장음표시 사용
521쪽
pristini ingenij praeserunt, ut earum Re- Α bus ostendit Deum iam oIim Iuda cumgionum in quibus agunt, non tanquam Populum in laturum mancis; iam praepa- inquilinos, sed indigenas prorsus arbi- Ialbe ob demerita , ut nos tandem ad lo-traremur. At Iudaei tanquam Rhodanus cum filiorum proueheremur: quod pio- in Lemano nihil patiuntur ex caeternum bat Hieroum. in epipia. a Dama m ex
gei lium consuetudine sibi affricari, sed 'cinis filij pcrditi, qui in se reuersus plo.
in medio no stri, veteri Iudaeorum nomi- potuit dicere Patri: Iac meo cui et nMN. Lue. rs.
ne appellantur , & antiquo institinio vi- mercen riis tuis. Vbi Per mercenarios nam. i'. irunt, ut ita nobis facilius in memoriam seruos, intelligit Iudaeos, qui Deo obveniat illorum insania & ignobilitas, qui n/urcudem tantum parebant, α obseque- in filiorum Dei nobilitate minimὰ con- . bantur iam tunc , in signum suturae sersilientes ad seruorum mi seram condi- uitutis, & defectionis a dignitate filio-tionem, sed promeritam, diuinitus sunt B rim i Dei. Fac me , inqsit Hieroum. sicut deturbati, & qui populus Dei erat, in- unum ex Iudaeis,qui te ob praesentium reter caeteros miserrime degat, spretus ab rum promitia venerantur.
omnibus , Se ignominiose ab iisdem , & Tacit S pro praeirim argumento si nomine ,& custu separatus , qui a Deo Gregorius Ma s. . qui praedictam lautae olim per sumniam beniniolentiam , & rum repulsam a Deo elicit in Iosepho su- dignuatem fuerat separatus, nee iam te- giznte , & rclinquente pallium in mani- liquis gentibus audeat adhaerere, quae bus adultera: Dominae, noccnini, vi ipse olim plebs Dei erat , de omnibus prae- Vuls, iam tuc signi hcabat Deum impiam, cellebat. & adulteram synagogam de suiturum, de Cum verδ illius populi vita,& lex pro- relicturum in manibus corticem , & wphetica fuerit , & sutura designauerit, gmen literae. Sic enim habet Gr geri L. Iob
quod optime aduertit D. Augustin. libr. C momi. cupit. 23. cum ponderat Verba Iob. num. 11.22. eontra Fausi. rapit. 24. tom. s. in c. p. I. Nuam . rum sum ad osero mali aec verba. Dico illorum hominuin non trA mea. Redemptoris mater Dixta carnem
tantum linguam , sed etiam viram sui G hnagoga extitis, ea qua ad nos fer cor in se propheticam totumque illud rognum vis ira processit : se, I hune intra se tormia
gentis Hebraeorum masnum quon am, ne litera ad apertum tens it . dum ad sit quia magni cuiuidani, futile Prophetam, ritalem eius integrentiam mentis oculos unde iuxta sententiam rigus. recte col- erire neglexit, sed nudus do utero Ma
Iudaei fili j cssent,eosdem velut seruo; ha- se is relicto pallio fugianto signarum os
bilisse, ut significaretiar tandem a filio- c enei. 39. Dum enim mulier adultera Gm. 39. rum dignitate deturbandos fore , qui ea- D male ilis uti voluisset, relicto pastis fugis enm. 11. dem minime digni erant , sic vcro rem foras , quia dum Unam Demistim I prosequitur mi a Uum. Adducito in me- πω homoem eredem . quasi adulto odium uniuersiam populi Iudaici institu- complexu constringere voluit: 'se tegmentionem , ac uiuendi sormam, & tune mera etin oculu reliquit, is ad eognoscem illud quoque clarum erit, etenim & sup- dam diuinitatu sua pote iam eonspictium plicia peccantibus e vestigio infligeban- se gentibus p-buit, unde er Paulus dixit, tur , & merces recte sacientibus congrua Usque hodie dum leuetur Myses. velamen x. Cest. 3. statim subsequebatur, non aliter qbam estpesitum super eor eorum. Luia vMel e r nnm. ri. quemadmodum sol ct famulis dari di- a ultera mulier apud semetipsum pastis mmensum diurnum , & Plurimis undique retinuit π quem male tenuat, uuium timor ob oculos in Olesccbat, licet il- amisit ' ruta ergo a ova ga vetaens . . ili quidem vocati sim filii, vocati tamen E gentium eousticum apparuit, ex utero ma-
sum non aliter quam velut serui, nos au- tris nudoe exiit. Sic Gregoritem ut liberi facti adoptionem accepi- Hoc etiam tignificatum est, secundum mus, & eael uni expectamus; Illi quae fa- expositionum Ruperri Ebris. In Genesis.
eiebant ut mercenarii. & ingrati, nos ad 24. in ea transmutatione manuum , qua
beneplacitum Patris: non conuertimur oculis caligans prae nimia senectute, sed quemadmodum lapidati , vel combusti, futura praeuidens animo. Iacob tofuit Gen. s. vel per Sacerdotes mutilati, sed satis est dexteram super caput 'hraim miscris sta- ntim. t . peccantem mensa patrrna ei cium , Re. tris . sint iram autem super caput Maκas quae in hanc sententiatu prosequitur, qui- ses qui maior nam erat. Sic inquit Ru- Rrx peram
522쪽
perius de manuum Chiisti praefigurate sciuit,per quam pIioti iunior , idest , Iudaico reiserendus erat populus Gentilis'. sic isse.Quod etiam
argumentum prosequitiat D. Augusta. In 'a . 4. ibi Een iktiti Dominus Derre
IsraἡI. Quae.verba ipse dicta asserit depopulo Christiano in Israele minore nempe filio fixurato : se enim liabet ille: Dis v I ναίει es Deus no sto , Detis Iacob. Deus m noris filiν , Dei minoris popuIA
quam eas arj muri sunt, studentibus no-
Iis eia res portaui , qtiando es mus cumra nos o tendimus hoc euenire modo
positione cruccm A alludit ad ignem, qui de caelo adueni Em, die Pentecolt. .supra i ingulos Apostolorum sedit. Nec omittendus Tentillianus dum pro praesenti instituto aduertit instate populo, & postulante idolum, Aaronein petitsi se inaures ut idolu fabricaret : Tosi tri di
que θ filiarum vestrarum aurnus . is afferte ad me. Ponderat enim elegante cur potius de anauribus , quam de alio auro idolum voluerit Aaroa fabricare , quodi non sine numine factum esse videtur. Ait ergo Tertullian. libr. aduersus Gnosticos cap. 3. Amistiari enirn crant in iudieiuni sibi vera ornamenta aurium, Dei voces.
Sie ille ollendit suomodo praedicta d
tractio inaurium significauerit detrahenda tandem , & auferenda eloquia Dei ab illo populo , v c nec aures auZiendi haberet , nec etiam si audiret aurem ob dientiae applicaret.
Alia huius rei praefigurationem affert Euseb. Emillen. homil. 3. de Pasch. ubi Exoduli suffragatur TMedorat. dum idem C expcndit quomodo duplicem portionem num. asserit si utatum in eo quod Moyses dmonte descendens , iratus valde, proiecerit de manu tabulas in quibus D i digito scripta erat lex , easque confregerit, ad radices montis. Cum tabula, inquit ille, litiusmodi dotalium instruiment rum formam haberent, sponsa ver ue in ipso limine thalami nuptialis ad committendum adulterium declinauerit. Iure prosecto dotales literas effregit , &c. Par enim erat ut coniugium non itaret mannae sexta die collegerint Iliaelitae, ita vi septi ina, idest, sabbatho non collegerint. Confert autem et ganter Panem illum figuratiuum cum pane vero,& figurato. Panis, inquit ille, qui tune latuit pra figuratus in Manna sit tibi maniscitatus in gratia, hunc panem, dicem te Propheta: Sexta die duplum regios.
Dum a piamo idest, Dominico die is lege tribuitur, & in solo labbatho deneg
tur. iam tunc Christus ab Ecclesia, euicum ea, quae in ipso desponscitionis tem- D Dominicum diem Resurrectio conseera. pore palam inuenta est adultera , & uit recipiendus ostenditur , & synagos de Acbo minime duraturum connubiu, ad quam cultus sabbathi pertinebat . ne- portendcbitur, cuius sponsalia adulterio tandum esse praedicitur , dum dies iste
HOC enim figuratum dixit αν olei
semens. Is . in eo quod Deus redempturus populum Hebraeorum de manu Pha raonis , ut illi legem manu propria scriptam traderet in rubo apparuit, qui cum arderet haud tamen combirrebatur : Daturus , inquit ille, legem ignem praemisit in rubo, sed Diuinum rubus portauit,
non concepit incendium. Iam tunc aculeis malitiae plenum , & ingratum culturae legis populum praefigurans et & nunc in arua gentium cum destruerit Apostolos, sic eos igneo imbre perfudit, S: ignis consedit super cos , ut possent humecta siccare, sicca insundere , decoquere cru-Ja , frigida calefacere , accγdcre x- ta, comburere notia. Vbi Chosolo g.
septimus caelestis panis fraude mulctatur. sie ille. Notauit item in hane sententiam Chrr.sostomus, malum quod patiuntur, sibi im precasse Iudaeos quando. Collegerunt se M.
qui Iam ex Iudais. e, deuoirerunt se diem- num. tes , rasque manducaturos . neque bibituros . ivre occiderent Paulum. Vbi Ch
ctione anathematizarunt se , nequP Uuros , naeque bibῖ tures, donee occiderent Paulum Q u id est , inquit ille , anathematizarunt se, neque e siros,&e. me est, dixerunt se esse extra fidem in Deum, nisi quod decreuerant contra Paulum implerent. Igitur semper simi anathematizati illi, non enim occiderent Paulum, α quadraginta simul conuenerunt:Talis estgens
523쪽
gens , ut quando in bonum conuenien- .dum, nequc duo concurrunt: quando autem in malum populus tota,,& accipiunt socios , ae Principes. Sic moso tommprobat ipsorum ore prolatam fui iliaca tentiam supplici j, quod i ustinent, ut suae extra Deum, neque ad illius populum spectent.
Qua in re minime omittendus Rupem istin, qui libr. I. in Num. ponderat mortem m. xo. primi Pontificis Iudaeorum, de qua c. 2 o. num L F. Num. 2O.n. L s. dicitur: B Aaron, Ox flium alim eum eo. is duces eos in montem lmν. cumrue nuda Vris patrem veste sitia. indues ea Elea arum lium eius Aaron
Gyygestir, is morietur ibi: Duo igitur in his verbis ponderat Rupertus, ut mihi tutum conficiat. In primis Hor significare lumen , unde sic inseri , Aaron igitur in
monte Hor moritur. Futurum elum erat, ut manifestatione veritatis umbraticum Iudaeorum Sacerdotium dcltrueretur, al- . terum deinde aduertit, scilicet ante mortem iussu Dei vestibus demulari, tunc ait: Spoliatur vestibus suis,ut moriatur, tem- plum namque illorum, & omne lamst rium destructum est , ne Iudaei de vitali virtute Sacerdotii sui saltim falso glorientur. Sic Rupertus. Ostindit quomodo in molle suinini Sacerdotis, Iudaeorum Saccrdotium praefiguratum, adueniente tandem luce Euangeli j abolendum Omnino , & extinguendum foret. Qua de re videndus etiam et it Theodoret.q. ue . in Deuti ubi ponderat illa verba
Advena, qui tecia versatur in terra ascem det super te, eritque tibi sublimior, in au tem descendes. Ur eris inferior . eaque ru-sert ad Gentilςm populum praeserendum Iudaeis ploptet illorum malitiam. Obscure innuens per haec, inquit Theod. vocationem gentium ad cultum Divinum:& ipsorum Iudaeorum incredulitatem praedicens ipsis, & eam, quae postea comtigit ab Astyriis, Babyloniis, Macedonibus, de tandem a Romanis oblidionem, &calamitates illius. Videndus idem Theod frem. I9. de prouident. ubi praefiguratam dicit Iudaeorum repulsionem , & transitium ad Gentilem populum in eo quod Dcus arcam testamenti a Iudaeis transferri voluerit ad Philisthaeos quasi iam tunc eos dereliquerit, x. R M. 4. & illos sibi associauerit. Ideo, inquit ille, num. 11. Deus allophylis arcam quidem tradit,populi iniquitatem argilens nec enim opor tubat legem propugnatorem suum facere
eos, qui legum palam transgressi fuerant)
ttaditae autem maiestatem tuetur alloia phvlos docens quod non Deum vicissent, sed hominum iniquitatem , Sc. Facit & CLIs . homil. 1. de Crure &Zaraone . ubi4ex disruptione veli templi probat Demia ab eodem templo recessisse, ae deseruisse Hebraeorum populum apud quem domum habebat, &.Regiam. Di se pium est, inquit ille , velum iE ILO deorum serata patuerunt, o scutgloria domus est ibi metam pendet, habitanto Atriincus Domino domin a se renominia tempti est. et nais raeust Spiritus sanctus : postquam enim impias in Filium D.imant stiterunt . in Ha Deofacta es, qui habitabat in tempti ideo die edemte
Domino deserta remansit domm .sens ipse
desina , egresso Rege sis sa , H rupta sunt num. 3s.
Ombolo RegnI, apertia sunt montiuensa. suris erunt monui intrauerant infamiam riuitatem me nexcusab Iem --Γ tierint eausam.sie ille. Qui plura habet rom. s. nunc prim edita sermon. 3. do
est annis. Gerardi VUrj ea qua asse rex S. D am. Videndus item D. August. sermon. 49. do verbis Domins,is in Psam
Nec parum , ni fallor praesens argumentum limabit locus ille.Vbi Moysi postulanti a Deo ut ipsi ostenderet gloriam
silain, respondit nutinum oraculum. V.- Exod 3 3..debis posteriora mea . faelem autem meam num. υθ.
midore non pote Nisus siquidem est Deus iam tunc terga vertisse,& deseruisse syn gogam , cui posteriora tantummodo videnda xelinquebat, eum tamen ad nos conuersus veniret,quem proinde ex facie per Incarnationis mysteriuin cognouimus,& quibus velum aperuit sicut indipruptione veli templi ponderat D. Leo Papa sermon. IO. de Passione capit. s. ubi inter alia ait: repudiatos vos debitistis agnoscere , &c. Qui etiam videndus est ser. 3.e. s. ad illa verba:3Line facto consilium inieriar oe. sic vero ait. Hoc mane Iuci ei non ortus vobis lucis contigit, sed occasus, nec Veis stiis oculis solitus dies prodiit, sed impiis mentibus nox terrae caecitatis incubuit, hoc mane vobis templum,& altare diruit, legem & prophetas ademit, regnum &Sacerdotium sustulit., in luctum aete num omnia festa conuertit , & caetera quae in hane rem videnda prosequitur. Vbi videndus est D. Ambrasiusser. L. cum poderat. Solis ob nubilationem in morte
524쪽
Christi ad desgnangam miseram caecitatem Iudaeorum deinceps uituram , iudicium,inquit, quoddam doloris in Sole est irato stelati officium luminis deneganse , & ultione quidam Iudaeorum oculis
tenebras infudisse , ut quorum mcntcna caecitas intra iurat, eorum oculos caecitas occuparet, nec luceret cis mundi lumen,
a quibus iae: at tunicii salutis extimaum. Damnatio igitur qi dam ingeritur Pharisaeis, ut tenebras in die nidicii peccatoribas repromissis iam apud iuperos patiantur, c.
Ruinam insuper Iudaeorum signifiea tam esse asserit Hierondimus in illis verbis Isaia 6.ndi m 3. Plona est omnis terea Iloria etas , is enmmota sunt supeHiminaria
cardinum .i voce clamantis , oe domus repleta est fiamo. Sic vero habet, Lb. 3. in Isaiam : qtiam pulcher ordo verbis m Iosiluam terra repleta est gloria Domisi Sa-aoth , Dddorum templum impletum est ignorantia tenebris ,'emigine , o fumo. qui noxius est oeulti . vel certὸ per stimum A dona qua nos mstniunt, alia qua struant: Irophetiea qxippe domina .genera lingis
rum,curationum virtus quasi luadam minnia mentis sunt, qua et si quiqua non habeata stare munitus per fidem. , iustitiam
potest. 1uamuis ornatus virtutum altitudF- ne minima esse videatur ii spes vero des, o chari a , nou nosZra maria, sed munitiones
soni,suasi habere negligimus h stimus
si Lys Iatemus. De Iudea ergo, quia prophetiam , atque doctrinam uri miraculorum signa abstulit.moenia praespita it:quia ve-B ro stem . idem, atque charitatem , rapte esus du=itiem auferri permisit. munitiones eius dissipare studuit. Sic Gregor. Illudque tandem hoc in loco notandum venit , quod non solum Hebraea
plebs erat populus Dei, sed peculiari et tione Deus dicebatur esse illius populi,
unde Movias ait: En Domini Dei tui ea lum est, is calum eati, terra, e, omnia,qua in ea sunt, cr tamen patribus tuis conglutinatus est Dominus. Et Paulus Deuspis.is Israel elegis patres nostros. ubi CBDP .hs-
templi monstratur, incendium. prius enim C mil. 19.ait. Vide quomodo Deum illis,ut Euangelium Saluatoris in toto orbe praedieatum,ct post quadraginta duos annos Dominiea Passionis capta Hierusalem , temptamque succensium: commota sunt sever- liminaria cardinum quando in Passione contremuit. Sic Hierondimus. Qui ibi asserit hanc esse literalem expositionem ii ius loci. Eandem etiam synagogae ruinam prae-gictam testatur olim D. Gregorius a Hicin remia Propheta, Threnorum L .num. s. Sic enim habet lib. I i. morat. cap.9. Israelisa --gnationis dispersus est super faciem unirum easum longὲ ante Hieremias intuens uersae terrae, deiectus a suprema dipnita proprium tribuit,qui omnium communis est Deus; quasi velit ChrUost. hoe summopere comarendasse charitatem Dei erga
populum illum, cui non satis fuit, si populus Dei diceretur, nisi insuper & Deus illius populi peculiaris diceretur, cum Ia
men reuera esset, & diceretur omnium Deus. Ingratus igitur, & immemor tantae ὀilectionis in odium Dei, in came acce sus conflagrauit tandem , & in cinere t dactus, ac fauillam a vento Diuinae indi- ait : Factus est Dominus velut inimicus, praeipitauit Israel, reeipitauit omnia maris nia eius, dissipauit munitiones eius. Maenia autem in urbibus pro ornamento sunt, munitiones vero in defensionem . o alia siue te in extremam deductus est infamiam,&ignominiam , proprie siquidem Deus ad pios, & lanctos pertinet, sicut docet Au gustin. expositione in Magnifieat, er Philo
525쪽
Introduces eos , ω plantabis in monte hi reditatis es. m. o. tuae, firmissimo habitaculo tuo,quod operatus es
Domἱne. Sancituarium tuum Domine, quod irmauerunt manus tuae. EXPOSITIO LITER ALIS.
Οκτε hoc in loco Moy - Αses prophetiae spiritus instinctu praedicit populum
Dei inducendum in terram promissam , & ideo quia agnoscebat quod suturum erat, secum introducendis minime enumerat, non enim ipse in eam introiuit: vel cliam prius sunt orantis verba noliri textus , ut introducat Deus eos, d& plantet in monte haereditatis suae. Vtcumque tamen se res habeat, redolent haec vel ba eximiam Dei erga illos charitatem , qui Israelitas non modo in libertatem ab AEgyptiaea seri titute asseruerat, Verun tiam adoptatam , & promissam terram adduxit & introduxit,& ad similitudinem plantarum feeit eos radices fr- mare, ut quamuis inde non essent otiun- Cdi , essent tamen naturales velut plantae,& in eodem quasi domicilio ipse, & eius populus versaretur. Vt illi propemodum in conspectum Dei positi illum diligere,& colere discerent, & ille hoc facto de-mmtilitaret eximiam se illis curam,de prouidentiam impendere , & eo quam caeteris gentibus maiorem quo domesticos
magis, quam hospites, & aduenas diligi- Pinus, & gubernamus. Veibum , plantabis . habet celebrem metaphoram vineae a Deo de fi gypto transsatae,& in Palestina plantandae, quam metaphoram multis amplificat regius Psat. 79. vates , ubi ait: Vineam de AEnru tran- m.f. stiti licti : iniectiti gentes ,etlantat ii eam; dux itin As fuisti in erat pectu eius . plan-raiti radices eius, ct i leuit terram e ope- Εruit montes et m ra eius. st arbusta eis s re-
Isaia s. dros Dei. extendit palmites suos Uriue ad nsum. I. mare , is que afflumen propagines eiu . Item Vinea facta es diisero meo in eornuflis olei. sepiuis eam, edi lapides ei Tit ex icti, o plantauit eam electam, oe assica
xit in ea. Deinde addit. Luid est qLod υ
tra debnifacere vis a mea. ex nou fret ei' Vinea Demini exercituum demus Urael est: ADt. 1 r. vir Itidagermen eius delectabile. Et huc num. 3 3. respicit tota parabola a C hcisto Domino proposita de vinea. Qua de re duiu.o sa- uente numine ad Cant. Deut. 32. plura iamiam die mus. Respicit etiam verbum, plantandi. Ierpetuitatem & durationcm huius gelatis apud I alaestinam , sicut recte notauit Catabl. n.si aliter a Deo pro
In monte hereditatis tua. Hebra imaus
est satis notus pro in monte haereditari tuo, idest, in monte, quem tibi ex omnibus terrae tractibus quasi peculiatem haereditatem dilexisti; seu vi Cm t. appellatur , mohs hareditatis Dei, quia est tetrae lecta a Deo pro habitatione populi Israel astiti in haereditatem Dei,utpote adoptati in primogenitum, ut ipsemet Deus supra dicit capi . . Ex . Nomine auten Exod. . montis . non ipsa tantummodo Hierusa- num. xl.
lem venit intelligenda, sed tota ipsa terra promissionis idem Caietanus obseruat dicens, terram Promissionis a montibus denominat, eo quod illustrior pars montana est 1, Ω cum ea terra montuosa eslci, praesertim tamen ea pars, quae proprie
Iiidaea dicitur , unde ὸe beata Virgine:
Dum abi t is mcntana. Et iterum n. 6 . Luc. i. Super omitia montana Iude a diuulgataπ- n m. 9.tur omnia verba hae. In montanis enim γε s.
multae ciuitates , seu oppida sita erant, sicut etiam in monte aedificata erat ea ei
uitas in qua Lli Eabeth habitabat , quam petiit B virgo Mater, non quod appellaretur montana, sicut putauit Euthymius, sed quia in monte sita erat. De ciuitatibus autem in montibus cilia ficatis, videndus eth Masius in cap. IO. Iosue n. Der cap. I I .m m. LI. .Praecipui Rr r 3 autem
526쪽
autem totius terrae promissae moles crant Tliabor, & Hermon, Carmelus, & mons Olivarum, & Sion, qui biceps erat,ut inferioris notae montes omittamus. Hac de
caula serui Regis Syriae, a Rege Israel deuicti dixerunt Regi. D3 montium sunt .
eorum. ideosuperauerunt nos. Quasi dicerent Deus Israelitariam est Deus montium,quia montes Sion ad habitandu elegit. Illa vero appellatio montis quadratte me pronii ilionis praecipue ratione urbis Hierusalem , quae . montes habebat, quibus iungebatur iuxta illud , Montes in circuitu eius. Et illud , Fundamenta eius in montibussanctu. Vt es Iet munit illima,
de significatet Dei erga illam charitatem,& cultodiam , & typum gereret Ecclesiae Cluilii militantis , de qua Matth. s. Non p. t se ciuita abscondi supra monte; nposita. Et, vi ctiam recti adumbraret illam quae in caelis est triumphantem Ecclesiam , de qua Apostol. Illa autem qua sursum est Nierusalem libera est,cte. Habebat itaque Hierosolyma praeter montem Sion,& Moria contra Orientem montem Olivarii ex quo Dominiis ascendit, S: lymbolum pedum suorum impressum reliquit. Ad Auitrum habet montem offensionis dictum, ubi Salomon Phanum Chamos consti uxit idolo Moab. Ab Occidente est agei fullonis,qui terminatur in montem Geon, qui ciuitati imminet , & lentim decrescit ad portam Iudiciariam : In latere Aquilonari est mons praealtus inter Austrum de ortum, humilior monte Olivarum, interueniente valle discretus; in quo tempore Machabaeorurn constructiun est castellum. Praeterea aduertendum est ciuitatem ipsam Hierusalem tribus abruptis montibus contiasse. Primus mons Sion, qui undique erat praeruptus,& inaccessus,& po tam habet ex uno latere quς vocatur,trior porta. Zach. I sc EZcch. o. Porta populi, ascendebatiir autem in montem Sion per gradus 'go.pedum,ut quidam volunt,lide est 3 9o pastilum,ncc aliunde ad illum patebat ingressim: zrat praetcrea alius mons depressior aliquanto adiacens Sioni,obliquus in arcus formam per Aquilonem excurrens, cui nomin olim Moria fuit, quoivisus est Abraham immolare fili si suum, ubi illustrem suam fidem, & obedientiam ostendit. In quo monte Iebusaei area fuit, quam numerata pucania Dauid ab illo ad templum aedificandum redemit,quς montis pars fere Moria erat, Austrumque spectabat. Quae muro olim septa mons do-
A mus appellabatur, & quod reliquum erat ad ortum magna olim frequentia fuit har . 'bitatum , moraque olim fuit a Salomcne Iolim vallatum Hidique a populo in dies
crescente, Sc Religionis voto in ea urbem conueniende magmun aliud spatium te
iij montis occupatum est, quod suburbium dicebatur ab occasu incipiens in illo, ubi ab Aquilone ciuitas Dauid detinebat. Nomen tertio monti Acra superior, ab illo alte to , ubi Moria cile diximus Acra inferior appellabatur,dccliui utrim-B que descensu, & valle angusta in semici culi sormam obliqua diremptus. His igitur tribus motibus ciuitas Hie-iosolyma conflabat, unde venientes Hierosolymam dicebantur ascendere : Ecce a Iat. 2o. ascendimus Hieras linam . Matth. Luis num M ascendet is montem Domini, Val. a. . Redeuntes verὁ dcscendere dicebatur, iuxta illud, Homo quidem descendebar ab Hieru- Luc. Io. salem in Hiericho. num. I
Quadrat etiam ista appellata montis in urbem rationc templi, quod in monte C aedificatum est , praeterquam enim , quod loca sacra seni per sublimia , montes , &colles Religiosa habita fuerint, tamen lo- cus excessissimus urbis honorificentissimus habitus est, ac non in diis maximi M. qumum in tutela maxima ciuitas videis tur esse, videlicet Iouis, Iunonis, & Mineruae templis dedicatus: Vnde intanium,
ut Vitruvisu dixit lib. I. cap. 7. maxima
pars conspiccretur , quare , & in suo illo templo Iunonem precabatur , quasi obsocrans per templi celsitudinem qui dice- D bat; nempe Rucilius. Exaudi genitriae horminum, genstrix
m prectit a catileritia te a sumus. Deus igitur qui eustos, Se vigil erat ciui- talis Hierosolymitanae, in celsistimo Io- .co domum suam constituit. Quo respexit Ezechiel. cap. o. eum de diuisio ride descriptione templi ait. Dimisit me si E. e. o.
er montem excelsum nimis, super guem n m. 2.erat aedificium ciuitalis Metentis ad Austrum. Similiter& Ioannes cum ait. Subla- Apoc.II. E tum se in montem magnum,stalium. Hi num. I
vidit riuitatem sanctu Hierusalem. Quod de templo , Se propter templum dictum esse agnoscit Amb of ibi. Atque eo etiam respexisse Nabuchodonosorem testatur I aias illustri quadam allusione, cui di- Maria I 4.
est ; in templum , quod Dei sedes, & re- I s. gia est. Ideoque caelum dicitur , dc quia in casistino loco conscendendum. Supra
527쪽
a Ira Dd, exaltabo sonum neum . quia AIsraelitae eum istellis coeli comparabantur
iam inde ab illa Dei promistione facta
Abrahamo , Exaltabo solium meum . σβedebo in monte testamenti , proprie ex
Hebraeo : In monte conuentus . celebris m. aut conchnis. Pagninus, In m nte Ecclesia. quod nomen erat praecelsi illius momis propter templum, quo populus comi en:ebat : peculiariter etiam LXX. indicarunt situm lcmpli legentes: Sedeboici monte excelso super montes excelses, qui ad Aeti itinem. QDd quidem videtur esse Bidem cum illo , Erit mous do ις Domini
praeparatus in vertice montium. Et Deus apud eundem , Milucam eos in montem sanctiιm meum, iat .cabo eos in domo ora
Et quia in excello monte situm crat Dei templum ἡ longe conspiciebatur teste Iose pho lib. c. de bello, c.tp. s. dicentem. Holpitibus quidem adeuntibus procul monti niueo tintilis videbatur; nam ubi deauratum non crat templum , candidissimum erat. In summo autem aureis ve- Crubus horrebat acutillimis, ne ab insident ibus auibus polluci crur. Hoc igitur constituto, quod , scilicet, templum coniti actum suerit in excello monte,non vulgaris dubitatio est,in quonam monte aedificatum sit templum ;an in monte Sion, an vero in monte Moria, nam mons Moria, & mons Sion diuersi montes sunt, & hos inuicem, & ab alio monte , qui vocatur Acra latis vallibus diuidit Iosephiis loco citato;de mori te autem Moria constat ex sacra Scriptu- D, ra, Et capit Sasemon alisitare domum D mini in marusalem in monte Morta , qui demons Teatus fuerat David patri eisu in loco. quem parauerat David in area. I. icet autem multis in locis sacrae Scripturae templum triboeatur potius monti Sion, non uoltim eum de solo tabernaculo, de arca Dei habitante in monte Sion ante aedificatum templum sermo esse videtur, ut patet ex Val. 9. P aEDe Domino. rui. habitat hi Sion. Psal. 3. Mons Sion is quo habi sit is eo. Sed elimn post aedificatum Etemplum, ut conflat ex Psal. I. Elegistribtim Iuta monsem Sion quem dilexit, eri .ensicauit sicivi unicornitim μαι tisicium suurn in terra , quam fundauit in saeuia; quod de templo ibi explicant Theodorat. sit Caiet.Genebrar . , L 1 . Similiter
in Psal. ιχ. sa me adduxerunt in templum Danctπ- tuum , is is tabernacula tua. Decemplo , & de monte Sion explicauit
N odopetus dictum nauiae Prophetice
& Isai. S. Dominuae exercituum.qui habitat in monte Siso . propter templum dinum esse intelligunt Interpretes. Sitnilis est locus Isai. 3I. Dominur cultra lanu est . in Sion. de altari laetificiorum , S igni perpetuo agnoscunt pleriqur. Id in tenet Pνοcvitu super illud. In valle visionu , ubi L x x legunt, A vilia SPon. Denique est apertus locus, I. Mach. . Ascenderunt in montem Sisa, O viderum sanci carion desertam is altare pro natum. Dicendum igitur est cum asI; ritur tem plum aedificatum in monte Sion , aut in
Sion synedoclitia accipi Sion pro Hieru
Alia tamen est expositio Vini amo. quae placet Piuecti libr. s. e rebus Salomonis , sied isne 9. vi Sion praedictis in locis proprie , & stricte aceipiatur, ut ab aliis collibus,& rcgionibus urbis distinguitur, sed ita tamen , ut accipiatur pro trio Montis latere usque ad voraginem,& vallem interiacentem inter hunc montem, S montem Moria , & quia salomon a fllaxandam aream templi, partem huius vallis , aut voraginis altissimis aggeribus aequauit cum ipso monte Moria Lico vere & proprio templum aedificatum est in monte Sion, ideli, pars templi ; quoniam pars alia proprie ctiam, & Vcre, in montem Moria cecidi quae etiam conciliatio
inseruit illi alteri quinioni de sorte templi , ad quam stilicet tributum pertineat, ij enim, qui constitutum dicunt in Sion,
tenentur dicere,constitui templum in tribu Iuda, qui vero in monte Moria , constituunt illud in tribu Beniamin, qua de re videndus Pineda loco citato. E si: 'posito, quod potissima pars templi aedilicata sit in monte Moria adhuc dubitatio est , in qua parte montis: etenim mons hic est, scribit Iosethm Id. s. Antiquitat .c. I . Tumulus periculosus , arduus, 1 vertice descensus , versus Orientale, urbis latuet resupinus,cui versus Austrum sit biecta est vallis profunda. ramo igittit Dent. 33. in benedictione Beniamin ex Hebraeorum sententia aD firmat templum aedificatum fuisse non in summitate montis Moria , sed in decliui per spatium viginti quatuor cubitorum a summitate montis. Idem habet Abulens
ibidem asietens templum fuisse in medio descensu montis in planitie quadam, quae . se
528쪽
se habet te spectu veiticis, sicut humeri in A eumque fartiisses colin corpoce humano respectu capitis , quod
quia ille locus sp cialiter a s Deum pertinebaimam in caeteris locis icirae promis. sae poterant fieri omnia , quae ad huma-
nam secundam , Θ υe Brez,quae nomina filmit & fortitudinem , eadet precari a Deo, ut ex urdeatur esset hic sensus: iiiiii e hane domum confirmet; unde , di orier a re praedictas columnprophetice significatet a i um , Ec muto plusquam num seruitium attinebant : tu itio autem B firmatam iri a Deo domum illam loco,vel monte, nihil fiebat nisi ipse Dei cultu;: imo aliqui homines no audiebant illum intrare niti adorandum , & offerendum , ideoque Christus cum raperit Fbί
dopticlestia cap. 1 . dixerat non decuisse chritium saeuire, quia pati venerat, quod etiam prosequitur Aerivaruseriis. in il .Lἡ,
Haec etiam sortitudo, de firmitas sscat ex illis verbi, , AEd Otiisseti
notereri δε Chesdaeus, ut cereuxnis. Cornu vero monocerotis sinum, ε solii stimum eii. Clarius licx it David. Pen te corsa mesba In virim.ideli,sigillatim attendite, de contem-sus est in templo emptionem,de venditio- C plamini fortitudinem domus Dei, ut ponern exerceri veluti rem indignam , de Agnus accepit fortitudinem , ac veluti leo,insurrexit in illos,qui ha reditare Dei abutebantur. Qua de te videndus se nardi m.13.In Cantisa.dc licet Euissem.
ibi existimet Christum Dominum saetosagello homines non verberasse , sed deterruisse, tamen conflat sui te eiectos, ut asserit l)ius primus in quadam Epistola,de Iulius in alia contra Orientales. Videndus item Aorast.' 'io.in Dan.ubi pro-iteris enarrare valeatis. Et ipse Deus ait, Se eluisse Letim templi, ut e ser nomessamur. Para
A; in sismiseratim , ; remanerent se -IMoculi. suum ne ter ibi cunctu d ebur .ctu promissionem nunquam frustrandam, sed in Dauidis posteritate iugiter adimplemdam saepius precatur Salomon. 3. Rem 7. 3. Reg. Uxe dicta lunt de firm:tate,siue sorti- --. 2
tudine templi illius, ac domis Dei. Caete- 16. 6. Prum AbML hic quaest. . is Pererim disput . si .
s. exist 1inat dici, Firmillimum Dei hibDa- sequitur, cur Christus Dominus taliter D culum. templum a Salomone aedi xuierit in vendentes, A. ementcs, cum non tam graue videatur Mili Peccatum:
quibus si in ilia habct Iio. i. quaest. Euanget. crus'. 48. Firmi,simo habitaculo ruo. Celebris est haec templi appellatio , a qua Salomonstras prcces auspicatur. AE L icam ad ca-iti domum in habitaculum tuum . - mum lium risum in sim fit rnum, & haeratione dicitur, 'niarum in semia. Scideo sortassis praemii it Moyses , in mente armi tatu tue, ut hanc firmitudinem denotaret appellando haereditatem , nunquam ad alium transferentam, qualis est
ille locus. roru bit Dominus parte 'Am,
in terra sanct 'irata . rq, eliget a thue Hierusalem. Indicataque eli, h. aec firmitudo in duabus columnis a Salomone constitutis de quibus a. Paralla. 3. Θ Erech. . 4'. o 3. Rex. 7. 92I.nxw.I. ubi dicitur. Ei patuit dua, editamnas in I orticu templi,
quia ibi longissimo tempore Dei cultus. Etenim post ingres braeortim in terram promissioni. area Isuit in Silo, ut constat ex D AF is. θα - - Ι 8.
die. xo. Dicebatur autem Deus praecipue Num. I. habitare ibi, ubi arca eius erat. Fuit, in- μα LO.
quam in Silo xsque ad mortem Heli per mem. II. annos amplius trece latos, & tune a Philisthaeis capta fuit, & permasit apud eos se-E
ptem mensibus, I. Reg. . Ο 4.Reg. 6. a qui- r. Re M. bus reducta,& in domo Aminadab eOl- nain.. I. L locata,vt patet ex I. a e . . permansit ibi ct es s. usque ad Oct. uim annum regni Dauidi. num. I. per annos circiter quinquaginta, . i.s. I. Reae. . Et mansit deinde in domo Obededon tri. na . I. bus mensibus , α. Re . s. Et inde tranaada L. Ret.ε. eli in ciuitatem David, mans ἔtque ibi per Num. 4. annos quia raginta duos 3 Reζ. R. Quoad 3. Reae. g. desorretur in templuin a Salomone labri in num. 1. Catiam, anno scilicet ciuet undecimo. Ab anno autem undecimo regni Salomonis
529쪽
mias, tabernaculum Domini, & aream, &altare incens, ne vestrim in potestatem Chalilaeorum tulit tu eum Iocum ubi sepultum fuerat toreu, Aloi is , ibiqtie abscondit,uce locus ille v ii mortalium cognitus adhuc fuit, qua de te in libr. Λω-cha cap.2.Tabomaculum, barcam D OPPν hora Dismo restensio a se facto comitar0λῶ, ju quo exiit in mentem, in quocta accipiendum , respondet enim Deus graui imae populi querimoniae, de abiectioni animi propter templum dirutum, ut Ipertos lapides lanctuarij,i iacenta ligna, direptam suppellectilem i, iubetque Deusanis qui oti si esse, niisi qui primas templi mensuras, de uni u rsas. descriptiones non solum inuenit, sed manibus sitis perfecit , poterat denuo eadem ratione, Mas psis assena .s vidis Dei hordisamem: B dimensione templum arcti, muros, Se , t enlis ni Hieremias inirense Iecum e- Omnia diruta inllaurare. Quare tanquam
re incensi intalis istae, si mora obstraxit, monerunt quidam simul qui se Iu3bantiir,
Iani illo, disci: iuod unitus eris locus do. eccongreget Deus congregatisnem potuli, o propitius fiat. F. Sed quamuis postea Iudaei non habuerint arcam Domitii, attamen ros reditum de Iabylone, Sc instatirem Diuinam omni attention considerandain , obseruandamque in templis re-llauratiotiem praecepit Deus, Ezech. 3. Ezer. 43. I igulam domus,s fabiicae eius, exitus,& m m. II. introitus, de omnes desci iptiones eius, de uniuersa praecepta elus, cuiactumque ordinem eius , & Omnes leges eius bstende eis , & scribes in oculis corum, ut custodiant Omnes descriptiones eius,&c. Cum
ergo templi aedificandi ratio , de se ima aratum iussa Dei templum , ut patet per C Deo tradita suerit manibus ipsius defeti,
totum prophet. Agg. xum Se Zachariam, pia iure dicitur Deus operatus icippium usquc ad ι. . Deus uuiocatus suit semper in templo illo,quoad vique poli mortem Chrilli quasi per annos quadi aginta a Romanis deletum eth, post annos circiter quingentos quinquaginta. Ergo quoniam in illo loco Deus habitauit per annos amplius mille, ab undecimo se ilicet anno Salomonis, vIque ad mortem Christi Domini , idcirco vere dictus est locus
ille simillimum Dei haitaculum. Hoc
Nisi rte dicat ut hoc in loco , guod
firmatierunt manu ι:- , ut lignificetur
templii illud suisse opus Di, num , de per hoc pulchritudo, & species templi commenὸetur sieut eum in Psalin. S. vi caeli pulchritudinem uno verbo praedicaret, dicere sat habuit David : Videbo caelos tuos. Ut I. g.
choasset admirabundiis laudes Dei Da- verillimum cum sit, super or tamen expo- D uid ac suae conlatus insantiae post mentiositio,quae de firmitate,& tartitudine aedi- se ij est, magis placet, ait pote quae ad rem magis spectate videatur, Se certe LXX. de Chaldaica de aedificio potius loquuntur,quam de cultu Dei , cui tamen magis armiserit posterior explicatio illi poterit adii rere. Duod operatus es Domine. Non est hoc intelligendum quasi Deus operatus fuerit templum, sca quia illius iussu , de descriptione constructum fuit, etenim tonem de illis in caelo conspicua maiestate,Diuino abreptus spiritu meditationem coniecisset in mirabilem paruulorum Christum celebrantium concentum, redit ad contemplationem mirifici operis coelestis, quod, ut summopere commendet, dicit cile opus diuino artificio elaboratum : ubi Agessius in nostram sententiam ait, Nam si oculos attollam video caelos tuos i te conditos , S maximo artificio
elaboratos , quibus nihil pulchrius videt ius illius fabricae architectura Diuina Ε ri, aut excogitari potest. Id puto inquit suit,suaque manu graphidis sciet iam non ille) signiscare,quod ait: ενa digitorum
solum docui fle Deus,sed 2tiam excreuisse videtur, atque templi descriptionem vestigij, de faciei, sue frontis,& laterum, a frontibas abseedentium repraetcntatio nem apposuisse: sicut colligitur , dicente Dauide, Omnia venerum scripta manu Demini ad vir, is istest gerem uniuersia Pera exemiaris. Vnde illud Isaias habet tuorum . Et Paulus de calesti Hierusa-lcim. Expectabat fundamenta habentem ci- Hebr. II. uitatem, cuius artifex , ct conditor Dem, nina. II.
tum est urbis istiu* Encomtan, architectum babere Deum , Ec Poeta Eriza 3.
de palloritiis poculis, quam pulcherrimis dicit,
530쪽
ina. Muttidiata; estis Ale edontis. Ad hune igitur selisum vel ba nouit textus, Ludi maiiarum mansu tuae . decorem , & pulchritudinem illius domus
Rabbinus tianstulit, I ira sponsa. Felix,& transator apud Campensem , Fcimissa. se stetissa 'UM .Pro qua Pataphrastes genere masculino , Pulcher τι sto qua quidem similitudine sumnia declaratur pulchritudo , di maximus decor templi,sieut cum Ioannes voluit explica.re gloriam sanctorum suturam poli extremum iuditium . limilitudinent lalumpsit sponsae paratae Viro suo , ut denotat crurpulchritudo meritorum , virtuti iraque
omnium splendor, qui in sanctis repetitur , quibus tanquam preciosissimis, pulcherrimisque ornamentis instructi tanquam sponsa a Deo viro suo in coelestein illum gloriae thalamum introducendi erunt, quasi nulla aptior esset similitudo ad id . explicandum , quam ea , quae ab sponsa desumebatur. Hine etiam Hieremias eam dicit appellatam ; Ciui aram te octi decoris gauditim uniuer ἀ teνra. Decor autem in aedificiis, ut definitur a VII tiis lib. I. e. i. est emendatus operis aspectus , probatus rebus compositis eum auctoritate quae omnia in eo templo reperiebantur , utpote
pulcherrimo , & manibus Dei fabricato, plura namque, & amplissima atria aperta erant, partem item sub tecto , & quidem triplici trabeatione : habuit item , quod idem auctor asserit habuisse templa veneris, Florae, Proserpinae, quibus propter
teneri taum Corinthio genere graciliora, Ad sorida, soliisque , & volutis ornata opera fiebant, habuit namque templum etiam ha e tenera, & mollia, tum ex opere Corinthio, tum ex palmis, & fructibus insculpta ornamenta , quae sunt illa , Corona scalcet aurea , quam or=.at erunt fa-e; m Ompli habetur primo Machab. 4. Nempe coronae primum insculptae lapi-ἡibus,sse inde eotectae, & figuratae laminis aureis, ut ad eas videatur facta pulchra
Plantali in domo Domίnἰ . in atriis demus Doὰ nostrifo=ebians , Etenim iusti repraesentabantur opportunissime per palmas, A maxime per illas als xas patietibus templi,de quibus 3. Reg. 6. Denique exteriorem templi conspe-
A ctum pulcheltimum In haec verba describi: Io est, s lib. s. de Bem,cap 6. Exterior 3. P si autem facies nihil , quod animus, aut n. Is .e oculi mirarentur non habebat: Criistis 3 s.cnim aureis grauissimis undique tecta, vltra primos ortus igneo splendore luce
bat , ut cum Intueremur, contuentium.
oculi quasi solis radiis auerterentur: hospitibus quidem adeuntibus procul monte niueo similis videbatur ,&c. Iam vero ingrcssientibus Templum diei non potest quantus decor , pulchritudo , & voluptas B propolita fuerit propter quam scriptum ci , P al. i 3. Ad amplific tionem lauda- V. t it illimi cultus,& splendoris maximi, riura num. II eorum compositae, circumstrnata. Ur simili-
tu is T mpli. Q u bus in verbis post naturalem pulchritudinem significatam per
illud eomposita. adsita est etiam aduent:-tia ex ornatu , quod pictura quadam orna intritorum varietate soleant, a i rempli similituitum. Licet vero Hebraei
co in loco angulos vertant dicendo, Fidia eorum fur an tuli. tamen L X X. recte C intellexerunt Chelaioth.noli angulos, sed a Ziu . ides , pulchritudine, quo nomine saepe Chaldaeus interpres in hane decoris ilignificatione uti tolet, atque ipso idem. LXX sic verterunt: Pulchritudo agri P al. - .mrcum est. neque enim tanta est pesci ti- num. I. tudo angulorum licet incitorum, ac E latorum , ut adolescentularum pulcherrimarum decorem referre possent, quod optime sacere posset totius templi ornatus, & pulchritudo . cuius conspectu in xima solebat voluptate perfundere ingre- Ddientes,sicut tellatur. Vnam peti, a Domi- Psal. 2ς.
no,hanc requiram, ut videam voluptatem n. I.o
Domini. is visitem templum eius, quod de templo , vel prophetice a Dauide, vel re ipsa, si ab Eceri ia ut vult orieo scriptum
est. Ubi vero nos habemus voluptatem. LXX. aliquando transferunt decorem Domini. & certe voluptas ex proprietate vocis est iucunditas, dulcedo, ainc nitas.
pulchritudo, di quidquid animo,aut oculis volupe est, & iocundum : & in eodem sensu dixit. Domine dilexi decoram domus E tira , ubi, teste Agessio , decorem domus P M. Lia Dei vocat splendorem illum, & maie- num. 1. statem augustam templi, cuius aspectu iucundi Isimus erat, atque pulcherrimus, ut ex illa specie quodammodo inhabitantis Dei maiestas animo concipi, ac pene oculis conspici posset. Pulcherrimum igitur cum suerit templum illud tam interius , quam exterius , pcrsectissi- main iure optimo potuit diuinum opus