장음표시 사용
491쪽
T EX TVS XIV. ANNOTAT. VNICA. 46
D. August. lib. 3 de Gait. cap. io. Proinde hoc nos in praesciatiaturn argumentum prosequemur, sic enim explicabimus , &dolores inuidiae a nobis cultandos,& enucleabimus melius , quidnam velint verba
Videndus proinde est Theodoret. o D. Ps. Io . August.in Halm. Io4. Ad illa verba: COnnum. 2 s. Mertit cor eorum , ut odirent populum eius, quem locum affert Belgaminus, rem. 3.eontrouers.lib. 2. capit. I . citque doct. D.
Thom super Epist. ad Rom. cap. 9. & sucrat olim D. Basit. in orat. quod Deus non sit Auchmalorum secundum quam doct. statuitur potuisse Deum possit me etiam conuertere corda AEgyptiorum in odium Hebraeorum, non tamen Phili , sed occationaliter, hoc est, dum bzneficia magna
consertet in Hebraeos, ut scilicet eorum gens multiplicaretur, bona ciet cevent, &pecora augerentur : ad quorum conlpectum AEgyptiorum corda concitabantur in odium,de inuidiam eorum ; nihil enim tam mouet invidorum corda, quam eOrum quibus inuident bona , neque aliud tam mouet, de accendit inuidiam quam aliorum bona de ite intelligendus eit praedictus Iocus, Psal. Conuertit cor eorum, ut odirent Ioputam eius, occasio enim odij
fuit beneficium Hebraeorum, quo quidem inuid i torquebantur AEgyptia, & infammabamur in Israelitas; limitia habet idem
Aug.in Psal. 29.cum congruenter in hanc sentcntia dixit ; tormenta animi non sentit,qui no proficit, incipiat proficere tum Mati. Is . videbit in qua pressiua si quia, Cum erauisset herba,is fructu fecisset, une at paruerunt,tar monιa Etenim quadiu quisquam non proficit, neque ad cumulat utima bona accedit, iaculis invidorum non petitur, quae in eos tantum collimatur, qui in supremo bonorum cumulo inserioribus conspicui proponuntur, attamen sicut dixit Aug. lem. 83. de tempore,quid infelici
viro praestat inuidia,quem in lecreto conscientiae quibusdam ungulis livor ipse discerpit, quam, inquam , incrcedem exod o suo rccipit nisi consulis mentis horrorem, qui vultu semper,animoque moe-Iente, voto quo vult aliis nocere, se iplum cruciat Hoc malum laedit partim eos in quos intenditur, grauius tamen, dc perniciosius cos , a quibus procedit, affligit:
, sicut aerugo serrum, ita inuidia animam,inua est consumit. Et sicut aiunt viperasi lacerato materno utero in quo conceptae sunt nasci, ita, de inuidiae natura animam a qua concepta cit consumit, &A perdit, qualis haec animae tinea Zelare in nomine domum Dei, dc in malum proprium bona aliena conuertere, altUrum
gloriam facere poena suam , veluta quosdam pectori suo admouere carni fices, cogitationibus,& lensibus suis adhibere tortorcs , qui se intestinis cruciatibus lacerent : non cibus talibus laetus, non potus potest esse iucundus, suspiratu, sempcr dcingemiscitur,pallor in facie,tremor iii labiis , stridor iii dentibus. Et Auctor serim. adstat res in eremo tom. Io. D. Aug. siem. B I S. ait. O inuide quam paucos habes amicos , incrito omni amico priuari dcbes, eo quod de nullo amicorum bono gaudere probatis,an ignoras quod omnis malitia habet aliquam felicitatis umbram, sed in ipsa inuidia tormentum sine refrigerio, laborem sine respiratione, 'Titan sine intermistione,famem sine laturitate, semper habere videris. Eia ergo fratres,si quos inuidios inter vos habitare videtis, dc cupitis cos torqueri, nunquam melius invidos torquere poteritis,quam virtuti-C bus,de gloria scrutendo; tunc enim latrant ut canes, deuorant vi lcones, sacie pallescunt,capite minantur, oculis scintillant, manus cancellatas astringunt , dentibus stringunt, Sc sic anima,& corpore moriuntur. Vos autem benefacite, non tam n ut eos ad purorem accendatis, sed ut Deo placeatis. videndus hae de re Chusi . homV. 22. in Wp. 2. Ioan. ubi recte aduertit, Iudaeos Dan. 2. aegre semper tulisse ea beneficia , quae Num. I S.Chrillus Dominus conserebat, vitam fici- D licet, det unctis, aegrotis sanitatem, caecis, visum, surdisque auditum: patienter vero
sustinuisse eum eos semel, dc iterum, a Dsumptis flagellis, veluti in seruos ani maduertit, quasi minus doleret de poenis, quas sui inebant,quantumuis ignominiosae admodum essent, etcnim grauius olim erat flagellis cedi, quam sultibus , illud enim ad seruos solummodo attinebat, hoc vero liberos homines postulabat, sicut testatur Marcel.M. in seruorum 1 de . Denu , ubi dicitur. Ex quibus causis liber E fustibus eaeditur, ex his seruus flagellis
caedi,Se Domino reddi iubetur;quo etiam spectat illud Cis'. pro Rabirio , cum ait. Porcia lex virgas omnium ciuium Romanorum corpore amouit, hie misericors
flagella tulit. Mirum proinde quod Iudaei , dum veluti mancipia flagellis assumptis a Christo Domino runiuntur,
sustinent , Ze tacent: at vero cum Vi-dcnt innumera bona suis contribulibus ab N a n 1 eodcm
492쪽
eodem conferri, pro gratiis vociferantes calumniantur, & furore, ac ira excandescunt, quod totu ab inuidia ortum sui i-
Sic ille, qui hia etiam de re videndus est horas. 46. D GeMes. o, hi I. I. in cas.
peccatum commistraxi. Intii L autem.
Ialem aegrotarionem omnino euisare : quomodo igitur ne veneno βο nos infriat saeiamus 3 Si diab;nitia operam , ut quemadmodtim fornicatori neyas est . Ecclesiam ιχ B sredi ,se intilao quoque , imo veνο mtitio magis intituti/ . quam fomitator a carti
desitim extorminandin es . & post multa addit. Ad hae sysed etiam raetim semper
to I lto magis ela timque istum facis , intituentem aurem deprimis. sie il- C ld. Qua omnia minime omittenda duxi cum .iduersus hoc diabolicum vitium maxime faciant, neque etiam praetermit
icndum quod addit idem Chosesiom. dicens : Magna etiam in Ecclesia, & in cle-IO , multoque maior quam in laicis est inuidia. Videndus hae de re idem Ch Mosi h mil. 63.in Masth ubi late ostendit quanta sibimet ipsi secerit mala Salii dum Dauidi inuidet. Ducem , inquit, militiae suae , a quo bella gerebant ut , summIque labores D ferebatur,victoriae vero praemia,& triumphi , quieto ipsi atque imbelli reserebantur , interimere quaerebat. Huiusmodi certe inuidia malum est, propriis semper commodis insidiatur, ae cum tabefaciens qui eam habet mille calamitatibus inuoluit: nam & mi ser ille antequam ab eo David discesserat flebilem illam vocem non emiserat , qua deplorans dicebat: Mmiam tribulor. aisonis/na insuetum aduersum me. Θ D lam dessi, a me . nee in praelio fuerat antea victus quam ab eo si Dauid discessetat.
Neque etiam omittendum id,quod notauit idem Chosostom. cone. . de Lazaro, uod malignitatem inuidiae aperte ostenit, tanta namque esse comprobatur , ut aduersus propria decora pugnet , plo priumque honorem contemnat, dummodo is as alio sbi proueniat, quem honoratum videre inuidus maxime dolet. Eiusmodi, inquit ille, in inuidia, pugnat aduersus Genes. 4.
493쪽
uersiis domestica decora, mauultque liui- Α sidiantur, quorum exemplo in Iudaeos dus innumera perpeti mala, quam videre C Ilitus inuectus est, cum in Beelacbub Miu. H.
proximum in pretio habitum , etiam si eum elicere daemonia dixi flent: homines nIram. x gloriae pars ad ipsum sit promanatura, autem neque naturae suae participes r ue - Lue. Is .
GD1.1 . quo lane quid esse pollit miscrius t Quod rici , cos infesto animo impctunt, atque nam. ιε. m. 18. & illis usu venit lcilicet fratribus tot pii seipsos priusquam , quibus inuident sup- de quibus locutus iactat cum c ni vi- pl:cio assiciunt. Qita mobtein miser piodiisent illum procul vcnientem , ipsisque ximi tui commodis perturbaris 3 Dolen-eibum afferentem, inter se dicebant: HO dum est cum malis afficimur , non cum nise intri iamω eum. ae videamus quid proximi iclicitalcm intuemur. Idcircomportibus sonivia. Vt fratrem non reue - Ouinis vcnia invido desperanda est: nam rearis neque naturam agnoicas , cer E scortator, voluptatis stimulos in excu- mensa ipsam conueniebat reuereri, ipsum- B sationem affert, sur paupertatem, holiticique ministeri j officium , quandoquidem da furorem , friuolas quidem , neque ad-
aliturus te veniebat, &c. quae Prosequi- mittendas, qualescumque tamen excusatur. Lx cubas doctrina constat,muulos Io- Lior S: tu vero quam altars quaeli 3 Nul-sephi fratres nullatenus retardaise , imo lampi Osccto, i ἰli 'animi pratulat m, at-m.igis accendii senatris gloriam in som- qac malitiam: nam si inii cos amare iunias utcumque adumbratam, quae ianu in bemur , quamnam poenam ex amici odio ipsorum utilitatem , de honorem ecdcre daturos nos arbitramuri Et si amicos di-
debebat, ut de facto contigit; etenim ipse ligendo nihil gentile inperamus.: si nihil
AEgypti Prorcx constitutus , dc annonam de nobis male muritos persequvnur: quam concessit ad eoium alimoniam ncccssa- merebimur veniam Τ Hic affectus, ct sor-xiam , insuper & eos ad AEgyptum rudu- nicatione , & adulterio gravior: alterum xit summo cum honore , praeci ponaque, C enim in ipso auctore consumitur , inui-& esectam terram Gessen impertiuit: scd diae autem vis uniuersos populos pcrdi ea eth inuidiae insana rabies, ut nihil om- dit, umuersum orbem terraium coinquinino proprij honoris, commodi, & pro- nauit, &c. Licci misericors sis, licet vi-fectus recordetur , dummodo alium sibi giliis alliduus: si fratri inuides, omnium . praepolitum , seque meliorum conspiciat, malitiam excessuris , quod vel inde coi cum venenosos oculos ad aliorum glo- stat, Scortator quidam apud CorinILAs.riain conspiciendam habeat, sicut nota- bt cui vitam emcndauit, Cain Datti inuit Lernardus. Addit vero idem C Uos . uulendo nunquam odium posuit ; sed liuor regnum ecpcrit, inuidia concilia- quanto frequentius a Deo admonitus est, uit diadema , ad thronum perduxit, at- tanto magis dolebat , magis cruciabaque illi ipsi, qui structant, insidias, auxi- tur , & properabat ad caedem , &c. quaeliantes promoueriit ad illius imperas ma- D prosequitur m detestationem execrandignituduaeni, S: is quidem,cui si ructae sue- huius viiij.rant insidiae, regnum adeptus est, ij vero, Est optimus locus apud Gregor. Neoca ui straxerant, seruierunt. Sic ille Oitcn- sari in Eccle cap. . tom. 3. Biblior. ubi apit, qualiter Deus animaduertit in inui- pellat inuidiam aestrum impuri spiritus: dos, quibus in sui supplicium proponit in cit autem aestrum insecti genus horti sono
aliis conspicienda ea bona,quae illi maxi- strepitu, quod Latini asilum vocant , de ine verebantur, imo & impudire niteban- quo sic Vir,l. 3 . Georgicitur, quo magis ad illorum praetentiam Ager acerba sonam . quod tota extem
Vnde idem Chr1s . hemit 36. in Dan. Defutant armenta ait. Quo madmodum insani aduersus se- Et inde sumpsia modum loquendi PIA1. ipsos nonniinquam sentetitiam serunt, ita Ε lib. II. p. s. eum ait. Et Poetae diuino& inuidi solam inuidiosi miseriam disqui- surore eorrepti, aestio perciti dicuntur. Sic rentes , eius salute, & felicitate, anguntur : hi seris saeuiores, illae enim fame impulsae iacis appetunt , hi beneficos nonnunquam inimicorum locum habent: Feri sanquam saeuiores , daemonibus pares, Sc fortasse iniquiores: ipsi namque a. uersus nos nullo amicitiae foedere hostili- ςr pci sequuntur, iuO generi minime in- ille. Es tum igitur appellat Grexori pessimi animi inuidiam, quae in furorem vertit animum , cui insidet, eum mordens,& corrodens,nulli bique consistere sinens. Porrδ tem prosecutus sie de inuidia addit Gregor. Is , qui hane susceperit, ac velut pectore complexus fuerit, nihil aliud habui quam quod animam suam exest, &
494쪽
quod dissecat, similiique cum corpore absumit, moerorem acerbissimum, nec solatio ullo mitigabilem , aliorum prosperitatem existimans.
Simili etiam loquendi methodo usis, est Antisthus Monachus homi s. cum de invido Saule ait. Salii aethro sti mulatus inuidiae admirabilem Dauid persequebatur. Plane inuidia vchemens, atque atrox malum , ac modis omnibus crudele est, ui enim culpam inuidet, animi angoreis cruciatur, contabescit milere, eliquatur totus. Inuidia enim quasi vermis in ligno, & in vestimento tinea; ita cor denique, & faciem eius conIicit, ae macerat
hebeti pallore , qui semel in ipsius manus
incidit. Contra is, cui inuidetur in hominum prospectu miris modis promouetur, ac proficit a Domino protectus. Exemplum est Io: eph , quo enim faces fratcr-nae inuidiae in illum exarserant acrius; hoc
ille sublimius a Deo prouehebatur, quO- usque tandem ad regni gubernacula promotus est, sic & Saul David porsequebatur, & quidem domus Dauid , eui sic inuidebatur quotidiana accellione cresce bat, & consortabatur, ipse per haec ad ly-
.Rer. 3. ram metucum cantilabat carmen, Malenum. I. uicent Eb. o tu benedices. Sic ille. In his autem doloribus, qui ab inuidia oriuntur cernitur diuina iustitia, quae v luit inuidum sui ipsius tortorem esse , ne tanti mali supplicium ad terminum usque vitae differretur, scut ficti consueuit in grauissimis criminibus, quae aliquando poenas promeritas iam in hoc mundoluere incipiunt, quali hic detur principium solutionis in altera vita peragondae'. Vnde sanctus Nilus in parteneticis ait: Inuidus seipsum mulinat. Et Saluiamu 3. de prouidentia , ait. Digna plane mali is ius retributio est, quae solum persequitur auctorem , sed multo clarius & clegantius
id dixit Naesanten. in Orat. de cathedra
Constantinopolitana a se non assutae . ubi Inuidiam vocat malum squissimum simul,& iniquissimum dicens: Inuidia tabes inuidi, possessoris virus , ac rubigo eorum , qui ea exagitantur sola ex omnibus animae perturbationibus aequis lima simul, te iniquis lima, hoc quia bonis omnibus infelia eii, illud quia dominos suoseonficit. Cum vero atrocissimum malum sit di ficilem profecto habet curationem,& diuinitus quaerendum remedium cst, qua de te audie ius Ioan Cassianm. Eat. I 8 c. I 2. cum est. Sciendum sane cit invidiae Nox-
A bum di mellius ad medelam,quam caetera vitia peruenire , nam eum, quem semel veneni sui peste corrupit, pene dixerim carere remedio , ipsa namque est lues de
qua fisuraliter dicitur : Ecce ego mittam Ierem. S. muti serpentes regulos , quibus non est in- num. I7. cantario, o mordebunt vos. Caeterorum enim vitiorum virulenta perni eius ad perpetuam animae mortem non peruenit, si salutarium verborum medicinam aliquis peritissimus diuinorum carminum
B Hinc vero constabit quomodo vitium hoc curatu dissicile admodum sit; et enim ipsis remediis , quibus reliqua vitia cxtinguuntur & extirpantur, hoc exurgit, accenditur, viresque in dies acquirit maiores , nam v. g. qui damnum sibi illatum
dolet, largitatis compensatione curatur,
qui de illata indignatur iniuria ia humili satisfactione placatur , caetcrisque deinceps facile est applicare remcdia. a id illi facies qui hoc ipso magis quod tu humiliorem , ac benigniorem sentit omen C ditur, quem non ad iracundiam cupiditas , quae praemio delinitur , non iniuriae laesio , ut amor ultionis accenditur, quae ossici oriun vincitur blandimentis, sed successus tantum alienae prosperitatis irritae, quis autem qui se, ut satisfaciat, inuidenti a bonis corruere , aut a prosperis alienari, aut calamitate aliqua optet, inuolui
QIapropter Diumum , cui nihil impossibile ei , iugiter imploremus auxilium; non ad iter sus hominem, sed plane aduersus Deum blasphemus extollitur, qui ni-D hil in fratre aliud , nisi bonum meruum carpens, non hominis culpam , sed Dei tantum indicia reprehendit. Sic ille. inita cum ita sint, merito D. Augustis
lib. do disciplina Christiana , tom. s. aitia Auertat Dem hanc inuidia pessem ab an mis omnium hominum , nedum Chri yiano rum . vitium diaboli: non en- . ut diabolus damnetur ei dicitur adulterium eo-
misisti, furtum foc yi, vittam alienam putati , sed hoministanti tu lapsus inuidisti, inuidentia diaboli eonuitium est. Sic E August. Quia vero hoc vitium primum repertum est in diabolo, seut in illo,nullum sortitum est remedium, sic etiam, Min nobis dissicilem admodum habet curationem. Videndus Chra . hcmα ης. in
ubi intex alia ait. Inuidia pestiferum ma- tum hominem in diaboli conditionemae in daemonem immanissimum eonvcttit. Videndas item Antiochus Monacluscitata
495쪽
TEXTUS XIV. ANNOTAT. VNIC A. η t
e; ara hom. s. ubi iouidiam appellat ster- Amen diaboli, summopereque cauendam
Haee est ratio cur Clemens Alexan. . fremat. doceat inuidiana longe a congrcgatione Sanctorum relegandam cile, sic enim ait: Stat inuidia extra chorum
I iuinum , & aemulatio , & tristitia , qua ratione miliae prohibent vel ci, corde docentes non oportcre animum mordere, &exedere iocordia, & dolore, ubi Schelia-ses Clement. Aison l. ait. Cor edere citvnum ex symbolis Pithagorae , unde cit Billud Homeri Iliad. L. Solus at ille quidem vacpu errauit in
agris, ιλιod addens curis . hominum vestigia
De sumptumq; videtur illud dictum Clementis i Platone, qui, sicut ait Philo lib. quod omnis priam sit liber , dixit: Inuidia extra Diuinum chorum lita est. Et certe chorus ille virginum, lororum, & amicarum spontae, cu in eam introducta in sponsi cellaria viderunt , ipsi quasi gratulan- cCant. I. tes dicunt ex sententia Theodoreti. Et Oνι- num. 4. gen. Exultabimus , cr Ictabimur in te. Non obtrectant, inquit ibi Theodoretus, non aemulantur, non inuident adolescentulae dum foris manent,nec in thalamum admittuntur, sed propter honorem sponsae laetantur, & exultant, praeclareque sc-
cum agi putant, quod iucundisi ima ipsius. Voce perimantur. Itaque diligemus, inquiunt , ubera tua super vinum. Lernaia.
verὸ serm. 33. in Cant. Explicans praedicta verba ait: Vides quomodo eius lucra, I& gaudia sua deputant , propriae repulsae iniuriam illius introductione conso
Quod si rem ad coelestem chorum beatorum deducamus,vide quid dicat D. Amfl n.lib. I. cur Deus homo,eap. I 8. cum pro
bat homines suturos beatos, etiamsi Angeli non peccassent, quoniam alias gaudendum esset hominibus , quod peccauerint Angeli, indeque generaliter concludit nullam animam cile in cαlo,quae sibi persuadeat sne peccato alterius minime Isuisse beatam , aut nece flatiam fuisse Angelorum di turbationem e sedibus suis: usque adeo enim dedecet gloriosas animas inuidentia, aut gaudium de alienis malis , eum illis proprii stimum sit potius gavdcre de alienis bonis, imo, de de facto quod magis mirari debeas, multoties animae beatae maius gaudium habent de beat it uuine alterius seati, quam ille alius de propria sua beat tudine laetetur, & gaudeat. Etenim cum sicut patet ex Theologis ad I. E. D. Tom. νέι. s. perfections saccidentariae , quae ex natara rei beatitudinem consequuntur, dentur iuxta men iuram beatitudinis illius beati, cui conceduntur , persectio autem accidentaria
sit gaudium de quacumque re , quo beatus illa visa perfunditur , fit consequens, ut qui beatior est alio magis quidem gaudeat de propria sua beatitudine, quam ille alius minus beatus de sua etiam beatitudine pollit gaudere , quandoquidem beatior gaudet ex qualitate intentiori, imo , bc quod notanὸum est, ex codem fundamento magis gaudebit qui beatior est de quacumque re,qua ipse laetificatur, quam minus beatus ; unde, infertur,quod cum magis beatus gaudeat,& de sua beatitudine , & insuper de beatitudine caeterorum , profecto magis gaudebit debeatitudine inferioris alicrius beati , qua ipse beatus inferior de sua gaudeat beatitudine , & iatio est in promptu, quam allignauimus , quia beatior gaudet ex qualitate intonsiori, gaudi inaque ipsius commensuratur beatitudini. Vnde liquido constabit, beatum posse maiori assici laetitia , eum videt alium beatum iastatu beatitudinis , quam hic beatus de propria beatitudinc laetetur , quo nihil maius potest dici,ut ostendatur quam procul a coelesti choro exulet inuidia, ubi de aliena felicitate maior datur laetitia in eo , qui videt alium felicem, quam detur in eo qui ipsamet felicitate
potitur. Proinde merito longe a Sanctorum Patrum caeru nobis proponitur uiuidus ille diues, qui vidit Abraham a longe, o La- Tite. I ς.riarum in sinu eims . De quo audiendus num. 23. xysiost. m. t .de diuite o Lazaro re n. 2. ad finem cum ait : Videbat Abraham a longe , o rejiciebat, tantummodo torqueretur , π Lazarum in sinu eius , Lara=tu is sursum erat. ED deor' u. Eleuauit oculos τι illum sti piceret non ut de piceret, in tormentis erat . oculos solos libeνos habebat. vr alterius lGitiam tu et a picere. Propterea dimittuntur oculi ineri . ut magas torqueatur, quia non habebat quod alius habuit, portatur ab Anteita ne fὸltem ambulans laboraret. O .Et v ides eum in sinu Abrahae magis ea visione torque
batur, quam panis, ac flammis quibus urgebatur, e, DomiL 3. loquens de eodem diuite ait: Huic quidem grauiorem res didit cruciatum, quod in gehenna iaceret,
496쪽
ceret, quod La Eari videret delitias , quo
non solum natura suppliciorum , vcrum etiam comparatione nonoris illius in- tot crabiliorem haberet cruciatum. Et quemadmodum Adam e paladlio Eiectum e regione paradisi habitate iussit Deus , ut alliduus conspectus renouans
molestiam, exactiorem illi praeb ret senissum expulsioni se bonis ita sane,& hunc e regione Laraci constitvit , quod videret quibus bonis se ipsuin privasset. Misi tibi, inquit, in vestibulo La Larum , ut
tibi ad virtutem Docior est i , doctrinaeque materia: contumpsi ii lucrum, noluisti ad quod oportuit uci fallatis occasione, utere poli hac illo ad maioris cruciatus, suppliciique materiam, Sic Chrysost. ostendit, quomodo exulci a calc-sti choro inuidas animus , quomodoqur ex opposito beatorum ad conspectuin alienae felicitatis inuidus contabescat, &
Cum igitur inuidia diabolica tantum pectora ingrediatur, anim4sque Diabolo
similes eorrodat, & torqueat, merito dolores inuidi in caput eius conuertuntur,& in verticem iptius iniquitas eius defccndit, ut torqueat, & excruciet quasi non potuerit acerbior, ac ignobilior carnifex in torturam, & iupplicium invidorum reperiri quam homo inuidia percitus , sic proinde habitatores Philisti inidolores obtini erunt inuidiae, donec tandem remi cruciatus cos obtinuerint,sicut
inuidis iustillime ob inultam iustitiam inuidiae contingere solet.
Timo conturbati sunt Principes Edon, rotantos
doctab obtinuit tremor obrigue runt omnes habitatores Chanaau. EXPOSITIO LITER ALIS.
Xplicat iam sacer rex. quimae fuerint populi irati,& quales, dolorus F ili fuerint, quibus
etiam allectibus commoti irincipes Idumaeoru in , dc
quomodo cos partim ira, partim formido
con turbauerit, totis conir nauerint artu
bus Moabitarii robustis limi milites, omnes praeterva, qui terram Chanaam incolebam, viribus delii tuti suerint dis loluti. Tune conturbati sunt Principes Edon. Hcbraico: Tunc um nr attoniti Princ pes EdonI X X Tune fretinauerunt Principes 1 Ion. Alij, trepvare runt, ae tumultuati
Gnt. Isaae Patriarchar filius natu maior Esau vocatus cst Edon, idest rusus, non actinibus, sed ab edulio ruso, nempe lentea Iacob fratre decocta , pro qua adipiscenda, & comedunda primogeniturae iura vendidit. Hinc regio , quam incoluit dicta est Edon, ut hoc loco videmus,Latine Idumaea, incolae Edumaei,stue Idumaei; quemadmodum aute ipse Esau, sive Edon nostili quoad rixit odio insectatus est Iacob iuxta illud odorat ergo semper Esau
Iacob, Uxe. Ita Idumaei ab Edon propagati, C quasi paternum odium, cum ipso sanguine
haulerant , S iure pluiquam haereditario acquisierant,pellime leviper Oderunt Hebraeos Iacob satu editos vi lite adeo, ut eum Babylon ij lub Nabuchodonosor urbem Hierusalem deuastaris, Iaumaei e via cinis sedibus accurrentes miseroruin calamitati insultauerint, ia victorem hostem,qui urbis aedificia a quot at, & cam- D pos ubi Hierusalem fuerat saciebat, ad ipsa etiam aedificiolum fundameta cruenda per se mana saetiit iam incitarint, ut testantur illa prophetica verba. Memor P I3ς. Ito Domise*Aγum Edon is die Hic ιμ- num. . lem, qui dicunt etananit . etaia. Aite et bae ad se et fament tim in ea, idest Mcm mO Domine Idumaeorum secundum ea , flux cerunt aduersiim nos in die ac structior nis Hierusalem,quando Babylonios conistra nos incitabant, & ad urbem funditus uertendam , atquς ab ipsi a fundaminiis conuellendam impellebant. Hi igitur audito tralitu filiorum Israel
ptr mare rubrum mortis cro insecti odio conturbati sunt, & in eo adeo indurati - pcInian Ierunt , vicum Moyses vellet,
497쪽
politia iccio itiners quantocius properare cum populo suo ad terram Chanaan, se ite Casses mitteret nuntios ad Regem Idonro lulans ut liberum eis p berct trans- tum per terram suam,promittens nullum
ipsi damnum allaturum, sed si quid ab ipso acciperet; pecunia sine ullo pretii litigio,
cumulate Latisfactutuna : ipse non modo depiccantibus acquicscere noluit, verum etiam cum excrcitu obviam vcnit Israeli, ut impediret transitum. Quamobrem populus , utpote cui praeceperat Deus per Moy uia ne pugnaret cum Idumaeis, coaetus eli declinate ab eis, ut conliat extis.
Nec est quod nobis aliquis opponat illud ubi Dominus dixit Moyse: ao stu
etiam ibidem num. 8. subditur, si1d si ij Israel cum transissent filios Esau , in κὰγtini de Liat , ct de Asongaber ad iter.
quod due ad de rerum Moab , unde videtur Rex Idumaeus eis transit vita conces-slle εἰ imo & videtur ascrtus locus Det r.
19. ebi cum misit et Moyses nuncios ad scon Regem Helobon , potens transitu per terram suam , post pauca sibi ungi-tiir. Sicut fecerane si j E an , qui c. r Aiani in Seir. Vnde Abur existimat Regem Edon aliquando nee sic transtum, aliquando concellisse , ut patet ex eo ad D N .cap. 2.q. .sub em. Haec tamen non obstant qnidem praxit resolutioni liuod stilicet Iduniari non ermiserint filios Israel ti ne per nudi ila ima an , vcl saltem per cam partu, quae
cum Moabitis termin.:bat,ut poticiat conpediosiori via intrare in terram Chanaan per partem eius Australc, lita' erat Israeli intenti O. Licet concciterint, ut terram ipsorum, quae cum aeserto derei minabat circuli. sc per c xtremitatus cius pertrans re post ni, cuius rei cuiden; s Dum est, quod polica permiserit co se Cades ire,& motam facere in monte Hor, qui paritet ad Idumaeor fines pertinebat, ut patet min.1 . & clarius Leti . Σ. rt hoe est quod Dominus praedixer . rspisuper
que noluerunt Idumaei quod Israelitae transtent per naeiam terram ipsorum, quia timebant ab eis, qui hoc in loco ai-
A tί, ut Hebraice tabetur. Idern et a in habetur Liri a i. ubi de Isracie dacitur: Et ei cuiuit ex latere nimirum Aultrali, &Orientali in terram Edon, ct terram Moab, et enitoque eorum Orientalem lagam terra Moab. Et sic patet quomodo Prae innato,& itur eterno odio , quo conturbati si At Idumaei, ab eis repulsam pastus fuerit Israel, dc quomodo eodem odio ducti coli turbati fuerint audito transitu maris rubri, & aduentu properantis Israelis.
B filius suit Loth, susceptus c patre ubrio Scit scio, S: ex filia natu maiori,& ut iniusta nomine gcstarct monitruosi coneoptus ignominiam,quae sempiterna potius Obliuione serestri debuerat, appellatus cst ab ipsa macie Moab id est, de patro praepositione Min, idest, de, & nomine,ab, idcis, parre, qua de re videndum cst c. H. G n. Ponitur alitem hoc loco Moab pro Regione quam in udit, ac ictauit, tum ipse, rum pos iuri, qui ab eo dicti sunt Moabit.e,sccundum illud Irae est Iater Moabita- G v. im C rum, peto robo sos ascaι,Hebraice habetur: num. 37.
Fortis Moabiti u regienis. obrigtiri fit omnes habitattres Chanaan,
Pro obrigucrunt Hebraicc habctur, defu-γ.'runt, si liciti sunt, & L X X. habent, fuerunt liquefacti, qua metaphora sumpta a rcbus,quae liquefiunt significatur cvanimatio Chananaeorii, licet enim serrco, ac duro animo fuerint Chananaei,tamen hoc mancio ita percussi sunt,ut corum duritia
liquesceret, atquc contabescerer, nam simit legimus. Cum Rex Falac et Meret om- Num. 22. D io a lita fecerat Israel Auror so , c, qDes num. 1.
D. Hier. hoe in loco transtulit, obrogu - volens exprimere eundem sensum,
quem Hebraeus codex habet, a contrario tamen cimoda i , eo quod Latini strinonis xsus ripore sol cat adiungere timori, Hebraicus vero dissolutioncm , & veluti liE quefactionem , ut patct A cluea. Dcc nu- Io siue t. Ite pori mimus, o elagula corus3mn. num. I I. Vbi in Hcbraeo cli vcrbum si uesariendi, cerae scilicet aut niliis instar. Ille tamcnprior esse ius magis quadrat timori, sicut& ltupor, re aliqua prorsus inopinata audita, est siquidem stupor species timoris,
enumerata a Damasceno Lb. 2. fidci, c. I S. .
F t sit quando sanguis ad cor veluti ad arcem accurrens , cxternas deserit partes. O o o cauiue
498쪽
i las relinquit, vir de timor, A disseminata est in terra Cli uin. Qua ia
easque γυtiemor frigidus dicitur. i. AE; ei λ
Et ipse etia timor, igidus dicitur, etenim
pidat, ii trescit,paliet, git animus, metu num bra quatiuntur. Cum crgo timortalis describatur , de potius pcr effectus frigoris, qualia caloris,magis prosecto cx- tr inguitur timor , si dicatur quas obrige scdie,si igidumque relinqui, A torrct cm re ite habetur. F. uir reruixi hahaan v meis num a Siadne Geraram et Aue --αam . donee Buria arti socio nam o Gomor, ham, , Adamam . oe , bcim que L an . Gene . t O. ciuibus paucis verbis breuiter, & subobicu: ac ibantur qua tuor ternimi laturales totius t2rrae Cha naan,de qua in praeienti cat sermo. Nam latus Occidentale i Sidone , quae polita crat vol ut in angulo coram, lineae Aquilonalis , & Occiduae protensebatur secus B littora Mediterranei maris . ;ue ad locum , ubi torrens Ceratae intiabat in mari : ibi eniti erat altet angulus intor Occidentem, ac Meridiem positus Meridi, num vero latus a praedicto torrentis loco Excurrebat usque ad Ga1am,& inde ad sorsabee, quae citato Gonos. Iecit Ptur, ac demum terminabatue in Sodoma , lacubat enim in tertio angulo copulante praedictam latuc Meridianum cum Orienta- tali, qdi deinde a Sodoma per Comorrhana, Adain.im , & Seboim translatis quam liquefactum , 5 dissolutum. Haec C perueni bat usque Lesa, qui Lais, S po erso fuit ratio cur nostra vulgata potius habeat hoc iii loco, ob stiexunt, qu.ina liquefacti sunt. Et ideo Cara Anm sic explicat haec verba : Chananaei ultra Iordanem commorantes in tantum expauci tex aduentu siliorum Israel, quod timor corssis causauit tremorem in corporc , d membra eorum obrigcscete fecit. Vox Chanaan regionem hoc in loco
significat, sic appellatam a Chanaan maledie o lilio Cham, δc nepote Noe primoilaa Dan dicta est, ibi crat quartus angulus coniungens Oractate latu, cum Aqui-loriari,quod inde redibat ad Sidonem. Et in hoc eodem Aquilonari latere erat introitus Emath, Je quo fit mentio. b.Aeg. e. s. illis verbis: Ab Arrairti Emath, mone ad risum AlavrII, quae erat longitudo totius tetrae Chanaan ab Aquilone ad Meridiem ducta. At hanc eandem longitudinem ipsa Scriptura eodem lib. 3. Rei casti .alias terminis metiebatur, nempe a eius regionis habitatore , at Chanaan D Dan ser iabes. plures filios habuit,quorum praecipui nu-
num. s. de alibi saepe ira Scriptura numerantur, o I. Pa- qui singuli, singularum gentium , ac lin-OLI.c. . guarum principes fuerunt, nempe Sidon: .ntam. I 3. Hethaeus , Iebusaeus, Aracaeus , Sinaeus, Aradius, Samariten , A mattiaeus, Amor-thaeus, Gergetaeus , Hevaeus Per hos ergo.
inquit Scriptura, Dpm nationi septiri
nito ipsus Chanaan Originem duxerunt Hane vero Chananaeae longitudinems quis scire cupit quanta iactit, adeat D. Hi Mn. qui in VI LI. ad Dar num , quae est in ordine i 29. ait. Quod vix centum sexaginta millia passuum spatio tendebatur . Plin. vero lib. s. caph. i 3. a eonfinio Arabiae usque Phaenicem ponit centum octoginta nouem millia passuum, latitudo autem erat varia. Nain alicubi, puta a Sidone ad Lesam, Missim in cap. I9. Iosue ponit triginta quinque circiter mil- Sidonii, & Sidon, urbs maritima celcbris Ε liaria. Alibi vero nempe a Ioppe usque
non solium apud Ethnicos scriptores, sed Iosse is . etiam in sacris libris, ut Iosue ii. o lue. Tte. 19. alibi saepe, ex hisce populis exiit mulier illa , cuius filiam a Daemone vexatam ii betauit Chri lius, quando ferula in paries Dis, io Sidonis, ut patet Maria. aue. Et idcirco, Ara cam vocat C. .maniam , quia
eicit de stirpe Chanaan per lineam Sido nis, auior tamen pars sitorum Chanaan
ad Bethleem. Hieron. Deo ei afo num ratquadraginta sex milliaria. Ecce , prout potuimus terrae Chanaan descriptio. Maior tamen superest dissicultas de habitatoribus illius terrae, de quibus est scr-mo in praesenti .Etenim s a praedithi, si ii, Chanaan dii seminati sui populi Chanaan, undecim prosccto erant habitatores illius
499쪽
nio , nunquam suuic subactos ab Israeli-
. t P., dia vlbue ait lcmpora Christi Scru.itoris proprias letinuisse urbes. De Arai.eis
quoque, de Arabiis,dc Amathaeis no apparet in sacris literis quod unquam de scdibus suis ab Israelitico populo expulsi fuerint, contra vcro conliat i hilisthaeos quide hanaan non descenderant, sed debacsraim , ut iam aduertimus, ab Israeleexterminatos . atque de illis supcriori Vissiculo tanquam de prCn illae terrae incolis fit mencio,namquc pollidebant rer- Gen. t s. ram ab Heuλis ablatam. Pixterea Genesuum. Io. i . ubi Deus promittit dare terram Chanaan posteris Abrahae, licet in editione L X X. interpretum undecim populi eisiadem tradendi et mmcrentur, in vulgata tamen decem tantummodo inueniuntur,nimirum Cinaei, Ccne i, Cedmouaei, Hethaei,Pheresaei,Raphaim, Amorrhaei, Chananaei,Gergesaei, & Iebusaei. Omittis Heuxis, qui apud LXX. adduntur. Et in
li connumerantur ij, quos supra de Chanaan descendisse diximus. Etenim omittuntur Sidonis, Aracaei, Arad ij, Samaritae , & Amathaei, ct insuper in vulgata etiam Hevaei:adduntur vero alij, qui ab his diuersi admodum videntur , lacri PeChananaei, Phaetclaei, Cundaxi, Cedmo-Dol. 7. naei, & Raphaim. Dciatque Deus. 7. σnum l. Io He 3. vetet . scptem tantummodo gcn- Iona les numerantur ab Israelitis delendae, Io. e. quod Ctiam confirmat S. Lucas AEL I s. et t. n. m. cum ait: Et Aeseruens gentes heptem in temAc . t 3 r ι Chanaaia , forte dissi eis terram eonum. I9. rum. Licet Exod. 3. o 33. ct 3 . Iosue Exo . 3. 9. π Il. Onrisiis Gergclaeis rei quae tan-π.7.er c. tum modo sex gentcs numerentur. Et si .
O c. a . gestat, Sc omittuntur Heuxi. num. II. Ecce igitur quanta sit haec difficultas de me '. habitatoribus terrae Chanaan , ob mul-
n. I se r. iam textuum varietalcm , & quid dicen-II. n. 3.. dum sit, tam certo constare nrsuit,satis-x. Vt s. quc iii re ta dubia videbitur amrre,quodvum. S. Probabilius apparet. Ei autem nolito ii dicio:quod re vera eo tempore,cssio Deus
introduxit filios Israel in promistam tur-Iam , gentes , cluae habitabant terram il-- lam ad septeni illas suis e redactas, quas ex ut. Θ lib. Iosiue recensumius. Vel sipi res suerunt, certe illas septem sutile magis insignes , & inter caeteras magis notas , S celebres. Nisi etiam dicantur septem , quatenus iste septenarius numetus interdum pro quadam univcriitatex surpari chlet , & complcctitur omnes
populos, quotquot tutic temporis tetram Chanaan incolebant, quos quidemuoniam aliquando undecim , aliquandocciari, quinque , septem, aut si x , pro temporum varietate extitisse credendum est. Praeterea potuit sacra Scriptura ha bito respectu, ad vatia tempora ipsorum
nun crum variare. Semper tamen adue
tendum est, quod cum Chanaan iuxta nominis Ethymologiam valcat Latine, Inercator, seu negotiator aliquando in sacro sermone sumitur non in vi nominis propria Regionis Chananitidis, scd
appellative pro quolibet mercatore , ut Sindonem fecit. π vendidit . cr cingulum Prou. 3I. Odidis Chanan o. idest mercatori, ali- num quando etiam sumitur pro terra ncgotiationis , ut Aquila grandis venit a.i Liba- E e. t . nion. 9 iniit medusiam Cedritati iratεm uum. 3.stondium eius auulsit,ct trans ortauit eam
in terram Chanaan , in drbe n gotiatorum
posuit iliam. ulcst potetissimus Rex Nabuchodonosor, venit ad urbuna, & templum Ierosolymitanum ex Libani montis arboribus magna ex parte coniti uctum , Mabstulit inde medullam , idest ipsum Regem Ieconiam , & trani portavit eum in terram Chanaan. idest in Babyloncm sumpto nomine Chanaan appellative, ut ipsa etiam Scriptura sito more se ipsam explicans ait, cum subiicit:in urbe negotiatorum posuit illam , nam Babylonem magna mercatorum frequentia undique confluebat ad agenda negotia tanquam in celeberrimum quoddam emporium. Hinc ctiam est quod cuin mereatoribus vafricies,& calliditas tribui soleat, eadem Chananaeorum apud Oseain his verbis
perstringitur.cap. I 2. Chanamus is manu Osee ret. abre trutinam DPacem : amat iniuriam num. T.
ficere. quod ideolaimim esse volumus, quis inueniens vocem Chanaan , & Chananaeus decipiatur. Hoc tamen loco accipitur pro eo mundi tractu, quem descripsimus, & cuius habitatores Cluuanaei
Peccata nostra diuina impediunt
beneficia,es Dei promisitonibus obstant.
LIbuit hoc in loco ad nostram insti
tutionem annotare id , quod adue tit Cateianus, hanc scilicet phophetiam de qua Moyses his versbus agit, nempoO O O a. . de
500쪽
de formidine inite tenga hostibus populi Α
Israelitici licet magna ex partu fuerit completa, non tamen omnino venisse, secundum quod praedicitur , de quoad aliquas praedictiones rigorose sumptas, qualis plane est illa, Fiant i mobiles Itias Inpia . vel vi ipse legit , silebunt quasi rapit.
Neque enim siluerunt , aut immobiles periti terunt, imo aliqui moliti sunt contra Israelitas , risque multum negoti j faecisci lint, & tiant ei intibus per viam depromissam tetram possidentibus , quod C ιktan. ad: cr1bit peccatis populi istae
litici, quibus in selitudine Deum irritarunt, & ossentarunt. Caietans suifragatur,ut hie . in particula illa, ruos Di,
quam ita enarrat, nullo modo moueanturi miles nostri in nos, eonfirmat aut m
uJ. hoc eae bestu . quod paulo post ab
Amalecitis motum est contra N:bracs, ut patet ex c. I. Ea . Mens itaque Caie-ran. Se Abtile is videtur esse Deum adimplesse ea,qua: hoc in loco Moyses illo dictante, Se promittente praedicit, cumulatius tamen ea praestiturum , nisi peccatis offensis auxilium,ac fauorem ingrato ro-pulo subtraxisset. Pro maiori autem huius rei claritate aduertendum est temporarias promilliones vitae, victoriae de hostibus , bonorum abundantiae , & terrae Chanaan sub conditione fuisse a Deo proposita Iudaeis , lilegem scilicet seruarent, Ac in eius obsequio , & dilectione permanerent , quod prosequitur Masus ad emit i 3. Iosue. ubi Deus promittit se deleturum omnes inimico filiolum Israel,Vt ipsi ad promittam terram ingredi polsciit, quam promissionem aiserit conditionali r esse intelligendam , sic vero habet. Illud , Ego stim. vi dolebo . debet sub hae conditione sensum putari, si populus meus sibi ipse non obstiterit, quod sane Moyses crebro explicauit, homines enim saepe caelestia beneficia vltro ipsi repudiant, atque abs se abdicant, neque tamen ob id Dei promina frustra esse videri Aebent. Manserunt autem usque ad ipsa Dauidis tepora multi in Chananaea veteres colona : neque id solum ne setae bestiae damnum darent elec O populo , nondum satis aucto , sed propter istius scelera, vi nuper dicebamus , quae subinde a domesticis hosti , debebant puniri. Sic ille. Qui etiam hoc
idcira prosequitur in eat in Issue num K Dia in fix m. ubi in confirmationem huius doctrinae alteri locum petitum ex hir. e. t. 1. ubi Deus rationem reddit, cur ho-
stes suos eliminare nequiuerint Israelitae,aitque: Quia Irristim Iecit gens lata pa-
Quinimo & spitituales promissiones
de peccatorum remi ilione, reconciliatione cum Deo, gratiae insusione, aetcrna, ac caelesti vita , & corporum gloriscatione, quae Filius Dei in carne pollicitus est 'ubeouditione spopondit, nisi scilicet ex pat-; te vostra obicem poneremus peccando,& ea, quae nobis a Deo iniuncta erant,seruaremus. sola autem dandi, & mittendi Messium promisio absoluta fuit, quam noluit Driis ab ulla conditione pendere, idcircoque poli Auaepticeatum admisium, ut cogitarc mus nullo hominum meritolao in bonum nobis collathi,prima Messiae promissio facta est , gum in serpentem pronuntiarct iantentia impio Achas refutante signum oblatum a Domino ;promissio virginis concepturae , 3c pari-' tum Ein manuelim adhibetur, tale cnim, ae tantum bonum crat Messias Seruator, ut sub metitum ullum hominum minime caderet, cum potius ipse esset certum , Ac verum fundamentum metiti
quod homines habituri essent. Adde in- stiper ad Abrahamum,& Dauidem sub iureiurando promissionem Messiae factam fuisse, quo innuerat Deus eiusmodi s
mum firmum esse suturum, Ac nulla ratione reuocabile, quemadmodum solebant esse caetera dona, ac bona , quae Deus pol a licebatur , quorumque pronaissiones ad implebantur, si congitiones astorent, neque peccatis hominum illarum exhibitiones retardarentur , quod probat Ix οβygni primo patente cui Deus dixit.
Et terror vestir, ae t emor si super euncta animatia terea .in aper omnes vota-cres cati cum uniuersis, qua mouentur super ferram : omnes pifices maria manu; --
stra fodisi sint. Ait ergo os . hoc econtrario fieri Videmus quia videlicet indignum se homo tali piaebuit principatu . Et pro explicatione Iaminarum promissi um addit illud , quod maxime n tandum est. Ne punitionum , inquit, terrorem desperationem nonnulli coinpulsi, duriores ad virtutem sant , aut bonorum pollicitationibuq in gelidiatu delabantur, utraque ista per Hieremiam corrigit dicens : Et si minatus fuero non diss/as,potes enim poenitentiam agere , & sententiain meam scur Nini uitae conuertere, etsi