduxit, & vocauit populum suum ac filios Dei Hebraeos
autem non iam populum suum, ut praedi- ea I. ctum fuerat Oseea I . quae expositio placuit num. Io. Legionensi lib. de nominibus CLristi, nomine brachium , tum autem irritatio citacerbis lima , S: omnino intoleranda, cum
non solum antiquus pollutior offici j , ab odicii functione pellitur, sed subrogatur
alter praesertim aemulus , & humiliori conditione vir, qui in ipsius exacti oculis, bonore eius pristino potiatur. I. ReT. L. Vnde l. Aeg. 1. post illam renuntiatumnum. 32. est Heli Sacerdoti sore ab illius posteritate dignitatemfupremi Sacerdotii amouendam, lubiicitur : Et vidcbis aemulum tuum in t cmplo in uniuersis prosperis Israel, ut deficiant oculi tui, & tabescat anima tua. Si e proin tu voluit Dcus irritare Iliaciem, Gentiles ad se vocando, i poena peccato responderet, dum ipsi in vanitatibus suis, idest idolis. De ulli etiam irritaverunt. Et sicut quidam errantes colebant mutos serpentes, & be- , itias superuacuas, immisi i illis multitudinem mutorum animalium in vindicta,
Num. 16. citur. Quiciique effuderit hominum san- Genes '. guinem fundetur sanguis illius, nimirum,ntam. 6. vel facto, vel merito, quia aut re ipsa interficietur , aut hoc et iii supplicium debebitur vi explicat TCey lat. in Matth. 26. Auganis. in qq. veteris ae noui Iesiam ii quaIlion. IO . Sic ctiam I GL 3 1.Vae qui praedaris,non ne dc ipse praedas cris ZEt qui spernis, non- ne de ipse sperneri sy Cum consummauctis dep:ardationem depraedaberis, cum desieri S coni cmnerc , contemncris. Lt Abae. cap. 2. alloquens Deus Regem I;abyloniς ait. Quia tu spoliasti gentcs ravult aς spoliabunt te omnes, qui reliqui suerint de Israel.
Est in hanc sententiam id, quod aliqui
Hebr corum aduertunt scilicci, non sine mysterio Io. annos in captiuitate positos a patria cxulasse filios Israel, quia totidem annos contra legem diuinam nos agros in patria exercuerat, etenim prM-ceptum de celsatione .i cultura agrorum Exor septimo quoque anno habetur Exo.f. ubi 23. n. IO. dicitur. Sex annis seminabis terra tuam,& congregabis fruges eius, anno autem Leuit. septimo dimittes eam, & requiescere sa-Σ . n. I. cies ut comedant pauperes populi tui. Et Sex annis seres agrum tuum, scpt Imo autem anno sabbathum erit terrae requid- tioni et Domini: agrum no seres,& vineam non putabis: contra hanc ergo legem deliquis te filios Israel, & ob and m punitos fuisse 7 o. annis captiuitatas ostendit Leuis. Deus,ubi ita habetur. Dispcrd.,m terram 26. n. Z. vestram , & itupebunt super eam inimici vestri, cum habitatores illius suerint, vos
autem dispergam in gentes,& evaginabo poli vos gladium, uritque terra vesti a dc-icria , tunc placebunt terrae sabbatha sua cunctis diebus solitudinis suae , quando fueritis in terra holhili sabbathirabit, de resilielcct in sabbathis solitudinis suae .c o quod non requieuerit in sabbathis vestris, quando habitabatis in ea, ubi sabbatha non solum sumuntur pro septimo quoque die in licbdomada, sed etiam in septimo quoq; anno in septennio quasi Deus quas agrorum serias ab Israelitis voluerit obseruari , easdem captiuitatis opprestione punierit, ut pana supplicio respondero. Uidendus hac de re Anai LN cen. q. Is .su sier pl. ubi ait. Quacumque tentarunt,& ad iram prouocauerunt Do- Deut. I'.
minum in studiis suis, exosi fuerunt satis, n-. LI. de abominabiles, & sunt exterminati propter suas iniquitates a Dei iudicio , qui redd:t unicu; que secundum opera sua, &ideo dens pro dente , prout occusauerit
hominem, ita dabitur ei, unde etiam Pro- I. RU. IS. plicta I. Reg. is. glut Iosecini, inquit, num. 33. ita erit tot. retributio tua retribuetur ia
Videndus item C. Han. sq. s. ubi assctit cruciatam prae ceteris membris diuitis opulonis linguam, quia plus lingua sua,& orc peccauerat,& Valerian. Impe- Iue. I K. lator dum Christianae fidei sacra concul- nam. P . ea re coepisset a Sapore Persa comprehcnsus, & quoties is equum ascendcret conculcatus fuit, ut narrat Treber is Sane fiuDioni aptud Erasib. lib. 7. MIZ. cap. 9.Videndus item Baron. tom. I. anno Chria si s s. a capite s. ubi ex Iosimo lib. i. Abel o Iudaico resert qualiter Iudd a Floro Romano procuratore fuerint Hierosolyinis Micti, de oppressi, deinde ait, quς, qui diligenter obseruat, & Iudaeorum praete- rita in Iesum Saluatorem commissa Dein Ora memoria repetens mente considerat, plane intelliget diuinam vindictam lentis passibus pradientem cx aequo sup plicia compensare delictis, εο ab ipso nomine auspicari punitionem. Qui olim Iesum Naetaraenum, ac proinde floridum
nuncupatu ,δc ab Isai. eap. II. Iloris no- V.M. II. mine demonstratum recipere inon tem- num. I.
psissent, jicuissent, ac deniq, occidii sint, L e modo ,
234쪽
imodo Florum scelesti silanum omnium, A Ioann. Vnusquisq; in peetatis suis restem
spernentem, diripientum, occadentum, & sibi texit & illa alia Guastici frem. δε -- in omnibus immanii time laeuiente in ser- v bH sanctA : Iam nunc vindicat in pec-re.honorare , & in omnibus obsequi , & catores diuina iustitia , vitia saciens elle turbusuis ossiciis piosequi compelluntur, supplicia ; & cos,quos Clarisius Dominus quod abiectilent, inquam , forem, nacti ciccit ite templo illud profanantes,eiecit sunt Florum: at qualis ille,& qualis illeZ quulem faniculis ibi repertis , neq; enim Ille venit, ut saluaret,hic ut perderet, ille nobis placere potest Ο Μ. co in loco, .ut paccm abundantius impcrtiret, hac ut qui existimat flagellum factum sutile de pacem inuentain profligaret, confarct filiae, siue funiculo, quo Chtilius Donu
bellum, ac Iudaeos funditus de uatiaret, Ec nus utcbatur,quam sciatentiam impugnat quia illum a lugeraut in crucem,pc r i lo- Ei rg.addit. I. At Ioan.ubi docet Dominum
rum impcimis eorum nobilissimi patibu- B non fuisse usum funiculo pro cingulo: Ioan.a. lis afiguntur. Deniq; Pontifices, collecta quidquid vero s t de cingulo Christi, num. 11. multitudine , in templo prccabantur, ut quod nos minime dissinimus modo, qua-
occurrerent Romanis, S. ante graue in- quam ex D.Thoma 3 . tar'.quaest. ψ .art. 2.commodum, cohortes sol cinniter saluta- ad i. videatur colligi iimplici potius cin-rent, tu ac vcro omnc, Sacerdotus, omnes- gulo usum suille Curi istum, qua de re vique Levitae sacra vasa pro rentcs, orna- dcinius criani Mari pas Thoriar. in retii Attiumque templi, citharistet etiam S canto- ud dist. I ID. is: U. tamen sagellum, quod res eum nullieis organis proc: acbant an- iacit Cliristus, de funiculis iecit, quibus te multitudinem, S Obnixe deprecaban- animalia fortitan ligata crat,ut ait Tolet. tur ut illum templi honorcm custoditum Vci solius, quos inuenit pecorum venes le vellent,erat videre sacci lotum prin- d torum,atq; immolatorum, ut ait Farata./cipes sparsis cinere capitibus, & pectora C risectas Luca . R ita visunt esst Lud uiro adii ruptis vestibus nuda monstrates.Man- Soreo malaxi in cypolitione eius loci; id-dauerat autem l lorus Centurionibus , ut quo colligi ex circi stantia loci facile po- nullam salutationem redderent obuianti- test, non enim dissicile erat ii: templo rebus Iudaeis; confestim milites compre- periri h.tius inodi funiculos, ex quibuς hendentes uos, caedere su libus adorti flagellum fieret, cum magna magilitudo sunt , atque in fugam convcrses , pcr-- animalium ad Lacrificium tempore Pa-quentes equites conculcabant: corrucbant scharis in templum deserretur , & certe multi quidem cum a Romanis caederen- hoc etiam probat allegoria Ruperti,cumtur, plures autem cuin se mutuo propelle- ait, flagellam factum fui fle de funiculis,
rent, in ipsis autem portis grauis facta est quibus ligata fert bant, quae vendenda
compressio, & unoquoque alterum piae- erant in tumplo, Solent enim. inquit ille. uenire cupiente, tardior fuga cunctis fic- D plerunque ea , in qiam pereamus, ferit,at,eol Libentium autem durus erat interi flagella precantium. ritus: suffocatu enim, & proculcatu mi- Fecit itaque Clitis lus Dominus flagelseri disperibant,neq; ad sepulturam quis- lum de seniculis r lictis ex peccato: neq; quam proximis suis cognoscendus rema- credere possem misericordem Dominum nebat. Quam pro antiquo delicto iusta secum dc tulisse flagellum, de quo recte
ultioni statera, noua rccua pensatur: Cum Iemaruseri s .de Natali Domini ait, Deus enim olina, ut refert Matth. Euangeli, t. ex se stimit materiam , & velut quoddam Matth. Principes sacerdotum , & Scribae aegerri- seminarium miserendi, nam quod iudi-M.n. Io. me accepi flent Iesum, qui Saluator Hie- cat,& condemnat,nos eum quodammodoro luniam veniebat, fauilis puerorum, cogimus, proindeque cauendum maxime& plebis acclamationibus excipi : modo cit ne per eadem, quibus Deum Ostendi miserandis plane modis, & artibus per- L mus, ab codem puniamtar, & in nostris suadere populo compelluntur, ut exeant peccatis inueniantur funes, quibus eii- obuiam, & salutent milites, qui eos per- ciamur de templo, & quibus nobis ma-dituri venirent. nus,ac pedes ligentur, ut mittamur in te-Videndus item Nic ph. lib. I. e. 2 o. ubi nebras exteriores. Proinde eliciamus, evenit puellae , quae caput Ioannis impc- domibus nostris vel an unabus, funes pec- trauerat, cum in glacie ambulasset, & ea catorum,& purgcinus eas,ne initrumcntate soluta mox constricta sui siet , eaput nostrae damnationis, diuinat iustitiae subitem illius abscissum saltaste , quo sensu ministremus. verissima est sententia Aug.t a. ro. super Recole quomodo in domo David si
235쪽
nis, gladius, ut in ipsius punitionem fue- a. R g. rit repurius,cum illi dixit Nathan. Vriam I 2. n.'. Ucthaeum percussisti gladio , & uxolem illius accepisti in uxorem tibi,& intcsiectili cum gladio filiorum Ammon , qua-moluem non recedet gladius de domo tua usque in sempiternum , eo quod despcxcris me, dc tuleris uxorem Uriae Hu-tnaei, ut Cisci uxor tua. Itaque haec dicit Dona: nus. Ecce ego suscitabo super tu malum de domo tua , & tollam uxorcs tuas in oculis tuis, & dabo proximo tuo,&c. Sic cium consueuit diuina iustitia talioncm reddcrc, & vim vi repellere, suppliciumque culpae adaequare. Quod ut in omnibus ostenderetur inpiaesenti is, qui satagit inem, & vitam, ac substantiam,dc diuitias I raelitarum summopere sitiebat,sicut tellantur illa verba: Pcrsequar,comprehendam, diuidam spo. lia,implebitur anima me interficiet cos manus mea, misero sitim aqua explet, vitamque & diuitias totius cxercitus, quas labore fortassis , S sudore Israelitarum
comparauerat, evomit ad mare, ut mare
tandem ad littus proiiciat, Isiautitiique cadem colligenda rellituat: vere etenim
dixit Naziant evus crat. 9. ait Iuliauum.
Ne diuitias cum lachrymis alienis misceamus , .a quibus tanquam a rubigine,
aut .i tinea consumantur, & ut Scriptura: Verbo utu, evomantiit: quem locum de- Iob. ro. sumpsit Met an uuae ex cap. 1O.Iob cum num i s. ait: Diuitias quas dexoraula. euomet , ubi
verbum, deuorandi. significat inexplebilem quandam ingluuium,& voracitalcm, qualem plane cernere quis potest in Pha- ac 3 . raone, & describit David cum ait. Ne di
ia 3. glutissimi nos : Verbum autem euomeridinum. s. pulchra similitudine cxposuit Niceta, in
comment.ad praedict. orat. Narianeten. dic nq,vi cnini,qui noxium aliquem cibum sumpsit, una cum eo probos etiam euomit, sic qui inique congerendis Opibus studet , ncin solum ipsas, sed etiam quas prius iure pollidebat pleriuique amittit, quod vidcre est in Pharaonecturi exercitu suo submerso in mari,& ad littus cum lomni subitantia eiecta. Sed clarius institutum nostrum conficit ea similitudo, qua verba Iob explieat Ob Dd. illius scilicet qui venenum hausi,quo incitatur ad vomitum, ut qu cun- qiue habet in stomacho essendat. In praecordiis venenum odii erga Israelitas aderat Pliaraoni , quo viscera commouente, ad ipsorum persecutionem,& necem tan- I dem vitam euomuit eum diuitiis, quas inique comparaucrat , & quibus coniungere intendebat detrahendas ab Israelitis.
Sunt insuper pleriq; cibi, qui stomachum
cient,& commouent,dc ad vomitum prouocant,qualis videtur caro,& sanguis hominis, cuias vel solus visus taedium gene rat , quid mirum proinde qui pauperum sanguinem biberat, de imbecillorum carnes deuorauerat si simul cum eis cis erit quaecunque acceperat. Et ut similitudo melius percipiat r,ex- Deat. 23. . ponendum est illud praccptum Deuteron. num. I s. Non fenerabis statri tuo ad usuram pecuniam, nee fruges nec quamlibet aliam rem: ubi iuxta Hebraeum habetur, non morsum inscres, namque verbum Nasath, fgnificat mordere, & plerique ita vertunt, Scita Vatabl. Ne morsum inferas fratri tuo foenore pecuniae. aitque in scholiis: per
morsum Hebrael foenus intelligunt, quonOccinus proximo Caietanus vero ait.
Considera prudens lector , quod scinerari appellM mordere, & sonus, seu vii ram appellat morsum , ut cx ipsis vocabulis manifestet iniquitatem usurae.Cum ergo is, qui ex us ira alicitam facultat cm corrodit iratrem dicatur mordere, et i Dque carnem morsibus detrahere , unda oleast. ibi est. Mordore fratrcni morsu pecuniae, cst ultra mutuam datam pecuniam aliquid cxigere, is, qui contra ius, S per iniuriam alienam lubstantiam diripit , & fratrum facultates aufert, non tam mordetre, quam comedere dicetur,&quia humana caro , & sanguis ad vomi-i tum promouent, easdem facultate L, quas depraedatus fuerat simul cum his, quas acquisierat proiiciet. Ncque omittendum est hoc in loc quod cu Deus plectere statuisset Pharaoncm impium , nullum adhibuit supplici,
ministrum, ut eiura ad locum poenae adduceret , sed ipsemct veluti carnifice usus est, dum Israelitas insequitur,& suos cMi irocat. & hortatur ad persequendos seruos Dei, sic enim facere cosueuit Deus in suppliciis iniquorum, nullo alio utcns ministro , sed i plos sinens esse diuinae iustitiae
administratores, quod notauit Theod. g. 3. Re . s. in 3. Reg. in impio Zambri, de quo sic I s. pr. I 1. habet sacer text. I idens Zambri, quod expugnanda esset riuitas . ingressiti est Durium . o succendit sie cum domo regia. ni Quin est in peccatis suis, qua peccatinat. Deiens malum coram Domino, hoc igitur expendens Thes ret.ait. Per hec nos quo lue docemur, quod eos qui vitam agune
236쪽
inis Hersi ur, or flagitiis per se inuicem pu- init . , sceleratum tradit sceloratiori . is utens tanruam quibusdam licion Ideo igitur permitti Deas , ut Pharao sese in apertum mare immitteret, quasi carceri se committerct, ubi tulit; linie puniendus erat: ncque enim diuina Iustitia iniqu:orem riperire pol sc videtur lictorem , Rearnificem ad ipsum punicndum , quam impium Pharaonem. Ecce tam multis laucusque incndimus p Tn .ma rc spondisse culpae Pliaraonis , ut inde iacile conitare queat, qua ductus rhtione Deus extremo supplicao atriinaduerterit in l)haraonem quod erat scopol:-tae doctrinae intentum.
Quoii ii de supplicio illato rharaonis
mi itibus, ac scisis inquiras 3 Ratio in promptu est: propterea, th: l: cet, suissed: uinitus percusios , & in iv ari submersos, quia in persccutione tuliorum comino suo cens ierant, cum se potius illi d. be-ient opponere, & ab in talia persecutione
est Iecca: a Ieroboam . Datus; est furor Domihil contra Isra I, Θ tra id is es, tamauu Hazael Regis Syriae,stc. Cur igitur peccante Rege , puniendus simul traditur populus, Sc Deo committitur Rcgi Syriae, & Benadab filio eiusdcm cunctis diebus 3 Ad rem nostram restondet Tiacdcr. q. 2 . in .ReI. Ioachas silius Iehu, Rex decem tribuum, declinans ad iri pietat ni
habuit populum socium, bc particisciucultus idolorum , proinde populus Regisocius in culpa, quippe illi minime restiterat, iure a Deo patiam partici cum Rege luit. Sic Throdoret. Mirabitur fortasse quis , videns quomodo Elias in duos quinquagenara Os, cum militibus luis ab Ochoria missos des ierit, mittendo de calo ignem super coς,qui omncs deuorauit,quia En in peccauerant in Eliam , qui milli a Rege suo
ipsum coniiciacrant, Sc lenibus vcrbis sue rant allocuti dicentes: Homo Dei Rex praeepit ut descendati, neque manus iniecerant, neque ligauerant, aliquamve illi vim intulerant 3 Rem prosequitur Theoit. q. . in .Reg. ubi permittit aliquos accusare crudelitatis Lliam, dum semel,de ite- tu mi isos quinquagenarios cum suis igni tradidit comburendoς,ait oreto. Qui Piophetam accusant,adu rius Dcuna Prophetae linguam mouent, ipse enim immisit
. ignem, oportet autem se re ius aiuἰna: prouidentiae, de quod tuitu punit peccatores , de beneficio assicit suos cultores, est autem perspicuum eos quinquagcnarios , dc qui cis parchant, convcnire cuin scopo, Se institum cius,qui illos misit Vim de ctiam a Dco immitia lustinuerunt supplicia, tertius enim cum suis quinquagenarius, coquitate, de fide ornatus, & qui experientia Prophetae virtut cm didicerat,
vlus vero is placidis cffugit supplicium. sic ille. Itaque si satis suit, ut igni cons ι grarent duo illi duces cum suis militibus , co quod coniciat erant iniquo Regis decreto, bc iusiui, de cum eius in cnte conuenerant, quid mirum si aqua , de fluctibus perierunt cum ipso Roge, qui cum in persecutione populi Dci, an iuro, & armis com rati fuerant , poliquam de diei. n a voluntate circa populi disce ilium constitet atὶ Et ut ex hucusque dictis ad nostram institutionein aliquid colligamus, recolco dum nobis in pra sentiarum est acei bissi-: mum supplietium, ut illud prudenter ei lugiamus, etenim sicut recte notauit olea
per in c. 7 .ciens Multiplicatae aquae diluuid , L leuauerunt arcam Noe in sublime a turra, de quae impios tuffocabant, in ai ca iustum cum suis cleuabant, caeloque viciniores, δc propinquiores reddebant,ut quod impiis cit in ruinam , inquit ille, bonis sit in subleuationem, ut ait Urigor. eodemque isne palleae fumant , 3c aurum rutilat. Nobis proinde extremum in aquis supplicium , ad emendationem inscrutat,3 Sc aliorum vulnus, nostra lit cautio , sicut ait Hieron. Epy, .ad Furiam. ubi in confirmationem adducit illud Prouerblan m. Post lexu ga Aau. stultus sapienter oris, ubi ad inflictum in alio supplicium etiam in stulto, correctio apparet : quid in pru-dcnte igitur fieri debet, conspectis aliorum malis' In quam sentcntiam interpretatur D.
Conseu netur nequitia leccatorum . io diriges DLMm, ut sit sensus. Consumpta, id-z cst, calligata nequitia peccatorum fieri iustos attentiores, ne scilicet a iustitia decidant , de similia in creantur supplicia : quod etiam annotare solent Doctores in supplicio illato uxori Loth dum
praecipio diuino non Obediuit, de conuerta proinde est in statuam fatis, ubi Serapinnus a Porrecta: cx hoc quod vertiter , inquit, in statuam salis dum pu-nitur , datur in ligi, quod ptanae aliorum Gen. f 7. v m. Ira Prou. I 2. xum. 2I. Gen. Istanum. 26.
237쪽
tum sunt ad nos de sapientia instruen- Idos aptae, & certe Dominus dixit. Luc. II. 31 mores eBore moris Loth . de qua
Videndus item pro hac re August. in Psalm. s. ubi explicat illa verba pol. s .
Latali ιν stium , cum itae, it minuisyam,matim sua, Iatiabit in faustisne tectaearis. Itis tu inquit ille, ctim si feris vindiciam. manus sua, icitiar, idest , vera fra mundiora essetis, In fantulae. hys est . in ex tis pecca 'rum, fumos λι nou at αἱ mali gaudium , sed uiuina admon; Ionis exemia piam . quod Be a M. etiam dixit E iEol. io s. his verbis Tti Magis, Assius sapientia Iroderit tisi , o, latiabis maiam stias in sanguine peccasorti. Facit etiam ad praesentem doctrinam id, quod i:otauit Gose Hom. ad illa verba Vi ni p. innitates eorum dei traxi ξι. serat memoria eortina cum senisti . ut scilicet ait Cho om. als pum eatimsen Ibns at red ns ν melioris. Et certe a i mortem Saphirae , & Ananiae factus est timor magnus super omnes, qui audierunt, unde D. Ambros II. r.ege. cap. 3Ο. ad dilatum supplicium alludens ali. tita Petrus ita indigna Anἱ esse bias, G Ananiam exr κ- sivi Gidit, via maestram ei 3 8 Seὰ exemplo eoruU MLit perire careres. Videndus hae
irrue se mulas septias, ut sit sensus , quen ipse iam posuerat hcaxit 2 .in Genes Pec- . catum meum maiori supplicio dignum est, quam peccatum Caim; nam si Caini septies puniri dignu fuit, ego septuagies septies , idest, multo plus , phialis enim sacrae sciipturae satis vittata, septies significat multum , & septuagies septies multo plus. Lx istimant enim quae en senter tia multorum, de qua videndus P rei-O Lb. . In G'nec Lamech occidisse Caimum in sylvis,serarum more ineriantem, ait ergo Chusist m. supra cit4tus An non au Issis Iam es , dia tem Glitis; eatum est
ex La ηι α sentiasses septies . hoc es. pluribus ego quam Caim sitis litθι vignus stim. at qui statuem ipse non interfecit . sed quia
neque exemplo ipse e monisis, prudentior fatius es. punitur. Id ipsum est quod alibi Deus ait Exeu.2 o. iteddens peccara parentum in Aios , in tertiam, is quanam generationem his, qui me odio habent, non quoniam alieni pec
cati quisquam supplieia luat , sed quo
niam,qui inultos propter peccata sua vexatos esse non ignoret, neque ideirco sa-istus est melior, sed eadem committens, non curat illorum quoque poenas iuste sustinebit, qui multos peccantes vidit, nec illorum opprobriis modestior factus , sed eadem, atque peiora machinatur , parcit, ut maiora, quam ille luat supplicia: quemadmodum cnim praecipuam consecutus esset, se quoniam emcndate n luit , maiori poena obnoxius est : et ea-ciorem namque admonitionem per mulctam praecedentium habuit, nec fructus litidquam capere voluit, similia habet homil. g. ubi ait ; post exempla terra=e: graciter sprena causa s. Sic Chr o rem ostendit qualiter debeamus resipiscere ad praesentiam alieni supplicii, alioqui idem luituri , nisi ad meliorem fingem nos Iecipiamus. In quam sententiam facit id quod notauit idem Chr oti . semis. . de et HesIND. VI Q Dominum ad .rom. I. ubi expendit supplicium illud, quod Deus intulit Oaiae Regi volenti adolere incensum super altare Thymiamatis. statim enim orta es lepra in ponto estis coram sa-3 eptaol bm in domo Domin , quod Actum orti asse iit Gose lem. in admonitionem,& emendationem caeterorum hominum,
ut seri consueuit a diuina bonitate,quando in iniquos animaduertit, & ipse in aliis suppliciis probat, sic enim habet:
ster ilium Deum sed propter eos , qui se-
tile facere talia. ne patiamini simitia 1 praelex sitia . Θ fons voram ediait stiba tuaris, em, thera erant inserista siensi, Iheνι, qua deliri non poserant,non exsm erant af - amento Aseri te τι alitiis posset delere . sed naturalis erat lepra, eumque re L
238쪽
pase riditim admis . qtied Iossea Modisses quod si Dcus tam acriter in Phanaonem seripio Oreauit, ipse rebam ipsis omnibus i iiiit, qui post tot plagas non resipuit,
oriuns obambulabat. Non oectari . Vidisti quid erit diani post multas vocationes, os silens rem et seiserantem . mi Dii υ- poli multa supplicia interius, exieriusque gem istiam foris . vidisti columnam emί- B illata vocanti minime respondemus , cx-Σonrem . v distis plictam mersimia e=u- denti non obicqui naut , & flasellanti non hirianis materiam. Itidem aec dis in Xa- cedimus , cum tamen proposita fiapplicia charia r an ma seccaue. t. iis ianstia vin- hoc exposcant
m is ille gath. qti; vocem istam g/- l'ro qua re facit id, quod notauit Greae nus , se istud lura eorreptus est, io egres lib. . in I. Re .c. r. ubi ponderat Deum sis es nox erendus exemptam fiat ε. Urim permisisse electionem sitis,quem postea
uisate. Ere, ubi D. αν os. videtur suppo- Irobus Rex eligitur,ut erectus stice θον estis nere Regem a Deci pei cultum, propterea Rex David in eo evnose et quid eatiere non exulasse procul a ciuitate, quia lepra C debuisset, quibus verbis D. Gregori vult illa in supplicium , Ac in cautionem , & Ollendere , quod sicut optimi Naucle- correctionem caeterorum , qui eam con- Ii in tabula livdiographica gescriptas lia. spicerent a Deo illata est,proindeque om- bent omnes Syrtes, & Carybdes, ac pe-nibus debuit innotescere , 5 manifestati, riculosa loca in quae naues aliquando im- quod non fieret si in exilium, & solitudi- pugerant, ut inde longius recedentes senem mitteretur , nam sicut dixit Clemeias curi praetervehantur, & incolumes ad tu-- - . .Stramat punitio κo iiuuat eum, tittimum portum evadant, ita Deus con-
qui petrauit. τι non feceris, sed ad Loe, te sueuit Ostendere in suppliciis quae aliis non pectet amptius. ne)tie τίλου alius inci- infert, quid cauere debeant, proinderit in s Lia, optimeque in rem praesen- que voluit vi David haberet descript stem adaptatur similitudo, qua utitur Na- omnes casus , per quos tum ipse satil, et anet.oriae. t. A Iole . praesertim si simi- D tum etiam alii Reges in extremam mise-situdo explicetur,cum Euea est. Ibi,cum riam deuenere , ut eos praeuidens pro . ait: QIemadmodum si lex ignem , quem caueret Dauid , & inter tot naufragia, intus liabet occultum, serro percussus cs- S supplicia prospero cursu nauigaret, fert, sic unusquisque nostriam de lichum renaque pro nostro argumento in hunc quod inspersus habet in se, si vel interne, modum illustiat idem Gisger. Sis nimia vel externe in animo percutiatur , ad rum, is de ista Angeis o cur a Dysses, ictum etiam alteri inluctum tanquam in quia de apossata pHmo Angelo scribs γ. memoriam rediens, viri ratis scintillas Ipse est Iriar sitim vis rum Deί . seu qti; δεδ. 4. edit, quibus culpam agnoscat, S de illa ante omnia condirus est . per superbiam re- Dum. I p niteat, ut enim ait Chuso, 3 hom I. . ad ridis, ct in stas ruix a oncti Aureli sita sutilam Noa ita hono=tim primum ad Vir- m. t. quia v Gute stiare perti; κt. Dod
I b. 8 3. qua A quest. 3 6. Nemo est , qui non Ecua tribuit, eum et in Viam L, Tas: qtila
pratem, quod etiam prosequitur Chrysi . iae' defetani, isti in si is Inseas , adta
e mmovemur, dum mala, & supplicia in Ex quo sicile colliges Deum vclle n aliis cernimus, ut illa effugiamus, quam strum proscctum ex suppliciis poecatoridum bonis frui cupimus, si ea Velimus bus illatis, nosque acrius puniendos, fidicinae
239쪽
Aiuinae misericordiae per aliorum punitioncm nos vocanti, & prouocanti minime obsequimur: in quam sententiam aliqui apud Asti stan cap. 14. Exed.n.28. dicunt Phat onem nouissimum omnium in eommuni hac stragh, & naufragio periisse , ut videns suorum infortunium , Ssupplicium e scacius ad poenitentiam in-
uicaret ut, quae etiam Dat ratio cur cum
Angelus e cae o vltor magnam in castris Artyriorum edens stragem Regcm tamen Senacherib minime tetigerit, sed liberum redite in patriam primis erit, ut patet rae 4. Reg. Θ x GaI. 38. Enim vero si inquiras cur Lex pariter cum suis non perierit eodem supplicio inuolutus 3 Re- Irondui Hieronym a3 eitat.locum Isai. id proptera factum este ut in melius conuersu; ad meliotcm se seu in recipcret, se Orim habet. Senaehelit, ideirco se iratas est, ut sciret potentiam Dei, hblaiphemantia ora comprimeret, fieretque testis illiuς maiestatis , quam paulo ante conterepserat , quod etiam Cίν se Hom. h. Aia ii. ad populum . recte ponderauit in eo quod Adamus priu mortem promeritus , eandem non prius sutrit expertu in se, scd viderit in Abel, quo citius & melius peccatum per quod mors intrauerat in mundum caueret, &comissum pri nitentia deleret. Considera, inquit Chrysostom. De pror identiam non
ex hoe a ' Aia Phliosiophia diseipitarim caperet. Sic ille,cuius in praesenti philosophia nulla alia profecto erat, quam quod Adam proprium supplicium promeriti in in nito inflictum expenderet, ut effugeret , S pcr punitentiam pur- soluer t. Nos igitur rubri malis submersonem in Pharaone perpessamus, ut amaris fletibus , 8c lachrymis, quos cordis cruorem appellauit Acria ita. se Nisen. sicut alibi ostendimus , inobis diuinatus aperiatur potius via ad pioni istam terram viventium , quam morientium AEgyptiorum inses iees socij fiamus, quod miseli cora Deus aucrtat , ut presinus cum iis, qui vicerunt belliam si antes supra mare vitreum habentes citharas Dui,cantare canti eum Moy ii servi Dei , 8e eanticum agni dicentes. Mastia , is mi lilia stin
opera rura Domino Dem omnipotens . quis non Hebit te Domine . maenis sit nomen Itium p Quia nec capti sumus a Pharaone , nec mers aquis, quibus hinc, inde cingebamur , nec superati, sei licet , a diabolo, nec ab ipti a peccatas, inter quae quasi inter male illenum su-chibus ambulantes gratias agimus ipsi, xt- pote , qui adue sus talem regum , & tales hostes dii nicauimus,& de illis triumphum egimus.
extera tua Domine magnificata est in forti tudine e dextera tua Domine percus it
V M hucul lite veluti de absente Dco locutus suerit in tertia persona Moyses,iam
lc ' I. Mil veluti si oculis videret eius
naaiestatem , atque potun tiam ὀc in conspectit haberct, aperte ex rei gestae magnitudine perspectam tanquam praesentem appellat, & compellat. Haec autem ostentatio dexterae hoc in loco , ves potest reserti ad duo mirabilia opera, quae iacit Deus, dum scilicet ma-D gnificata est in sortitudine, Israclitas liberos educendo,deinde vero pcrcutiundo,
ac perdendo AEgyptios, vel haec repetitio facta est ad amplificandum, non ad significandum res diuersas, qualis illa repetitio est, Eleuauerunt flumina Domine eleuatierunt flumina vocem suam .de illa alia, quequo peccatores Domi re , usquequo peccatores gloriabuntur. Et Luoniam ecce inimici tui Domine, quoniam ecce inimici
240쪽
224 Aduertendum igitur est , quod cum
Deus sit spiritus auxia Dan. . p. c pro pterea membris proprie sumptis carcat,
neeesse est litetalem sensum esse eum, quem verba non quidem proprie , sed tiopice , sue translate sumpta habent: pro qua re recolendus est, Chos .so L
cum arrentione Scrit ram accisiamus.
nam si qua ipsa duntaxat veMa ntida, ovi dicunfur , aeriseret, mtitia assurda δε Deo necesse esset se picari, etenim se hominem eum esse , pecunia coraumpi , iracundum. furibundam, aueaque de eo sis se ora int/sset meram si reconditam iesiis sententiam dure erideris,omnia purgabunturinam pruo a nobis titiis num D tim his bese Arie. qticu es Iropriam eorperis . sed nemo ram insipiens , qui lator creum . M ptis haMN aQhHων. sic ille. Qui multa hac de re habet homil. 63. in Ioann. post principium Cui coniungendum est, quod ait D.
Nem. I.p qtio. .an. 9.nempe quod cum naturale si homini ea corporeis , & sen-
sbilibus ad spiritualium , & intelligibi
lium cognitionem ascendere, co quod inici lectus noster eoniunctus corpori ex ipso etiam rerum corporearum species accipiat, ut earum instar intestigat incorporea, vel addendo aliquid, vel etiam de- Etrahendo , ideo metaphoris utitur Scit plura Adsumptis, ad spititualia nobis explicanda , ex rebus corporeis quae nobis innotescunt, qua de re videndus Hiaran. ad Pammis. August. 3. de dolii.Chris . . o i s. quem sequitur Pamin. lib. I. ueg.
ad aeriam scripturam,e. O g. lib. 4. per arrh. cap. 2.
Hac igitur de causa scriptura Deo tri- A buit mebra,& affectus homἰn;s, ut varias
Dei virtutes demonstret,qua ratione usus est αυ cmE. 38. omil. 4s. in Maria. ut ostendat quare Scriptura parabolis utatur, Dionys Areopag. p. I.de Diti Hi raris. circa medium dixit. In pollibile est nobis aliter lucere diuinum radium nisi varietate sacrorum velaminum circumvelatum : videndus item pro hae re nollet Eseis LMIe M oo clupeo cem riona oram lib. i .des. ιίiamin, ct pro He-tiate sacra Scriptura c. 2 .re LI se. ADI . Η ita dis essPLsia Ditis ista M l . .ubi exponit omnes metaphoricas locutiones de Deo in secta Scriptura , & tropicas quomodo debeamus intelligere , videndus item P tD Iib. θυο i Deti. si immutabilis. ubi explicat quo sensu Scriptus a attribuat Dco membra corporis humani. Videndus item Fuia risu Ligdian. lib. quem edidit deforma morbo m 1 Arualis insolistentia. o Damase .l . . .e. a se rem. I. sis itisium , & ante omnes praeter locum citat. prosecutus cst hoc argumcntum C IA de symbolita Thpetigia. qui temporum iniuria intercidit,& quem ipse alias citate solet. Hi ne igitur saeium est, ut verba sacrae Scripturae plures babeant signiscationes quae colligendae sunt ex varias circunstantiis loci, in quo reperiuntur,una vero ex praecipuis fgnificationibus huius nominis, manus, est, qua signiscat Dei polci etiam , & virtutem supra vires nostras, nune quiacm opera mirabilia patrando, ut patet 1. Paralip. . eum Iabes Domino D dix it, Si b nia ens feni uberi, miks.ct dylata:reris tormin s meo , is fuerit manusrtia mertim. seceris me a malitia n/n optas m M.Lt i Zech. 3 Mansu Demiat erat mecum, nuxe ad M perendum,ni ne a ijuniendum. Et F.icta est manus Domini semtedi phiIs; e , & F at manvi tua me sal-Mer me & hoc eoAcm capite, Eaer Tifi
Nunc ad consciendam sortitudinem, ad stiustu se praedicandum vi cum dicitur, pacla es mantis Domini Ier Eliam,
neesnein sq. lumbis etiVrebar ante Achab. nunc ad declarandam excellentiam alicuius , EIenim man res Domini erat e milio,de ut tandem uno verbo dicam assumitur manus Domini cum ita Dei virtute
innumeri effectus siue stratiae , sue iustitiae, sue misericordiae ίgnificatur in scriptura, qua de re videndus, Ribe a in Ag