Cornelii Nepotis *Vitae excellentium imperatorum

131쪽

128 'κ ENES pabulum praeterea cibaria cocta dierum decem; u que quam minime fieret ignis in castris. Iler quod habebat omnes celat. IX. Sic paratus, qua eonstituerat proficiscitur. Dimidium sere spatium consecerat, cum ex sumo castrorum eius suspicio allata est ad Eumenem, hostem appropinquare. Conveniunt duces; quaeritur quid opus sitsiicio. Intelligebant omnes, tam celeriter copias ipsorumi ontrahi non posse l), quam Antigonus assuturus videbatur. Hic, omnibus titubantibus, et de rebus summis desperantibus, Eumenes ait: Si celeritatem velint adhibere, et imperata facere, quod ante non fecerint, se remeaepediturum. Nam quod diebus quinque hostis ιransire pondι, 8e efecιurum, υι non manus totidem dierum spatio reιardaretur. 0uare circuiri renι, suus quisquεevias' contraheret. Ad Antigoni autem refraenandum impelum, tale capit consilium. Certos 2) mittit homines ad infimos montes, qui obvii erant itineri adversariorum; hisque praecepit, ut prima nocte, quam

latissime possint, ignes faciant quam maximos 33; atque hos secunda vigilia ιγ minuant; tertia perexu. guos reddant; et, adsimulata castrorum consuetudine, suspicionem iniiciant hostibus his locis esse castra, aei de eorum adventu esse praenuntiatum : idemque po- , stera nocte faciant. Quibus imperatum est, diligenteri praeceptum curant. Antigonus, tenebris obortis, ignesi conspicatur, credit de suo adventu esse auditum, et

Quod lut supra aitὶ longe inter se discessBrant. 2, Exploratas fidei et virtutis.

Si lial.: Che ut sar della nolle per tunsthissimo eratio aerenda grandissimi mochi. i j Nox apud Romanos in quatuor vigilias dividebatur, sic a vigili-hus inobis scoue appellatas; sed hic Cornelius tertiam, ut postremam memorat, eo quod Graecis in tres tantummodo partes divideretur.

132쪽

adversarios illuc suas contraxisse copias. Mutat consilium; et quoniam imprudentes adoriri non posset, s est iter suum, et illum anfractum longiorem copiosae viae capit, ibique diem unum opperitur ad lassitudinem sedandam militum , ac reficienda iumenta, quo integriore exercitu decerneret. X. Sic Eumenes callidum imperatorem vicit consi-,. ristio, celeritatemque impedivit eius: neque tamen multum profecit. Mm invidia ducum, cum quibus erat, perfidiaque militum macedonum veteranorum, cum superior proelio discessisset, Antigono est deditus, cum exercitus ei ter ante, separatis temporibus, iurasset, Se eum delansurum ineg unquam deserturum. Sed tanta fuit nonnullorum virtutis obirectatio si, ut fidem amittere mallent, quam eum non prodere. Αι-que hunc Antigonus, cum ei fuisset infestissimus, conservasset, Si per Suos esset licitum, quod ab nullo se plus adiuvari posse intelligebat in his rebus quas impendere iam apparebat omnibus. Imminebant enim Seleucus, Lysimachus, Ptolemaeus 23, opibus iam valentes, cum quibus ei de summis rebus erat dimicandum. Sed non passi sunt hi, qui circa erant; quod videbant, Eumene recepto, omnes prae illo parvi suturos. Ipse autem Antigonus adeo erat incensus , ut nisi magna spe maximarum rerum leniri non pos

XI. Itaque cum eum in custodiam dedisset, et praesectus custodum qilaesi Sset, quemadmodum servari vellet: νι acerrimum, inquit, Ieonem, aut ferocissimum

3 Ita .: Ma I. oirtia di Eumene eos, disastiarano alauni ete. 2 Quorum ille Babyloni, medius Thraeiae, hie Aegypto imp

133쪽

3 30 ΕΠΗΕΝΕs elephantum: Nondum enim statuerat, servaret eum ),

nec ne. Veniebat autem ad Eumenem utrumque genus hominum; et qui, propter odium, fructum oculis ex eius casu capere vellent; et qui, propter veterem amicitiam, colloqui consolarique cuperent: multi etiam, qui eius sormam cognoscere studebant, qualis esset, quem tam diu tamque valde timuissent, cuius in pernicio positam spem habuissent victoriae. At Eumenes, cum diutius in vinculis esset, ait Onomarcho, penes quem summa imperii erat custodiae 23, se mirari, quare iam tertium diem sic teneretur; non enim hoc

Hic cum ferocius Onomarcho loqui videretur: Ouid tu' inquit, imo si isto eras, cur non in proelio occidissipolius quum in potestatem inimici venires ' Huic Eumenes: minam quidem istud erenisset f inquit: sed eo non

accidit, quod nunquam cum fortiore sum congressus: non enim cum quoquam arma contuli, quin is mihi succubueris. Non enim virtute hostium, sed amicorum per

sidia decidi. Neque id salsum 6 . Nam et dignitale fuit

ij Eleganter omittitur dubitativa particula utrum, quum sequitur

nec na.

I2ὶ Brevius et melius dixisset summa custodiae: sed vim fecit Coenelio, solemnis Latinorum dictio summa imperii, ut utrumque perperam scriberet.

5ὶ Prudentiae, idest experientiae, quam nempe sit hellum res aleae plena, quamque deceat inter bella versatos ideoque fortunae eonversionibus obnoxios, aut in victos continuo vindicare, aut illos omnino dimittere. s4ὶ narius nequo usurpandum pro abuteretur. 5ὶ Elegans particula quae magis assirmat, Ialinae linguaε adeo propria, ut vix possit italico reserri. 6ὶ Postrema huiusce capitis turbata admodum sunt et ultimam fortasse manum desideravere. Iam enim illa mihi male audiunt, non enim cum quoquam etc., quae eamdem rem aiunt ste supra relata est et vitiose geminant illud non enim periodi insequentis; praeterea in-Diuitiaco by Cooste

134쪽

lionesta, et viribus ad laborem serendum senes δ' n6

que iam magno corpore quam figura Venusta. XII. De hoc Antigonus, cum solus constituere n0n auderet, ad consilium retulit. Hic cum plerique om

nes primo perturbati admirarentur, non iam de eo

sumtum esse supplicium, a quo tot annos adeo essent

male habili, ut saepe ad desperationem forent adducit, quique maximos duces interfecisset; denique in quo uno eSSet .ianium, ut, quoad ille viveret, ipsi s euri esse non possent; interfecto , nihil habituri negotii essent; postremo , si illi redderet salutem, quaerebant 23 quibus amicis esset usurus; me enim eum mene apud eum non futuros: hic, cognita consilii

voluntate, tamen usque ad septimum diem deliberandi sibi spatium reliquit. Tum autem, cum iam Vereretur, ne qua Seditio exercitus oriretur, vetuit ad eum quemquam ad milli, et quotidianum victum am veri iussit. Nam negabat, se ei vim aliasurum, qui aliquando fuisset amicus. Hic tamen non amplius quam triduum sanae satigatus, cum castra moverentur, insciente Antigono, iugulatus est a custodibus.

sulsa illa verba neque id salsum: nosmet enim scimus ex superior, .hus rebus. Sed viri docti mirantur praecipue illud nam , qui longa dissitas significatione anteeedentes et consequentes res simul eonsociare videtur; nam perperam a nonnullis sumitur tamquam particula neutra. Quid si fortasse, Cornelius quum primis ceris hoe nam, et quae de Eumenis forma sequuntur, eum illis continuasset: multa ει- iam, qui eius formam etc.; postea vero de illo Onomarchi et Eum Dis colloquio maxime memoria digno, apud aliquem scriptorem invenisset, hoc colloquium perperam quo loeo legitur, aut ipse intre ituras et emendationes inseruit, aut in margina exaratum librarii descripsere, cluri eapitones, ut scimus Hoe lacillime fieri potuit. quum , ut supra dictum est, extremam huic capiti manum metae haud ita imposuisse videatur. 3 Graeca loquendi ratio; Attici namque: riticovες παντες. M Hic nimius huiusce periodi ambitus Cornelium sesellii, ut i dicativum immutata n ninxi, pro sul iunctivo modo supponeret. Diuiti od by Corale

135쪽

32 EuMENES XE. Sic Eumenes annorum quinquo et quadraginta,

cum ab anno vigesimo, ub supra ostendimus, septem

annos Philippo apparuisset sin, et tredecim apud Alexandrum eumdem locum obtinuisset; in his uni equitum alae praesuisset; post autem Alexandri Magni mortem imperator exercitus duxisset; summusque duces partim repulisset, partim interfecissei: captus, non Antigoni virtute, sed Macedonum periurio, talem habuit exitum vitae. De quo quanta fuerit omnium opinio eo. xi rum, qui P0St Alexandrum Magnum reges sunt appellati, ex hoc facillime potest iudicari, quod nemo, Eumene vivo, rex appellatus est, sed praesectus. Iidem post huius occasum Statim regium ornatum nomenque sumserunt; neque quod initio praedicarant, se Alexandri liberis regnum servare, id praestare Voluerunt, et, uno propugnatore sublato, quid Sentirent, aperuerunt.

Huius sceleris 2) principes fuerunt Antigonus, Ptolemaeus, Seleucus, Lysimachus, Cassander; Antigonus autem Eumenem mortuum propinquis eius sepeliendum tradidit. Hi eum militari honestoque sun ere, comitante toto exercitu, humaverunt: ossaque eius in Cappado e iam ad matrem atque uxorem liberosque eius deportanda curarunt.

ldest praesto fuisset, ministrasset; apparere namque de iis vicimus, quae nobis vero et maximo usui sunt. t2 Nam per Cassandrum tota Alexandri soboles radicitus periti duobus nempe annis post mortent Eumenis. Duili od by Cooste

136쪽

I. Phoeion, atheniensis. Etsi saepe exercitibus pra fuit, Suin mosque magistratus cepit, tamen mulio eius notior integritas est vitae, quam rei militaris labor. Itaque huius memoria est nulla , illius autem magna fama: ex quo, cognomine Bonus est appellatus. Fuit enim perpetuo pauper, cunr diiissimus esse posset propter frequentes delatos honores, potestatesque SummaS, quae ei a populo dabantur. Hic cum a rege Philippo l) munera magnae pecuniae repudiaret, legatique hortarentur accipere 2), simulque admonerent, si ipse his sine ite careret, liberis tamen suis proSpiceret, quibus difficile esset iri summa paupertate laniam

paternam tueri gloriam; his ille: Si mei similes erunt, idem hic, inquit, agellus illos alel, qui me ad hunc dignitatem perduinis I sin dissimiles sunι fusuri, nola meis impensis illorum ali augerique tussiuriam.

II. Idem, cum prope ad annum octogeSimum prospera mansisset fortuna, extremis temporibus magnum in odium pervenit suorum civium. Primo , quod cum De malle 3), de urbe iradenda Antipatro 4ὶ, consenserat; eiur,que consilio Demosthenes cum ceteris, quit Philippo Aridaeo, Alexandri magni statre. Alii pro Aridaeo magnum ipsum Alexandrum memorant. ta) Reetius iae acciperet. 5ὶ Atheniense oratore, qui Macedonum rebus studebat, et post proelium apud Cranonem, quo Allienienses ab Antipatro lusi sunt, inces m deditione urbis impetratillum esse cens 'bat. l hi lyritin lo Miu si in ni, Moxandro iii i ii in 'riis iv U . Diuit ipso by Cooste

137쪽

bene de republica mereri existimabantur, populi sello in exilium erant expulsi 1 . Neque in eo solum offenderat 2), quod patriae male consuluerat, sed etiam quod amicitiae fidem non praestitera i 3). Namque auctus

adiutusque a Demosthene, eum quem lenebat ascenderat gradum, cum adversus Charetem eum subornaret ι); ab eodem in iudiciis, cum capitis causam disteret, de sensus aliquoties, liheratus discesserat. Hunc non solum

in periculis non defendii, sed etiam prodidit b). Con

cidit autem maxime uno crimine: quod, cum apud eum summum esset imperium populi, et Nicanorem, Cassandri praeseelum, insidiari Piraeeo Atheniensium a Der- cIllo 6 moneretur, idemque postularet, ut providerei, ne commeatibus civitas privaretur; huic, audiente populo, Phocion negavit, esse periculum, seque eius rei obsidem fore pollicitus est. Neque ita multo post Nicanor Piraeeo est politus. Ad quem recuperandum, sine quo Athenae omnino esse non possunt r), cum p0pulus armatus concurrisset, ille non modo nemilii Recta s3nlaxis poscii pro e=Uit expulsi, erut e uisus, Sed in ieiligimias pluralem ad ceιeris reserri. 2 Ital.: Ε suo peccato era non solo aver male procurato it bene uella patria etc. Arduum de laetionibus aequum ferre iudicium est ; magis arduum vero Cornelio suit, qui iisdem prope lacticinituis distracta suis temporibus urho Roma, illi nomen daret, quae labentes reipublieae res quereretur, ingruentem lite servitutem odisset. Hinc haud ita aequum se erga Phocionem praebet, qui, relaxatis iam Graecorum animis, pacem discordiis irritisque caedibus anteferendam esse putabat.

4ὶ Quasi armis compararet, ut superior esset in pugna. 5ὶ Quod ad malo tutam a Phocione in Demosthenem amicitiaesidem pertinet, animadvertendum est, et patriam nmiris esse PoliΟ- rem, neque in Phocione suisse, Demosthenem vietori Antipatro non

tradere.

6) Praesecto Allieae ab Antipatro, qui Alexandri opes ei familiam

eontra ducum impotentiam tueretur. Iri intercepto nempe omni commeatu. Diuitigod by Corale

138쪽

Psocr m 1 35nem ad arma vocavit, sed ne armatis quidem praeesse

voluit.

III. Erant eo tempore Athenis duae factiones; qua- rum una populi causam agebat, altera optimatum: In hac erant Phocion et Demetrius Phalereus 13. Haru in utraque Maeedonum patrociniis nitebatur; nam populares Polrsperchonti 2) lavebant, optimates cum Cassandro sentiebant. Interim a Polysperchonte Cassander Macedonia pulsus est. Quo facto populus superior factus, statim duces adversariae factionis, capitis

damnatos, patria pepulit 3); in his Phocionem et De

metrium Phalereum: deque ea re legatos ad Polysperchontem misit, qui ab eo peterent, ut sua decreta confirmaret. Huc eodem prosectus est Phocion. Quo ut ve

nit, causam apud Philippum ιγ regem verbo, re ipsa

quidem apud Polysperchontem. iussus est dicere; namque is tum regis rebus praeerat. Hic cum ab Agno nide 5 accusatus esset, quod Piraeeum Nicanori prodidisset, ex consilii sententia in custodiam coniectus, Athenas deductus est, ut ibi de eo legibus fieret iudicium. IV. Huc ubi perventum est, eum propter aetatem pe- .dibus iam non valeret, vehiculoque portaretur, magni concursus sunt facti: tum alii, reminiscentes veteris famae, aetatis misererentur; plurimi vero ira exacuerentur propter proditionis suspicionem Piraeei, maximeque quod adversus populi commoda in senectute

in De hoe vide adnotat. ad Miltiad. cap. V . Cui Antipater mor iens rerum summam reliquerat, Potius quam silio cassandro. φὶ Nam exilium etiam capitalis poenae nomine veniebat. 4 Aridaeum, iam memoratum. 5 Propterea missus Athenis, ut Phocionem apud Polysperehondim

139쪽

steterat. Qua de re ne perorandi quidem ei data est facultas et dicendi causam. Inde iudicio, legi limis qui- sdam condiciis, damnatus, traditus est undecim viris 13, quibus ad supplicium, more Atheniensium, publice damnati tradi solent. Hic cum ad mortem duceretur, obvius ei suit Emphyletus, quo familiariter suerat usus. Is cum lacrymans dixisset: o quam indigna perpeteris, Photion huic ille: at non inopinata, inquit. Hunc enim exitum plerique clari viri habuerunt allienienses 2). In hoc 3ὶ tantum fuit odium multitudinis, ut nemo ausus sit eum libere sepelire 43. Itaque a servis sepultus eSt.

TIMOLEON.

I. Timoleon, corinthius. Sine dubio magnus, omnium iudicio, hic vir extitit. Namque huic uni contigit, quod nescio an ulli, ut, et patriam, in qua erat natus, oppressam a tri anno liberaret, et a Syracusis, quibus auxilio erat missus, inveteratam servi utem depelleret 5ὶ, totamque Siciliam, multos annos bello vexatam, a bar-

εὶ Qui suppliciis peragendis praeessent, ut triumviri capitales apud

Romanos.

2 Haec quoque Verba Hunc enim etc. a nonnullis habentur tamquam a Phocione prolata; sed modesta viri persona ab hac nos pinione deducit. 33 Rectius in hunc, quamquam alia exempla non desint. 4ὶ Non enim licebat palam eos sepelire, qui crimine proditionis uissent damnati. 3 Dionysiorum . qui sexagipta iam annos Siciliae imperarent. Diuit in ny Coosla

140쪽

barisque oppressam l), suo advertia in pristinum restitueret. Sed in his rebus simpliei fortuna 2 conflictatus est: et, id quod dissicilius putatur 33, multo

sapientius tulit secundam quam adversam larlunam. Nam cum frater eius Timophanes, dux a Corinthiis d lectus, tyrannidem per milites stercenarios occupassei, particepsque regni posset esse, tantum inuit a societate sceleris, ut ante luterit suorum civium libertatem fratris saluti, et patriae legibus obteng perare sanctius duxerit, quam imperare patriae. Hac mente, per haruspicem communemque assinem, cui Soror, ex eisdem parentibus nata, nupta erat, Dalrom tyrannune interficiendum curavit. Ipse non modM'ianus non allulit, Sed ne aspicere quidem fraternum sanguinem voluit. Nam, dum res conficeretur, procul in praesidiotauit, ne quis satelles posset succurrere. Hoc praeclarissimum eius facinus non pari modo probatum est ab omnibus. Nonnulli enim laesam ab eo pietatem pulabant; et invidia laudem virtutis oblerebant. Mawr vero post id laclum neque domum ad se filium admisit neque aspexit, quin eum Dalricidam impiumquφ detestans

compellaret. Quibus rebus adeo est commotus, ut nonnunquam vitae sinem sacere voluerit, atque ex ingratoruin hominum conspectu morte deceder'.

sius rursus Syracusarum politus est. Cutis adversarii

opem a Corinthiis petiverunt, ducemque, quo in bellos Bello eorum, qui contra tyrannos populi eaussam susciperent, vastationibus vero charthaginiensium armorurn. 2ὶ Sed mullis subitisque casibus. 3ὶ Nam si adversas non frangunt, at, ut ait Sallustius de belloeatil. xl , secundae res sapientium animos latigant. Mul mxin qua dissicilius in iis sese regere ac temperam. i i CL Dionis vit. e. x.