장음표시 사용
101쪽
puta ex mus ,redulci.&αuttex. 3. docet Aristo.& eadem ratione homo pos est ei Ie salae mediat E ex terra, ex lignq,N sic an infinisum, quia homo fieex non homine, di non homo pro qualibet realia ab homine supponitur: Siceio intelligitur de principijs solum per se,tune non sunt nisi duo, puta materia & forma ut ex pro sesso docet Aristote .lex. 6s .dicens ea sola esse princi pi per se ex quibus res fit, & facta esl, id est, quae manent in re iam salta: priuatio ueri, sarmae, quae gignitur non manet re genita. In quo uidetur se pugnare: quippe qui text. 4 3. dixerat musicum per se fieriexim musico per B accidens uero ex albo , ubiinsinuauit priuationem essὸ principium per se,cuius contrarium tex: 65. pronunciauit. In contrarium est sententia Aristo t. re 6 .ubi ni rumque membrum quaestionis assirmat dicens, quod principia dicenda sunt quodammodo ut duo, de quodammodo ut tria, de quodammodo ut contraria.
HAεc quaestio prima est ad principia pertinens rei naturalis,de quibus eii huius libri principalis intentio . In
qua non possumus non aliqua eorum rς Petere, quae in commentariis supertextum annotauimus. Elt nanque ani-c mus in his quaestionibus examen, epilogumque textus Arist. facere. Faci mus autem articulos duos de duobus membi is quaestionis. Primum de conavarietate principiorum, de alterum de
mode nequiuerint, nisi sub uno quin stionis titulo elucidari. Tractat qu siliones has Arist. postquam ueterum opianiones refutauerat:in tribus capitulis. s. 6. 3ζ. 7. per triginta textus: nempe a I. usque ad. 7 o. Circa quaestioni x intulum supponatur ex his, qua diximus quaestione . i. conclusione. s. nomine
rei naturalis significarerem, quae in se habet principium sui motus. Est enim tam forma,qua materia principium,
ex his coposita mouetur. Et ideo uir qu eappellatur naturaratq; adeo omne compositum ex materia& forma dicitur,& ens naturale, & proinde ens mobile,ut per ampliars lib. a. explicabitur.' Secundo notandum eli, quod alia est quaestio quot sunt eausarum genera rei naturalis,alia uero, quot sunt principia : prima enim quaestio pertinet ad secundum librum: hse vero ad hi e primum. Enimuerb, ut in commento hi per tex .ptimum adnotauimus dissere inter principium & causam: principiuenim solum dicit ordinem: causa ueto dicit praeterea influxum: sicuti causa effieiens influit in effectum,& finalis mouet efficiens ad agendlinii et onergo ad recipitur hie principium generaliter prii quacunq; causa: sed specialiter pro partibus essentialibus rei, B pro termino unde in ei pit motos Quo fit, ut deus,intelligentiae, sol, di homo, qui generant hominem, sint quidem causae essicien tes, non in principia ut in praesentiarii. Tertio notanda statim est distinitio piari istio principiorum: quam dext. a designat rum disi Aris ubi ait. Pricipia si ini,qus nec fiant nitio. ex aliis, neque ex alterutris, se itinia alia lant ex illis. Qiis quidem dissultio de primis principiis rei naturalis intelligitur. Ad cuius euidentia considerandum est,qubdly ex 'vanuis nonnumquam generaliter accipiatur, ut dicat habitudines aliaru causaru , t si proprie F dieit habitudine principii essentialis, aut termini a quo . Et ita accipitur in prae se uti anim. Vnde Arist. primis duabus particulis intendit docete sin plicitatem primorum principiorum. intelligit ergo, quod principia pii ma no ii ut
ex aliis, neq; ex λlterutris tanquam ex
principiis essentialibus. Ex quo sequitur primo quod eleia ta,ex quibus generatur mixtum .non sunt prima prio-cipia, tum quia fiunt ex aliis tanqua ex principiis essentialibus .puta ex mat ria ac sorma,tum quia mixtum non fie illis tanquam ex partibus es tali
bus, sed ex eorum actione, ut primo de
102쪽
A de generMion e est iii elae. N. t tam marm qua latina,quia neutrusi sit ex aliis tinuam ex principiis essentiali ruis: oe- que ex alterutris, quia nec materia eit pars essentialis sormae, nec forma pars
essentialis ina tariae i sis ex illis t qua
ex partibus essentialibus componum tu rota. corpora i , ut stat prima principia. Sequitur secun d b,nihil rationi primoria principiorum obitare. quod tam materia. qua sorma diuisibilis coponatur ex litis pari ibus integralibus, ita partes in tegrales non censentur hic nominς principiorum, nec copositio ex partibus integralibus repugnat prini 2 cipiorum simplicitati. Neque rursus est contra natur4m principiorum, ultem M formae, fieri ex alio tanqua ex causa eLMien e: ad quod materia habuerit causam esse ientem, non cognouit Ar illo. Sequitur terti b, g, neq; obstat prin-cipia fieri ex alterutris, ut y, ex, dicat habitudine asterius causae, quam essentialis: sorma enim sit ex materia, tanqex subiecto,de cuius potetia educitur, dividissim materia fit ex forma seu per formam: quia materia esse in actu naturaliter nequit nisi per formam. Considerandum eli praeterea qubd illa dissitatio non solum conuenit principiis intrinsecis puta materiae & sormae: sed etiam priuationi,quia loquiturhic Ari itote . de principiis, ut se extendunt ad V principia contraria &ut quamprimit uidebimus inter solam priuatione deformam est contrarietas. Obidq; tertia particula. s. qu bd alia fiant ex illis, intelligenda eis, aut tanquam ex partibus essentialibus,aut tanquam a termino a quo,quemadmodum priuatio est principium. Quhd si arguas coelos esse entia naturalia, qui tamen non sunt facti ex priuatione, quia materia coelorum nunquam caruit serma, quam habuit.
Respondetur,st Arissolii intelligit,oia quae fiunt per generalem generatione, fieri ex his tribus principiis. cccli uerbsecundum Arist. nullatenus sunt facti ree secunt i m rriveritatem: non sunt exsibiecto facti tal e agis nihilo. n Quarto principaliter adnotandu est, Duodeciquod de numero &contrarietate prim opinionescipiorum duodecim ueterum opinio- antiquo nes recensuit Arist. in tria fere m em- rum denubra principali aediuisas. Sex enim suem mero.&runt opiniones ponentium unicu prin contrari
et pium Prima Meliis credentis unita late prin- esse principium infinitum de immobi-la. Qui nullam uidetur posuisse contrarietatem: obidq; omni u pessim Ephilosophatus est. Quam partim super text. II.& rursus supertex. 23.explicuimus. Secunda ibit Ibrmenidis opinantis v-oicum suisse principium secundum ratione,&illud finitum:quia omnia sunt unum secundum rationem, Seu niuem sum est finitum sed tamen secundu ap Vparentiam sensuum posuit contrarietatem calidi &iligidi,quam appellaui eignem & terram. De qua loquuti sumus tex et s. & tex. i. Tertia fuit opi
nio Thaletis philosophantis principi si
esse aquam. Et quarta Diogenis & Anaiximenis, credentium esse aerem. Et quinta Heracliti credentis esse ignem. Ac denique freta aliorum credentium esse aliquid medium inter aqua &a rem,aut inter aerem&ignem. Qui omnes quatuor naturaliter loquentespo inebant principium esse mobile: atque adeo ponebant raritatem &densitate, tanquam duo contraria. De quibus super text. 32. mentione secimus. Tres Falis nerui opiniones in alio extremo, is
ponentium infinita principia. Anaximander enim primus,& i e Anaxagoras posuerunt infinita principia similaria, id est,eiusdem speciei esse principia 'iin unaquaq; specie:& alia infinita alterius speciei essentialis in alia specie: ut infinitas particulas earnis, ins nitas ocss.&c. Dae quidem aiebant fuerunt separatae ab uno chao, in quo omnes fuerunt ab initio permixtae Nisi φ dinferebant,ut supe unde tex. 3 a. explicuimus,s, Anaxim ader putabat illudelia os
suisse primu principiti decausam similiaria particularu. Anaxagoras verb co traopinaba- ι
103쪽
A opinabatur illas similares partimus fuisse causian illius chaos. Isti propriε
non ponebant principia contrari propterea qubd omnia dicebant actu latere in quolibet, quod est contra naturaco iurariorum.Tertia uerbi atque inter
omnes noua, fuit opinio Democriti, qui ponebat infinitas atomos, omnes omnium rerum eiusdem speciei essen. tialis, differentes autem positione & figura,ut rex. Iaath expositum est .Qui quidem proinde quodammodb etiam ponebat principia contraria. Tres denique praeterea suerunt in misio opiniones ponetium principia plura uno, B finita tamen: nam Plato posuit duo cotraria ex parte materiae, puta magnum, &paruum,ut super rex. 31.dictum est:
sed principium Armale dieebat esse ideam uniuscuiusque species Pythagotas uerb, cuius opinionem super text. t. expositam fecimus ponebat par,&impar esse principia contraria. Duodecima denique atque adeo omnium ve-rd proxima fuit opinio Empedoclis,
de qua sit per textum. 32. sermo a nobis habitus est. mi quidem ponebat
principia omnium rerum esse quatuor elementa: in quibus itidem est contrametas, ex quoru inuicem actione mix. ta generantur uniuersa. Omnes isti philosis phi, praeterquam Melissus & An C.ximander 8e Anaxagoras,quodammodo ponebant duo principia contraria circa unum tertium subiectum.
H i s praesuppositis ut literam Aristotelis in epilogum colligamus) sex
Aristotelis conclusionibus respondet r. nctu. ad hanc quaestionem .Prima fundamentalis est tex. r. Irincipia rerum naturalium sunt contraria. Non intelligitur uniuersaliter de omnibus, sed particu lariter, quod in unaquaque generati ne concuirunt aliqua principia cotra. ria. Hanc primum probat authoritate omnium serὸ antiquorum praeter M litani, ut diximus N Anaxagora. Cmne s quippe alii in hac sentetia consentiebant: coacti, ut ait Commata, e
perientia. Compertum enἰm est nihil tigenerari nisi ubi aliud eontrarium corrumpitur. Unde'Falam fit in omni generatione duo esse contraria, quorum unum alterum pellit, ut sibi simile gignat, Ratione praeterea id probat. illa enim inquitJqus neque ex aliis fiue, neque ex alterutris,sed omnia alia fiue et illis, sunt prima principia: : at prima contraria sunt huiusmodi: ergo prima contraria sunt pi ima principia, & per eonuersionem principi. sunt contraria. Minor quo ad duas priores particulas pater existo in praedicamento qu alii aras. Album enim & nigrum, & duti ce &amarum,quae sunt contraria sicis Edarum qualitatum, fiunt quidem ex te Ieramento primar um, puta oloris de igoris eum humido&sceo. Et fiunt
item quodammodo ex alterutris.Nam colores saporesque medi ratione ea tremorum participant, ut in com mento. 19. dicebamus. Primae autem qualitates,ut calor frigus,neque ex aliis fueneque ex alterutris scilicet ex commixtione unius eum alio. Tertiam uerbparticulam, scilicet quδd omnia fiunt
ex contrariis, probat Aristo. text. 43. quia unumquodque fit ex suo contrario, seu ex sua propria priuatione, ut album, ex non albo: & homo,ex non homine Cuius ratio eli haec: quia fieri aliquid smpliciter, est acquirere nouum Fesse, quod antea no habebat: de fieri tale, est acquirere nouu esse tale. Et ideo ordo necessarius generationis ex itignem . v. g. fieri ex eo, quod non eratiguis,& album ex eo, quod non erat al m. At quia naturaliter nihil ex nihi Io fieri rotest.eonsequitur, ut una quoque forma producatur ex negatione
sui in subiecto apto nato ad illam recipiendam ut ignis necessarib fit ex materia quae forma lenis carebar, & albuo subiecto, quod ea iebat albid ne. Quae quidem negatio in subiecto proprie appellatur priuatio, ut habetur . metaph. e . . Atque adeo principia coatraria neccssaria ad generationem
104쪽
sint forma re priuatio .c in acciden talibus productionibus forma accudentalis & priuatio: Sc in generatione lubstantiae forma sub latialis & priuatio. ' A; tamen si rem oculatius inspi
cias, inter has priuationes nec ei sarias, unalbia est proxima&per se requisita, aliae uero sunt remotae. Exempli gratia. Animal fit nece illarib ex no anim ii sed tamen proxima priuatio ei lilla,quae accidit materia ratione proximae formae,cui succedit sorma animalis. Equus enim non fit immediate ex ligno, sed ex semine, nec ex semine quomodocuq; quia in semine mediit multae formae aute introductonem
sormae eq'i, sed equus fit proxime ex no equo, id eil ex proxima priuatione
ad formam equi,puta ex embrione. Et hoc est,quo a adnotauimus in expositione tex. 3 . quod no album , aut noequus potest accipi infinitanter pro quocunq; ,quod non eli equus: & alio modo priuatiuE pro illo subiecto, qKest aptu in s xima dispositione ad se mam equi. Et illo modo accipitur priuatio quando dicit Aristo. 9, priuatiodi forma sunt duo principia contraria necessaria ad generatione. Atqui no selam in animalibus, uerum in aliorum generatione id experimur.No enim ex ligno immediatὸ fit ignis,aut cineres , sed prius evaporatur humidum, qu6d
conuertitur in flamam, de quod restae conuertitur in carbonem inflammatu, quod ia no eli 'ignum. At carbo partim resoluitur in uillas, partim in cineres. Nec sarmetum inimediat Euertitur inuinu, sed in gema,& gemma in uua: ex oua matura fit uinum. Et ideo uinem fit ex non uino, non quid em infinitanter: quia non fit ex lapide, sed ex uua, ee uua ex gemma. Quemadmodum formae artificiales non educuntur de, uacunque materia quomodocunq; informi: qui statua non sculpitur in aqua,autan lana,sed in aere, aut mammore,aut puris aliis similibus .Hoc est
rbrsica studios mente seruandum. i
Ex quo sequitur prim b ,st principia
contraria non sunt necς Isaria ad compositionem rei in facto esse, s d solum
ad generationem in fieri reona enim ex iaqua generatur ignis,in igne genito nomanex, nisi tantum matella ta forma: sed tamen dum generatur necesse cit, quod generetur ex non igne. i. ex proepit a priuatione ignis in subiecto. Sequitur secundo, φ non appellat Arist. principia contraria generationis, sormas subitantiales, aut eorum accidentia, sed formam &priuationem: nasor. ina,quae expellitur, saltim inquantu est quid posui tu, non habet ratione principii in generatione: cu potius corrupatur tangobstans generationi Sed in cum de ratione huius,quod eli fieri,st nouu esse acquirere, optimὸ dictu est, priuatione sormae prscedete esse principi u lanet necessarius terminus a quo in ordine generationis. Tametsi ut qus ilione. 8. uidebitur nonnunil, priuatio accipitur pro toto,quod corrumpitur, in generatione: fit .n. ignis ex aqua, qu seli non ignis:& ho ex semine.' Sequi
tur tertio quanta huic textui violentia inserant,qui hanc principioru contra- .rietate nominibus tribuere colendiit. Buridanus.n. cui aliqui ex nominalibus consentiunt in hoc lib. quaestioner .assirmat Ar illor.ubi dixit priuationem & sormam ess e contraria, termianos accipere materialiter. Nam priuatio inquit nihil in re ponit: sed oppositio priuatiua est termini significantis
idem subiectum,quorum unus con notat aliquam formam, alter uero care
tiam illius,ut ly,caecus,& ly, uidens, significant oculum. Sunt ergo secunὸ uelim principia generationis contraria ad hune sensum, quod illi duo termini generatio sormae ignis , & priuatio eius,signiscant eandem materiam: sed tamen priuatio con notat,qudd careat sorma,& generatio, τ illam acquirat:& ideo in generatione prius ueris caede materia terminus privativus, 2 post Uuqs,ec in corruptione, e conuerso.
105쪽
Hune,alus bonum authorem, citauerim,si sorsan quosdam huius aetatis persuasos habere possim, ne nominaliter perseuerent physica tractare. Na qui quid de terminibus, distinctionibusq; metaphysicis senserint, tam e physicas quae rerum sunt co litiones, nulla est
causa ut nominibus tribuant. Enimue-rb quis credat cum Aritio .dicit principia esse contraria , principia accipere pro terminis nam cum generatio hominis a parte rei contingat,esto nullus esset conceptus,quo termini principia sunt generationis hominisλllem Arili. probauit principia esse contraria, quia album,inquit, fit ex non albo: & musicum ex immusico: terminus autem no fit ex termino: sed album ex nigro, &homo musicus ex ignorante musicam.
Item probat ipse in serius tria esse principia: quia duo contraria non possunt inuicem se expellere, nisi circa ide subiectum,quod sit tertium principium: expellere autem actio realis est,& non sola significatio terminor v. At no opus est in re manifesta,uerba prodigere. I si xv K ad primum argumenta principale concedatur principia subita Ad pri' ita insubstantias, seu partes substantiae.Concediturq; subinde no esse propriE c5traria, sed largo modo idest pri- nihil ςa uatiue opposita. At non abs re ambi- β i- gere quis'; potest, cur substantiae nihil est propriὲ contrarium, saltem sormae
substantiali. Arguitur enim sic. Calorde C frigus ebdicuntur contraria,quia sunt duo entia positiva in eodem subiecto repugnantia: sed pariter repugnant sorma ignis & sorma aquae: ergo pari modo sunt contraria. Et confirmatur.Calor&frigus dicuntur propriE contraria,quia uicissim se ab eodem subiecto pellunt: sed formae subitantiales ignis de aquae pariter se expellunt: quin etiaactio prias & principalius est sermarus stantialium, quam accidentalium: ignis nanque principalius agit per formam substantialem,quam per calore,
praeterea arguitur authoritate Aristo. 1
qui I .de coelo text. 1 o. ait coelum esse
incorruptibile: quia nihil est illi contrarium: insinuans aquam propterea esse corruptibilem, quia ignis eu et contra
cius,&.2.de gene. text. 24. expresse ait
elemeta esse contraria. Quod si formae substantiales propriὰ sunt contrariae,
melius hoc modo saluabitur principia
generationis esse cotraria,cum in omni generatione necessario concurrant duae sormae, quarum altera eiicitur,altera uero inducitur. 'Respondetur, quod contraria quod sene considet, Nota. dum est sunt duo extrema contra se posta, extrema uerb non sunt, nisi respoctu alicuius certae latitudinis. ut albe
do & nigredo sunt extrema in latitudine colorum , & calor summus, summumque frigus in alteratione. Et ideo ait Aristo. quod contraria sunt,quae maxim E distant. Hinc sequitur,qubd contraria non sunt,nisi ubi est magis & minus, ut sit progressus ab uno ad aliud. σSequitur secundo, qu bd illa propris sunt contraria,quae per seipsa se ex pel lunt: ad quod necessarib requiritur, Psub gradibus remissis possint esse in eodem subiecto. Exempli gratia, calor Se frigus propriissim Esunt contraria, quia utrunq; recipit magis & minus, ob idq; frigidum fit calidum progressu
quodam intensionis, dum simul in e
dem subiecto paulatum remittitur ni rigiditas; Se in t editur caliditas:sicut mobiles ocaliter ab uno extremo per m
dium peruenit in aliud. Et ita ex nigro per media fit album: de ex dulci amarsi. Quapropter Arist. ait illic qubd contrarietas est persecta oppositio:nempequbd album non persect Eeotrariatur pallido aut rubeo, sed latum nigro. Et quia inter praedicamenta sela qualitas recipit magis & minus, in illa sola est
eo trarietas. Quocirca ut S. Tho. I r. mera.lech. I a .rδrt, antiqui credentes sormas substantiales esse cotrarias,
suerunt illas esse accidentia inrensibulla de remigibilia. Et Commenta 3
106쪽
tiales elementorum esse propriE contrarietas,posuit proinde illas intensibi. les & remissibiles:& ideo ex uno erro- 1 re in alter u prolapsus est. Qua de causa Aricin praedicamentis cuicunq; piae dicamento attribuit non suscipe te ma, gis di minus subinde asserit non ba- bere contrarium. Dum ergo quaerii tur,cur subitantiae nihil est contrari v. Respondetor, qu bd de subilantia totali, quae est in recta linea, manifesta est ratio quia no recipitur in subiecto, de actio cotrariorum eli circa aliquod . subiectum .Deforma uero subitantiali ratio et , quia cum forma substantialis B non recipiat magis & minus, non propriE duae sormae sunt extrema unius latitudinis: sed excedunt se indivisibiliter, sicut numeri. Eil ergo inter formas subitantiales repugnantia: non tamen contrarietas propriE. Unde ad argu mentum respondetur, qu bd quamuis actio propriὸ attribuatur formis su stantialibus, non tamen propriὸ attri. buitur eis contrarietas: eo quhd non pseipss immediath expelliit, sed per accidetia,quae propriε sunt cotraria.No. n. unum immediatὰ expellit alterum, nisi
si ambo sunt sub gradibus remissis in eode subiecto: quod no couenit formis substantialibus, sed earu accidetibus. Et se in hoe sensu ait Arist. eleme*cotra C riatur:ila ultimu uendicat sibi propria accidentia cotraria: quae quide aecidelia eium no sint in coelo,nihil est illi cotrartu Et ideo Arist hic in duobus codenat antiquos de cotrarietate princi . pioru . Prim b, 2, ponebant illa esse accidetia: ge secundo, si appellabant principia illas formas quarum una expellit aliam: cum tamen illa, quae expellitur. non habeat rationem principi 3, priuatio uero habet rationem principii a
quo: Quhd si quis sortὸ percuctetur,
quo ergo oppositionis nomine appellai tur illa, quae est inter duas formas su stantiales. Respondetur, qudd nullo il- quatuor , dias tractat Aristote.
io . menta. Nequδ enim sunt eont di , Dctorie, nec relatiuε,nec eriuatiuε, nec 'conrrarie oppostae: sed speciali nomine dicuntur diuersae. Quapropxer postquam loco modo citato disputauit mitto te .de his quatuor oppontionum generibus, subsequenter text. 2 . tramide eodem & diuersio , quales sunt so
mae sub tantiales. At uero quia inter huiusnodi formas, quippe quae se habent ut numeri, una semper est alia imper sectior, i da uirtualiter includit priauationem perfectioris. Et inde est, ut
ex diuersitate formarum iubstantialia nascantur disserentiae diuidetes genus de constitutivae specierum, sensibile in sensibile, irrationale,quae explicantur Eper modum habitus & priuationis iihilominus tamen utraq; differentiade signat aliquid positiuu . Et haec de odi positione formarum substantialium,& differentiarum diuidentium genus,
obiter quidem,non tamen prorsus-b . . .
sque proposito dicta suerint. Et per haec patet responsio ad primam confirmationem. Respondetur enim, quhdquanuis alia sit oppositio priuatiua a contrariorum oppositione, nihilominus generali nomine illa,quae priua Luὸ opponuntur dicuntur contraria. Et praesertim, quia priuatio formae, quae gignitur,couenit materiae ratione sormae substantialis diuersae,& quodam odo contrariae. Qua de causa maiori ra tione possunt forma de elys priuatio edici contraria: quia agens per actione contrariorum accidentiu expellens diuersam formam, expellit quodammodo priuationem introducens propria formam,ad modum cotrariorum. Et ad Buridanum de eliis sequaces,argue tes,qubd priuatio nihil est,& per consequens nulli contrariatur , responde tur,qudd satis est sola ratione differrea materia,ut contrarietur quodammodo formae non enim ita sunt negandae distinctiones rerum; ut modi loque - . . di philosophici permutentur. Tunc enim secluto quocunque conceptu leE x nomia
107쪽
nominem, materia a parte rei quat nus priuatur forma ignis, quodammodo opponitur formae . quia est sub opposta forma,hoc satis est, ut cocedamusci Z ' formam & priuationem a parte rei es-
daeonsi lς0nt xi Ad secundam eonfirmaletionem negatu aliquam esse in Aristo contradictionem. Et ad primam iam responsum est nihil obstare,& principia subitantiae non esse accidentia, sed partes substantiae:& sormam nihilominusti priuationem esse largo modo cotrarias: licet sebstantiae sit nihil propri Econtrarium. Ad secundam uero qui' eam respondent,qubd cum prius dixit .i contraria non fieri ex alterutris, acci- pit contraria in abstracto: calor enim 2 non eonuertitur in frigiis: quando au- et tem subiungit, quod album fit ex non albo,accepit illa in concreto: ide enim subiectum, quod prius est nigrum, po-- sea est album .Sed tamen alite sorsan. mellius respodetur ad intentionem Arist. quod prius dixit contraria non fieri ex alterutris,tanquam ex partibus essentialibus: sicuti non fiunt ex alijs,d notans,qubd principii debent esse simplicia:sed postea dixit,quhd unum contrarium fit ex altero tanquam ex termino a quo, siuein concreto siue in abstra tio. Dixit enim hoc ad ostendendu quomodo principia sunt contrariamempe quomodo calidum fit ex non calido: dec)ήalor ex priuatione caloris: ignis fit ex non igne,&forma ignis ex eius priua aione in subiecto apto. Ad tertium smembrum respondetur, qu bd tex. 1 o. non dixit uniuersaliter omnia principia permanere in composito: sed intel
toto cap. s.tractat Aristo. rasotinatur numerum principiorum. Quapropter in text. so. subdit hanc secundam conclusiqnem. Pricipia rei naturalis sunt plura quam unum. Quae sequitur ex superiori hoc modo, Principia sunt contraria:sed nihil est sibi ipsi contrarium, ut habetur in praedicamentis cap .s.ergo plura sunt uno principia. Tertia 3.concla conclusio est etiam in eodem tex. Principia sunt infinita. Hanc probat illi e quatuor rationibus,quia inquit) aliis principia non essent cognoscibilia, &per consequens nec totum ens naturale. Et prsterea quia frustra fit perplura, - .
quod potest fieri per pauciora: atq; aliis duabus rationibus, quae in comme t 6 abundε expositae sunt. Quarta concluso est intex si . Principia sunt plu- Era,quam duo. hanc probat illic tribus
rationibus, quas in commentis lucidE ihabes expositas. Omnes autem hunc tendunt. Principia debent esse contraria: sed duo contraria non possunt inuicem agere & pati, nisi circa unum subiectum tergo ponendum est tertium
principium, quod sit subiectum illoru
contrariorum. Secunda ratio est. Illa
principia debet esse partes substantiae: ergo non sunt accidentia, sed substantiae propriε nihil est contrarium: ergo principia proprie non sunt contraria , sed tanquam priuati vh opposita priua tio autem non est,nis in subiecto apto 'ad recipiendam sermani , ergo praeter priuationem & formam, quae suntduo principia, est etiam subiectu, quod est tertium. Qisod adhuc Arist. confirmat authoritate antiquoru. Et sic habetur, Iigi de principiis,quae sunt per se prin principia sunt saltem tria: quae est pricipia intrinseca,puta materia de forma mapars huius exclusiuae principaliter
in quaestione sequenti monstrabimus' privatio uerb quae contrariatur formς deest principium generationis tanqua termitatis a quo,non manet simul cum forma. Et ideo nulla est contradictio. Articulu Susa si 'ITvst in secundo artis uno culo seeundum membrum quolionis. intentae, tamen sunt tria principia. Quinta conclusio est in tex. 6. Primcipiarersi naturalium non sum plura quatria,quae est altera exponE . Probatur.Unum per primorum contrariorususeit ad oes generationes, qua sunt in uniuerso,& uni contrarietati sumitra hac ergo secunda conclusione, qua . . um sibiinu ergo rata sint tria prina ripia
108쪽
cipia. Maiorem non probat Aristo. sed
supponit tanquam notam. Explicat ta. men eam Themistius hoc modo. Si es sent plura contraria,qua duo,aut quicquid generaretur ex duobus contrariis posset media e uel immediate generari ex alus duobus,aut non si sic, tuc plura quam illa duo ei sent superflua. Si uero non,iunci equeretur primo, quodno omnes substatiae generabiles & corruptibiles reducerentur ad idcm genusi rincipiorum: quod est salium quia cui ibilatia sit unius generis, princ pia debent ei se unius generis. Secundo sequeretur, quod deberent esse infinita con
m trariamam eadem ratione, qua ponun
P tur plura quam duo,non posset distiniri eorum numerus. 8 Dubitatio tamen est hic non contemnenda quam supertextum. 7. partim tetigimus circa ista quintam conclus: onem,quomodo duo tamen contraria omni sussiciant gene
rationi. Arguitur enim sic. Alia principia sunt contraria in motu locali,puta a supremo loco ad infimum qualis est motus grauiu uel E conuerso inualis est motus leuium uel a dextro in sinistrum, qualem a. cῖli ait Aristot. esse motum csti. Aliae sunt,eaedemq; plurimae in motu alterationis sa calido in frigidum,ab albo in nigrum, &c.& aliaec in motu augmentationis, de diminutionis. sa paruo in magnum, conuerso. Quin etiam in generationibus substantiarum fiant diuersa contraria principia, na alia est contrarietas prin cipiorum in generatione ignis ex ligno, de alia in generatione animalis ex
semine: atque alia in generatione cadaueris ex homine. Nam contrarietas sormae de priuationis est ratione diuersia tis formarum, quarum altera expelli. tur & altera introducitur:istae aut sormae differunt in spe diuersis generibus:
ergo contrarietates principioru sunt diuersae,&yer cosequens non sunt tantum duo principia contraria,atq; adeo neq, principia omnia sunt tantum tria.
Ad hanc dubitationem responde-
tur primum omnium, st hic n5 est ser- I
mo de contrarietate extremoru inter
alios motus, sed de contrarietate principioru generis substantiae. veru est tamen,P tex. 2.& tex. so. insinuat Arist. in unoquoq; genere esse unam primam contrarietatem, ad qua oes illius gene
risreducuntur, quod ambtibus in locis sermo declarauimus. sed testat adhuc considerare, si prima cotraria possunt intelligi dupliciter: aut quia sunt uniuersialissima in praedicando, aut quia sunt prima in e sciendo .Primac'ntrarietas in praedicando authore Aristote.
o. meta. tex. Is .est habitus de priuatio
quippe quod reliquae omnes particu μpent rationem huius , ut commen. 12.
dicebamus. Imperfectius. n.duoru contrariorum uirtualiter includit priua tionem alteAus. unde eodem lib. text.
7.habetur, nigrum est priuatio albi. Et pariter relatiuἡ opposita, ut maius& minus, nam de contradictori E oppostis manifestum est,q, unum dicit ni tionem alterius. Isto ergo modo postumus dicere priuatiuam 'ppositionem esse primam: quia uniuerialiter praedicatur de quibuscunq; oppositis, & prscipuEde his, quae diuidunt genus , ut, sensibile& insensibile, rationale de irrationale,&e. Alio modo dicuntur ali- squa Prima contraria primitate essicien- ςtiae, quomodo in genere qualitatis cui ditas, 5c frigiditas sunt prima contraria, sanE ex quibus omnes aliae qualit
tes secundae essiciuntur. Et quamuis humiditas de siccitas annumeretur etiam
primis qualitatibus, tamen quia sunt passiuae, sunt posteriores caliditate defristiditate, quae sunt activae. Quado ergo nicdicit duo prima contraria suiscere, ut sint principiti omnium generabilium de corruptibiliu , intelligit duo prima utroq; modo: nam in omni generatione concurrunt principia quae se habent ut habitus seu forma de priuatio. Et haec etia sint prima quodamodo in genere causandi, quoniam simpli
cissima principia ad generatione sit a s stantiae
109쪽
A stantiae sunt forma & priuatio, tuae sese
uicissim expellunt circa eandem mate a m .Et quia omnia accidentia corroducuntur ad productionem subitantii, sunt simpliciter prima. Ex quo sequi-oir accidentia, quae per alterationem praecedunt generationem, non habere
rationem principiorum,sed sunt instru
menta,quibus res corrumpitur,ut m a.
teria spolietur forma, & nouam possit recipere,ut cuaellione sequenti euidentius monstrabitur. Lx his rursus, quae dicta sunt,elicitur solutio vulgatissimi cuiusdam argumenti,quod eli hoc. Cuiuscunque rei, dum gignitur, sunt sua pricipia ab aliis alterius rei,aut specie, B aut numero distincta:& sunt res geniis innumerae,imb secundum Arist fuerulde erunt infinitae: ergo aut infinita, aut
saltem quam plurima sunt principia. Ad hoc argumentum, qui plus nimio
terminis & nominibus assueverunt,
plicant tria esse principia, hoc modo. Tres sunt termini non synonimi omnia principia generationis significantes. s. materia di forma & priuatio. At uero post qua principia sunt merE res, non opus est ad terminorum significationes appellare : sed satis exprimitur in hoc sensu proposito Aristoi. Cui uc'cunq; generationis stibilantiae tria sunt prima principia. Et multo sgnificatius C exprimitur, si in prinai pia faciat se inpositionem simplicem, & non descendamus personaliter ad singula. Vt cum dicimus,tria sunt principia rerum naturalium, ni us sit. Tria sunt principiorum genera L materia sorma de priuatio. Quemadmodum dicimus tantam decem sunt praedicamenta, id est decesunt rerum genera. Enimuero forma i-enis,forma alboris, & forma equi, &formae uniuersae substantiales in ratione principii sunt eiusdem generis: quia
concurrunt tanquam principiti m n male in generatione. Et pariter omnes priuationes in ratione termini a quo sunt eiusdem generis . Nam de materia omnium generabilium nulla in ambiguitas,cam sint oes eiuΠε si Mel. D
saxma demum conclusione ex propria se' tentia respondet Arist. tex. 67ad utrunq;membrii quaestionis,hoc tenore. Principia quodamodo sunt ut duo,quodammodo ut tria, & quodammodo ut contraria. Intelligit esse quodam odo ut duo eo principia intrinseca rei genitae sunt tantum duo, eadeque realiter distincta. smateria dc so ma. Atqui, si tantii haec principia sint intrinseca,piobat Phi. tex. 61. hac ratione. Ea, ex quibus per se compositi fie& factum est,sunt eius principia . sed tatum materia de forma sunt huiusmodi
Ago. Ex quibus inquit fit de factu est, ad excludendum priuationem, quae est Eprincipium de terminus a quo gener tionis in fieri non in in satio esse: quia
non manet in composto,de ideo no est
eius piincipium per se. od aut E materia, εἰ forma sint per se principia rei iam facta: probat,quia resolutio compos ii si in male. iam di sorma, de una quodq; csi ponitur ex iis, in quae resolauitur. Intelligit ueruntamen esse principia quod amodo ut tria, quia omnias mul principia in eludedo principiti a
quo sunt tria ratione: na priuatis, quae
est principium per accides, licet oi idenumero cum materia, differt tamen ratione. Quod autem priuatio sit principium per accidens probat tex .co. uia Fres fit ex materia inquantum accidit ei priuatio formae, quae gignitur, & per
consequens fit ex priuatione tanquam
ex termino a quo. Intelligit denique eis e quodammodo ut contraria: quia sorma & priuatio sunt contraria. v runtamen no dicit simpliciter eis e contraria: quia non omnia principia sunt
cotraria : materia enim no cotrariatur sormae. In summa, comparando mat
riam ad formam dicit esse quodammodo duo: uerum comparado eam simul ad priuatione,dicit esse quodammodo tria. Rursus conserendo formam cum priuatione, dicit esse ut contraria in .
nuens, qudd si considerei in ordin ad
110쪽
A ad materiam, non est illi contraria. Ad secundum igitur princi p ale argumentum responaetur, in Aris loquitur
hic de principiis secundum propria nominis fignificationem,ut notabili secudo in pricipio qussionis explicuimus pro illo,quod pertinet intrinsece ad
ordine generationis, & ideo escies &finis non numerantur inter principia. Sed tu arguitur, aut intelligit de Principiis intrinsecis di per se,aut de extrinsecis de per accidens. to a dissicultas est de priuatione, quae nec est intrinseca rei genitae, nee proinde principium per te illius .sed per accidens ut tex 66.
docet Aristote. cuius contrarium uiaen turdixisse intextu. 3 Et arguitur,u's priuatio est principium per accidens, vion esset asset edum proprie principiu: quia principia per accidens sunt infinita: Sc ideo non casunt sub scietia. Ad
hoc respondet Commentator comento .66. Q priuatio licet sit principiu per accides,eil in necessariti Sicuti propita passio, licet sit accidens, est in necessaria. Et ideo A isnec loquitur hie de solis principiis per se, nec deo ibus peraecidens: sed de necessariis. Attame cotra hanc expositionem uidetur esse,qs dixi mus. 1 .poste.q. 3 . de intelione Aris. st ide est necessarium & per svi nihil .n. C necessariis rei ιouenit,nisi quod per se. Pituario in essentia sua conuenit, unde & pro quom do pila passio iacit secunda modu per se. dicat pci ist ergo arbitror esse dicendum. c: P ' st Miluatio si comparetur ad materia , est quide accidens illius: ii e s comparetur ad composit, i,quod gignitur, est et principiu per accidens: quia nodicit aliquod positi uia innuens in compositu, si cu ieracata se: neq; pei manet in illotane pars eius essentialis: sed est eius principiu per accidens adhsic sensum v compositu fit ex materia,cui accidit priuatio. Et hoc intendit Ari. ex ι 6. Sitsi priuatio comparetur ad generatimnem ipsam, tue non est solum necessa. rium principiti sed quod amodo intrinrer se intratis diminonem generationis & corruptionis. Et hoc uo Diuit dicere tex. 3. generatio enim est mutatio a non esse ad esse, corruptio uel b mutatio ab esse adnon esse, ut habetur. s. huius tex. . Cum ergo quaeri
tur de quibus principiis determinat Arist. esse tria, respondetur, quod nec de solis principiis intrinsecis, ec per se
entis naturalis, nec de omnibus extrinsecis,de per accidens: sed de intrinsecis εἰ per se generationis entis naturalis: quae sunt terminus a quo de terminus
ad quem Ze subiectum. Quod si interroges, quomodo fieri potest, ut aliqua sol per se principia generat ionis,quae non sunt rei geniis. Respondetur. Idcirco quod alia est disini Atio rei naturalis, de alia generationis eius:res em naturalis dissinitur physia per solam materiam de formam: est. n. simitas nasi cauitas: Schomo animal copositum ex materia de anima rationali. st per hoc probat Arist. haec duo tanta esse principia intrinseca rei naturalis,
ut super textum. 6 s. expositimus. Ge
neratio ueris est mutatio stibilantia de non esse ad esse: de corruptio mutatio de esse ad non esse: in quarum prima dii finitione ponitur priuatio, taquam res minas a quo incipit mutatio & in secuda tanquam terminus in quem desinit.
Tex exiis. Haec non sic unum existentidota
adeo pura potentia, ut nullam de se habeat a Malitatem. I Os x numerum iam dimo nitum principiois, sequitur singulorum sngulis V qusilionibus rimati natu
rnitio ptu quam dimidium est totius phys cae scietiae. Arguitur et go,u materia nis si pura rotentia. Materia per se est eos reale exisses fine operatione i