장음표시 사용
291쪽
qui non instar palmae rigidus,& immobi- .lis staret, sed nilleraturus iacter 'tur, unde 4 D. N M. ibi ait. Ideo id s.cisse, i significaret mollitiem, S dulcedinem nouae le-g:s scr cum traditae, terra enim ad quam 'se inclinauerat Dominus , mollis est, sed lex vetuς in lapideis tabulis scripta erat,
ta sone ortitae tur Digito autem sentcntiam exaratam, S in terca nos irae fragilitatin, & fexibilitatu disiti non pol tu non est e benignitate plenam citcndcbat. lSed audiamus Ambo epist. c. rubi sic ait. Viae lector diuina mysteria , S: clemcntiam Christi, cuin accusatur mulier, caput Cluillus inclinat, Pleuat aut cin ubi defecit acculator, a nullum damnari vult, absolui omnes,G c. sed de Cia es. ait ibi. O licium iudicis recusauit exerccre, quia hon vcnit, ut iudicet munduru, Οὐ-cituri vero Saluatoris excrcet moncias, ut
amplius non pcccet. Q dua et raragis hac in et e notandum censeo uoti l sale :nclinatum preciba, , aut lacrymis mulieris, s sed se iri iii , net in ille muli cris tragilit re, veluti pondor luperposito, ut parceret aque do libentiu ,quo stati m ad te rana, e putu i m nolim mobilitati; symbolimi descendit, ut ibi facilius inuem rct vi de illius mis r ictita. Quid mirum
proinde li palmam ducat de iliges otibus
accusatoribus inclinata mi siti cord a Dei, quae falsos Deos Olhcndit, quo Centili- ra colir, cum in lar palm rum rigidi, deii s xibiles petiistant, neque unquam incliueatur1 io 1 oui an . vero David factus est secun- secillulum cor Dei factus erat, si stium vici siet, victumque vidisset, offensarumpentius oblitus in oscula potius rueret, quam in vulnera , & pro laqueo brachia in collum porrigeret, quod probat luctus patris post mortem inobedientis filii. Facit pro hae 1ententia locus ille, ubi Elias in casum ascensurus dixit Eli leo. Postula. 4. Rei L. que I mis .it fariam tibi anelauam Icliar a nu-.9. te. dixit Eliseus, G Q ut fiat In me δε- ritus tum, Ni ν/ipendis. ron destiatem ;ositis Γ.attamen se via A me quando tecta γ a D erit in otiod telisei TI: isticulutas in eo esse videtur , quod cum facilcm optionem petendi proposucrat magi iter, psi L qti diis, dist ei lem statim reddit pctitione de duplici spiritu, Se licet multi multa hac in re dicant, placet in praesenti TL'o eridico. 7.ta . Ner. vba ploco,quod habemuς ram . festim I of sa ii, legi ,eόIurasti. irpes es, quasi durum quid,&accibum petierit F liseus, S: hoe disti cilem ' reddiderit petitionem, ait deinde Thecd. Hoc dixit non inuidens glatiam discipulo, sed euram gcrcns aliorum hominum, nam quia tribu i annis, S se V mensibus impie se eterentes sanae castigauit homi-ncs : necesse aut cin erat, ut qui duplicis crat haere rariae, res e liceret duplo maiore,, x iis autem crat pcina, quae crat irroganda per sam in ei parcens dixit: 9bdu ia K et i petrem . hoc autem discinaus et Lim ex hi stoi ia, nam septem annis iliatum fuit stipplicium per famem. Sic ille, liv clo tanter dupliccm spiritum petitum ab Eli. eo ponit in duplici, id maiori virtute , & potestate puniendi, & sntit I ia
292쪽
explicans idem Theod.r.s .in ait. APer haec ostendit, quod lenitas, benisnit , elementia Itala Deo grata eit,qui tacile flectitur, de propter a iram mittit, uspuniat, sicut habet noster textus,ne si ipse adesset, S: velutet sicut Dauid , penitus non puniret, sed totus in nutericordiaria cliuius parceret, ac dimittcrcta Cum olim Deus immiserit pcstilentiani in lirael de mane usque ad vesperant, idque per manum Angeli tui titiae diuinae
ad ipsum Deum , quasi ip e consolatus sit
in se , neque enim magis poterat diuinaberi: itas commendari,quam ii eiusdem coiriolatio δc leuamen in supplici j ccii. tione conii iteret. Quomodo vero potice ad extremum desaeuire,qui consolatiis est dum Angelus continet manum , ne ultc- Crius plectendo progrcdiatur. Et in hoc sensu pulchre dictum exiit mo iam olim a PlaIone in omposio . primo dialogo de amore ea: sententia Socratis di-umo numine sati. ut ille aiebat. Amoreo die dicitur genitus ex paupertate,qua do alma Venus inter deos orta est. Pro cuius proloquii intelligentia illud aduertenaum eli veteres in ea fuisse sententia, ut nefas esse iudicarent naturae arcana invulg. proferre , qua de causa alia fabularum tegumentis , ut prisci illi suo modo DTheologi , inter quos nominatur Orpheus , dc Musaeus, xlij migmatibus, ut Pythagorici,& Academici loquebantur secuti Babylonios, & AEgyptios, ut rescit Clemens Alex. lib. I. Stromat. o Artilat. lib. I . da serratiori parte diuina sapientis. si tamen is liber ei h Arist. thagoras quinque & post eum Plato data opera si iam doctrioam occultarunt S ipse etia Arist.
multa Mathematicis ecillationibus , de exemplis reddidit obscuriora, quem morem inter nostros ac veros Thcologos se- Eeutus cst Diong. Are M. in suis et eribuου. eum deniq; communem esse inter Theologos , & in Scriptura docet D. August. oc. I a. lib. 83.q. q. s. super illa verba Apoc. Io. sitna. qua audita fiunt siptem tonitrua n li ermere. Vbi Aurust. Non veretur dicere, quaedam in diuinis Scripturis obscure dicenda esse . ut magis aliqui obtundantur, ne pallim omRibus pateant mysteria Dei,
qua de re videndus idem August.lib. . deuoctrina Chrsia Me. .is t. v. c. 6. Sic proinde Socrates aput Platenem. vel Plat. ex Socrate videmi nobis obscure ted oprime ei iucleaste qualiter diuina bonitas, mitericordia , oc amor circa nostra mala, qux patimur Ioluat astici, & com pati , cum asseruit paupertatcm amotum genesiste eo die, quo alma Venus edita in caeli, cit, neque enim existimandum et
lapicntas timuin Philosophum talem de
amore habuitie opinionem , ut existiniauerat eum non suilia vcnui Lissimum, bc vetustillimuna,id quod notauit Mersu. Fecis. ad pi incipium et iisdein conuiuii, sed potius putauit co die, quo uniuerta pulchritudo , cum Dco suit fuit autena temper amorem etiam fuisse, quo Deus se pulchrum, & bonunt perpetuo d: ligit, verum quoniam amor tunc maxime sentirur, ut docet ADI. lib. io. de Trinitar. cum eum prodit indigentia, & egestas, nolera qu I dem egellas imiseria, labor , & indigentia diuinum generat in eo sensu amorcm , &genuit cliain in caelo, quia diuina bonitas sic clica nostras alficitui miserias , ut de illarum remedio, cura, dc auxilio, statim ac videt quam citis lime curet, neque posset ad illarum praesentiana continere viscera inisericordiae Qua de re videndus Augsissem. s. de verbis Apostoli . ubi celebrem eum locum arteri, quem celebriorem reddit lumina
auctoritas D. Tiam. 3. p. q. I. Hrt. . Pro sua
opinione de incarnatione diuini Verbi, qui sic habet, nulla causa fuit veniendi Christo Domino , nisi peccatores caluos
facere , tolle morbos , tolle vulnera , Scnulla eit medicinae causa, 8c in hanc sententiam recte Rabbi Moyses lib. i .ductoris mihi dixisse videtur omnes creaturas in amotcm tanquam in parentem rcferendas esse, sic cnim habet: quoties in c. I. Genes habetur oc dixit Deus fiat lux, v.g.& sic de exteris per volitiones sunt ca imperia cxplicanda, namque a voluntate diuina , leu ab amore diuino omnia bona deritiantur, tanquam i principio. iunc autem amorem Dei veteres vocarunt calu-
siem Venere,ut tellatur Pieri Va . lib. 3 s tiri Venus gen trix. 5: sic intelligendiis eth Sscratas. Nascitur itaque in hoc sensu, eo quod facile sese prodit, de accingit in nostrum remedium diuinus anior ex nostra ind: gentia , dc miseria , citi ilatim diuina mi feci cordia occurrit potius, ut ausurar, quam denu3 inserat quod si sorte coactus punit seipsum consolatur diuinus amoridum
293쪽
dum iustitiae manum cestate facit, imo 1 punitione contrahit, bona plura larga manu largiendo. Hallucinati lunt profecto , Scribae, ScPharisaei dum mulierem, de qua proxime diximus in adulterio deprenen iam ad Cluilium adducunt , ut suam pro rat
num. s. rem in in ins se dransum digito feriboba in retra.Vbi Chrysolegse .i is .ait. Auertit faciem suam , S declinauit in terram ne crimen cerneret, quGd paniret,& maluit fratres, in puluere scribere,quam dare in carne sententiam ; qui iudicis Oilicium , ut damnet videtur recusate , coque solum fungi cum bona potest largiri:
in quam sciliciuiani notandus vcnit locus ille Luc. . cum quidam de turbaLuc. m. dixit Cluis o Domino. Mariiser dis sta-
eam , aut diuiserem super vos i super quae
referens ait. Ecce plane diuersum cxem
bus fratribus vltro intercedit, & iniurio- Exod. h. sum increpat, iural proximum tuum percunum. I 4. ita L Et reiicitur ab illo : Luis te conuituit
tu irem super nos ' Christus vero postulatus a quodam , ut inter illum , S fratrem ipsius de diuidenda haereditatu componere z, operam tuam , & quidem tam probae causae denegauit. Sed enim optimi,& non Iudici Dei Christus. Luti me, inquit, Iudicem emes tuis super vos t Aliam vocem excusatronis iuuenire non potuit: quasi Christus Dominus noluerit uste Iudex ad diuisionem , qui solus venerat ad unioncm,neque ad exercitium iustitiae, qui solam misericordiam curabat impendere,&bonitatem ostendere.
Vel etiam hoc te spondit Christus Do
minuς ut ait Cardiar. Tolet. Annotat. 27.
ut instrueret hominem petentem, S coniic rtarct illum ad ca petenda, quae praecipue i chrilto petenda erant, salutem, scilicet , ac vitam corporalem , & spiritu leni , & ideo noluit se ingerere in haee, quae ad officium Iudicis pertinebat, etiamsi summam ad id haberet potet atem , &praecipuum finem, bona scilicet, Iargiendi , & ministrandi , in quem militis cra vel minimum obscuraret. Et licet alio tendat id, quod Tertust. eodem loco asserit , nempe ex responsione data a Chrillo Domino colligi eudem esse Deum viri usique testamenti, in hoc sensu potest intelligi, quia Filius Dei; qui Iudicis ossicium
A exercere recusauit in utroque casu a nobis relato, dum in carne mortali vixit idem certe cum Patre olim iudicis munus exequitur, ut bona conferat, & ut be
Notandus pro hoc asserto eIl locus G nes cum Eua postquam peperit Seth di- Genes 4. xii 3Posuis mihi Deus sim n aliuItro . vel num. 13. qurm oe His Caim. ubi nomini, Deus respondet in Hebraeo nomen Iudex, aduertendumque insuper ust in toto cap: te citato, ub: de lupplicio illato Caino ob ne-Η eem innocentis Datris iniuitis lime patra tam sermo est, nusquam nominari Deum sub Iudicis nomine, cum tamen iudicium de munus Iudicis exerceret, sed tunc solum Iudicem diei, cum bona largitur, &cum alterum filium concedit loco illius, quem iniquus fratcr abitulerat: huius rei rationem si petas, reddit Caiet ibi, quia scilicet, in punitioite Caim tam parum tributum est tuititiae, ut merito tacitum suerit iudicis nomen, hoc autem in loco distributive iustitiae actus subrogantis pa- C rentibus Seth pro Abele commendatur, v thinc perpendatur , proruptissimum esse Deum ad exercitium iustitiae rependendo bonum , clementissimum autem inserendo aliquod malum poenae. Tantum ille, qui ex eo censet omissimia fuisse nomen Iudiei; in supplicio Caini,quia citra condignum multo,poenam intulerat,non qualem exigebat eulpa , de dum in hoc iudicio nusquam Iudicis nomen , & nota apparet , statim subditur dum beneficium si iij suffecti loco defuncti,& ablati recensetur,quo nihil melius misericordem Dei naturam potuit Ostcnderc. Id tamen suo modo ostendit locus ille Psalm. ubi dicitur. Deus stetit in sy- Pal. gr. nagoga dcorum, in mcdio autem dcos nurn. I. diiudicat, ubi Deus introducitur iudicans Iudices Orbis, qui singuli indigent discussione , & diuinum contra se prouocant acerbissinuim iudicium , utpote qui causas pupillorum , Sc viduarum non iudicant, nec ingrediuntur apud illos , qui reos iniuste absoluunt, Sc innocentc, maligne picinunt, & qui eum impio Pilato
existimant potestarem habere pro libito Dan. I9. dimittendi i Zc absoluendi, quem velint. ΠΠm. Io. Cur ergo discussurus Deus eausas Iudicum, introducitur stans, non sedensὶNam ex Scriptura nobis constat Iudices sodere , eos vcro , qui sententiam praestolantur stare. AI dio cedit Moyses, ut tuu caper. Evod. I 8. Et Debora sedebat sub paL Exod. i8.ma , ascendebantque ad eam fidi Israel in num. 13.
294쪽
Gutra sa guinemptrix mi r i, qu e vel bapostrema continrnt Neb nurna, p:Ohibentque non solum , ut ni v cccidat quis proximum, sed neque Priam id caula morti; illius in iudicio nequiter procurando, Ec propter At scissis D . Inlti ratem ins arrem tuum die b Iu EA rtim si Pes a tire u eram , ubi explicat c.iulana secundam valitratis Idumaeorum , propter ini- sui: atem in fratrem sui ini Iacob, de qua multos ante annos a Davide dictum suerat , Momor elis D ne fisorum Edon indis Iris salem.qH dyt At exlaan is , exi n.υ ι's. Itio ad fundavi/nι - λ εa Itaque stinius Abdiae deductus ex verbis Dauid est, tu eum deberes opitulari Iacob, contra cum velut contra ouensorem iustitiam proclamabas flan aduersus cum. Se sent itaque iudices, itant vcro iudi
candi & qui in iussi e o quomodolibet
coralieniunt, solus Deus dum impios Iudices iudicat, fiat, non sedet, ut obiter videatur exequi Miscium suae benignit itioppositum, star quasi inde duam citissime prosellii rus, stat potius auxiliaturas uti seri ors pater q)ram puniturii, ut Iu-
li stare dicuntur , sic etiam Moyses in confractione in conspectu Domini fictit, ut a uinc re: iram Deus. Neque V cro in aucti una erit, si Deum propterea si tum in iudacio cernam:', quia celeriter , & obitet supplicia i fori,
si aduectamus supplicia a Ddo illata iuA Scriptura per transitum nobἰs significari,& propc ui, quod notauit D. m. r. in c. ro. o ea, ubi au verbum transire maxime
cum a Deo profertur semper plagas significare: Denique, inquit ille, δ exterminator in AEgypto transiisse memoratur, Sc. idemque notat in eap. s. Amo, ibi. Lutat ansbo id medio itii , de certe illud, uor, an istipo stit pisti Hesem tolli . - . ad suppi: cium refertur , unde Theod. ibi ait. rgo collum eius superbum, S contumax domabo, R 'ia explicat de plagis,quasn Isra it ab Assyriis recepit tepore Zactiar. Rcgis,de quibus 4 ies. ive: 3 36.e, L. Pa- I. cap. 3I. remque conficit locus ille, M. t h. ubi Dominus iussit atrum i fasei - citium hyssopi tinctum in sangua ne agni
Paschalis , & aspersi super liminare , ta
utrumquc potiem, item ut nullus egrederetur ostium domus suae usque mane ad ditque, ausebit enim Dcmium Iercur exsa ut os, super quae verba Rupol. II r. a. A EMI. cas. 3. duo aduettit: in primis scilicet Angelum sui se percusJorum, non C ipsum Deum , deinde transcivido percus sitie deinde ali. Non pet semetipsum percutit, sed potestatem dat Angelo percutienti malo, sicut Potin a testatur, cum dicit: Misit in eo x irai' inGignationis suae , indignationem per Angelos malos. Ergo nec in subita Dei , sed mista in eos ira indignatio is eius, quae transit rcce minister iustitiae inon seclcndo tu si eat , Don rimanenter rercutit , sed timi cur doocci git, di veluti obitet liatim inde pro- D secturus. Ex quibus fit consequens, quod si Deus stat in ii dicio v lut c b ter, S r
i , i que opitularetiit dem punirit, 3 qui
peccatam venitio, vi mortc d mnat et, ut p coas insigi ret, ut perputuo totius vitara isti iugeret supplieio . abo con itumque
295쪽
in Hebras '. contra ventum, vi vcnti vio- etar ιret. si e Carmosilentia et us impetum retardaret, vul eeitu Cui addendus M.υ A: ent. IUti . ubiit cone pium irς ardorem leuis aura ven- aduertit moras,quas Deus fecit,& circunti latet,ddindu et iam, audiat C. ιν ossuco, itantias, quas perini sit in i Enudo Achan, di alieto loco multis omitiis lic dicent. . ia tandem ait. Si quis exitiiniet ideo gi, Et n pr iniis B.. n. .ad; citam, poli licam datim uniuerstateria ad pauciores contra-
Adam peccauit, ii quid ipsum omnino sit voluisse Deum, S: postremo deduci ad . petflidit 3 Et quidum iuilitiae ratio hoc singulos , ut is , qui in noxia se viae non
euis bat,non iacit Deus, sc i ad ipsum vu- ignorabat, cum 1 e continuo peti,primum init, oicut ad aegrotum me licias, ta cogata in tribu, duinde in geore, mox etiam itiquale cit, nec Angelam , nec Arcnatige- familia, neque iudicium diuinum usquam luna, uel ulliuia alium illius conseruorum B aberrare videret, ultro se ipse supplex niuisse, scd ipsumnici DominuO ,ad col- proderet, priusquam a sorte nominatimia sutii dc ecndille,& iacentem rcleuasu, proderetur, vcniamque orazet , cui ctiam α 1olum ad rini cum ιυalcfacientem , & tum plane suille locus : illi ego non repi in magna conriti ut una procella deuentiae, gnavero, quippe qui nulla re magis,qua ranon dixit ite ut par erat iniuriam pastum misericordia Dei per omncm occasio- dicere. O se terate, & seelellillime, &c. a num praedicanda delecto: qua,ut morta- prima voce ipsum statim erexit, Siaecn- le, omnes, ita cgo in primis maximet cm, timentem, S trementem considere opus habeo. Sic ille. Rcit, prior cum vocans ipse, & non tan- Et pro huius rei complcmento videnti ura prior vocans , sed ex suo nomine diis Clemens Alexana. orat ex oriar. ad
Adam ubi es 3 Non sicut odio habentes, gentes, ubi similitudinem affert petitam nec nomina eorum, qui se laesere tolerant C ab auibus quibus si pullus e nido, casu allia
nominari ; idco Saul non dixit , ubi est quo decidat statim ad ipsum auolant , &4.Ret. Daui 3 Sed ιί es Misu Isa Za patie ipsum totae,veluti ad causam fili j contri miscen-xo. n. L . vocans, & Iudaei in christo utem faciunt, tes minime ouiescunt , donee scapulis quoniam iptum oderant , non dicunt , bi etiam suis deletant ad locum pristimimi. n. r. est Clui:hus , dibi es AD ' Sed Deus in unde exciderat. Ita Dcus,inquit ille, suum adium. I r. hoc demores liare volens,quod nec pecca- qua rit figmentum, & ei, quod lapsi im est tum amorem extinxit, nec ob inobeditn- medetur,& feram persequitur, & pullum tiam silain in ipsum beneuolentiam fu- in nidum recipit,iniuriae acceptae obliui stulit ait AIam τοί es' scitur, S: adhue miseretur, adhue postu-
Similia hae de re habet hom L i . in lat puniitentiam , & dum in illud iustum
G DU. ubi tuter alia sic ait: Vidis in breni exeiit iudicium, & promeritam fert sensae dia Ione. Adam ethi es ρ Luanta vis D tentiam magnam sane conditam cernes, et L iast, nam ct ipsim vocare magna, benignitate, ait enim, puluis es, o distis- Genes 3.
In Isab Iis est MI er edian, tram ob beni- tierem reti teris , quibus verbis , & finem xum. I'. am Aterrogati em . qna erubescentem, praedicit malorum , quibus amissa origi - u ne os aperbe . nee linguam morore nati iustitia addictus remanebat, ne tanati sensem . animabnt: tum quod ipsum di- de desperationis iucurreret naufragium, cere, et M es p Iltiri m miseri eordia si ea perpetua recolerct & reputaret, dem . Augeat eM M . quasi ita diseret ad inde, & collyrium adhibet caeeitati , quae
istum. id satium ' In alis te ties istiqui, ex peccato aduenerat A3amo, quantum- Genes 3. M also se inuenio : alia floria iesilaum te cun ite ei oculi aperti essint , nempe utim. T. Nise l. ntine In ntissitate ta inuenso. Vnda prinei pium suae conditionis ex turra , ne ini hoe nees It ' aetiis te is tantam Indu- ioite eleuarctur, & postea grauiori rue- He is inem' stira rep/nrina hae mci- Γ ret lapsu, unde & Re aia. 61m. de Sariti rario ' Vide exeessentem re siricordiam, ior Mari no . expensciis praedicta verba ait. patienIiam Domlas . nam cum torrent ne Crauis equidem sententia , sed non sine responsio qtiidem dignare eum. qui perentu- grandis misericordiae temperamento:durat sed starim poenam sitim Asyrere. tiam ra admodum sed merita pentis,indulgen- prius salueras prauarieat tiro : longan is tiae picna, siquidem non minus iuste poetamen est. Θ sussori, o intereogat, o H- canti diceretur terra es , sed ex hoc sub stonium accepit: se iteram Aserrogat.quas terram ibis.Sic ille. ad defensionem eum nonoeans ; τι araepta Denique dum Adamum eiicit e para- Genes. 3. occasione etiamis tantam traharieatio- dilo voluptatis addunt LXX.& collocauit num. 33
296쪽
eum ante paradisum voluptatis , seu , ut legit D. Chosiost. Sc habitare eum iacit u Regione horti delitiarum , rationemque reddens huius rei ait, hom LI s. is Genes Animaduerte, inquit, quod Dominus noster in singulis operibus misericordiae argumentum ostendit, dc singulae poenarumipecies bonitate plenae sunt , non enimbo e solum misericordiae, benignitatis ar-gtimetum erat,quod eiicicbar, ted ctiam,
quod contra paradisum illuni habitare faciebat, ut iugem dolorem haberet quotidie cogitans unde excidetit, & in quem stilum se coni iecerit, & quamuis graui si simi doloris spectaculum erat, est tamen
magnae utilitatis occasio , ut dolens continuo aspectu,munitior. L cautior esset in aliis, ne iterum in eadein ecccata anci
Similia habet Theos ruol. x .in Genes ubi ait. Deus voluit illum cognoscere beneficia diuina, ut his priuatus odio graui prosequeretur peccatum, per quod tantis bonis careret, nisi sorte eum e regione paradisi collocauit,pellibus vestitum,terram mi sere, de aerumnose proicindentem, ut illi citius misericordiam impertiret,&a pcccato subleuaret, sic enim facere consueuit diuina misericordia, ad extremam usque miseriam peccatores deiiciendo,ut ipsa illum ad misericordiam citius eu cet & alliciat. Populo idololatri misereri constititerat Deus ab eodem maxime offensus, quaesiuit autem motivum aliquod miserendi, Exoia. 3 3. dum illi dixit: Tῖe ne ornatum tuum, ut Num. c. Ictam . quid sariam tibi. Quis hoc a Deo audiret, qui non verbera ia: n infligenda arbitraretur Sed eis plane hae min e tendant ut populus ipsum Deum ad misericordiam prouocarct, quod optime notauit Ilost. ibi cum ait. Volebat Deus, ut
Israel nudum, & spoliatum vestibus se illi
verberandum obiectarct, ut videns eum sic paratum, misericordia motus condon iret peccarum , sic proinde misericors Deus voluit e regione paradis a quo eiecerat Adamum cum collocare , ut ipsius miseria inde nrasis elueens misera cor- Εde .ir Dominum ad miserendum magis alliceret.
Ex quibus inseres Deum non potius ad supplicium insigendam ventile ad
Malnum, neque primario ut puniret,scrin eum iacentem erigeret, eius moestitiam leuaret . eius confusionem aperiret,
peccati consessionem eliceret, dc propriae mi Me , quam per peccatum inc reIat
A cognitionem immitteret, ut sie tandem
mitius ac lenius, quam meru rat s entc
tiam in illia proserret, etenim si ad ipsummisistet Deus iram sitam, sicut ad Pharaonem, sicut ignis stipulam deuorat, & se ut
Pharaonem cum exercitu suo penitus extinxit, sic Adamum ad ni bitum sere redegisset, ut tamen reduccret venit ipse , ut
parceret, vocavit, ut misereretur interr
auit, idque nullo prorsus interueniente
precatore, Aut precante mediatore,aut
rogante aduocato , quod ineffabilem ex-B aggerat benignitatem, mittit enim Dciis iram suam nostris irritatus peccatis,& ΟΩ sensis, veni autem, ut succiurat nullo rogante, unde per admirationem dixit Eu- sis. Emus homil. in Litaniis; quae hoc manus agit, quod magnificus Dominus rerum, cum a nobis ad iracundiam visibiliter prouocatur, inuisibiliter ad elementiam temperatur Quis hoc miseris tribuit, quod furor nescit irasci, i t nouo genere scit victor sine intercessione misereri' Facilis interrogationi resposio si dic, C mus intus habere unde misereatur , diuitias scilicet bonitatis suae , Sc dilectionis,
quae inopes quaerunt ut ditent, exterius vero illi iram aduenire, luam ideo mittit vi saeuiat, quia illi intrinseca omnino est. Et haec est ratio cur misericors Dominus non solum,quos per peccatum amittit seruos quaerit, dc in pristinam prouocat amicitiam, sed babaros etiam , & impios idololatras omnibus modis per viscera misericordiae suae visitat, illuminat,& vocat, quod prosequitur Theo .guast. 3. D in Danielm, expendens visonem statuae, quam in somno Deus ostendit Nabuchodonosori Dan. Σ. sic ergo habet Theod. Dan. 1. Opprae pretium est admirari Authoris
omnium rerum Dei erga omnes homines curam , neque enim impie viventes propria destituit prouidentia, sed ipsos etiam omni diligentia dignatur , sicut denique
barbarum istum agrestem, Se impiu baud reliquit, neque neglexerit , sed primum per ea,quae ipsi reuelauit praesentis ei vitae facticitatem fluxam ostendit, δc caducam , regnumque ipsius celerrimae mutationi obnoxium, ac nihil quod ad humanam tranquillitatem pertineat stabile, quae instar fiorum siue liliorum arescit Ecextinguitur : atque hae idonea crant ad illius arrogans, & superbia infatum supercilium sedandunt , eique persuadendum , ut humana cogitaret, vitaeque de
regni finem expectuet , quibus similia habet oratione 4. ubi persistens in codem argu
297쪽
areumento ait. Aut re rerum omnium A numeris multiplicantur; euius unaquae Dei, ad pietatem ducere volem Nabuch ciue pars tam perfecta eit,ut Ierii tari quid. nosorum , multa eis p salutaria adfi- dem possit,crescere vero non possit.Iudi-b iit remedia . Ater et i iamsomnis prius. eis quidem tribunal posit uni cli duim a- einde por Danielem quae somnJum signis tionem ponit cum scruis suis,& sori .ieabant ri pareseth, σn csie quidem pa- mus iudicandus oblatus est,non qua: situs, iam insertimus,licium . sed consitum ei cs nec compulsus, supplici simque illi mini-
fert, imineis per Dani. m,annums to- tatum,non illatum, Sc nihil soluit, stat irritum longanim rate tosierat expectaus elas vero dimittitur, totum vero iudicium, &ρ viten iam, ubi vero x K tam remedium mens iudicis eo vergit,ut viam debitori- ex illius lenitate, ne longa patientia docer- bus aperiat soluendi, dum tantum paui-prre voluit, miuatus fuerat tufert, ac tuerint, neque credendum est voluisse
pauit ipsum non siniplici i auarum genere. B accrbum infligere supplici lim, qui Dei f. uperbam me ut m illam, qua ea somnia- lem docuit solutionem in sola postulaueriri. ua fi Q sitra narciram dementia. tione, de poenitentia collocatam aperiens prrcutit . π insenta . deinde ferinum asse- nobis viam,vi debitum quod cun que no- m eurat expoliendtim , ita , ut deserta bis di inittatur si petamus, do si confratri- diuturno ιι sole loea incoleret: tum illud bus dimittamus. quo ue molitur,ut malorum quibi spreme- offenderat maxime Deum David in L. Ret Otu/fensium acciperet, ita fibiam oculis enumcratione populi, quem innumera- 1 .n. I. ad colere ma, et ira murationes agnoseit,im bilem promiserat Deus , ut iam notauimentat ιν antem, Cy luger propriam stulti- mus, ex Genes Is . tr x s. Misit I eius Gadriam . ε sit Nurs Dei regnum succcisione Prophetam ad David, tres illi offcrens. carens in imu a sἀcula permanere . unde punitiones,aut scilicet famem, quam tres
expersentia dei που lista ta magi er euasit, C anni demeterent, aut irruptionem ho- ct mala, qκε sibi acti erant, simnibus ιο- stium tribus mensibus pcr vim vincen-mio u prvcnit in Epiuotam , quam ad litura , & persequcntium, aut mortem ex omuo genres sic/i A. sic Thro . ostendit, peste , saxis duraret tribus diebus, quae qualiter benignus Dominu i potids quae- cum dixisset Propheta propcrauit, ut arat offensores suos, qv.im in illos iram Rcge acciperet responsum, Rex vero comittat, etiam dum punir. gitans, quod ipse pollet famem e frugere, Neqae eti m eli contra nostram reso- cum Regi frumentum non dusit, & in so- lutionem , quod Deum iudicem potius Io, pauperes grassaretur supplicium : inconstitu timus i :a betneficiis conserendis, super S in bello posset effugcre manusquam in pietinis infigondis , nam cum hominum, primum quidum, ut qui arces Chtilius Dominus similitudinem ponit, habiret munitissimas, & validissima praemit. Is . hominis Fuis. qui miluit rationem ponere, D sidia,& deinde itiparetur viris sortissimis,
ncim. 13. cumseruia Ais. in eo irm textu etiam con- proinde non .equum esse existimauit, ut
fiat voluisse rationem ponere poti sis , ut suae lalutis curam gererct, sed , vi ctiam absolueret, quam ut puniret, unde ex se castigationis esset particeps cum populo, debitum demisit, & condemnauit prouo- mors autem eiusmodi, paupetis,& diuitis catus crudelitate iniqui serui qui conser- non nouit discrimen, neque timidi,&so uum sulfocabat, & mittebat in carecrem, tis,neque seiui,& domini, neque priuati,
quod magis explicari potest cx Doctor. 3e Resis, sed omnes pariter invadit , &Ε eb. Eo Sp. . cum hanc parabolam ex- ideo hoc supplicitum sibi eum aliis componenς ait. Quare Dominus rationem mune caeteris praeposuit, attamen consi-pritis poncre voluit, nisi,ut huius cxdmplo deranda maxime venit pictas, & miseri-eaeteri intelligerent quid in suis respon- eordia Dei, tui optionem dedit Davidi insionibus te tondcrent, de quantam spem E suppliciis, insuperque,& cum David dixe-
habere potuis lentὶSi enim et,qui plus c. rit: Afelius est mihi Incidere in manus Dei. teris debebat Dominus dimisit omne de- quoniam valde multa sunt eius miseerati bitum, quia se humiliaucrat, quanto ma- nes cum Deus trium dicrum mortem mi gis aliis, qui non tantum peccauerant, si natus fuerit, sex tantum horis mortemd3gne p nituerint,onania pzccata dimit - intulit 3 aduertit autem Theodor quot. 7.tet Idco enim decem n il la talenta po- λ I. Reg. quod si tres dies numerentur fuit, quia hoc debito nullum aliud dubi- eum noctibus in enitur pars solum duos tum maius est,omnes enim numcri in hoc decima minarii illata populo , eui mina- numero contin tur , quoniam ex dcnis tus suerat Deus,ita benignus, & clemens
298쪽
Dominui longioribus usus est minis,lQnge aute minora inlcri stupplicia,ex cctingentis enim millibus,qui erant aetatis militaris, exceptis scilicet, & qui eam aetatem nondum attigerant, & qui exccsierant,& proetcrea mulieribus,& Lcuitis, de tribu Beniamitica , nam cum pQ nitcntia motus elidi David, non sunt annumerari,
interempta sunt solum septuaginta millia, idque cum potui lent omnes perimi
momento temporis,neque enim tempore es bat vitor Angelus : momento cnim
temporis peremit, & primogcnita agyptiorum , Ic ccntum octoginta quinque millia Aisyriorum. Tempus ergo est benignitatis , non autem impotentiae indici iun,protinus ergo supet Hierusalem visuq eli Dauidi Angelus Domini nudum habens gladium,ut peteret ille a Deo veniam , exaudita autem supplicatione bonus Deus tui lit in illo loco extriti altare, in quo stupplicium diuina prohibuit mi 1ericordia. Si e Theodor. ostendit in unico supplieio multiplied Dei misericordia n, duin scilieet eliet nisum proponit suppi i
cium e tribus,dum minimum tempus applicat,ex eo quod promiserat, dum minimam partem plebis percutit, & dum se videndum , & exorandum pro oblatione supplicij exhibet, vi ostenderet multam milericordiam, & minimum supplicium, & insuper, ut hoc monimentum diuinae benignitatis perduraret exaudita supplicatione ait Theodor. Bonus Deus iuriit in illo loco extrui altare : scien sum est autem quod in illo loco templum aedificauit sapiens salomon , voluit enim Dinis celebrem esse suae misericordiae manifestationem. aia vero naturale Deo est misereri, & parcere , ne tandem ad infligendum supplicium a nobis prouocatus accedat, prius minari solet, vi caueamus, Si diuinam punitionem per nostram correctionem effugiamus, notauit hoc D. Ambros Lb de Noe se area. eap. LI. cum ponderat arcum illum coelestem,quem Deus in nubibus posuit pro signo foederis cum ho- Genes. s. minibus initi. Areum, inquit,meum sonam nrim. I 3. in nubibus eaeh. is erit Auntim se δενου inter m , Θ Inter terram. Non sagittam, inquit Ambras arcuq enim initrumentumeli sagittie iaculandae, itaque non ipse arcus vulnerat,sed sagitta,& ideo Dominus in nube arcum magis, quam sagittam
ponit, id est , non illud , quod vulnerat, ercutit, & occidit, sed quod terrotem
incialit, vulnus indicit, ut caueatur mo-
A net, It declinetur hortatur, unde dicitur: Di ni me non nim re signi alimurn . ut fugiant a falla arim, ubi Angris. ita ait. Per tribulationes t mrorales s gnitieastituis sug re ab ira igni. sempit riai, arcus
enim e t cxtcntus adsue in comminatione, dc vid te, quid lit Lia arcu, nonne sagitta in priora mittenda est, nc us au tem tetro extenditur in contratisi,qua de re plura habet Gregor. I9. Merai. Op. Iistimo ante finem, ubi etindum locum pG I. cxplicat, & praeicias tempus appellat mi-B surceordiae, quando Deus minatur ponas,
ipso, : Aretim scium , inquit, tetendis. o D an m. 9 In eo tiara, It zasa mortis, arcum , namque suum Deus ictendit, quia cun iis peccato ibus, per sacram Scripturam minus cxhibuit, in quo arcu vasa mortis praeparauit, quia secundum cloqvij sui scatentiam cos, qui nunc corrigi ineglinunt, repPobos damnat, in quo etiam lagittas suas ardentibus fecit, quia
in eos, quos per terrorem corrigit,acccn-C sas verborum sentcntias emittit ideo igitur minatur priusquam puniat, quia & multus punit, se nostram correctionum nraxime intendit.
Quod argumentum prosequitur Au-g's. sem. 38. Id san As . ubi ait. Si nos
Deus noster vellet punire , non nos ante tot loreula commoneret inuitus quodammodo vindicat, qui quomodo cuadereposimus multo ante demonstrat, non enim te vult percutere, qui tibi clamat obserua,&sem ros. δε tempore post prin-
ret tortim sta res quid amita Mu, Ieν s. pturas vox est Dei disensis obsona. Et rerum,)uod lar utiν triatila Ionis in hae ii iis fissi glam Dei est coriagere vorentia . ue damnet in fine . quasi dura sunt, mole iasint, horrent quando narrantur, qua qυἐν que gratii a pars αν in hae τί . in rc a ratione aurem atem; ignis . nin parua. 6 i
visarem , videte , qtisa non tacer, vi fore.
psallia. i8. Nee es, qui abscondat a cati
299쪽
sicut cera ab igne, sic August. cui addundus D. Theminitio commem is Et ij Pauli. v biIecte obieruat propterea in Lceles a Dei seni per Psalmos Dauidis proponi, & de
cantati, atque ctiam 1 t. Pauli. ut mala v itemus, ta bonam de diuina miserico idias. . vi concipiamus.
Piobat in super , & inuitum Deum accedere ad puniendum id, quod contigit in sipplicio primo ab eodem illato hominibus, etenim puniturus accedens dixit ad
G f. s. scrpentem : Luia seci ii Loe . maledictus
LemE. . ait. Lit & hoc ineffabilis misericordiae Dei opus, nam sicut clament illimus patcr puniciis cum, qui filium sui imoccia rit, & glad: um, & cnscio , per quaestius occisus cli destruit, & in multas part c diuidit, eodem modo. Pcus csit: quippe serpens,quasi gladius quidam diabolicae seruiuit malitia unde & perp: tua ipsi pana intenta cli, deinde ctiam Ulluim dit suam bonitatem Deus in totius cibis supplicio, quando ascui Alit malitia multa
Gen. f. s. hominum coram eo, di Tacitu dolo e cornum. 6. Hs isti In ecus disse , Delebo heminem, luem creaui a saris i rra . ibi Hcbraice: abctui : Dolore a1. Eius erga cor suum ses- licet hominem, quctra in corde gestat, &veluti cor diligit, & erga quem ipse aponit cor situm, ut ostendat ipsum habcreontinem in sede misericordiae suae, incoide scilicet ac visceribus, ut potius misereatur quam affligat: unde antequam puniat veluti tristatur , & ideo ne puniat comminatur , & in eiusmodi minis plus cornere cst misericordiae, quam iustitiae. Scita est illa Dei comminatio ad Niniui-
1ia 3. tas : Adbuc quadra,rlata dies , ἐν Ninive petunt. 2. Ii ἴδε neIure ubi ex misericordia Deus te misium non amxit, sicut citam cum Paulux de medio tolli iubet sornicatorem,
neque cxpcctare sinit suum aduentum, ncque ut cxcusationem comminiscatura. Cor. s. expcctat, scd ait: Lrm iiudicaui it prasiuin, HVI. s. eum et irrus e D min; Iesu et M i, rni sic ope- οπις est' tradere sata , ore. ubi D. αυ- sos'. hora. I. is . poli princi pira a 'itaerit, cur Paulus tradiderit latra ae fornicatorem, cum quo loquebatur in intcritum carnis,
vi spiritus saluus sit in die Domini nostri
Iesu Ci risti, videbatur enim potius di-ccndum, sin aut cita, ut par cs , poenitentiam egerit, consi: mabimus in eo chari-
1 talein , si hoc dixisset ab initio soluisset
cius metum, non enim dedit fornicatori spem veniae, sed iubet eum tota vita esse ua p nitentia, ne promitsone vcniae redderet socordiorum,& idco non dixit,t: adite eum satanae, quoadusque poeniten' tiam agat, ut cum poenitcntiam egerit
tradatur Ecelesiae, sed quid dixit 3 Vt saluus sit in extremo die. Bcnc cis, inquit O ul. & opportune dic in illum com
hibeant, & ille magis sit scipiat, non tan-; quam iracunda verba, sed curantis spiritus proa: dentiam , itaque curantis ibi lutem hoc potius est,& mcdentis,quam Incidentis imis licitetr, atque ulciscuntis frustra nulla adhibita ratione. Sic etiam,& Propheta ab dc ullo ic mino , & conditione dixit, A. De quadraginta dies, circ. ne securos rcdderet,s 'os ita tim volebat ponitentes , quod etiam argumentum prosequitur id cinC Uisi. dimit. i . in Miseι. ad Ronurn. ubi ita ait. Quemadmodum Niniuitis sen- . tentia indefinite pronunciata , ac nulla bona spe ostensa magis tcrruit, dc ad rec- nitentiam egit, ita Dcus plerumque solet extrema minari, ut ad panitentiam adducat , quare Exed. 32. dixit MCysi : Di- Exod. 31.
eos, ct deleam, quod factum eit ut Moy seni adduceret ad suscipiendas pio illis supplicationes,quibus similia habet Orig.
Ex quibus constat Deum totam di ligentiam ponere antequam puniat, ne i tandem ad puniendum inuitus, S ita itatus accedat, quod etiam probat Grylos. homil. 1 f. in Geues ubi Deus antequam diluuium adduceret super terram minatur dicens : Non permanebit spiritus meus in Gen .
homine in aternum , quia caro est, crunti λ ιn. . q.
dies istius centum viginti annorum , & in eap. sequenti dicitur: Erat Noe sexcentc- Gene 7. rum annorum, quando diluust aqua inun- num C. ,rum super terram. Ait ergo GIsiost. super haec verba.Non absque causa annorum Noe numerum nos docuit, neque, utiliue ipsum discamus,quot annotum suc-rit iustuς, sed quia prius nos docuit Scriptura dicens: Noe autem erat annorum quingentorum , Se postquam nobis annorum manifestauit numerum, tunc narrauit immodicam hominum in malum propensionem, dc quia incumbebat cogitatio hominum diligenter in mala a iuuentate, ideo dixit Deus: Non p rmane; spiritus meus in hominibus tuis , deinde ut daret Nnx eis
300쪽
Dominus longioribus usus est minis,l 1 ge aute minora inscrt stirplicia,ex Gesin gentis enim millibus,qui erant aetatis militatis , exceptis scilicet, & qui eam octatem nondum attigerant, & qui excesse-iant,& piaetcrea mulieribus,& Lcuitis, &tribu Ben jam itica , nam cum p xiiitcntia motus citct David, non sunt annumerati, interempta sunt solum septuaginta millia, idque cum potuissent omnes perimi
momento temporis,neque enim tempore
egcbat ultor Angelus: momento cnim temporis pcrumit, de primogcnita ag1ptiorum , Sc centum octoginta quinque millia Assyriimina. Tempus ergo est benignitatis , non autem impotentiae indicium protinus ergo supet Hierusalem visus eli Dauidi Angelus Domini nudum habens gladium,ut peteret ille a Deo veniam , exaudita autem supplicatione bonus Deu iuilit in illo loco extrui altare,
in quo supplieiuna diuina prohibuit mi 1ericordia. Si e Theia γ. o tendit in Unico supplicio multipliee Dei misericordiam, dum scis ieet elig ndum proponit iuppli-eium e tribus,dum minimum tempus applicat,ex eo quod prona i serat, dum mini-niam partum plebis percutit, & dum se videndum , de exorandum pro oblatione supplicij exhibet, ut ostenderet multam misericordiam, & minimum suppliciuna, & insuper, vi hoc monimentum diuinae benignitatis perduraret exaudita supplicatione ait Theodor. Bonus Deus ivllit in illo loco extrui altare : sciendum est autem quod in illo loco templum aedificauit sapiens Salomon , voluit enim Deus celebrem esse suae misericordiae manife
aia vero naturale Deo est misereri, & parcere, ne tandem ad infligendum supplicium a nobis prouocatus accedat, prius minari solet, vi caueamus, & diuinam punitionem per nostram correctionem effugiamus, notauit hoc D. Ambros lib.de Noe se area, cap. 27. cum pondetat arcum illum ccxlestem,quem Deus in nubibus posuit pro signo foederis cum ho-
Genes. s. minibus initi. Aremn, inquit,meum ponam mim. 13. in nubibus eneli, is eriss gnum foederis in-tsν me.er ister terram. Non sagittam, inquit Ambros arcus enim instrumentum est sagittae iaculandae,itaque non ipse artus vulnerat,sed sagitta,& ideo Dominus tu nube arcum magis , quam sagittam
ponit, id est , non illud , quod vulnerat, percutit, & occidit, sed quod terrorem
nimiit, vulnus indicit, ut caueatur mo-
A net, ut declinetur hortatur, unde δ:citur: DP AZi mortienti iti re signi rati iam, ut GaI. scfur Ληρ a facis arcu , ubi Aruis. ita ait. κώ- έ.Pcr tribulationes icta rorales significastituis sus re ab ira ignis seinpitoni, arcus
enim est cxtinius adhuc in comminarione, & vid te, qui i sit an arcu, nonne sagitta in priora mittenda est , i ritus au lcm retro extenditur in contrat tu, qua de re plura habet Gγίην. I9. Morati cap. vlimo ante sitiem, ubi eundem locum P Lexplicat, & praeiens tempus appellat mi-B sui: cordiae, quando Deus minatur ponas,
ut eis caucamus, de em nil mus nos t-
parauis istam , in eo IAraciis vasa mor- n m. I 3.tis, arcum . namque situm Deus ictcndit,
quia cur etrs peccatoribus, per sacram Scripturam ruisti: s exhibuit, in qrio arcu vasa mortis Iraeparauit, 'alii a secundum cloquii tui sciarentiam eos, qui nunc coi-
risi negligunt, reprobos damnat, in quo etiam sagittas suas ardentibus iacit, quia
in eos,quos per terto: cm corrigit,accen-
C sis verborum sententias emittit Ideo ig: tui minatur psusquam puniat, quia de inuitus punit,ic nostram correctionum maxime intendit. Quod argumentum pro sequitur Atigri . jem. 38. Io sanctas, ubi ait. Si nos
Deuet nostet vesici punire, non nos ante tot saecula commoneret:inuitus quodammodo vindicat, qui quomodo cuadere possimus multo ante demonstrat, non enim te vult percutere, qui tibi clanaat obstrio,&sem. Io9.de Iem re post prin-D cipium ait. Pro ibisa se Actix nrti mmi artiri et i non inueniat qtios puniat eum venerit: pν pterea ALI Onsane He m.