장음표시 사용
61쪽
Iux la Demheto,qua verba se explicat A se sust. Isb. de vera. Domin sem. 8. Luando
tenebra.non in Domino,quando tamen lux,
non In vobis, sed in Domino , & sse se ipso
testatur I GHnth. is .Gra iis D. sum M. quod sim, abundiantim ilias omnibus laboratis,non om aurem,sed gratia Dei mecum,
quibus smilia apud Paulum passim reperies. Vnde ego eorum sententiam libenter amplector cum Baran. tem. I. AMRH.
qui negant Apostolum paulum ob Sergium Paulum conuersum , ab eodem se fuisse vocatum, quod minime redolet humilitatem Pauli , qui talem victoriam Deo potius, quam sibi aseliberet, nee in titulo,nomine scilicet suo erigeret,qui seminimum Apostolorum, abortivum, &indignum vocari Apostolum praedicabat,
qua de te videndus August. homil. II. ex Isb. Io. -II. cum ait: Saulus d posta tunica meleris pereati pannos . radibus sanguis .aecepit Onscam Lumliciatis.-M-
νει de Muti Pau 3.ubi August.tangit frequentem apud ipsum allegoriam , quod Pauluq signiscet minimum, is irae . g. in
I. Canon Ioan. ait Paulum euasisse modicum, vel minimum,ut esset inter Apollo-los tanqua fimbria vestimenti, sed quam tetigerit Ecclesia gentilium , veluti fluxum patiens, de sanata sit , minimus itaque Apostolorum, se minime praedicauit magnu in conuersone Proeontulis, quod opus totum Deci seiret debere referri, scut assolet sancta anima, ut prosequitur Be M. serm. Ag. in Cant. ad illa verba: Da ctus meis mihi,Θ ego AN, quod Ber- nardus appellauit insolens verbum , ego assi ipsum tamen emolliens ait: nti mihi. γ a b rirnm , HI serium est . ego isti. quia non sum ingrata ; ille mihi gratiam ex gratia i ego avr 'um, pro prasia ; Ego mea literationJ, Io EI in Lexori. Se deinde ait: Meritia φνoinde habera cares: hab ea. data neu ris ι seita Ercle a. es nee merita e prasum limo , nee prasti tis ab ti meritis Aes. Halet unde praesumat , sea non m rha. Habet merita. seu ad pH---- . nen ad prasumendtim : id sis non prasumera, nonne promereri est toeo prasumst securim , quo non prasum f.
Des maria quidquid meritis κ putas, ire. Quibuς habet similia opis . Ita. 1. de
aliud, quam Dei netatis . cte. Videndus item pro hoc argumento Theoph In r. II.
Liae. ubi expendit Pharisaeiun sua bona
A iactantem, fuisse condemnatum , non sic uero Iobum, dum proprias praegicat virtutes.Sed sorte mirabitur aliquis quom do pharisaeus cum pauca verba sine laudis protulerit, condemnatur , Iob vero eum plurima suderit,coetonatur 3 eo, scilicet, quod Pharisaeus dicebat criminando alios , nulla ratione cogente , Iob vero, urgentibus eum amicis, & pressuris prementibus , coactus est proprias virtutes referre, ad Dei gloriam, ne homines desisterent a prosectu virtutis B Videndus hac de re Avo. sem 2. δε- . o. ubi expendit illud Psalmistie: prehendiso disciplinam. Apprehendite.
inquit, ἐν exultate , sed crim timora . ut semper L mitis tenearis qtiod aecepistis ue quando is eat ν Do--s, itique superbis. Hi quod haben tribu tibin, non AD, a quo habent, gratias agentibuου. Ne quando hasta tir Domiam , is perentis de via sitia. nrtii i d se ne quando irascatur Domiam is non veniatis ad viam iustam' numquid ni qtiando basiatuν DominVs,t, C non vos perdueat ad viam iustam,aut non vos admistae ad viam iustam I sed . is inerratis do ita iusta . non in longam . τιἱ
gento intiores iciendam de stia abundantiis,quam tamen acceperat, extostera se coepi se . Deminum autem msseHeoiasm , ut doleret stimuitatem . quia iderat abstu
mea votat terra sine aqua tibi. Hoc igi tur recte agnoscentes sancti cum Moyse, Deum sortiti inem suam saxentur dicentes, sinistiuo mea, ne Dominus irascatur,& pereant, qui solo Deo adiuuarte ecf-sssunt. Solet enim Deus iustitiam suam
62쪽
exerere in eos, qui bona omnia in Deum non reserunt, a quo , codem largiciate, hauserunt. Testatur hoc sacer textus, ubi maledicturus Iacob primogenito filio suo Ruben , ab eius commendatione exorditur: Gen. 46. Ruseu pr me ni m metis, tu δεν Irtido Rum. 3. mea riον in donis. ὰν in imperio. Cuius rei tationem reddens Origenes homil. . In Genes ait:Quod in ini hi laudia ei ali usum; Θων ad. er eis.ἀceκι tu θνtirudo mea. or. Id reost. me grauius notetiar In re mise . qui cum patris Gram esse Abuisset. ei tamen istierantiam non seruauit. FrD. Ises ad eundem locum : Prim. inquat , priuilegia a nartio emensa dixi .
moians aecusarianem malis in eisi,mid/Γ-eet quia vel a Deo vel a rasura accepta benefissa meliorem pri alijs ipsum reddered stiissent. nec reduiderunt.
Est in hane sententiam optimus locus apud D.GI .ho Li .in Acta Aponia. ubi ponderat Spiritum sanctum prius in specie columbae descendisse, deinde vero Dama. I. in speete ignis r Cur ira sideliset ' inquit num. 32. Chrysost i pra se ferabant mansuetudῖ-AE'. 2. nem. A e meis otiam υἱ-2cta seueritatem: num. 3. tempestitie sane commonefecit itidiost, ramenim iam oportebat erata concedere. aeque abire , plurisa opus erat mansuetudine: rursum potiruam ad ii sumus donum, iam inBa disj. Θ examisationis tempus. Memores igitur viri sancti Deum pro acceptis beneficiis gratiarum actionem & reco*ritionem,ueluti eorumdem solutionem a nobis expectare , id precibus maxime curant, scilicet, diuinam lat-gitatem , 8c beneficentiam eommendare, totumque acceptum in Dei gloriam reserte , sibἔque nihil attribuere , quod &Morses facit,ac docet eum est, Fortitudo mea, oc
Verm dux princeps , ac praesus, suorum or bona, ct mala velut propria ducere debet; com- lmunIa vero bona gratus animus propria ducit.
CVm Moysen adeo sui oblitum, & pro
suis solicitum ubique videamus, non abs re illud notandum occurrit,quod Obseruauit Carthusanus Moysen , scilicet de liberatione sui populi velut de proprio,sbόque tantummodo collato beneficio gratus Deo reserre, quod ipse existimat non solum optimi ducis ingenium. sed insuper fetui specialiter Deo grati, ac devoti esse. Non mirum igitur u Moyses tanti facit beneficium suis concellum a Deo, qui ipsorum mala velut propria dimcerit , unde Domino Irato contra populum ob Idoli fabricationem dixit: Aut Eoaeta.d mitto eis hane noxam . AAt si non facis. num. 32. disti mo do luro tuo, quem scri fit: quem . locum sie explicat Ee M. sim. ix. in Cane. Si diues. inquit, mulieri paupe=cula
Heae. Ingredere tu ad prancisum mcum.
sed, quem te tim infantem. HIArue foris. quoniam plorat, is molistim est nobis. α- quid faciet ' nonne magia eliget ieiunare. quam exposito pignore seu Irandere cum aeuirenta nee Moses audet sietam se intro diaei in ratissium Domini sui, fons man ram te popule is inquieto is ingrato. sed toti hil , sM ;udicat sortionem. euul Om.adebs quidem suorum prenissem,inte-νitum.Θ supplicium proprium herbari me vellet porim cum eis periristari . se pori'. quam sinis eis fieri in gentem mis nam , ubi D. B MLalludit ad id,quod dixerat illi
Deus eodem in loco. Dimitte me.ve Da- Exod. 3 2. statur θνον mem contra eos,is deleam eos, num. I Q. fariami te ingentem magnam, super quae verba se ait idem Ber νἐ siem. 3 o. in
uaricatorem popuItim mellil ἀmittere . is dici ine expeneis viti ioni, ipsum qnidem fierit49 Annum magnam e sed uti renuis.
Q H/ιb nimiam prosecto dia cysonem,quai idy fortito deuinctu, populo teneba/αν , se quoniam non retuirebat qua finis Ans. sed sonorem Dol . o non quod sibi utile sere . sed quod multis . se ille , cui accinit D. CH shlom I. I x.is Dan. dicens : potius ina eum his . qtii H; semel erediti erant perire quam sine ilia fatuum esse,ct ad ma
missas. similia habet D. A-ro a. c. cap. . ubi expenssit propterea ab illo populo fuisse summe dilectum Moysen,quia
eiusdem commodum , & incolumitatem sibi praetulit. Hoe etiam eleganter exposuit David, cum de nostro Moyse se ait: Dixit me ἀ- V. Icis sterriret eos.nis Moses electus eius petisset num. 2. in Onpactiona in eon 'ectu eius, auq posteriora verba Metaphoram bellicam continent , ut notauit Genebrata. faciuntque
sensum. Nisi Moyses in ipsa veluti muri perruptione se ei fortiter oppossisset, ne
63쪽
ad puniengos Israelitas ino rederetur ad Ainstat fortissimi alicuius urbis vel exercitus praefecti,qui si fortὸ ab hostibus inurus, vallumve aliqua ex parte diruatur, ipsorum impetum sustinens se opponit,ut suos tueatur, & ne hostes ingrediantur, quod si ingredi contingat, ipsum primum opprimant,& interimant; eodem modo se opponens Moyses pro suis a Deo puniendis , prius voluit feriri , primus omnium occumbete,& Dei sutori succumbere,qua de re idendus est meran. Lb. .ia Ezech. ad illa verba cap. 3 3. ubi deplorans ini- B quam praelatorum illius temporis conditionem ait: ae si via es in deserio Pra- theta i. Prepheta IsraeI, inquit Hieron. mulpium ites Jnt . quotidie domestiearum ovium fiana facientes. Legimus Aa ron adti su lanem Israelis sutilum diso ramem octurrisse,se fletisse medium.θυ-
posuisse murum pro salti e populi Hierem.
quoque dicituν cap. . M oceti'at Domino. visee eonera iram eius orationis perseueramias eur enim muνω tisii opponitur,o aduersaris Oeeurristit ex aduerso.contra fi Cmensenes ita Dei sententia Sanctoriam pre
mitte me is detibo populum tuum eui enim disitur,dimitte me,otiendisin quod remndi
habrae faeni ritem. Illi scilicet. inistii pactores o stare non possunt in p=alio in dis Domλιτι pro populo ρνetibus dimicene Θ sinant O aerationibus sentensia Dei, ubi sine dubio alludit ad Moysen, qui in ruptura muri sese diuinae opposuit irae , ut eandem soluς sustineret, dummodo sui
incolumes euaderent. DPMsgurauit hac in re Moyses verum illum pallorem, imo & pastorum principem , Christum Dominum , qui inorum mala propria ducens, in suis persecutum
se conqueritur,cum ait e satile, uti,quid me persequerti 8 Actor. 9. Qui etiam apud Zachariam e . h. dixit: Lui tangit vos, ransit pupatam oculi m6.mala etenim nostra,sua reputauit bona,scut & mala sua, nolita dixit,ae duxit bona : unde quando in oratione prae mortis timore , factas es der eius seue iussa sanguims deeurienta Eris in terram addidit Masrs. cap. 26. Ttine
rinent Itoniam , sed omnimodam Leutitatem,& promittunt,& introducunt. Meiarum, inquit Hilarius , Gmis, secur talem reddis in isqvitem adhortatur, Dei enim in
carne labor foret esse requies, o tranIA ED
ras hominum ideo usus es emphassea ilia parricula, quam habet Dan. EAav. Si Dan. Ig. ergo me quaritu, n e hos abire, quasi de num. g.
ipsius comprehensione, discipuloru, imo
dc omnium nostrum penderet libertas, hoc enim velle videtur particula , erge.
quod prosequitur D. Leo jerm. de Passia
ne, quando ita habet: In omnibus.qua ista popularis is sacerdotalia insania eon time-IAse . o, praeaei eν inferebat. negira δευ- baxtuν maetiti noctra expiabantur osse arquia natura qua in nobis victa sempe --rat atque eaptiua in ilis innerans pari batiar. ιθ libera. τι ad auferendum peccatum intinu7, ilia agnus se honsam offerret, quem omnibus eorporalis subriantia tangeret.
o ab omnibus θbiluatis origo distemeret: quod in laudem ipsius videtur dixisse Eeclesia sancta de ea vespera , S sne diei,
quando nobis est ortum remedium totius vitae, & requiei, quam nobis aperuit per mare rubrum, sie enim ait Scriptura : Lui Cant. E. passistiν Into litia donee aspiret dies . σ num. I s. inelyn ον umbra:ubi notanda venit pro θ Ιε. prietas utriusque verbi, spirandi, scilicet,& inclinandi, quae nobis ostendunt quam do piissimus pastorum pastor oves sitas pauerit cibo vitae,& in requiem initoJuxerit : spirare etenim dicitur dies vel in suo primo ortu,& alparitione, vel etiam in Oetasu ; quod videtur notasse AHIEM. in problema. sis. χ ntim. 4. cum ait satus
vel solis ortu vel obitu ineipit, nascendo enim dies spirat, & iti signum primae illius vita,tune sere semper lenis aura persat, quasi sit spiritus vitae Aicit, qui tune primo ineipit uiuere. In fine itidem diei fatus sentitur & spirare solet aura, &ventus , quasi tunc vltimum emittat sa- tum , & spiritum ipse ines moriendo.
Quod etiam dixit idem PhIlosophus sere.
26. cap. I 4. cum docet Favonium , quem Zephyrum vocamus,saluberrimum,& i
eundissimum ventum ad solis occasiunspirare. Tune igitur sensus erit praeὰ icti loci:quando ultimum spiritum agit dies, ad finemque properat,& cum sol occumbit , tune pras antissimus pastor inter lilia , & sores suum agit gregem, quando enim ad occasum properabat Sol iustitiae , ti vitae ipsius dies iam iam ultimum ueluti emittebat satum , quando ipse inter spinas spirabat, inter lilia , di fores nobis remedium praebebat, requiem parabat, vitam solicitabat, & libertatem ex ipsius comprehensione sotmali illatione deducebat, tune insuper quando inclinatae iam etant umbrae non solum quando
64쪽
.elata est facies Domini, ut percaleretur ab impiis , & quando ab iplo oblatus est decor , Sc species, ita , ut umbra mortis opertus, penitus non agnosceretur, &quando ipse cum facibus, laternis, & lucumis quaesitus eth , & comprehecisus, quando legales umbrae disperierunt,& sugatae sunt, sic enim Scptuaginta habent, pro eo , quod nos habemus: Desinentur
cedant, tunc pauit suos fideles abolita coena lcgali, instructo denuo spiritali cibo , & POtu. Illudque hac in re maxime notandum, quod dum sol occidit,& occumbit, erigitur, dc exaltatur in oblatione coenae,ut illius occasus per manifestationem fiat,non per absconsionem,sicut contingit in communi astro, ut in eius interitu nostra clarius cerneretur vita ,& in umbra ipsius, nostra requies clucesceret, & in illius occasu nostra exaltatio conspiceretur. Quos prosequitur Moserm.6. de Passione . ubi
ait:per lignum erigitur lapsus in ligno,&gustu sellis, & aceti, diluitur esca peccati : merito priusquam traderetur, dixerat
I ran. I L. Dominus e Ciam exaltatus fuero omnia aduum. I A. me traham. totam causam humani generis agam, & olim perditam : in integrum T vocabo naturam: in me omnis infirmitas abolebitur,in me omnis plaga sanabitur , sie ille. Et ideo ille ipse, qui hominem ad tantam evexit altitudinem, & ad se traxit exaltatus primo , & inclinatus apparuit ad pedes discipulorum,ut eos sic melius erigeret, & pedes ipsorum ad currendam altitudinis viam dirigeret mundando , & leuaret abstergendo , sortesque redderet, ne ambulando, & currendo deficerent, dum per aquam transire facit, Se per ignem, per aquam, scit icet,quam miti
sit in pelvim , per ignem item , quo diligebat in finem; imo ardebat cor illud,& pectus , supra quod collocabat Chri- . stus Dominus discipulorum pedes ad eosdem abstergendos, etenim si sicut dixit Hust .ale passio. calor est omnis assectus, quid dicendum de Dei amore , quo Dei hominis pectus flagrabat, imo de incendio diuinae charitatis,quae fecit,ut nostra bona diceret, quaecumque mala ipse patiebatur3 Quod prosequitur B arserm. II. in Cant.c i rea medium ubi est: opus nostra redemptionis a memoria redemptorum aliquatenus non recedat. In quo opere duo p tusimum. qua nune occurrunt, vemis di s intimare curabo. Duo erga illa sunt m
dus is fucius, ct miam quidem, Dai exinanitio es , studius vero . noctra de ilia reis pletis . non simplex autem modiea ista exinanitio fui Ebedsemetipsum exinanivit usque ad carnem, ad mortem,ad crucem anὶ
multum fatigationis assumpsit. quo multa
Hi efflanis hominem debitorem teneret.com moneretque gratiarum aulanti . di cultvi redemptionu , quem minus esse deuotum fecerat condisionis. id est, creationis, faeditas, idque maxime eum cerneremus suam comprehensionem nostram appellare Iibertatem , nothram vitam ipsius mortem,
nostrum cibum,& potum ipsius corptas, sanguinem, quibus voluit pastores, & rc-ctores , ac principes admonitos esse , ut suorum salutem , etiam proprio dispendio& incommodo, curarent. Haec fuit ratio cur cum milites accederent cum gladiis, & sustibus, ad ipsum
comprehendendum , processerit & dixerit : Quem quaritis ' Scaddiderit quasi per Dan. I s. explieationem e Gergo me quarii H . sinite num. . hos abire. Ideoque i em Dominus de voto pastore dixit: Ckm proprias eues emise- Dan. I o.
Hi . ante eas vadit, cir oues Etam sequun- num.
rur. Et Psalmist. de Deo dixit: cui Retis NM 79.
Urael intende, qui deducis,velut oue Ioseph. num. I. Et Hierem. Ego non sum turbaem te pasto- Hier. I. rem sequens. Etenim pastor gregem ante- Num. I s.cedens periculis obiicitur prior, ne ea i currant in gregem sequentem , unde frosuccessore principe substituendo, sic pre-eatur Moyses : Prouideat Dominus Deus Numeri stiritum omnis earnis . hominem quisit -- 27. n. Iς.
per multitudinem hane, is possit exire , π 9 17.
intrare ante eos . π educere eos vel intro-
dueere,ne sit populus Domini fui oues absque pastore. Et haec etiam videtur ratio cur in scriptura Reges dicantur scuta; sic enim ex Hebraeo legenda sunt illa vesta:
Quoniam diν fortes terra vehementer ele- PD 4ς nati sent. Senta terra. principes fortes, siue num. I o. estpei: sic legit D. Hieronym.Scula perrarie Chaldaeus habet: Quia Domini sunt
et ei terra. o, super sitis omnes vehementer eleuatud est . eademque ratione Ne-biesis legit,quoniam coram Deoscula terra vehementer exaltata sunt. Theodore sique meminit aquilam vertisse : Scuta. Theodotionem & Aquilam, propugnacula. Et in hoc sensu David per clypeum t. Ree. r.
fortium Saulem intellexit, ac Ionatham num. L I. cum dixit: Montes Gelboe, nec ros nec pluuia veniat super vos . quia ibi abiectus est clypeus strisum Namque principes clypei sunt, quibus populus protegitur, & defenditur, unde iane aduertit Ius . lib. . sua Historia, vetustisiunos & primos Re ges
65쪽
ges hastis proscriptis solitos fuisse gestare : qua ratione & Salii in lib. regnorum hastam perpetuo habebat, & domi, & ris , in signum protectionis populi sui, quia ad ipsum maxime spectabat. Et Romulus Quirinus appellatus est,' id est ha
natus, videndusque est hae de re Poeta s. Aginiae cum Anchises filio ostendit Silvium , qui primus fuit Romanorum regum parens, aitque: Ille vides'; ura iuuenis riai nil tur hasta. Sitatas Ananiam nomen tua Ies humaproles.
ubi non omittenda illa verba,tum M M. quae Donatus . odistatis Lb. I x. Iect. Antiquit. eap. 16. Distas lib. 3. de militia. dialog. I s. interpretantur : sine serro, cuinius rei tationem reddit Dissus ex HIAsio , quia, scilicet, non in communi pugna , sed extraordinaria , & singulati triumphauerit,sne sanguine, scilicet suorum , quantumlibet proprium effuderit, quod maxime decet principem virum.Et hue videtur allusisse regius Vates cum Messiam aecinctum gladio ad suorum de- sensonem describit: Aredigere gladio tuo super femur tuum potentissmeae facti Imperatores Romani in caeremoniis, quibus consecrantur,& inaugurantur, traditur
eis gladius, quo proponatur illis praecipuum Imperatoris munus,& elum esse suos ab hostibus defendere , & sese periculis primos obiicere, quo ei liberam relinquat viam,& tutam conseruent vitam.
pem quod,scia ret,suorum curam gerat, eis
patus scaensia stia negssere,is eorum,quos regit. curam misis, similia habet Bernard.serm. 3 . in Cant.cum ait: Idonetis. Θ ἀ-gnus plaia , qui ponaIuν eustos in vineis, quem propria etira vinea a eommilsarum dAtigentia . ct solisiturine non impedis . aiat retardat. dum non quaerit, qua sua sunt.
tam multis vlaeis. qua erant de circocta
sonae, quia pararus erat. se in carcerem, is in monem ire. Vsque adis sua vinea d est, sua anima non detis batur asseeris. qaomi
nus eura intenderet credharum.
Facit praesenti argumento id,quod notauit Auctor operis imperfecti in Matth. dies isse stilicet Aiseipulos Christo Domino multa in parabolis loquenti ad turbas: A mare in parabetis loqueris eis ' quibus in Asia. rverbis se maxime solicitos olundunt de num. ro. turbis a eum de se ipsis veluti obliti Videantur , etenim quia in discipulatu Clitisti ad magisterium , dc principatum
orbis educabantur. decebat maxime eos aliorum curam gerere. Considera . inquit ille homil. 3 i. quod est beneuoiantius,quod non primum ἰntereorauerunt de intesiectu parabola . sed mox dixerunt. mare in Ia
quam δι sie ille. Quod si hoc decet quemlibet Christia-
nun nominem, necestario teperiri debet in eo , qui aliis pran=ostus est, quique non suus, sed aliorum, ac communis omnium esse debet, & proinde propria minime curare , ad quod alludit Bernata. Iib. I.de eon . e. ubi sie alloquitur P, C pam Eugenium. An ideo non se As . quia non uni se is , sed omnibus p mPA ων pior seruitus. quam Iudasrum , quam quo cumque Drint, posse e sunt, ct ibi qua dominos ossendunt suos. Tu queque dic quas ibi nunqtiam si libre 2 Vsi ruttis . Miruus p risii Mephus . ibist tumultus. ωbιν. ivum tua semittitis premit . &lib. 3. Priae; m ta conssuerunt. sed non tibi, sed sibi, alioquia, quo tacto te resutas superiorim Us, a quibus bonosetam -υι ρ Videndus idem Bernarae serm. h. in D Cane. Cum explicat illa verba illius animae , quae inter eaeteras superior erat,ssc-que postulabat: Trahe me post te,ct eurre- Cane. r.
mus in odorem unguentorum tuorum. Tra- ntim. 4.
Ismur, inquit, eum tentation hias . se tria
b lationistis exertemur. cum Internis con
solationibus . θ MI Orionibus inestari.
ba latronis; Dmniae memento mei dum veneris in regnum tuum. Ge. 23. Dieiso mi- Lue. 23.
H. inquit, latra regnum petens . quid in eo num.4 I. tale vides. ex quo regnum perisI Dis mi Lnam in e Lyicuo est . clauos . ct crucemeernis, sed hae, inquit, e x ipsa, regni in-
66쪽
signe est . se per eam Iesum Regem aspelgo,
quia video Crucifixum, opus enim Regis est vitam suam ponere pro his, quibus regnat , quia bonus pastor vitam suam po- Dan. I. nit pro ovibus suis, Ioan. Videndus itemnum. I . Chusiost. homil. x'. super Epis. ad Roman.
uidem suisse iuratum in Regem Israel,
quam ostenderit, qliain amico affectu esset in populum , cum adhuc iuuenis ita l. v. doluit de calamitatibus suorum popula-
14.n.I7. rium,ut animam suam cxponcret pro eis,
cum scilicet barbarum illum Coliath occidit, unus pro omnibus expositus morti, similiaque habet idem GVs . cum n tat illud , L. Reg. cap. 24. quando David irato Deo dixit ; Ego sum qui Ieccaui.ego qui in*- egi, Ati. qui oues sunt. qui I
tra me , se contra domum patris mei : Et propterea Dauid in optione, quae et sactacit iuppliciorum, non famem clegit, non bellum , sed pestem, seu mortem immissam a Deo . per hanc enim solam s perabat suos omnes salvos fore, se vero ante omnes e medio tollendum , neque enim
fame perire solent Reges , neque bello tam facil8 capiantur, pelle tamen facile ablumi pollunt. In me igitur, ait, sit manus tua . quo si non fulgeti, sit contra totam domum patris mei, tantum valet amor,
re cura optimi pastoris, vellicabanturque viscera eius cadentibus suis, tanquam si gemini necarentur filij, inde vero progreditur Chrysostom. Vult enim Dauidem plus dileYisse suos popularcs, quam filium primogenitum , quando cnim mortuus est Amon primogenitus Dauidis, non sibi mortem precabatur pro vita fit ij,
cadentibus vero ciuibus, mortem optabat , dum tamen uiuerunt sui, quae omnia fecit Moyses dum pro suis se opponit, & de ipsorum malis plus dolet,quam de propriis.
Videndus Theodoret. P . vlt. A 2. . Rem ubi expendens hoc dictum Dauidis, o sum qui peccaui. ait. Digna admiratione sunt verba Regis, ignorans causam sium vocavit peccatum , quod fuerat s ctum , & ut in suum genus iusta ferretur sententia supplicauit, utens verbis boni pastoris , & imitans filium suum , & Dominum qui animam suam posuit pro O i-bus suis. Vnde iam innotescet modus ille loquendi eiusdem Regis, cum tibi facta &3. Reg. 2. illata mala fatetur , quae suis attulcratnMm. I. Ioab, cum dixit 3.Rer. 1. Tuscis qu/fecit mihi Ioab . que feceris duobus princi iam
exercitus Israel, ubi verbis utitur, quibus ostcndat peculiare ac proprium sutilia illud nocumentum suis illatum, neq; enimalia sibi facta commcmorat, quam , quae commissa fuerant contra duos lyrincipes,
sed sibi illata asserit, quia Rex publici
commodi curator, suis illata mala, pr pria reputat, atrocius in se peccatiun iudicat, ciliri subditi affiguntur, quam cum
ipse laed tur. Misit olim Deus, ut ungeretur Iehu in Regem super populum Domini Israel,& percuteret domum Achab in ultionem
sanguinis Prophetarum, & sanguinis omnium seruorum Domini de manu IeZabcl. .Reg. 9. prosectusque est in Iezra- 4. Rex mhel , ubi Ioram aegrotab.ὶt, qui audit O num. s. aduentu Iehu ad eum misit plures nuntios, qui minime reuertcbantur,quod ubi rescivit Ioram, surrexit,ascenditque currum in occulsum Iehu , inuenitque cum
in agro Naboth Iehraelitae, & dixit illi: Pax est Lehu ' At ab re pendit . Luatari
Aritie fornicationes Detisset matris tua ., veneficia eius multa vigent. His auditis conuertit Ioram manum suam , & fugit. Porro Ichu tetendit arcum manu, S percussit Ioram inter scapulas, & cgicita clisagitta per cor eius, stat linque corruit in
terra. Cur quaelo modum , quo Iehu fui eiurei sectus, nobis sigillatim exposuit sacer textus , ciun uno verbo possct necem regis proponere, neq; enim intererat sci- Ie virum a tergo, an vero anteriori parte
pectoris fuerit percussus Credideetim ce te , ideo lic fume scriptum , ut ignauum Rcgem in posterum stigillaret sacer textim,qui se non opposuit venienti Rhu, in sui, suoru inque defensionem,quod maxime spe h.it ad regios viros,uncte Ecclesiasticus, e. . ait, Noli quaerere fieri iudex, Ecet T. nisi valeas virtute irrumpere iniquitatus, num. G. ne sorte extimescas seciem potentis, diponas scandalunt in agilitate sua. Vnde Alanishon. lib. 3. dedictis& saetis ait,Principcin elige , non ut sui ipsius curam habeat , sed ut per ipsum, qui eum Megerunt,in felicitate vivant. Et modo intes ligctur ratio , cur moriabundus Moyses postulauerit a Domino, populo principem sui similem, & qui eos
tali dilactione regeret,quali cos ipse suerat prosecutus, qui scilicet soc rum dor, menta sim lariter pateretur id cum lugentibus lugeret. Dixit enim: Prouideat Domisus Denistisituum, Alij legunt,& Numeri marginales notae 3 stiri mn, habent, ut sit 2s.71. ix. sensus.
67쪽
sensis .prouideat Dominus Deus spiritum A rem hieme do populi eommodia se vistis aquDnstar animi doleat de membris , 8d t Irus de pro νθs in peste tim etiram singula curet, & vivificet, & hoc sibi pe- Iehu in quis taneam capere fatis e.
liliare munus arbitretur , dolere desin- Pater lys omnibus vivens fuerat. vult Crgut is,& viuere singulis. In quam senten- Horiens esse pater . pupillis illa Iuti utile
Giιuν. quia ba citans te re sed ipsa Lu- moderatorem rue laboris, optimum stas ficis milita, bais Licinis, non est eortim contem- relinquat parantem. Vnde quasi de singu- tio sed mInsit tam eo m. Presterea Do- lari beneficio Moysi collato loquitur Inus corporis. seliscet, hamo . nec e sim Deus dum ait: Tol, Iosu sitium minAb suram a uetis honorat, quam pedeminet se- textus Hebraeus habet , Toste tibI. 3e lieet dem magis eontemnis quam colum: quia ille dativus Pleonasmii Hebraicum ple- mm. 1 r.
6 Lit e su sit, sed ad hoe mitis Zertam multoties significat, qualis est ille locus: aereatus Umee pes Ira tia eulpa cotemprus Elegit sibi Loth.regissem eirea Iordanem; Gen. I 3. U. visi Iri , sed ad hoc miniti Ino est & eum Iudas de annulo & armilla dixit, num. I r erram propterea τλιιmqtioque membra- habent sibi. Et alibi saepe. Sic etiam hoc Gen. 38. rum Hlminu/ se Labere Areltigens stetim C loco quasi si beneficiu ipsi Moysi prestare- num. 13. iam minicteritim, ad ρnod est ereatum,nee tur in praeficiendo populo illi peridoneo ampl7us: me invidet alteri membra.quas Recenore significatum existimo in eollus habenti, nee spe is alteram mes, tim, quod Deus dixerit Mors ,rel, Bbἰ. Idque quas miam habens. Sic est inter sanAZoni amplius nobis constabit, s conspiciamus uniuscuta i sancti honor no est honor estis. Septuaginta eo in loco haberesummis ad sed actus ipsius: mi puta Apostoli; apso- re ipsum , quasi hoc peculiari ratione retatus marυν Λ nebis honor esse 'stis Go- spiciat Moysen , ad ipsumque pertineat. soli.etera autem non es henor estu sed mia Neque De expositio displicet Serario Lb.
suo Heebat nams euangelitem non os -- putabat fortassis quispiam supplicium Listi a necessitas enim misi ineumbit. V. Moysi a Deo illatum suisse in eo quod enim m V. si non euax luauero , si D Deus praeceperit illi , ut ascenderet invstim hee neo, meraedem habeo ,s aestem montem Abarin, indeque terram , quam Num. χτ.
Aoum. 7 atis Herouisa esiste ille. daturus erat filiis Israel contemplatetur, num. Ir. Ilura quae sequuntur in hune sensum vi- δ: post visam , vitam consceret. Quid denda apud ipsum Chos .homaestari enim proximum morti terram conspice-Neqire vero mala solum , quae sui pa- re iubet, quando potius ad casum ocutiebatur,propria existimabat Mo3ses, sed los deberet conuertere , nisi, ut terram bona insuper, tibi collata ducebat, quod tangiu optatam conspiciens,quam tamen
inde elicio , quia dum eum Dominus ad possessurus non erat maiori marcire assa mortem oppetendam euceat, & inpresi teretur in poenam praeteritae incredulita- si1m pro si optatae totque annis expe- tis, quam ei Deus exprobrauerat 3 Verum titae terrae prohibet, omnis eius mens, & aliter hac in te mihi videtur iudicandum
cogitatio in bono illius reipub. haeret, L de Dei misericordia , cuius ipse , vel, in
mortem nihil horret, eiusque sensu nul- medio furore recordatur. Existimo igilo tangitur , non urget, aut diutius vi- tur id a Deo ideo factum, ut mortis trio-
uete , aut propius ad promissam terram sciliam Mo7s leniret, lenioremove re. - .aceedere , de bono tantum illius reipub. deret,scut enim post smilem culpam ius solicitus,tps optimum expostulat ducem, sit Deus Moys , ut tolleret fratrem Aa-
hoc unum a Domino rogat, & exposcit. ron , R duceret in montem Hor nudaret- Num. 2I. Cuius rei rationem reddens Philo laseis que ipsum coram filio Eleararo, eumque num. 26.
IAH de eharitare ait Summum GHIkὰρ osse in paretis oeulis vestibus pontificiis illius erga Issulum a Deo sibi commissum μο- indueret quod peracto, Aaron moreretur in
68쪽
in montis supercit Io , quod ideo 'factum
suisse asserit Drau.vt cum Aaron videret filium dignitatis summae sibi successorem, sacerdotis supremi ornatu indutum, non solum placidius, sed & libentius moreretur. Sic etiam nihil Moysi mortis acerbitatem potuit lenire melius, & extremae separationis dolorem temperare , quam talicis illius regionis aspectus, quae iam iam obueniebat populo, cui Moyses velut dux praesuerat, quem in sinu velut mater portauerat, item velut pastor deduxerat; verus si qui acni dux, pater,& pastor qualis plane Moyses erat, suorum utilitatenietiam propriae vitae praeponere consueuit, quando quidem illam suam reputat. D tus itaque moritur Moyses, u dum ob oculos mortem videt, viderit simul tetram uberem, & optimam a suis postmodum postidendam,quod ipse veluti beneficium sibi collatum reputabat. Is igitur qui suorum detrimenta tanquam sibi peculiariter illata patiebatur,& illius popi ii sbi a Deo commissi bona vitae sua: p ponebat, eiusdem populi salutem,S libertatem ab immineti mortis periculo veluti sibi eoncessam decantat , & gloriatur cum ait : Reyris est mus, non nobis omnibus in salutem. Neque vero hoc loco omittenaam cense in Moyse grati animi singularem notam, dum commune,ac omnibus conces
ciunt, Aee medo loquenses. Dem Deus meus ad te vi late misito. PFoeν a mers declarat , Ma queqtie par esse . ur quisque Do-sν- non minus agat gratias Chrisso.
hibere d sponsalionem . adeo sinstitam quemque hominem pari charisasti modo diligis . quo Elastis orbem miserstim , se Chrysos . Ostendit Pauli gratitudinem, instar cuius Moyses in praesenti commune beneficium,pioprium ducens, se solum liberum, de incolumem praedicat, & gi
FActus est autem Deus sortitudo , &salus Israel uico populo in extremo peliculo constituto,dumque res in arcti iasimo posita omnino esset,quod pleri que diuitia misericordia consueuit expectare, ut subueniat, sicut prosequitur Augusti
non agnoseis : qtinus Mones sanctissimus
tera quae prosequitur Ostendens hanc Dei indolem subueniendi in extremis periculis,& desperatis rebus,unde Isaias ait: aias es serit udo paseri, onlaudo egeno In
di omnipotentia Dei in nostra infirmitate veluti perficitur id est, declaratur, sicut dixit Paulus: clitudinem enim ibi videtur significare uox Graeca, non probitatem. unde David dixit Psalm. Ad Mor ineptortuni tibus , in tribtilathnae . ubi Theodoret. Isai. 23-
69쪽
Theodoret. refert Aquilam vertentem,in tempus opportunum: vortune, Symmach. vel tempora Metistatis clarius vero Clem.
ct tribulatione : explicans,scilicet, qualis sit ea opportunitas,quam Deus expectare solet, nempe tempus tribulationis, quod aliqui ex Hebraeo sic vertentes annotant. Aditi ον ιγ oratis.quibus quis est,in tνibutatione : ssitatismo enim more seripi rar explicat David,cum ait, in redulatione, quid opportunitatum nomine intelligeret, per Iaguram quam Crammatici vocant, appositionem,cum scilicet, ad prioris vocis expositionem, vox altera poni
tui Vbi igitur est magnitudo discriminis, ibi magnitudo gratiae sicut dixit Hierin. eps. I 1 . ad Fabiolam . de Philo necesse est adeste diuinum , ubi humanum cessat auxilium, scut refert Eusebius Caesar. lib. i. Uri f. p. s. se Iosephuι Id. a. anti-q it. eap. I . non minus eleganter dixit.
Non in paruis diuinitas auxilium sui sa-uoris solet accommodare , sed potius in quibus humanam spem ad meliota non videt aceeAete. similia sunt quae habet Inoron. epis L .aci Euaonium, ubi exponit illud Isai.e. 49. tempore opportuno exam
Lui υ.or Videndusque est Plato in C rati cum explicat quomodo Deus negotiorum difficultates, & extrema pericula dissoluat. Notauit pro hoc argumento D. C EZLb. 3. in Dan. es. 34. cur misericors Deus
non priusquam peterent si ij Israel eseas,
eis prouiderit,sed cum samescentes videret , de oene iam enectos, ac desperatos, Exod. I 6. dicenta .iue. Vtinam mortui semiti Ionum. 3. manum Demivi in terra IF g ti , quan sedebamvis supre oldis earn tim, o tomia iabamus panes in saturitate , evir in aetaris nos in desentim,ut oeeid istis omnem mulisti adin/m fame ' Quale igitur tam tardus ad patrocinium fuit, caui ambulat super pennas ventorum Respondetur ergo conuenientem petitionem, clamoremque illorum expectatum fuisse tunc enim gratissimum solet videri beneficium,quando magno ardore petitur, & imminente periculo, necessario expectatur, aliter animus hominis benefici j magnitudine non
cognoscit;& cum pro periculo cretiat, &benefici j magnitudo , tuae se benefactorem ostendit Deus, cum ipse tantummo- 'do potest opitulari, qui in neeessitatibus est opportunus adiutor. Videndusque est Mart. 4. D. M si . hemit. Is In Matth. cum pon- m. 24. dciat verba illa Nauicula autem in me-
cte. Ait ergo Chrysost.2uando dicit quam
ra sigilia noctis venisse ad eos Domistim, o tendit Iora nocte Ierielitatos, erudiens eos non cho solutionem quiaνera aduenientiam
Hoc etiam in Iob factum fuisse vide- .mus, ait idem CHIseo . nam eum tentationi finem allaturus esset, tunc molestiora fieri permisit, non di eo de liberorum
morte, non de verbis uxoris, sed de seruorum , atque amicorum opprobriis , 3ce. quae prosequitur, ut ostendat Deum multoties acerbiora mala suis infigere, tum ut occasonem maioris metiti tribuat, tum vi illis maiorem laetitiam ingerat, potentiamque suam in eis liberandis selicius ostentet. Nee enι m. inquit ille rius se Christus istietatist . quam magniIudina terreris superari . mna omnes voce. elamitassent, latior ensm, atque grarior irasentia eius istis appa it. Licet enim verum stid, quod idemmet Deus de se praedi eat,pra: RO , scilicet, inuocationibus nostris adesse,nobis adhue loquentibus auxiliari, nee finem verborum expectare, ut succurrat .Quod eleganter prosequitur idem CH est Umli. I s. in Matth. cum ponderat illa verba: ne i oeabu Θ Deminus Isa g. audias. Hamasis. o diser. ecce ad tim. num. s. Vbi Dei celeritatem, & promptitudinem ad preces nostras exaudiendas sic prosequitur. Quis adeo suit paratus, εἰ erectis continue auribus adstans, ne quando ast iis suis voearetiiNNemo prose i . Deiis
autem paratu continue ag suorum v cem seruorum , nec unqtiam ut Oportet,
vocavit , obaussiuit, hac de causa dicit, huc te loquente, non expecto, inquit, se orationem in . sed Gnfestim cum Dei-
70쪽
uimus i i maturis rem peruenerunt Allel
taris seliri sumus : eodem hic sane mero.
quod vel aure tempus nobis i ue t .matutinale nnacupauit: quate istud etiam s. adluc te Druente dican .ecce adsum. Haec
. ille, quae licet vera plerumque sint,tamen multoties ad cxtremum periculum nos permittit adduci, ut pluris faciamus,cum adueniat diuinum auxilium, a Ioloque Deo liberatos nos agnoscamus.
QAod si quis inquirat,cur Deus seritos
suos ad extremum vique periculum deuenire simat, δe in arctillimo poni, ut tunc illis subuciliat, Sc miscricorditer cos eripiat. Ea nobis videtur ratio,ut coς intcl-iigcre faciat. & cognoscere quid ex se, &per se pollini, deinde vero, quid valeant
Dei adiutorio, de petotectione , ne aliqua clatione superbiant, ne inani opinione extollantur. Hinc est enim , quod Ellas dum tot viribus in alta proscctilet, quadam mensura suspensus uti, dum te eabel pol modum quamuis Resinam, tamen mulierculam sugit, Quot expendens D.
3. Ret. Gregor. I'. moras. cap. . am. Persen si Lunc I'. n. 3. mira virtutis virum ignem de caelo trahe
re , is serendo quinquagenarios eum fuisomnibus, petitione subdita. ecneremare, ve bo coeles a pluusys claudere, verbo exies ad pluuias aperire. se citantem mortuos, ventura prauidentem,ct ecce mrsus an o -- currit,quo pauere ante unam mulierculam fugerit. Cousidero virum timore ferculseum. de manu Dei mortem petere.nec accifere, lemanu mulieris mortem fugiendo , vitare. Quaerebat enim mone, dium fugeret, dicens: Suscit mihi. si animam meri,neque mimmetior sum quam Patres mei. Vnde ergo siepctens. t tot ED. Urti tes faciat' Vnde Hinfirmu , ψ ita foeminam pertimessat, nisi quia aqua appenduntur mensium mi ipsi antii Dei homines is multum valeant per potentiam Dei. , rursuου grea am m sura modorati sint,per infirmitatem suam' illuviistitibus Helias quid de Deo acceperat.
M sis infirmitatibus quid de se esse poterat;
agnostebat. Illa potentia virtus fuit, ista infirmitas.custos virtutis in illis virtutibus ostendebat, quid acceperat, in istis infirmitatibus hoe,quod acceperat, custodiebat. In miraculis monstrabatur Helias, in infirmitatibus seruabatur sic Paulum, cuius cum ipsa initia eouersionis conspicio, perpedo quod ei summa pietas canos ape
rit seseque illi Iesus de sublimibus olle
dit. Ad Ananiam mittitur, vas electionis
vocatur,& Iamia de ciuitate cad m,quam
post visione Iesu ingressus fuerat,sugiens
recedit,sicut ipse tutiatur: Per murum de- 2. Cor. ri.
misi usum io dori. . oe. Cui licenter di- num. 3 cam : O Paule in coelo iam Iesum conspicis,& in terra adbuc hominem fugistvnde sic fortis .vt ad caelestia rapiaris i unde sic infirmus , ut in terra hominem fugias, Scadluic a sathanae angelo aduersa tolcres: nati quia ipse, tui Le subleuat,rursum sub- tibilinia te mensura moderatur, ut Sc in B miraculis tuis nobis praedices virtut cui Dei , de rursum in timore tuo rei uinisci nos iacias infirmitatis nostrae 3 Sic ille. Ex hac igitur doctrina aperte constat Deum suo; multoties periclitari sinere,&ad extrema pericula dcuenire, ut co S com monefaciat infirmitatis propr)ae,dc certos reddat de omia potentia, S. bonitate sua: cumque tot editis miraculis, de patratis
mirabilibus , cduxerit populum suum de AEgIpto, ne in superbiam efferrentur, de plusquam par erat de libertate sis super-
bientes gloriarentur , ad exircinum eos deduxit clientum, undique facile perituros concludit,ut solam Dei virtutem probe agnos centes, n omnibus,dc pio omnibus quae ac ccperant, & vidcrant, laudarent ; nihil dic sibi tribuentes ad Deum referrent,& exitum de AEgypto, 8c transitum per medium mare,quod a nullo alio aperiri poterat,neque extremo casui subuenire, nisi solus Deus, qui perituris solet occurrere, ut clarior aphus omnipotentia reddatur.
I Notauit in hanc sententiam D. Chrγ-s .hema. 3 1.in Geues no liberal a Deum Saram uxorem Abrahae , neque quando ingressus est .Egyptum, ncque antequam sublata esset mulier in doli in Pharaonis, sed postquam Rex ad extremum deuenerat malitiae, ut eam in domum suam tandem deferret, illa quidem usurus, nili Deus ipsum flagellaret plagis maximis, donec vocato Abrahamo, illi divelit: Eree
coniux tua , accipe eam . θ' vade. Talia
sunt. inquit Chrysost. quae a Deo disjen- Gen. IΣ.ῖ santur, rara semper; o a. irabilia r is uum. i . quando apud homises de peratum est, tunc potentiam , is capientiam suam Deus δε-
clarat. Enim vero sicut admirabile, o rarum erat videre virum desideriorum stare
in medio ferarum, o nihil pati. seae quasi D vn. I
ouis eum ciscumbe. , ita illa iam egredi e lacu. Et tres tu ros in camino,qttasi in prato. ct tarari' et 'fari. is nihil ab stue la-di, sed ingredi inde ut virorum fortissimos: