장음표시 사용
131쪽
A Quocirca non solum materia & eius dispositiones attiiugum ad introductionem sormae in materiam, sed ad eius productionem. Hinc sequitur secundo, qu bd anima licet sit subsistes,
est tamen media inter angelos de for-Nota. mas corporales. Angelus namque per se subsiliit ut suppositum, ita ut nec dependet a materia, nec potest insommare materiam:anima verd suapte natura, & per se subsistere potest, & in
formare materiam. Reliquae vero sormae ita insormant materiam, ut per se subsilere nequeant, nisi miraculo sustineantur. bds quispiam percu-ctetur quomodo aliter Deus concur-B rat ad productionem animae rationalis , quam aliarum sormarum , ut illa creet, has verb non. Videtur enim,u, non aliter concurrat: postquam naturali lege, ut producitur equus, produ'citur homo: no aliter nec alias, quam disposita materia. Respondetur quhd longξ aliter Deus concurrit: nam an iis mam se solo ita producit, ut eodem concursu, quo producit eam in mate. ria , posset eam producere in vacuo Nota. absq; materia, formam uerb equi producit generaliter concurrendo cum igne,educendo illam de potentia ma. teriae, taliter ut eodem concursu non possit se solo producere ea in vacuo :nisi specialiori modo supplendo uice C seminis &quodammodo uicem materiae. Non tamen productio animae nostrae censetur miraculosa:sed naturalis. quia natura animae est, ut non aliter quam per creationem produca tur. In summa si illulitissimam desi deras disserentiam inter animam rationalem & alias formas. Formae uni
Ed educuntur de potentia materiae, lnon producuntur per se, sed compro- ducuntur ad productionem suppositi. Nam ut super textum 62. coepimus adnotare,& in tex. 64 repetit Aristo.& 7. meta. tex. 17. ex professo docet,
di hic tu subsequentibus frequentisit m E adnotabimus, forma non fit: s.
cui nec materia: sed compositum, siue substantiale, siue accidentale.Non enim fit forma equi, sed equus, nec fieper alterationem albedo, sed album, nec caliditas, sed calidum. Eo modo, quo loquitur Arist. qu bd non fit musica ,sed homo fit musicus&exim musico fit muscus. Qilodest fiet i secundum quid. Et ratio est manifesta, quia cum rem producit, sit esse acquirere,& aliae formae a rationali habeant esse dependens a materia non simpliciter producuntur: l. d comproduc ut urad esse suppositi. Obidque 7. & i I. meta. accidens non dicitur ens, sed entis ens. Vnde cum ignis calefacit a- Jquam , non producit, sed comprodii cit calorem, faciendo suppositum esse calidum . Nec producit sormam ignis, sed comproducit, producendo ignem . Itaque uia ad producendum
formam est facere calidum, aut igne . Sententia expressa esl Commentat ris. I a. meta .co m. I 8. ubi ait,qubd formae secundum Aristote . non producuntur, sed comproducuntur,quia nocreantur. Quo circa, si ita loquenduest, prius natura in uia generationis aqua sit calida, quam sit calor:& prius natura ignis est ignis, quam sit forma. Etenim licet forma sit id, quo agens alterat aqua,aut generat ignem, nihilominus uia generationis agens dido Aesse toti,dat partibus, &accidetibus. Et in hoc costilii ratio eductionis sor- .mae de potetia materiae. At uod in generatione hominis anima non producitur per productionem hominis, sed prius natura est in se quam insit homini, unde in hoc consistit eius creatio, qu bd actio Dei terminatur ad esse animae immediate, & non fit per esse totius. Actio uero uirtutis seminalis
terminatur ad unionem animae cum corpore. In quo consumatur uera, propria ratio generationis, ut gene
rans sit pater, genitusq; si filius . Ex his demum, quae dicta sunt,s quitur
132쪽
qui tu reorollarium hoe, apprime no tandum : nepe falsum esse principium illud, tam apud quosdam celebratum: ubi allat uni, qu bd omnis sorma prius Nox ' se qui inhaereat. Quin potius hoc
intereti iter anima rationale reliquasq; omnes sub tantiales accidentalesq; formas. Forma nanq; prius in se esse siue tepore siue natura: eli per se habere ense indepeteter a materia .i .elt per se subsistere:quod soli animae nostrae copetit. Formae verb aliae uniueiis nullum esse
prorsus habent nisi esse in supposito. Et ideo salsum est .s prius sint in sequam
inhaereat. Ex eplum elt in artificialibus, a quibus Arili. sumit argumentum na-B rus alium . Enimuero quando in lapide sculpitur statua , aut aes funditur, aut quado sigillu imprimitur cers,no prilla natura est forma artificialis, quam inlis
reat cetia si teneatur sorma diltingui a subiecto sed fit forma lia tuae per hoc,
itella tua. Qithd si arguas,sormadae ei se coposito: ergo prids natura habet illud,quia nemo dat, quod non habet. Negatur cosequetia. in hoc enim disse runt causa efficiens de formalis, si efficiens, nisi sit actu talis, nihil operatur. Aqua enim no caleficit, nisi sit calidarnec generat equu,nisii l. quod est a equus. Forma tu non habet in se pmus
esse, quod dat supposito. Albedo enime dat esse album & non est albat de eator dat esse calidum de non est calidus: sed forma est id,quo subiectum est tale. Et pariter forma equi dat esse equu, tii noest equus: sed e id ,quo equus est equus. Et quia forma equi nulla aliud esse habet , qua esse id, quo equus eis equus, non prius natura est, quam sit in maioria,& sit pars equi. Unde non sequitur,
forma prius natura coponit, quam totum sit: ergo prius natura est , ut a. huius q. 3. parebit. Anima ver b ratio. nati , quia habet per se esse separatum, pridsnarura est, quam insit materiae. Et in hoc eonsilli tra io ereationis. pni MuM igitur argumentum , quod iaciebant illi, qui posvat,
aut po Isbilitates aut Inehoationes formarum in materia,respondetur, quod forma dicitur educi de potentia mate
riae , eo quod ipsa, vel aliquid eius actu
praefuerit in mayeria : sed quia forma praefuerat in potetia, & quodammodo
virtualiter i materia. O qu:de,st materia actiuε cocurrat,sed in ratione subiecti naturalis per cuius transmutati nem res producitur.' Ad secundum respondetur, quod non opus est materiam habere similitudinem cum forma, ut illam appetat: sola enim causa ess, ciens ell, quae producit sibi simile . Materia vero appetit sormam e non scuts mile suum simile, sed sicut impetia 'ctum suam actualem persectionem, ut quςaione precedenti dicebamus.' Ad tertium negatur consequetia. s. quod si in materia non sit aliqua vilius adiuuans effectiuὸ virtutem agentis, tune productio ignis esset violcnta. istis e. nim est maretia aquae suapte natura habere potentiam passivam, & inclinantionem naturalem ad formam ignis, vegeneratio ignis se naturalis, non solum ex parte ignis generantis , sed ex parte subiecti, unde fit generatio. Non dixerim, quod aquae sinpliciter sit natu
ratis generatio ignis ex ea: nam aquae rario ne formae est viole .ita calefactior quippe quae tendit ad eius corruptionem . Sed dico, quhd eli naturalis maeteriae aquae, ex qua fit ignis. Quod si
arguas hinc consequi , ut productio formae artificialis statuae ex ligno sit etia .m ligno naturalis: si quidem habet
naturalem inclinationem, ut ex eo fiat statua. Negatur lignum, aut aliquod substanti uu artificialium habere naturale inclinationem, seu naturalem poten tiam passivam, ut inde educatur sor
ma artificialis. in imo dolatio ligni
fit per eius eorruptionem , cui lignum resistit: potentia verb naturalis non est in materia, nisi respectu age iis naturalis : est enim in auro ratione materii potentia naturalis, ut calefiat ab igne:
ramea ut quod disponatur in soriram anuli
133쪽
A anuli aut uasis:non est naturalis potentia, sed obedientia, ut sic dicamus, respectu artificis : quatenus ars praesupponit naturam. Sed de hoc copiosius lib. 2. Eaedem sunt prorsus solutio nes ad primum principale argumentum in capite quae itionis cum sua confirmatione . At quia illic fit mentio de virtutibus seminalibus , respondetur hane essedisserentiam inter uiuentia,N non viventia, quod in solis viventihus virtus activa est coniuncta materiae in eodem supposito. ut in nucleo tuae sub terra posito est virtus activa, quae de materia, in qua est, deducit formam olivae: de in arbore est virtus,qus B dx materia arboris educit seu s: de
semine animalis existente in matrice seminae, ell virtus activa impressa ab agente, quae educit sormam de potentia matellae, in qua et L At uero non vi
uentia, ut elementa, non generantur per virtutem activam, quaesit in materia, unde educitur forma: sed per dispositiones, quae ab agente recipiuntur in materia separata .Velut ignis generatur ex stuppa mediantibus dispositioni bus, quas stuppa recipit ab igne. Quo circa virtutes seminales atq; adeo no men seminio solam concedendae sunt in uiuentibus. Semen enim idem pol. let,quc materia, cui coniuncta eli vir C tus as .a educens formam de eius ma
p um principale argumentum cum
' eonfirmationibus satis responsum
.. est nter exionedum quid nam sit sor-niam educi de potentia materiae. Articulus f AT vER6 circa materiam tertutertius. principalis argumenti superest in hoc 3. ar. breue facere verbu m de creatio . ne. Quod intelligenti rationem eductionis sorinae de potentia materiae fa .eillimum erit. Atqui, ut a dissinitione exordiamur. creatio est productio ali cuius ex hilo. Hoc communiter do- ctores exponunt, quod si productio
alicuius non praesupposito subiecto. Sed sanctus Thomas i. parte, luxit, s. arti. r. id exponit sub his verbis. Creatio est productio totius entis, seuentis in quantum ens. Et in re idem est, si modo recte utraque definitio intelligatur. Nisi quod dissim tio San. Thom. significantius exprimit, di verba philosophi, & naturam creationis. v binotandum est , qu bd fieri aliquid eo n- tingit tripliciter. Primo modo fieri secundum quid : quae est acquisitio ali 'cuius accidentis, ut fieri calidum, fieri album. Et dicitur fise tactio secundum quid: quia praesupponit sub tantivum,
quod sit substatia completa per se sub- sit truci
sistens: qua de causa. ut superior i quae- iei. stione dictum est, sorma accidentalis adueniens, non facit unum simpliciter. Ecum subiecto, sed unum per aggrega
tionem.Secundo modo fit aliquid simpliciter , quando fit subitantia. Et haec dicitur factio simpliciter,quia no praesupponitur substantivum, quod sit substantia completa per se subsistens, sed sola materia prima, quae est pura potentia ad sormam : ob quam causam forma substantialis adueniens facit unum simpliciter cum materia . Nempe quia
materia non erat unum ens simpliciter
absque forma. H.os duos modos tractat Arist. in hoc lib. per totum. c. 7. de expresse distinguit ter. 61 .' Sed tertio modo aliquid dicitur secundum se
totum inquantum ens. i. eo modo, ut Fnihil illius praesupponatur , sed fiat ex
nihilo. Et haec dicitur productio totius entis,& productio emis inquatum ens, quae est creatior quam Arist. nec philosophi naturales cognouerunt. 'M
niseila fit lixe diffinitio ratione Arist.
Fieri unumquodque , est nouum esse aut ella tale acquirere, quod eli fieri ex eius priuatione: album enim fit ex non albo : & musicum, ex non musico e veait hic Aiislo. tex. 43. nam quod erat ante albu no fit albii, Ex xex. 6. si canis insit fit ex equo,ruc no fit animal in-etu animal, sed in qua tu canis: na ratio communis animalis erat antea i equo.
134쪽
rane, Et eadem ratione homo fit ex non homine: & lignum ex non ligno, di ita in singulis, ut illud fiat cuius ratio non immediate praecellerat. Ergo eadem analogia ens simpliciter fit ex non ente: quod eli dicere, ex nihilo. Fieri autem ex non ente, est, quod nul luens prorsus prae lupponatur ad productione eius. Vnde egregi E pro isto, ut pleraque omnia S. Tho. I. p. q. 4 .
tria; Ο et itu scit cognitionem na restina philosophorum . Qilippe quos ait solum cognouisse productiones particulares rerum : puta album
fieri ex non albo i & calidum fieri ex frigido, & ignem fieri ex non igne,&B equum ex non equo. Et quia priuatio particularis entis saluatur in aliqpo subiecto: ur priuatio albi saluatur in nisgro :& priuatio caloris , in subiecto frigido: de priuatio formae ignis aut sormae equi in alia materia, quae est
sub alia forma, idem habuit Arist. Mantiqui pro principio per se noto quod quicquid fit, fit ex prssupposito subiecto, cui accidit priuatio talis sormae. Et ideo non dixit, quod homo fit sim pliciter ex non e te: sed ex non ente ta-- li scilicet ex non homine: nam semen non est non ens, sed non homo. Deus aute , qui eli uniuersalis causa entis in . quatum ens, potest ens ex no ente pro-C ducere :& per consequens materiam, atq; adeo uniuersum creare . Ex quo
sequitur aliud esse fieri ens simpliciter,&aliud fieriens inquatu ens. Nam quotiescuq; generatur substatia ,sit ens simpliciter ad differentia alterationis, qu seli factio secudu quid, ut fieri calidum. Tam equido fit homo aut .equus no fitens inquantum ens : nam ratio entis
praecessit in materia ex qua fit equus:& id quod erat, non fit: sed fit equus inqua tu equus. Igitur cum aiunt, φre creari, est produci no praesupposito subiecto, & re generari, est rem pro '. Nota, duci praesupposito subiecto , intelli gendum est non praesupposito, concurrente ad productione: na anima rationalis licet non producatur, nisi in su- Dbiecto,non tamen praesupponit subiectum tanquam concurrens ad productionem. Tametsi multd pro se id significantius dicatur,qubd aliquid creari, ut ait liacmagnus Alberius, siue sit mater ia, siue forma, siue praesuppositu, siue accidens , est secundum se totum produci nihilo illius uel nulla eius parte praesupposita: hoc enim nomen et ea Creatio tionis designat. Quamobrem, licet in nis nomeproductionem equi non supponeretur quid deli- materia, supponeretur tamen ex natu- gnet.
ra productionis, aut forma, alia , aut si
pars integralis, re uera non crearetur.' Quod arguas tunc subsequi formas omnes subitantiales & accidentia crea sri, quia forma equi producitur nulla eius parte praesupposita. Negatur certis sequela: quoniam sorma equi, ut sup riori articulo dicebamus,non producitur, sed comproducitur : quia non habet per se esse, sed esse in supposito. Et multd minus accidentia producuntur, sed comproducuntur. Enimuero si essent formae in suo esse independentes
a materia,tunc re uera producerentur, sicut anima producitur, atque adcocrearentur: licet reciperentur in materia, sed propterea non creantur: quia simpliciter non producuntur. Homo Corolla. uero& equus& quodcunque suppositum, licet simpliciter producantur, in quia habent per se isse non tamen crea V. tur,quia equus non producitur secundum se totum, sed praesupponit aliquid sui, puta materiam . Ex his sequitur uanam esse illam dillinctionem, qua aliquidit linguunt, dupliciter aliquam
causam esse tum creare . uno modo
quando producit rem independenter ab alia quacunq; causa,id eli nulla alia superiori concurrente. Et hoc modo implicat eo tradictionem aliquam causam secundam creare: quippe quae semper dependet a Deo.Alio modo ad causam qn aliqJ producit non praesupposito subiecto. Enimuero gratis fingitur ii Ieprius modul creassii cum creatio nultu
135쪽
A lum respectum dicat ad ea usa me scientem, sed ad subiectum uel partem rei. Et ideo si causa secunda prouceret aliquid ex nihilo, hoc esset propriissime
ereare: licet in genere causs efficientis dependeret a Deo concurrente. Sequitur secundd,s, neque opus, est alia distinctione, quam claritatis causa ponit Scotus in quarto & alij,ut relai t Cate.
ter ::vno modo praesipposito subiecto,
quemadmodii creatur anima, alio modo nullo prs supposito subiecto,ut creatus fuit mundus. Quoniam reuera illi modi non differunt in ratione creatio. nis, siquidem materia non praesupponi
B tur ad productionem animae,ut explicatum eis sed ad animatronem . Et ideo propriissime de simpliciter creat anima. Nec est alius modus, nisi unicus, crea. tionis, quae est productio ex nihilo 'sed multo profecto minus apparen
Ocha in re tiae habet Ocha. x sent.q. . ubi ait, Picili xur omnis productio formae eligeneratio DP ni respectu causae secundae, se simul crea tio respectu dei. Itaque cum ignis generatur ex stuppa, licit audd respectu' ignis generantis illa est generatio: quia ignis non potest igncm producere mi id epedenter a materia sed respectu dei, est creatio: quia taliter producit illam formam, ut posset illam se solo produ-C cere. Et idem est de productione equi rade productione hominis: ita ut nulla sit
differentia inter animam rationalem,& alias formas At reuera hoc philosophiae prorsus aduersaturi Deus enim ut ait Augustinus super primum ca. Genesis, post primam creationem mundi nihil unquam creauit praeter animam rationalem.Vnde licet posset forma equi se solo producere, non tamen illo concursu generali,quo concurrit cu equota cum uirtute seminis obidque modo non creat illa His sundamentis adnotatis conclusio huius tertii articuli est ex 3 R clusua. Tantum Deus potest creare. Salsim tem uirtute naturali. Et eadem Tatione
Hane coclusionem,ut pote quae theologa est, non intendimus hic ad ungue examinare. sed quatenus ad physicam pertinet aperire. od Deus possit creare praeter lumen fidei,S. Tho. l .p.q. s. arti .s . hac naturali ratione oliendit .v niuersaliores cssectus uniuersalioribus causis competiit, scut producere igne conuenit igni: producere equum couenit equo : sed producere in uniuersum substantiam conuenit soli,qui caiisa est omnis substantiae generabilis: at inter omnes effectus ratio entis est uniuersa Jissimus comprehendens accidentia &substantias tam corporales quam spirituales: ergo ille conuenit uniuersa ligumae causae. Est prosecto egregia ratio metaphysica cuius sciriis est altissimas reddere causas, ut enim ignis est particularis causa ignis: de equus equi & calidum calidi &c. ita Deus, qui cum sit
essentiae in filii tae uirtualiter continet omnem rationem entis, producit uni uersaliterens,& omnem rationem enistis, producere autem ens inquantumens est producere ex no ente quod est dicere ex nihilo sicut producere hominem est producere ex non homine id enim producitur cuius ratio immedia te non praecessit ergo deo propriu estres ex nihilo producere,quod est cre re. Et confir. Deus est uniuersalissima& prima causa: ergo est causa omniumentium sed sunt multa entia.quae, nisi
per creationem, produci nequeunt, ut angeli anima rationalis,estu m,& materia prima: ergo haec potuit creare. Impugnat hanc rationem Scotus in . q. d. I. q. I. sed non est praesentis loci impugnationes eius afferre. Quod autem nulla causa secunda posset creare uirtute propria. sicut potest generare,omis sis aliis rationibus, quas S.Τho. a sco-tus locis citatis,' & theologi.2. sene .d. i. faciunt contra Avicenam,qui 9.m ta .c. 4.tenet primam intelligentia errare secundam : & secunda tertiam &α vulgatissima ratio est lisc.Ad creandurequiritur uirtus infinita, nulla uirtus a creata
136쪽
i A ereata est Infinita ergo nulla talis potest errare. Maior probatur Creare est rem ex nihilo producere: sed inter nihilum & aliquid est infinita distantia
quippe quae omnem distantiam inter
quaecunque duo positiva extrema exuperat ergo requirit i finitam virtutem. g Hanc itidem impugnat Scotus loco citato contendens probare, i inter nihilum &ens finitum non est distantia,
nisi finita. No enim cinquit plus distae
formica a nihilo, qua est qualitas persectionis eius.Et ideo producere aliqua rem finite persectam ex nihilo, non arguit infinita persectionem. Praetermis' B sa aut examinatione huius litis , Nota sub- Thomas loco citato ad tertium argu lilii Mini mentum egregie profecto explicat hac expicatim rationem. Vbi non ait, dii tantiam esse
isi ob gvit hoc modo .virtus potentiae noso
sibtiliter. ttenditur ex perfectione effectus, sed ex modo producendi, puta-citid saut alio faciliori modo producat, ergo quanth agens educit formam de pote. tia magis ab actu remota tan id est maioris virtutis,& per consequens si educit alias de nulla potetia,erit virtus infinita. Exepli gratia, ν ignis educat igne de potentia materiae stuppae quae est ligata sub contraria forma&dispositio. nibus, arguit aliquam virtutem : sed peducat illam de potentia materie serra,
C quae est magis ligata sub dispolitionibus remotioribus,est maioris uirtutis: &ideo paruus ignis non inflammaret ferrum ergo producere igne nulla praesupposita materia,arguit infinitana virtutem . Et confir. quia alias si virtus
agentis pensanda est solii in expersectione effectus, Se non ex termino a quo, ut uult Scotus, tunc aequalis virtus ese set edueere ignem de potentia materiae, de producere ex nihilo. Et confir. secundo quia producere ignem de materia caeli, argueret infinitam virtutem,
eis quis d illi e nulla est potetia ad igne. Dis itatio sese hie latE patens insinuat, an saltem instrumentaliter creatura posset eon eurrere ad orationem Dianquam instrumentum per virtutem super naturalem dei:quod. S.Tho. illic negat,propterea quhd creatura no potest habere actionem propi iam erga nihil, Se ideo non potest assumi de eleuari a Deo , ut sit instrumentum creatio nis scuti si serra non haberet actionem propriam circa lignum, non posset assumi ut instrumentum ab artifice ad iacie dum stannum. Haec tamen disputatio altior est, qua ut physicis sit aliquo modo tractanda. Cocitanda enim esset hic materia de sacramentis,an gratia creet de de sacramento altaris, quomodo davermes generantur ex hostia consecra . Eta excusetur illic creatio, cum nulla vi. deatur praecessise materia: de materia demiraculis, utrum Christus mediate humanitate fecerit miracula producendo uisum per tactum oculorum, quem noeduxit de potentia materiae, se resuscistando Laetatum per uocem: εἰ ut tu sua
uoce,ut instrumento,dicendo,fiat, cs-lum, posset creare celum sicut uel bomentali dicendo, fiat nima metum,creauit illud. De his ergo, Se similibus nec verbum hic ullum fit:sed desinat physicus,vbi theologus incipit: a quibus omnibus supersedendum est usque ad sua cuiusque loca theologica. Ao tertium i tur principale argu Ad s. priamentum satis resposum est,ri licet producere formicam aut equu ex materia Fno arguat maiore uirtute quam sit perfectio ipsa effectus producti, tame modus producendi ex nihilo, arguit infinitam. Et ideo creatura no potest creare.' Vnde ad confirmationem respodetur, Ad ctaris, si daretur frigiditas i uacuo,nullo modo ab agente naturali posset corrupi. quia est materia de euius potentia educeret calorem. Dubiu esset hic tamen de lumine,utrum educatur de potentia aeris tenebros, in quo producitur Et videtur-no: quia forma educi de potentia materiae,est produci per transmut 'tionem materiae: de tamen cilm sol incipit oriri, non est propriἡ transmutata tio
137쪽
tio actis tam nulla forma contraria inde expellatur.Et augetur dubiu de speciebus sensibilibus , quae producuntur ab abiecto uisibili per medium,quae cunon habeant contrarium in aere, non uidetur quomodo educantur de potentia aeris. Nam qu bd recipiantur in aere, i no tollit rationem creationis: ut patet de anima,quae no creatur,nis dumr
cipitur in materia. Ad hoc aliqui distingunt aliquas formas magis depedere a materia:alias uem minus. Illae quae producuntur per transmutationem mageriae plus depedent: illae uerb,quae nohabent contraria, minus dependent.: Quae quidem distinctio non displicet,sin modo simpliciter.concedatur omnes sorporales formas,quae fiunt sub sole, educi de potentia materiae. Re onde- ur ergo ex his,quae supradicta sunt,t mea educi de potentia aeris,propterea D sol non producit prius natura tum L quam faciataerem luminosum .sedprinducit lumen illuminando aerem. Sicut ι ignis producit calore calefaciendo subiectum.Ita utin uacuo nWllam habeat uirtute sol producendi lumen. Quam
ob causam Aristo. I meteo. c. a. neces
se est inquit mundum hunc inferiorem continuu esse lationibus superioribus, ut uirtus eius inde gubernetur, sanὸ ipς γ sent descendere Idem dicendum cst de 'er uacuum cslestes inquentiae noane φ
speciebus sensibilibus, quae per media multiplicantur. Concurrit enim mediuno modo ad deserendum species usq; ad sensum: ob idque quodammodo educuntur de potentia medii. Cuius signuest,st determinant certum medium puu aquam uel aere,ita ut per aliud denasius multiplicari nequeant.
De accidentibus spiritualibus ani mae non spectat hic dicere: quia illa
non ordinantur ad generationem nec
simi materialia. Tametsi suo etiam modo educantur de potentia subiecti: cum non possint ab agenti naturali in .uacuo produci , paulo plus
forsitan iusto immorvi sumus ia
sores aperiat. l .ssequitur in tex Caput nonum. et gentes. c.
In capite nono textus laxix. Nos au- ιtem materiam. Sci
ens reale,an sela ratione a ma- teria distinguatur.
DYER s v s partema Irmtiuam arguitur.Et primb, quod priuatio si uera res realiter a materia, dili in ista, eli argumentum. Seis clusa quacunque operatione intellectus haec uera coecitas eli, in quo dinfert a pura negatione, quia haec est falsa, chim era est: sed ens eis participium huius, quod est esse: ergo priuatio est
Et confirmatur prim b. Privatio determinat sibi proprium subiectum :c citas enim non est in aure, sed propriε in oculo: & surditas in aure : ergo estens positivum. Et tertio quia piluatio est per se terminus 1 quo realis motus ait enim Aristote. quod album realiter fit ex non albo. Colligitur ergo, quod priuatio eli uerum ens reale. Confirmatur secundo . Priuatio nihil aliud est, quam sorma contraria, quae expcllitur per aduentum nouae,ut forma aquae est priuatio sorma ignis, ergo. Probatur antecedens, quia nulla alia rone materia priuata forma ignis,
nisi quia sub forma aquae,quae, ut quae sitone quinta d:ctum eii, uirtu liter est priuatio solinae ignis. Qua de causa concedimus, ex aqua fieri ignem, tanquam ex termino a quo et nemperui aqua ratione suae sormae est quo- ammodo priuatio ignis. Et confidi matur tertio: s realiter distinguitur L materia, di sic prubatur. Privati ex dia
138쪽
turto. so.&um1nq; estens reale: ergooistingutur realiter: quia entia eb dicutur reaiat quia distinguntur realiter.' Secudo pricipaliter arguitur ad aliud
extremum. Privatio eil negatio forms: negatio veris nihil est ergo priuatio nullatenus distinguit a materia,sed est ipsa. met materia,quae earet forma. ' Et co- firmatur. Materia, & priuatio ut habe . a turtex. 6o. sunt idem numero: sed quae sunt idem numero, sunt idem specie,ut habetur s. meta. tex. Ir .de quae sunt idespecie, sunt idem dis linitione, ut ibideat seritur, N esse idem diffinitione, eli esse idem ratione: ergomateria & priuatio non disserui ratione. In medio hoB rum extremorum est sententia Aristo. in hoc textu s. ubi ait materia &priuationem differre eo st priuatio eli simpliciter non ens. & materia est non ensper accidens. Et superius texe 6o. dixe rat eise idem numero, sed differre spe et e. i. ratione, ut se interpretatur. . . 'Qv A sT Io haec postea, quς dicta Rhφ' sunt facilis es De qua inter arguenda quatuor sunt insinuatae opiniones. Prima est quo rudam plas nimio realium, si priuatio eli nescio quid positiuudio itinctum a materia. Nec tamen millam prae se fert probabilitatem.Nam ut no- men ipsum sonat, Se ab Aristo. quarto meta. tex. . diffinitur,priuatio est nega
tio in subiecto apto. Cscitas nanq; nonia dieit formam, sed negationem uisus in oculo. Et confirmatur, quia cum aer illuminatur, nihil prosecto positiuum inde pellitum. nam lumen non est qualitas auiua pellens aliquid contrarium:& per consequens quando obtenebratur, nihil ibi generatur: ergo tenebrae nihil aliud sunt, quam absentia luminis in diaphano apto illuminari. Et eadem ratione priuatio formae ignis in m te ria aquae nihil positiuum est,quod cora. Inio. rumpatur per aduentu sorma. Secunda opinio est, ' priuatio unius sormae est forma cotraria: ut priuatio albedinis est nigredo,aut medius color: & priuatio formae ignis est forma substantialis
aquae, aut quaeruIs alla eontraria igni. neque ista opinio omnino conso. nat verbis Aristote. nam tune materia& priuatio realiter distinguerentur
cum tamen text. 6 o. expresse ensicio
materiam de priuationem esse unum numero,& differre ratione. Item quia priuatio , ut quaestione quinta dictumes, per se intrat diis nitionem generationis quippe quae est, mutatio de non esse adest e,cuius priuatio,tanquam terminus a quo ,est principium: una tameforma improprii Isimh diceretur principium sui contrarii . Tertia est opinio nominalium quo rudam,qui dili ingant nomen priuationis posse accipi, aut pro subiecto, quod priuatur, aut
pro forina, qua priuatur,aut pro aptitudine ad talem formam . Et tunc dicu liquod in prima acceptione materia est priuatio: Se similiter in tertia.Itaq; oculus est, &aptitudo ad visum, & caeci, ras,& item aptitudo est caecitas.Sed I cudo modo accipiendo priuationem, illa dii linguitur a subiecto. Idem dic ut de materia prima, quae est & aptitudo& priuatio .Quod cofit mant ex tex. 6o. ubi habetur mat etiam & priuationem. esse idem numero .Quo inquiunt circa differentia inter materiam & priuationem solum consistit in nominu c5-
notationibus. Hoc enim nomen mat ria, supponit pro materia con notando,q, si primum subiectum formae nomen vero priuatio pro eadem accipitur materia con notando, st aliqua forma careat. At verb illa imprimis multiplex acceptio priuationis nomini no congruit. Quis enim dicat, si caecitas acci pitur Pro visu,aut pro aptitudine ad videndum: cum forma & aptitudo dicae
aliquam perfectione, priuatio verb impersectione & absentia formae . Quo aute accipiatur pro subiecto,ut hae sine
verae,oculus est caecitas, materia est priuatio,qua uis in re no adeo multu a vero deuiet: in modo tamen loquedi, neque Arist. neq; sermoni, quo no solum
philosophi, sed prudentes quieuoque
139쪽
Λ utuntur,co sonat. Aristoteles enim exapressἡ, ut uisum ell, ponit principia r xii naturalium esse ut tria, & ait ut tria ad denotadum priuationem aliquo mododistingui a materia.ob idq; certo certius ellit Aristo t. nunquam admisisset huiusmodi locutiones,oculus est eicita aer est tenebrs, materia est priuatio, sciit nec uiri prudentes in familiari sermone eas reciperent. Et praeterea tuc
propositio Aristot. tria sunt principia. sustineri non potest, nisi appestando ad
conotationes term inorum,scilicet tres
sunt termini non synonomi significan tes principia,ed tam e re uera extia scho B las nullus sic auderet loqui:sed diceret, ut ait Arist. tria sunt principia.Lduo realiter dis licta & tertiit distinctu rone.c 1 lGITun sententia Aristo. posita estui risu '' in medio inter haec extrema. Secudam' quem ad quaestionem respondetur unica coclusione. Privatio ratione tardindistinguitur a materia. Quod eli dicere. Materia dc priuatio non sunt duaeres: sed tamen materia alia rario ne &distinitione est materia alia ratione& dissinitione est priuatio Quod enim
alii explicat per connotationes terniunorum. Arist. censet proprietates esse inre,quas solus intellectus distinguit Itaque materia seclusa operatione intellectus est materia : & seclusa operatione intellectus priuatur sorma: sed tamen C materia & priuatio non sunt duo, nisi per solam operationem intelle us es.stinguetis inter illas duas rationes,quae .. sint. subiici formae,& carere sorma. Et
quia priuatio signiscat in abstracto pti' uationem, id est abstrahedo a subiecto, non praedicatur de materia formaliter, sed solum identicE. Ita ut hic sit uera,
aer est res,qus sunt tenebrae,iamen aer non est tenebrae, sed tenebrosus: de oculus est res, que est cecitas,non tame ei hcscitas,sed escus. Iuxta modum, que
quaestione secunda de quantitate adnotauimus, negandi has propositiones, sedens est sessio, pater erepaternitas,li-σα- a sit alia res a sedeate, nec paternitas alia re a patre. Etenim illa propositio,oculus est cscitas, non Elusignificat,qubd sunt eade res, sed qubdsnt eadem res sub eade ratione & distanitione.Nescio profecto, cur sit dissicilius huiusmodi propositiones negare,
quam affirmare .ut enim nimias rerum distinctiones non facit E credo,ita neq; incongruos loquendi modos libenter audio. Probat ergo Aristote. qudd m i .Ratio. teria & priuatio distinguantur ratione, decem rationibus, quae ex textu col liis guntur.Prima est in textu.s s.sumpta ex diuerso modo loquendi de materia de priuatione. Ea namq; distinguntur ratione, de quibus diuersimode loquem Edum est: sed tales sunt matςria de priu
tio: ergo. Probatur minor quia in accidentalibus concedimus, quod ex non
musco qua est priuatio fit musicum
non tamen cocedimus,quod ex homine qui se habet ut matella fit muscu: sed qubd homo fit musicus. Sed in suta
stantialibus concedimus,quod ex non homine, tanquam extermino a quo, fit homo i& φ non homo,puta semen, fidequus:non tamen c6cedimus,st ex m teria,t quam termino a quo ,fit homo, sed tanquam subiectum: nec concedimus. Q materia fit homo. Secunda ratio in statim in textu s9.Ea distinguun a. Ratio. tur saltem ratione, quorum unum ma net altero non manete: sed materia manet ingenito, piluatio uerb non ergo. v Et ex hac potissimum cocludit tex. so. differentiam specificam .i. secundum rationem ut ait intermateriam &priuatione .v bi notandum est,quhd qn materia stupps recipit formam ignis,non solum dicendum est,quod non manet priuatio larmae ignis, sed etia,quod priuatio non manet.Aiuntenim quida,quod priuatio manet:quia materia manet,de materia est priuati Mergo priuatio m n et .Attame respectu huius uerbi prae . .
sentis,manet salsa est minor: na cum est materia, sub forma ignis,la no est eius priuatio. Si vero 'uatur respectu laturi inte tuoductione sorans,hoc mo. Hateria
140쪽
Λ Materga manebῖt sub forma ignis: Semateria est priuatio sor mi ignis: ergo priuatio manebit sub forma:cere E Ari. Ω antiqui negaret minore materia enim est res,quae est priuatio, sed non est priuatio.Et ideo concludendum esset lotuidentieὸ,res,qui eli priuatio,manebit. Sed qui mordicus voluerit cotendere, o illa sit vera, materia est priuatio, debet negare consequetitia propter variatione appellationis: quia haec coclusio, riuatio manebit, facit sensum mane-it i ratione priuationis. Cocedere ait te,P priuatio manebit, expresse est co tra Ardi.d icente, 9, priuatio, quia con ii trariatur formae, no manet sub suo co
. trario. Tertia ratio est in text. 6s. Ma
3 Ox teria est per se principi u generationis
& in fieri & in facto esse, quia est pat rei genitae: sed priuatio non est princCpiu per se rei genitae, sed solam per accides : o a necesse est accidere materis.
ligitur ex text. 67. de e. Privatio cotra riatur sormae: materia verb non: ergo.
potentia, de qua educitur sorma, quia positi u E concurrit ad generatione: priuatio verb non habet talem potetiam, tum quia est negatio,tu etia quia con
. trariatur sormae, unde educitur: ergo.
Sexta colligitur ex eode textu. Mate- ria se habet,ut subiectu respectu priuatisiis: priuatio verb significatur per modum sormae,quae expellitur per generatione formae contrariae in eo de subie-7- R xio cto: ergo. Septima de praecipua est in hoc textu praesenti. 79. Privatio est simpliciter no ens: quia est negatio formae in subiecto apto: materia verbsolum per accidens est non ens, quatenus accidit ei priuatio sorms qua appetit ergo. Et dicitur materia per accidens no ens, . quia materia est pura potentia, ut sit in
aratio- formam. octaua est in eodetextu. Materia est prore substantiam .i. potentia ad esse per formam: priuatioveth sormaliter sumpta, nihil est: ergo.s Milo. Nominia textu. 1a.Materia areetu
sormam priuatio verb nequaqua, quia Dcontrariu non appetit suum corrari urergo. Decima deniq; est in text. gr. 1ο. Ratio. Materia per se non corrumpitur . quia
manet in coposito: priuatio vero per se
corrupitur corrupta forma cottaria it. li,quae generatur, ut per corruptionem
formae aqus corrupitur priuatio sol metaeris,q immediate succedit: ergo. Lx his omnibus concludit in eodem texta
dis nitione materis .in qua differt a priuatione,quae in commento de quaesti ne 6. satis exposita est. Pax haec ad primum argumetum AdbiIma principale resipondetur dis inguedo, P et άcipa. iseclusa operatione itellectus ista sit c E ra, caecitas est. Si enim intelligaturalia quid esse in rei ueritate pro quo sibi cium supponit & ratione cuius uerisi catur illa propositio,id coceditur: suf5eit enim ad ueritate illius,ς oculus o reat visu. Si aute intelligaturis, seclusa operatione intellectus illud, quod in abstracto significatur nomine caecitatis distinguat ab oculo, hoc negatur. Itaq; in uia S. Tho. Ze eertε in uia Ari aliud est,s, aliquid habeat esse per operatio.
ne intellinus, & aliud, st distinguatur
ab alio per operatione intellectus. S Iulio & doctrina est Arist. s . metaph.
do , ad secundum, ubi habetur, quod diens uno modo accipitur pro eo, quod suis cit ad veritatem propostionis: de illo modo priuatio est ens: in quod differt a pura negatione . Concedimiis enim, quod caecitas ell, de , tenebiae sunt, negamus autem, quod chim erasit. Sed alio modo accipitur ens, prout diuiditur in decem praedicamenta, pu ta ut dicit aliquam quidditatem & isto modo priuatio non est ens: sed negarentis: puta negatio formae: iuxta illua
non exiliens Se non bonum. g Hinc siquitur, qu bd priuatio est ens rationi :quia solum est quaedam carentia distinma subiecto per operationem interectus comparetis eandem rem ad lucr