장음표시 사용
501쪽
etsi aliquod bonum promittam , propter Apromissionem non decidas , non enim proderit tabi pollicitatio mea, si vitio te indignum securi A. Inata vero maloris cauia supplici j erit: qui locus in nomen I s. stra vulgata sic habetur : Repente Is tiar
δει si ceterit malum sn Octitis meis. ut non arid iacit vocem meam . paenitentiam
clam seu, re bono quo i lettidus sum iroeerem eis qui locu aperte ostendit peccata nostra impedire Diuinas piomissiones, de beneficia Dei retardare , quae alioqui su-cundum quod promi sciat sine dubio no
Nec pigebit hoc loco adducere D. III ron. Aps. ad Dar Dum , qtia est numero' 9. a me io, romo 3. ante dimidium, ubi
se set ibit. Si obieceris teream projGmnis c
missa Derant erdidisti Et mihi in E an
nat. stus non feera qua praerepta Ant. ne-qνa3 am erit culpa in tri flente , sed in me . Ni tremissum accipere non memini. sic Hi ran. Cuius doctrina in nostri argumeti confirmationem potest deduci ex eo quod Genes 4. Deus Caino dixit. Nonnes bene egeris ν uum. 7. eis os. sin ausem maia stas Im in foribus peccartim itium aderit ' Vbi Dranus le-
git: pereatum tuum , t In fribus is eti-han. . Et D. Hieron. Aure fores peccaruisitium seribis. Vbi videtur sumpta metaphora ab animalibus custodiciuibus scies Dominorum suorum,nc quis ignotus domum ingrediatur, pitalibent enim & u cibus , unguibus, dentibusque ingressum cuiuscumque : eodcm igitur modo pccci, tum ad fores animae nostrae sedens, At accubans prohibet, & impedit ne quid boni ad nos ingrediatur. Quo etiam sensu videtur dixisse David, ire cartim metim Val. 3 .eontra me est semper. Vtri particula , con- m. so. tra, vigilantiam videtur denotare, ut scilicet peccatum sit e regione positum in cxcubiis , nam particula , c., tra , hocntiiltoties in Scriptura significat, scutcum dicuntur mulieres, sedere e tra septi chrum, Mattia. 17. Es altare postum m ADt. 17.
de e contra Ag rios . Genesi. Est igitur Exia. 3 o.
peccatum contra peccatorvm , non solum NMm.6. o
tellimonium serendo aduersus illuna, sed Genes. 1. maxime obseruando , & prohibendo ne num. II.' quid boni ad ipsam ingrediatur, 3c ne quid mali inde egrediatur , de iii hoc se te
sensu exposuit D. Hieronym. peccatum esse contra nos , quia scilicet nos a Deo separat, qui est fons a quo bona cuncta procedunt.
Dististates vestra, ait llaias c. 39. H- Isaia sy.tis sejunt iureν vos . Em Deum ete sertim , nnm. I. peccata vi stra absconderant faeiem eises amebi, ne exaudisee, quod explicans Ambros ait: Sapiens aduersum se iudicat delictum suum esse, Ze tanqua hostiles aues, quae scilicet omnia bona depraedantur , demiserum cxcruciant, ac tCrquent peccat iem, ut nihil boni experiatur, de totum quod videt malum esse censeat. Nisi forte etiam illud, percatum meram contra me essemper , sit verbum forense, ut mox tetigimus, fgnificans peceatum
ex aduerso ita re tanquani accusat rcm,
testemq; qui agat contra nos apud Deum sicut Ie2abel, Itis ii sedere saterent a
euo ore, M tier sim Naboth. 3. Reg. 11. Et 3. . simili loquendi forma. ANuam se. Osa- O .n. 9.ruam eontra faciem ttiam. Et Astitisplicara Psal. 49. sunt iniquitatos nostra coram te . Θ peseca- Num. LI. ta nostra re*onδε ne nobis. Conti a nos data sy. igitur adest peccatum bellum nobis illa- num. I 2. Iurum , cum nullum Labeamus cri eliorem aduersat tum , & acerbiorem hostem, se enim intelligit D. His oum. illud. In- PDIAE.
ueteratis Inter omnes lamitos meos. Vbi num. 7.
etiam Glossa per inimicos intelligit peccata, quod deduxit Leνlam ad pracitatumo o o 3 locum
502쪽
P I. s. locum ex Val. s. Arguam te, o statuamnum. 2I. coneria faciem Itiam, ac si diceretur, ait ille, Murtiam, oνuinabo, is disjoκam tan-
Et inlicie sensit videtur Optime dixisse, Exod. 31. Iosue M. 32. quando si iij lsrael idoluitinin I. I . adorabant, & Dcum grauissime offende bant , Vlulastra pusne ariditur in castris. Cum enim grauissime peccauerint Hebraei vitulum adorantes recte praelium reson.ibat, & vlulatus pugnae audiebatur, pugna: inquam, quam ipsis insercbat idololatria , sicut inferre solet quodcumque peccatum. Vbi etiam holandum venit id, Stip.n. 18. quod Mo es dixit codem in loco: Vbiacem cantant tim ego ati A. Vbi ca vox habetur , quae vcrit optime posset: inae a II Nono . humatat senis, is m seria Λιιὰ -
ιών : Etenim quando epulabantur , compotabant, lasciuiebant, Ialtabant, cantus, ta chomas ducebant, vox prosccto misc-tiae audiebatur, quid cnim miserabilius,
quam Deum offendere,ic vitulum ad tare, sibique ea in te bellum inseris. Dumque id agunt , iucundissimeque laetamur,m rote potius confici deberunt, & mα- stitia contabcscerc. Sicut autem,quando liolles ciuitatem, quam oppugnarunt, expugnarites ingrc-diuntur, ipsam spoliare, diti pere, ε quin cumque inueniunt bona secum deserte consueuere. Sic itidem & peccatum sa-cit, statim enim atque miseram ingreditur animam postidendam , omnia ἡetrahit bona gratiam scilicet, S quae ipsam
comitantur virtutes es omnia insuper mala infert, quae peccatum consequuntur.
Qua de re videndus P eo oreri in Psas
mimina peccatum in multas, variaeque
calamitates incidit beatus Dauid , nam non solum finitimae gentes in pugnam, bellumque exarsere, sea sua ipsus etiam domus capit seditione laborare , & peccatum p ccato succussit, A moui, libidini homicidium Absaloniς.3: fratricidio insuli is contra patrem , subditorum desectio ; cuin cnim Diuina gratra Dauidi prospiceret , nihil horum illlam vexabat,
cum vero Ob patratum crimen destitui sit, malitia campum occupauit , & tragoediis digna effecit, malorumque congerium protulit. Sic ille. N qu vero sola spiritualia bona peccatori desunt, sed ipsa etiam temptaralia bona tanquam indigno Domino abesse volunt, & rccedere a peccatore, quasi nolit, apud iniquum Dominum amplius A commorari, quod non utcumque nob soliendit loeus ille apud Osaam e. a. ubi mea L. impia gens decem trobrium,quae a Deo de- utim secerat, se loquitur. Vadam Iosi amatores, qui dant mihi lanam meam . se linum meum. Quibus in lanis , ac stultis verbis Deus se, spondet: Et hae n citiis , quia Sur.n ῖ
ego dedi sitim ttim , is minum . is oleum.
ia re o es. O .ddi tib aho lanam meam. 3 ct linum metim , qua operisίiant ignominiis Atii. Vbi aduertendum maxime est, verbum illud, ita cibo . nam vel bum Hc-bracum pro quo vulnatus transtulit liberabo proprie significat cum ea tollimus,
quae contra sas ab alio tenebantur , ut G nos; i. lacob cui merces magnorum la- Gen. 3r. botum a Laban nulla reddebatur ait: Tu - num. 9.
fris. Et Exod. 3 .dieitur. voLabitu AEgnses, Mosa. quibus in locis pro rtilis, S spes ablati. vii κι m.τὰ in Hebraeo hoc ipsit ira verbum quod hic habetur , ex quo cernitur posto tori loco Hebraeos non aliena , sed sua suscepisse, quae iniuste retinebant AEgypt ij, di ad
I Iebraeos pro labore manuum suarum iure pertinebant. Vnde Sapientiatio. dici tui : Reddit D ni Ash , mercedem Iabo- Sag. Ie. ram mo=um. Qita de re videndus E θ δε- num. II., nisu in Antheraro ut alios omittamus. Et hae e sane suit ratio , cur eleganter , proprie ,& doctrinaliter reddiderit hoc in loco Hissen. Liberabo lanam mea iv,quod cn1m inique ab iniquis , A. intulle ab in-i:istis , at peccatoribus bonum possidetur, videtur lx di, affligi,& vel uti carcere conclusum lcneri, & ideo cum aufertui, S a manibus iniquotum extrahittit, merito dicitur liberari 'Haec etiam suit ratio cur paci iras i - F m. s. qucns de creatris , quia impiis homini- rium. M. bus quasi inuitae in hoc mundo seruiunt dixerit: Mi 'o uera liberablatir αserti edire torrept χἱ is inerratem MD-rtim D i, ut scilicet iam amplius cicatu mnon minit rei per violentiam hominibus
impiis, sed libenter de sensat Sanctis , &iustis. quamuis enim in 'caelis habitatuti sint beati, tamen pars munda inferior etiam ad ipsos pertinci, propter quos creata cta Nax igit ut liberabitur a seruitute,
503쪽
ut diate, qua impiis eoacta seruire cogeba- Atur , ut tara , d exculto iam iligo libere, ae libenter obsequio Sanctoium V cluti parata sit. Ex quibus iam constat quia voluerit Delis quando per Oi eam dixit: Lib. bo
tiuntur seruitutem, dum apud impios homi ues detinentur , .i qua quidciti libera tui cum ab iisdem iuile auseruntur, a quibus cum ipsa gratia, si pollent, rece- Bdorent, 3 quia nequeunt, pcrgrauantur.
Videtiau, in hanc sentent iam ανγ AA
ba Lamech patiis Noe qui in ortu silii sui
illia, diluuium vocans, diluuium enim magno vndarum impetu sciuicias, sceler .rorumque nequitia: finem imponens, & Cterram quasi de talia tam malitia hominum , multaque labe pollutam, puris- cauit, inhabitantium vitii ς dudum impuratam ipsos homines per supplicium per quietem adduxit. Sic ille, apud quPm des allatam vides terram quae peccatoribus fructus, ac frumenta mini: rauerat, quae enim coaeha eisdem seruierat , delassam, Z defatigati necessum crat. I x quibus iam aperte constat, cur Deus cumulat i in sine non concesserit Israelitis ea, auet Locin loco praedicuntur , peccatis namque D suis obicem pdsuerant, diuinae liberalitati& beneficentiae, etenim si iniquitates c illata nobi ς bona , & polieti a iure auseruiit, quid mirum si ne tandem conserantur, impediani3Ncque etiam mirari possumus ii inimici I saclitatum no suelint sacti imme-biles Vtias Lit des donec illi pertransirent, imo contra eos insurrexerint quod totum oppositum vidctur praesciui prophetiae,&praedictioni: nam peccatum ex se imbecillum, de imbelle est, ac proinde a nullo Elimcndum , tantumque abest, ut peccatores caeteris homini biis,ac creaturis possint esse timori quinimo creaturae aduc sus ipsosmet peccatores insurgunt, eonque nihili facientes despiciunt. Videre hoc eis in primo Patente ad qucm Deus adduxit uniuersa animantia , ut orbis ille Monarcha eis veluti seruis nomina imponerct, quibus quando sellet, vocalet,
constitutoque omnium animantium Do milio Adamo , ut ad nutum parebant an
tu peccatum, at vero post peccatum contra ipsum, dominium minime iam agno scen/o rebellarunt, cuius rei ratronum
1eddit Cho s. in Psa5M. 3. dicens , quod homo peccando alium sibi vultum linxerit, luem belluae non agnouerint. duem admodum , inquit , canis , qui in domo cli, ei seruit, qui eum alit, sed cum repente videtit vultu fuligine atrato, vel personato, aggreditur tanquam alit num , dc cogitat eum dilacerate , ita Adam quandiu purum seriouit vultum factum ad imaginem Dei, belliae ei tanquam seruae parebant , quailao autem vultum Adauit inobedientia , non agi ostentes Dominum , tanquam alienum odio habebant. Sic ille cilcndit, quomodo miser peccator , neque etiam irrationab libus creaturis sit teriori, quandoquidem contra ipse ni insurgunt, ci-que bellum . inserunt , qui imaginum Dei per peccatum in se reddit du t-m cara , cum supernaturalein formam g:atiae amittit. Hoc iplum etiam cernere est in D: nielo, cui e contrario, quia iustus crat, iacuictus, sanielici leones pepercerunt, &veluti supremo Domino Iuuerentiam exhibentes attingere minime ausi sunt,res dit autem ipsemet Propheta Regem allo luciis huius rei rationem, cum dixit,
plicta, qui praeceptum Dei sibi impotiatum violauerat. Ipsa namque animantia, quae virtuti, ac iustitia obsequuntur, impietati, S nequitia bellum inscrunt, cib-1cquium tollunt, dominium refragantur: Vtrumque vcro euentum sic prosequitur citatus CGI U. Iim Daniel, o Lori, agnouerant Deminum. Pecratiis P ιν leta se eum Leo in morte Uecit , ct nen a ρ- ιιδε : si P, e lesiam αἱ aegra. ut Dan es necim hone isset Inuenis Pse our Iosiam. En tanquam atiotim inuas : Demiatij mentistis es, is semus ne tisi Di mia iam.
Mirabitur quis arguendi libertatem, di obiurgandi licentiam Arariae Sacer-d Ctis,qui Oaiae Regi thus ad Olcre volenti supcr altare thymiamatis , dixit: Non srtii se OrAti mi adolem ine Utim Domino. sed sat Mettim. Ioe efflorum Aa ron , qui conset, ars sint ad Lutasse, o rim ni tiratam,
504쪽
solii ira ausum fuisse libere arguere , sed
Oriam & non Regem, veluti in contem pium , & regiae dignitatis oblitum appellasse , deinde illi in fronte exortum sui si se lepram, ne duinceps agnosceretur 9 ex ex faeie, sed vili ,3c leprosus d spiceretur ab omnibus, & alio veluti vultu transmutatus uniuersis esset contemptui,quod expendens Cho DLhoma. . do sis ID;ὰ,υiest Dominum, sic ait. Vide libertatem, vide mentem scruire nesciam , vide lin- Bguam caelos attingentem,vide libertatem - incoeret bilem, vide hominis corpus, di Anet ii mentem. Vidilli Regem , nec vi disti diadema 3 ne i qeris mihi esse Reuem ubi est legum transgresso, non licet tibi Rex ad Iere inelntum, traia cendis septa tua , quaeris tibi non concessa, nec quicqv.im potuit Sacerdos , nam 5accia Otis tantum est arguere , liberamque praestare admonitione , non moucIc arma , non clypeos xliin pare , non vibrare lanceam , ncc arcum tendere, nec iacula Cmittere, sed tantum arguere , ac liberam praestare admonitionem : Contiatio se tite
Is ra in fronte issim, ubicumqtie eis impudentia, illie est ultio, essior uit lepra non in alio loco, quam in fronte, ut facies praese ferret vibili iam , ut ianquam in c lumna liteiae essent impressae. sie ille, si vero rati Oratim inquiras cur tam libera voce ipsum Regem arguere ausus sit sacerdos , cam vi detur reddere lacer i xt
cum praemisit dici. cap. loquens ac O ia. supra Cum roboratim es latuis or eodi estis D m. Ic. in iure tum semm . ct negi is dominum Deum suum . ivx is i l re tam De talis,l e mltila iacensum stiter altare T mlamatis. Is igitur, qui Dominum suum despcetcrat peccando, legemque eius soluendo a sacerdote iure despicitur eun-Aem obiurgando, & increpando , ncqueeni in homines venerantur , imo neque
caeterae cieaturae rcuerentur peccatorum,
aut obsituant impium qui Deum imp. denter offendit dulinquendo. Videndus etiam cit in hanc sententiam p ibosi homil ad populum, ubi de Ionaminime obediente praecepto Domini, scd fugiente potius in Tharsis, 1 facie Domini,nauemque con censente , ut citius sugam arripcrct , ait insurrexisse in illum maris fiuitiis , & tempestiitcni , veluti in eum qui a diuina gratia exciderat, & eui bellum creaturae et i in inserte auderent, ut communi omnium Domino, quem laserat plongus Ionas, obsequeretur. Postquam nauigrum, inquit, ille ingrcssus est, nati in excitauit mare,ut discas, quod ubi peccatum, ibi procella, ubi inobedientia,
ibi fuctuatio, & quatiebatur quidem Niniuitatum ciuitas propter peccata, quatiebatur aut cm nauigium propter riOphetae mobedienti.im. Illi igitur Ionam quidem in mare deiecerunt, & stetit na-iragium,S c. Clarius hoc habet ide , CIV fμ. ranu. d. Iona P, Whera ad rem se. I. ubi ait. Turbant ut maria, ρuctus eleuantur, & sicut fidele mancipium, cum seruum fuga lapsum, nonnullas etiam communi Domino pretiosis ablatis, omni animositate centra eius retentores insuit, nec ante derelinquit , nisi cum prinsentauctit Domino , sic , de mare conseruum agnitum,ut sibi traderetur,exposcit. Tantum C r Uos. quibus vel bis piobe ostendit quomodo craturae velint vindictam , ac panas sumere dc impio peccatore , in ipsumque punicndum insurgam, qui in comi rimem omnium Dominum,
peccando insurgit, S: debitam illi subiectionem delinquendo abnegat: Ipse autem cssensus Dominus derelinquens hominem in manu consili j sui, poli delimi mercaturis suis iustitiae Diuinae ministris torqvcndum committit,& pcrsequerdum permittit quod videtur dixi de Terri. s. de rat; in . e. . rubi de Adamo praeceptum Domini transgrediente, ait. Exinde nomo terrae datus de ab oculis Dei eiectu; Deile usurpati ab impatientia rixpit,&c Desertus proindc homo a Dco,& traditus inimicis creaturis ab iisdem iuste punitur. Vnde 1; tmanui ad illa verba a Deo dicta ad Moysen. Viade sedeati I Ios&- Exed. 32.
Im ttis s. ait. Cum sancte vivi mus, domi- λ tim. I. ni sumus, cum vero p cccamus, nostri stria naus , & a Domino alienamur, & obiicimur, incipit ex peccato esse vel potius dici populus Mors, hoe est hominum, maximum peticulum homini , doni tibi ip si
reliquituri uibus in vcrbis pra dictus auctor innuit in quatito per culo sit colastitutus miser peccator, lutim creaturae Omnes velut honesti aggrediuntur , dc circumiicniunt, proindeque nuti bi pucca
tori silendum , quem undique a luet sari icircumstant tamquam communem hostem. Aduertit autem Osia si Dominum dixi se Moysi, potentiis sui Ius iciu .quia iam pcr peccatum non erat populus Dei ad bene seia illius recipi. nda . v l possidenda; hoc malum, inquit, peccatum aD scire solat, ut peccator non si Dri ad
505쪽
beneficia , si tamen eius ad supplicium. duret initum igitur si Deus ea beneficia , quae populo lsraelitico promisit non
contulcrit cumulatissime , quando , Scipi e populus tot beneficiis cumulatus , &tot miraculis in libertatem assertus Deo ingratus per suam impudentiam extitit,ipturiaque toties per si immani iniuriam ita itauit, & offendit. du;d mirum insuper . quod Amalech in Hebraeos insurrexerit, quos peccatorcs agnouerat, quan-d o contra miserum pDccatorem, etiam
A latenus posse occultari, & reticeri, quod prima miseria est pinnariae dignitatis , Scobseruatuhi cst a C priam etiam in Ecclesiasticis dignitatibus, Epist.2.ad Core
cerdotio , ubi ait: Novpossunt Episcosorum vitia dissimulari,sed vellarua,atque exigua confestim manifesta fiunt, quanto is
Athleta tam sper dum domi f. continet.
cum nemiue mantu conferens imbecillitatem, infirmitatemque suam occultare aliis petes . ubi vero via ato eorpere in arenam
ea, quae tensu, & intellectu carent, veluti B decertaturin desecenderit, tum fartia appa arm ua insurgunt, ipse vero miser pecca- ret, quid Esse posse. Eadem ratione, qui priator delinquendo contra omnipotentem Dominum , qui fortitudo , de robur suorum dicitur, imbecillus, ta timidus omnino redditur, quae suit causa cur Cain post patratum scelus urbem aedificare curaue rit , eamque maxima solicitudine vallauerit, quando nullus adhuc extabat, qui cum aggrederetur, timebat enim nequam ille homo , ne uniuersa animantia, in aplum irruercnt,nevc sanguis,qui de terrauatam hanc, inqui amittam vitiunt homines: MPm rur m G m in me iis prodierint solitud nem EZamsicut veste exuere, Ac per externo aluenti infeste motus suos animose Au uunos exhibere cogittiι ic Chrycquem videtur exponere Seneca lib. I. de clementia, ap. R. ubi ait.: Haec magnitudinis tertinus cli:no polle fieri m in rc tu,
sed cum Diis tibi alloquitur cirim Nero -
. nem Impeiatorem communis ista neces clamabat contra ipsum , terram etiam C sitas est, nam illos quoque caeluin alliga commoueret in illum. Vnde iam patet cur ille perpetuo a itaretur pauore , &tremore,nam sicut dixit in Psal. . Vitium etiamsi secum habeat uniuersum Ibem terrarum , cst omnium maximὁ
imbecillum , virtus autem etsi sola siti est Omnium potentistinia. Haec proinde suit ratio cur mimici Israelitici populi non iam , ut lapides omnino immobiles praestiterint, scd potitis armati obviam processerint, & stragem aliquando ediderint tos tenet, nec magis illis descendere datum est, quam tibi, Litigio tuo aflixus es, nostros motus paucis sentiunὶ , quibus in verbis ostendit quomodo principum virorum desectus noti statim fiant, ex co, quod superiori praesidear loco,omnibusqueaeonspiciendi Proponantur,quod videtur etiam inculcrae Christus Dominus cum discipulis suis dixit: Non potest Mast. s.cἰ vitas ab ectas seupra moutem id sita, conspiciuntur eni in vel 4ni 00Da abuondita, in agminibus Israeliticis,quia scilicet vi- D cum in supremo loco exhibentur. Itdcram eum peccatis obnoxium Porulum idco Isideri lib. siummo no . eapit.& proinde imbecillum, quem potius aggredi, profligare , & expugnare possent, nisi misericorς Deus promissa potius respiceret inta, quam iniqui populi peccata
Principum defectus noIioressiunt, ' autem maxime versantur in timore , se terrore amittendae Hgmtato.
ILlud hoe in loco tae maxime os riannotandum , quoa tremor , ac timo rprincipum Edon , & robustorum Moab in sacro textu veluti digito notatur, quasi velit Movως hoe nobis inculcatoni principain scilicet ad maiorum desectus nulis. in hoc sensu dixit , sepὸ , quod minoribus ignoscitur , maioribus imputatur ; ignoscitur siqiridem , quia non tam facile apparet in minoribus, imputatur autem maioribus , quia statim omnibus ininotescit, unde etiam diuoata sauris
Omne animi viatium tanto congccctius
C imm habet quanto maior, qui seccari habetur.
Aliam huius rei rationem ex superiori loco deductam proponit Plutarch. cum ait : Quemadmodum maiori solent esse dedecori notae in facie, quam in reliqlio corpore, sic ctiam minima quaeqite Principum errata notantur. Haee ;gitur sui eratio, cur timor, ac ticinor statim notentur in Principibus ac robustis,silia.& n
tae in facie Reipublicae, quae princeps, m
506쪽
Rex est, Aetle subnotantur , & ciuitas in Arnonte polita latere nequit, & athleta in foro excitus quos vultibus occultaret desectus , omnibus conspiciemios pro
sed quid in eis timor,ae mctus statim proponitur Quia supremam quamlibet
dignitatem timor statim coinitatur,quod Lecte proicquitur D Cy Haures,uisi. 2 ad Cornelium Papam. ubi ait. Nuc interest, unde Episcopo, aut terror, aut periculum' veniat, qui tcrroribus, Se periculis vinitobnoxius , A tamen fit de iplis terrori - 2bu, , dc periculis gloriosior. Hine est quod Christus Dominus, sicut recte obseruauit CD sologus antequam reginim discipulis polliceretur , α luprcmam Ecclesia suae dignitatem, illos praeuenit di-Ltic. I L. condo : Notite timere pussiis grex . quianum. 32. complacuit Patri vcstro dare vobis regnum. Est enim quid necessarium regnaturis timor, & tremor. Prosequitur hoc argumentum Auctor operis impersecti in Matthiomil. 2. ubi ponderat, timorem,&turbationem Herodis audito noui Regis i3 ait. L. Iudaeorum ortu , Audiens Herodes . ait num. I. Matth. Rex turbatus est. Semper grandis potestas , ait ille , maiori timori subiecta est , sicut cacumen arborum in excelso politarum , etiamsi leuis aura fauerit, mouetur; sie ad sublimes homines in culmine dignitatum existentes, etiam leuis nuntii fama eonturbat, humiles autem sicut in convalle plerunque in tranquillitate consistunt. Similia habet homil. 3 o. ubi ait : Paupertas semper lecura est, summa autem potestas sine timore peri- culi nunquam est.
Hinc est quod Deus in iis,quos sibi assumpsit ad gubernationem populi sui maxime expellendam curauit timoris notam ; etenim quando Deus iussit Samu lem ad ungendum Saulem , Samuel dixit . Reg. P. ad Salii. Dic puero ut anteeedat nos, σνum. IT. transeat: tu autem subsiste pausister ut in ieem tibi verbum Domini. Si vero quaeras cur non illi indicauerit verbum Domini de regno cui praeficiendus erat coram puero , caeterisque qui sorte aderant,
praesertim quia paulo post , ductis sortibus hoc futurum erat notum omnibus Respondet ibi Abutens q. II. Quia cum inueniretur in sorte, quod crat Rex, sorte expallesceret , & non demonstraret animum regalem.Ne vero huiusmodi desectus palloris, aut timoris conspiceretur in eo, quem sibi Deus elegerat, ideo dic- Sume cum per anniuitiationem Prophetae , qui illi secreto , & seorsin praedix everbum Domini, ut po tea deductis sortibus , minime audito sibi commisto regno, turbaretur.
Hinc ctiam eth quod David, quem sibi
Dominus elegcrat, expers omnis prorsus timoris uobis propo itur, cum dc ursum, S leonem interficit, & carneam turrim
impavidus aggrediturus autzm proximus regno etiamsi pauidus videatur fugis te Ξfacie Saulis,quando prosectus est in Maipha ad Regem Moab, cuius in tutelam. ac fidem, parentes suos permisit. Atineat.
inquit, oro, pater meus, ct mater mea vobiscrιm, donec scia quid faciat mihἱ Deus Et statim additur David Propheta: Gadmonitu fugam iterum contendisse. Noli, inquit, hic manere , procibene , ct vade. Via non vulgalis insurgit dubitatio, nam
si Dauid non fatis tutam sibi Regis fidem
putabat,cur apud eum suos permittit parentes immorati, quin mortis periculo
subducat, si autum Regis probat fidem, cur apud eum simul cum suis non rema- net, imo libi fuga putat esse consulendum 3 Alias huius rei causas, alij afferunt,
in rem vero nostram apte Hugo Victoris. Dions Carthus dicunt: Iubetur abire, ut persecutionem sustineat, & ut in terra sua idest, Iuda, laboribus exerceatur, eo que perserendo assuescat minime commoueri, aut perturbari. Poterat tuto m-
. uid immorari apud Regem Moab , qui adeo munificum eius se praebuit in pare tes,teste Iosepho lib. 6.antiquit. licet aliter apud Lyranum, sed inepte, Rabi Salo-ὶ mon opinetur , attamen a Deo praeoptatus in regem debuit praeexerci. r . plurima
aduersa sustinendo , ne postea qualibet
aura commoueretur. Vnde & postea Mi-phiboseth, dixit eidem David : Tu autem L. Reg. Domine mi Rex laut Angelus Dei es,qui- I6. n. s. bus in verbis constantiam, & rectitiidinem in moderandis affectibus praedicauit in Dauide, sicut eum locum interpretatur Abulens . 24. in capit. IT. eiusdem libri.
Hinc etiam est quod Dauid filio suo
Salomoni, quem diuinitus nouerat a Deo constitutum sibi successorem totius populi Dei ipse moriturus ante omnia commendauit sortitudinem , & constantiam,
ne qualibet aura timoris moueretur. Ego. 3. Reg. I, inquit, ingredier viam Universa terra;on- nu n. a.
fortare .'ecto vis, quae verba sic ad nostrum argumentum explicat A L ibi q. 3. Acci: et constantiam, & sortitudinem,&non sis sicut pueri, qui propter metum passionum
507쪽
passioniim habent maximam mobilitatem in opere,& proposito sed esto vir, id est maturus sicut vir,ut propositum tuum de bono constans sit,& non traharis indiuersa per pastiones. Sie igitur solet Deus
. oecurrere iis,quos eligit, ne tam et to p ueant, sicut solent Principes huius taeuli, inllar quorum nobis proponuntur timore percussa, & tremore concussi Principes Edon, & robusti Moab.
Irruat super eos formido , s pavor in magnitudine Nam. t
brachidi tui olant immobiles quasi lapis, donec
pertranseat populus tuus Domine donec pertransteat populin tuus icte,
Vxta ea , quae propheta Moyses dixerat , modo describit qualisnam suturus esset timor ille , quem
praedixerat, nam verbum,. M i uat. significat, irruet, &verbum , fant, idem est , ae fiunt. Vnde oleaster legit: Iretiet super eos . oc Permagnitudinem igitur Aiuinae potentiae praesagit fore ut tanta sormido, intrinsecus, tantusque pavor extrinsccuti eas nationes Occupet, ut instar lapidum obriguiste,&stetisse immobiles videantur,nec magis sese ad arma eapelianda , ac transeunti populo resistendum mouere queat,
quam lapides natura stigidi , stupidi , aestabiles. Nullatenus uvio alicui mirum videri debet , si tam cito Moyses a praeterito icmp re eollocutus est superiori versu cum dixit: Periam eum in sori rudine tua,cte. Tune contuνιas; sum principes Ethn.modo iam de suturo optet,& loquatur dc inceps , & in sequenti versu de futuro dicat , Arreduces eos . oe. I requens namque temporum mutatio vile dolet in Canticis, in Prophetis, & in Psalmis, etenim Prophetae nune a praeterito ad sutu
rum sermonem conuertunt, nunc vero a
suturo ad praeteritum relabuntur , exemplum sit in Cantico Habat. 3.ubi de sui ro loquens ait: Dem at Austio veniet. θfunestis de monte Pharan.& statim de praeterito addit, spe is eatis gloria eim, iterumque ad suturum reuersus ait:DI doratas, ut lux erit, cernua in manibus eius, B ante faelem eius ibit mori . Θ egredieruν diabolus ante pedos eius. Mox vero per praeteritum loquitur a Stetit,ct mensus est terram. assexit, is dissoluit gentes.o e triti sunt montes saeculi. etiνtiati sunt eo tis mund7. oe. Rursus in futurum regreditur,S estans stiscitabis anti tuum. Hoeipsum videte est in Isai. cap. s. statim in Ista. s. principio,vbi per praeteriti temporis ver- num. I. ba vaticinatus,ait;Primo tempore algaeuiata es serra Zabulon Er nonusimo aggrava ra est via maris trans Ioiaanem , populus C qui ambulabar is tenebria vidis Ded -- gna. Huiusmodi vero praeteritis subiungens sutura ait. Latiabuntur Uoνam re,isc. Et mox ad praeteritu relapsus ait, Iugam oneris eius, is mirgam humeri eλου, o sceptrum exactoriου eius superasti, setis in die Madian. Paruulus nasus es nobis is μιλιιιtis es nobis. troesus es principarus eius stipodi htimerum eatis, , e. Iterumque revexisses ad suturum dicit. Vocabitur nome estis admirabilis. e. M l 'licabistiν eius Hum. Θ pacti no erit finis superstitim Da-D uid o super regnum eius sedebit. Et e. Q. IOAco. idem Propheta a praeterito inchoat vati, num. I. cinium dicens , Suete illuminare me salem.quia venit Iumen tutim, se gloria Domini super u orta est. Statimque redit ad
suturum. Ecce tenebra operient terram,
caligo popAles , super te autem orietur Dominus , o gloria estis in te via itur , se ambulabunt gentes . oe. Rursus agit verbis praeteriti temporis , Omnes isti eo gregati suns, venerunt tibi. Et explicans
508쪽
quomodo venerint subdit per futurum. A tum expectandum, dc aduenturos tantum Hlν tui de longὸ venient . filia tua do Prophetas spectare. Vt ergo certituditat re siurgent, tunc videbu. ues. c. nem, infallibilitatem, Sc propinquitatem Idemque loquendi modus frequenti ili- reru quas praedicit inculcet Moyses prinmus eli in Psalmis. teritis utitur in noitro Cantico , dc, ut Quod si quis tantis obscutitatibus in- Prophetiam esse oltcndat, futurum lcinuolutus in eam incideret cogitatiorem, pus ibi allu et ad loquendum. ut arbitraretur, aut Prophetam non latis Ieraatsuper eos formido, is patior,in ma- sibi constare , ut constat ex varietate lo- gnitud ne brachj tui In priori parte,nihil quendi ; aut de una , 8c eadem re sacrum notandum venit ab Hebraico, aut Graeco: vatem sermonem noli liabere. Illud ut c se in posteriori habetur Hebraice haec ener-tillimum statuendum erit , non casa, aut gra propter magnitudinem , & cleuatio- temere talem loquendi mutationem ac- B nem, qua brachium ad percutiendum se cidiisse ; sed diuitia Spiritus sancti proui- titer eleuas; etenim quo magis brachium dentia , qzii locutus est per Prophetas , & delirietur II , quis eleuat habentem gla- quo insp:rante , bc dictante locuti sunt dium : eo magis timet qui subiectamna sancti Dei homines. bet vulneri suscipiendo ceruicem, unde Deinde illud recolendum, nillil esse L .ses lib. 3. Carm. ode I. futuris contingentibus incertius , quae μ'aetu ensis eui super tantia nullam habent causam ad cisse,vel non es- Ccri iee pensset: non Sicula dapesse:praeteritis in vero hoc habere, ut certist Dutiem laborabunt saporem' simum sit, usque adeo , ut hoc solo Deus Non auium, citharci eantus priliari dicatur Sapient.S. infectuin,ut fa- Somnum reducent, se .ciat quod factum est,atque peractum. Igi- Chaldaica Paraphrasis habet; laruat supertur Spiritus sanctus, qui omni tempori C terror, oe timor a multitudi fortitu- praeest, & qui suaviter omnia disponit, & dinis tuae. Advertimus autem verba modi temporum differentiis, bc viculitudinibus imperativi praedictionem, Je Prophetiam gaudere nos nouit, sapienter non praesen- potius continere, quam imprecationem, tis, praeteriti, & suturi temporis termoni- quo pacto intelligenda sunt pleraquc lo-bus crudire , dc ad se nos trahere voluit. ca in Psalmis, ne vidcantur contraria esse Cum enim haec millio praetcriti cum fu- praecepto de diligendis inimicis, sicut re-turo incertam, de dubiam reddat oratio- ete notauit D. Augustib. I . desermone Donem ; consilium eius fuit, ut hac ratione mini in monte , eap. 3 s. seqq. Itemque infidelibus populis, imo a Iudaeis verba c. 2. λιι em libri, ubi versat hanc quae- sua celaret, ne margaritas ante porcos stionem, Vtrum liceat, & quatenus liceat proiicere videretur dc ne impij Reges, aut malum alicui precari, de virum hoc sit populi audientes quae sibi non placebant, D contrarium legi dilectionis, qua iubemur in Prophetas insurgerent, Sc necem illis inimicos diligere , ibique non vult con- machinarentur, & inserrent, vel sacros cedere D. August. proprie , Sc formaliter Prophetarum libros inurerent, ut intcr- fas esse malum allevi precari, nisi sorte Iere. 3ς. dum fecerunt, sicut patet Drem. 36. ad abusivὸ, Sc improprie,& veluti materiali- num. 23. quos restituendos, dc Iestitutos seruandos ter. Sic enim inter alia ait. Prbphetae au- . nouo opus ciliat miraculo. IIIluper,ut Pro- tem maxime solent futura imprecantis phetia ipsa inuoluta, ε perplexa l ectores figura praedicere , sicut etiam figura rcm- cogeret vaticiniorum omnium auctorem ' poris praeteriti,ea quae ventura orant saepe Deum adire , & ad illum humiles preces cccinerunt,3c in Psal. 68. Me August. cum PDI. 63. fundere, vel ad Ecclesiam confugere , Sc explicat illa verba : Fiat mensa eorum e mi illustres viros, Sc se doctiores pro co- ram ipsis in laqueum: Contienicter,inquit, rum adipiscendo intcllectu; qui sane in- E non optantis est, sed prophetantis, non Vigens est fructus. Et sane si Prophetae per- fiat, scd quia fiet ; hoc saepe commenda-petuis uteretur verbis praeteriti temporis, uimus,& in eminisse debetis, ne quod prae- non rem Propheticam, hoc est, suturam, saga mens in spiritu Dei dicit, malevole sed rerum gestarum historiana contexere imprecari vidcatur:fiet ergo neque potes hviderentur ; rursus, si vcrbis suturi tem- aliter fieri, nisi ut is a eueniant,&c.Videi potis semper agerent, earum Propheti, diis idem August. in Psilm. io 8. ad illa PT Iog. rum euentlina, & praedictionuna effectum verba : Constitu'si re eum percuterent, σnuaquam cogitarent homines suo tem - diabolus stet a dextris eiu/.pore euenturum, sed semper esse sibi exi- Vbi ait. In verbis quali mala optant is, intelli
509쪽
intelligamus praedicta prophetantis, NDeum tuita retribuentium subleu.ua, in eius aeternam legem incirie cernamus , Scin Pso . iv. statim in principio , exponens ea quae in illo Psalm. Dausia videtur imprecari inimicis suis ait: Quae videtur optare mimicis, non malevoluntlae votum est, ted enuntiatio I Inae illorum,
sicut in Evangelio , eluitaribus in quibus cum miracula secisset scilicet Christus neque credidissent et , non malevolentia optat qua dicit, sed quid ei immineat praedicit. His prorsus consentanea habet
D. Hieron.iu cap. I. Thron. in fine, ibi, Vindemia eos , sicut 'Din lem .etui me , icte. Sic enim habet. Luan O viri Sanctί deprecatorio modo contra hoster fios rogant,non v
to malitia 6edstiritu trophetia hoc, quod eis praseiunt futurum praedica t, circ. Vnde intelliges, quam immerito Ana- baptistae nolitorum temporum haeretici, ut videre est apud Sisyum Senen lib. 8. BAblioth. Ducta heresi s .in principio.o in obiectione s. Psalterium Dauidicum,neque a Dauide, neque ab aliquo Sancto viro diuinitus conditum esse dixerint, sed a barbato quodam, & inhumanae caedi ς, vitionis, ac sanguinis auido ; quippe qui ubique aduei sus hostes 1 vox atras imprecationcs, dc execratrones admittunt Psal, .num. 3. Vsunde frameam. conclude a Luersus eos . qui persequuntur me , fiant via illarum tenebra , is tafricum. veniat mors
super i se . o de beendant in infernum viventes. Lt Psalm. S x. n. I o. Fac aea sicut Madian, o Sisara, cte. Quibus indignationibus , atque maledictronibus omne, pene Psalmi lunt pleni: cui calumniae nullus omnino locus patet, cum praedictioncs sint, dc prophetica vaticinia malum,quod par hominum meritis venturum es h multo ante diuinantia. Vult autem Deus sutura mala praedici, ut cum postea sic incnerint, sciant homines non se calu id, aut sortuna, sed ccaa
Dei punientis deliberatione, & consilio Perpeti. Neque vero nobis placere potest ca solutio , quam quis vid bibexe posset
desumptam ex Maldonato e. .Mart. n. 2I.
ubi admittit in lege veteri licitum suisse
odium inimicorum, in cuius confirmati nem adducit D. Hieron. s.ad Gerant imis Myuogamia, Etit mium , TheophFlact.& alios, quos ibi refert; quae opinio fuit etiam seraphini Cumerim. Etenim si vera citet doctrina haec , ex ea quis posset dicere olim dictas imprecationes suisse. licitas, quando , & odium inimicorum
A licitum erat. Caeterum existimo nullatenus suisse in lege vetcri licitii talc odium, nam praeceptum de diluet: one inimicorum naturale est, de proinde semper illo
tenebantur homines uiam cos diligere, ncque enim in lege noua addita sunt praecepta naturalia , sed 1 Olum supernaturalia fidei, de Sacranientorum , ut Theologi docent eum D Tiam. I. 2 q. IOS. an. 2.
Et praeceptum naturale cis illud: od tibi non via fieri alteri ne facito. Tobia 4. o Matth. I .Omnia quaecumque vultis ut sa-B ciant vobis homines, & vos facite illis.Si ergo omnis homo rationabiliter vult polliniuriam a se illatam non libi rependi malum , imo appetit sibi in necesiitate abomia: bus subueniri, cur poterit odiise , &persequi, malaque imprecari ci , a quo laesus est Vnde Plato lumine naturali duehus Lb. 28. dialog. docuit nulli faciendum esse malum,etiamsi ab illo iniuria sit assectus. Et D. CLI J62. homil. 1 3. in Matth. cf. . ait. Si iustum fuisset inimicos odisse, C Deus te inimicum ex gentibus nunquam in suam suscepisset dilectionem.
Et ut clatius innotescat haeret te tum error, aduertendum est, non esse omnino illicitum aliquando mala imprecari, nam ut patet cx D. Them. 2.2. q. 2I. art.6. Ad . Imprecationes, quae in sacra Script uia inueniuntur triplicitur possimi intelligi, uno modo , per modum praenuntiationis, non per modum optationis, ut sit sensus, conueItantur ecccatores in insemure, id-
D Alio modo per modum optatiui,ut tamen desiderium optantis non i c teratur ad poenam hominum, sed ad iustitiam punientis, secundum illud: Larabistir sustincum viderit vindictam, quia nec irae Deus punsens ia attiν in peia tioue impiorum . ut dicitur Sap. r. sed in sua iustitia: L,ia iustur Demista f. o ta Istias dilexit. Tertio, ut desidcrium reseratur ad remotionem culpae , non ad ipsam ponam, ut scilieet peccata dcitruantur, & homines remaneant, dc poste r. 8 3 iatri S ad I. E docet imprecationes, quibus Rcquenter utitur Scriptura aduertus iniquos, quadrifariam intelligi post e,vel enim hoc fa cit futura praedicendo, sicut ait A; gust. G-cto A. de spm. Dom. in monte, & in hoc nullum prorsus peccatum est. Vel etiam ut significet temporalia quaedam mala, &supplicia Deum malis infligere ut corrigantur ,& res piscant. Vel ut postuletur
malos poenis,& suppliciis vexati quo pos-
510쪽
snt prauos suos mores corrigere.Vel p - .stremo ut doceatur conformandam esse
voluntatem nostraln ad voluntatem , iustitiam , & prouidentiam diuinam super damnatione impiorum , eorum praeter tim,qui in peccatis suis usque ad mortem
Sie igitur imprecationes non opponuntur praecepto diligendi proximum , α ad aliquem iliorum modorum reuocandae sunt, nam Iosue vir perfectus,Deoque pro ratus dixit euidam, qui contra praeceptum Dei aliquid tulerat de anathemate, latque iram Dei contra Israel prouocaue- Iolao τ. rat: nisi turbatii nos,exsu er re Dom7nus ritim. 11. in dis hac. Et Paulus do periti ars, in Gaias. s. Ecelsa d icit: Urinam abscindant1ιν qui vos
num. II. contrariant. Vterque vero,& Iosue,& palmius non imprecabatur malum sub ratione
mali; sed sub ratione boni. Qua de re videndus est idem D. Thom. 2.2. q. Tc. art. I. In corpore , quem ibi sequitur Caietan. Soto de Auitia,Θ iura lib. . q. 2.artic. I.
Potest autem malum,quod alteri opta- itur dupliciter induere rationem boni, quando scilicet optatur, & imprecatur inutilitatem, & prosectum eius, cui imprecatur, vel corum, quibus nocumento erat,
vel esse poterat.Vel secundo quado optatur in ordine ad gloriam Dei. primo modo optat aliquis peccatorem pati aliquam zegritudinem. l. impedimentum vi ipse melior fiat , aut saltem ab aliorum nocumento cesset, sicut ait
risis Augialitati, in sermonam de Sanictis issem. I. ubi expendens vindictam, quam Apoe.ς sancti in patria postulant, ait. Paetinemindictam do inimisis disehu, modis,o Lee semper causa rharis.ιtis , it scilicet qui ad
iaritum orat, ut peccatum , iniqalam euatur. sic ille.
Imperiti proinde haeretici oecasonem
nacti sunt calumniandi sacras scripturas ex imprecationibus , quae recte iuste fiunt, quia solas voces attendunt, & rem accuratius non expendunt , quod illis errandi occasio et , & pelta scandali. Hae eigit ut locutio nostri textus: Irruat super
eos formido is patior. Quanquam post et
imprecatio dici, & a calumnia vindieari, iuxta ea , quae diximus: continet tamen prophetiam, & praedestinationem, ut ad
Formido, se patιον. Iure quis interrogare poterit, fuerέt-ne timor iste naturalis, an vero supernaturalis ; duplicem enim agnoscit terrorem Abia in c.2.Doe q.48. ubi supernaturalem asserit timorem illum , qui habitatores Ierielio perterruir. Duas vero conditiones allis at timoris supernaturalis, idest, a Deo immissi nee enim non timorem intelligit ordinis supernaturalis) una est vi a Deo ille mittatur, altera ut admodum durus sit,animosque penitus enervet: non est autem ambigendum quod aliquis terror supemat ratis detur , quemadmodum enim corporum aegritu/ines, membrorumque debit i tati nes hominibus quandoque immittit Dominus : ita & animorum perturbationes, metus nimirum, & angores, nam dicitur : Dabo patiorem in eoiatam eorum Leukςe di Regionibus Ao istim . terrebis eos finitus I. s. n.3
foly volantis , ct ita fugient quas gla
apud Centiles fuit qui vocabatur panicus terroride quo Id. r.poLarus,is Id. . de rami irari dialos. II. Si vetia inquiras quomodo eiusmogiterrorem Deus immittat 3 Dicimus id dipliciter fieri posse : nimirum si malum, quodpiam impendens obiiciat hominum mentibus , quod magnum si, quu/que a magnis viribus inseratur , & e contrario summam, ad malo huic obsistendun1,imbecillitatem iis, qui Himere dctant,osten-Aat: hinc enim existit singuinis ad cor fuga , in vultu pallor , in corporis membris tremor, in animo conflij ad resistendum inopia, & abiectio. Secundo, si absque eiusmodi mali, vel imbecillitatis cognitione, ac prospectu sanguinem isto modo ab exterioribus coi- roris ad interiores part propelleret, illotque pallores , ae tremores excitaret.