장음표시 사용
81쪽
' ηα . Super primum physicorum
nimum: eis immediat E post hoc condensabitur, non erit minimum . In contrarium est authoritas Ar illo. in hoc tex. 3 6.ubi ait impossibile esse earnem, aut os aut aliquid aliud quantacunque esse m agni rudine, aut in m ius,aut in minus. Quod repetit in tex. 38 .dicens, qu bd ex minima carne nullum segregabitur corpus: alias edi mi
a s τ et o haec praecipua est in hoc primo libro. Et praeterqua quod γ infra suos ipsa physicos limites longaeli, recentiores cumulatis sophismatibus longissimam eam secere. unde in multas quae liones diuidunt. Aliam B quaeitionem de maximo & minimo', aliam de minimo naturali facientes . Elt veruntamen unica:& rationes virique membro de maximo Se minimo rerEsunt communes. Ob idque uni- eam facimus quaestionem . Quam ta. men, quia non potest non et se longiuscula, in tres diistribuimus articulos. In primo exponimus terminos, communiaq; iacimus fundamenta: in se. eundo disputamus de maximo: atque in tertio tandem de minimo. Duplicem ergo sensum habet quaestio haec. Primus est de re: secundus de modo, idest, primus est an entia naturalia de
terminentur versus utrunque extre
C mum. Itaq; serma canis non possit tan' tam informare materiam,quantu sorma equi, nec tam minimam,quantam
forma formicae. Alius sensus est, utruesio non possit canis sub quacunque
esse quantitate: terminetur tamen in-
. trinsecὰ per maximu quod sic, & per
minimum φ sic: an extrinsech per minimum,quod non,& maximum quod non. Sunt ergo primum interpretan Ma imu quatuor hi termini. Maximii quod Minima sic, est ille terminus quatitatis sub forma naturalis esse potest, & sub nulla maiori. Minimum si non, est ille terminus quantitatis sub qua forma naturalis esse non potes ,ra sub quacunq; minorisqus non sit minor termino parui
tatisJesse potest.Et isti sunt termini magnitudinis: primus quidem intrins
cus: secundus uero extrinsecus. Mini,
mumst sic, est terminus quantitatis' sub qua forma naturalis ci potest.&sub nulla minori. Maximum si non, est terminus quantitatis, sub qua sor ma naturalis esse non potest, de sub quacunque maiori quae non sit maior termino magnitudinis Iesse potest. QAod dicimus de termino quantita
tu qub ad esse formae subitantialis; proportionabiliter applicari potest aspotentiam,& ad motu,& ad res alias quae terminantur per maximum & mi nimum. Ut maxima distantia,ad quam terminaturui us, est illa,ad quam po- Etest videre,& ultra illam non potest,teminima, quae non, ellilla ad quam non potest,& ad quamlibet minorem potest. Et maximum pondus,quod potentia potest portare, est illud, quod potest,& nullum maius potest. Et minima frigiditas, quam calor, ut .non. potest uincere, est illa quam non potest puta frigiditasJut .dc quamlibet minorem potest. Et proportionabiliter in reliquis. Est secundb notandu , in in quacunq; materia ex duobus simcotrariis insertur alter disiunctiuὸ istorum terminoru hoc modo. Est aliqua materi ita, quam forma hominis potest informare, Si aliqua, quam propter cius magnitudine non potest . Item est aliqua materia, quam talis Arma potest informare. & aliqua, qua propter. eius paruitatem non potest: ergo datur minima, qua potest,uci maxima, uam non potest. Et suo cuiusq; mo-o in reliquis. His suppostisqusmo, sεsus tres praeter sensus super signatos, adhuc quaesti potest intelligi in triplici sensu.,Pri- nis. mus de facto: utrum inter entia, quae modb sunt sit dabile corpus maximu, uel simpliciter,ita st nullii aliud cuius.cunq; speciei sit maius, aut in propria specie, itaq; nullum eiusdem speciei . sit maius. Et proportionabiliter de minimo. Secundus sensus est de possibili
82쪽
supra natural her, ut rudetur aliquod corpus ira magnum,ue Deus supranaturaliter non possit sacere maius, aut simpliciter,aut i sua specie: aut ita paruum, ut non possit facere minus. Tertius denique sensiis est de possibili naturaliter:& Iblus iste est ad propositu tan,etsi de prioribus duobus singula
uerba adnotamus . In primo sensu non eli dubium, quin suprema coelmniu sphera sit in rei ueritate maxima: non solam negative, ut nullum si maius corpus. sed positiuE ut sit quocunque alio maius. I mmo eadem spheraeli omnium maximu corporum, quae B naturaliter esse possunt,non tamen eo. Ium maximum, quae deus supra naturaliter potest facere. 'At uero insingulis reru speciebus necessarium est dare maximum, quod sic negat tu E. δε ut enim inter homines, qui modbsunt, eit unus homo alios quantitate ςxcellens: & tunc erit maximus positiuE: aut sunt aliqui aequales alios uerbum nes excedetes:& tunc quilibet eorum est maximus negative. De mini mo uerb manifestum etiam est, aliquod esse modo minimum omnium rerum, quae sunt in mundo . Nondum tamen compertum est, quodnam sit illudi nisi di eas illud esse minimum. Insngulis autem speciebus est minimia,
quod eli per se subsistens in illa spe
C cie, aut positi vh, aut saltem negatae ἡ, ut dictum est de maximo. et Sed de partibus, quae sunt entia tantum in poten. tia neque est dabilis maxima,neq; minimai ut patet diuidenti continuum per partes proportionales.Etenim versus illud extremum , quo tendit diuitio, non eli dabilis minima, di versus liud no est dabilis maxima: nam tres quaris est maior pars,quam medietas,& tres quartae cum una octaua est maior. Et ita consequenter. ' Proportionabiliter loquendum eli de quantita
te discreta . Numerus enim rerum,
quae actu sunt in mundo separatae est maximns de facto numerus, de fiat-
tus: sicuti binarius duarum rerum est D minimus. Hoc adnotauerim si modo possem persuadere philosophis huius aetatis, ne de partibus loquantur, ae si essent entia separata. Aiunt enim , si
nullus ell maximus numerus citra i sinitum: eo si partes continui sunt in. finitus numerus .Quod tamen expres' se Ar illo tel .negat. 3 .huius text.68.edo. ubi expressEait,quia numerus noeli infinitus, nisi in potentia: quia numerus fit peractu alim diuisonem cotinui in plures unitates i& ideo quocunque dato potest dari maior : sed luia continuum non potest esse diuium in omnem si iam partem, fit, ut Enec numerus possit ei se infinitus. Vnde continuum nec est plura simplicister, nec est numerus: sed omnes partes sunt unum , ut frequentissime repetie Aristote. Et eadem ratione nulla pars ipsius continui eli maior, aut longior, quam ipsum mei continuum. Fingunt enim in pedali lineam gi ratiuam, e ius prima pars circuat primam parte proportionalem: secunda vero secundam, & ita consequenter. Et hane discunt esse infinit E longam. Quod pro secto filsissimum et , cum non sit actu separata, immb nec sortὸ est separabilis, ut uidebimus lib. 3 quael .de in fi nito. Quare nulla pars pedalis est longior, quam pedale . Nec illa prima D'pars lineae gi ratiuae est longior, quam semipedal quia non ultra extenditur secundum longitudinem . Et nonso lum Aristo t. sed quicunque sapiens ita loqueretur. Fateor tamen, st si filum separatum circuiret illo modo primi medietatem pedalis esset tam logum,
tuam Deeret circulum, sed non pos-
et illo modo circuire omnes partes proportionales. Hinc sequitur contra quosdam in hoc loco, φ in rei u ritate eli nune maxima uelocitas motus, ut patet de velocitate primi mobilis.Negant tamen.hoc quidam hac ratione, quia cum primum mobile moueatur super polos, quato par tes sunt propin-
83쪽
Λ propinquiores polo, tanth minorem circulum describunt ut in sphera materiali quisque potest videreJ &cum nullum sit pars propinqua nolo qua non sit alia propinquior sit diuidat ut
orbis per partes proportionales ue sus polumJ & per consequens illa minorem circulum describat, dicunt si versus polos no datur tardissimus motus: sed quocunque dato adhuc est a. lio tardior. Et eadem ratione cum nost dabilis pars, ita propinqua aequinoctiali,qua sit alia propinquiorssi diuidatur orbis versus aequinoctialeJ&per cosequens maiorem circulum describat,inferunt quod uersus aequino-B ctialem non datur velocissimus m tus: sed quocunque dato alius est uelocior. Eodem modo si diuideretur orbis secundum grossiciem,tunc uersus convexum no titur velocissimus m tus,quia quacunque parte data adhue est alia propinquior, quae facit maiorem circulum. Haec tamen profectono sunt philoso hica: nam figurare possumus punctum in superficie connexa primi mobilis in linea aequinoctiali rquod quidem faciet maximum circuis' lumi& per consequens ille est uelocissimus motus totius orbis. Et hoc siue dentur lines Se super ficies indiuisi. biles, siue non: quia sicut partes non
C sunt a t. indistincis a toto,sed esset ut
unum cum toto,ita nec motus partiuest alius a motu totius. Et ideo totum primum mobile mouetur tam uelociter, quam illud punctum ad imaginationem signatum. unde in primo mo- bili nee datus motus tardior, nec ve
loeior nisi in potinia: quia scilicet per potentiam supra naturalem possunt actu diuidi illς partes. Sed de his satis. De secundo sensu quaestionis an detur aliquod ita maximum, quδd Deus supranaturaliter non possit facere maius sermonem, facturi sumus articulo sequenti, postquam viderimus quid Articulus sit de potentia naturali. secundus. si v secundo igitur articulo uiden
dum est, an entia naturalia terminena Dtur ad maximum, ita utuo possint eo se nainraliter sub maiori quantitate.& ut diximus in principio, duplex est
senses: primus de re, an homo v. g. nopossit esse quantacunque quantitate maximus, nec quantacunque minimus: de secundus de modo, utrum te minetur intrinsecὶ per maximum, sic, de minimum,quod sic, an potius extrinsecE. Vnde ad ambos sensus respodemus sex conclusionibus tam de potentia naturali quam de supranatur li. Et ut certa ab incertis discernamus, prima concluso est. In omnibus r. ne uiuentibus, tam in animalibus quam in plantis, est dabilis certus terminus Eaugmenti & decrementi, siue intrinsece terminentur, siue cirrinsece: ita ut nec possit esse homo, aut equus, aut planta,ita magnus sunt sicut mos, nec ita paruus sicut formica. Hanc eo elusionem express Easserit Aristo. hietex. 36. de 38.de praesertim x.de animatex. I.ubi ait, quod omnium natura constantium terminus est,& ratio magnitudinis & augmenti. Quod uno consensu quotquot sene philosophi
concedunt.Nee de hoc est controuersa. Et primo id constat experientiar quia quod nunquam hactenus natura secie, argumentum bonum est in naturalibus, illud natura non posse: num Fquam autem auditus est homo,quantus est mons,nisi quod poetae de Ail te fingunr. Ratio tamen conclusionis in sequenti statim latebit. Secunda MConda conclusio. viventia terminantur quoad magnitudinem intrinsece per maximum, quod sic: ita uidetur tatus homo, quo maior per naturam esse non possit. De hac conclusione controuersum est inter philosophos: saltem iuniores. Sunt enim, qui eam negant propter tertium argumentum principale,quod supra secimus: quia si dare. tur maximus homo, non posset inimmescere, quin desineret esse per ultimum sui esse. Et ideo asserunt augmtatum
84쪽
A tum rerum non terminati intrinsecὸ per maximum, quod sic: sed extrinse. eε per minimum,quod non .Sunt ite, qui illam eoncedentes probant: quia
ossent omnes causae naturales tamene aptari & eoncurrere ad productionem unius hominis, aut equi, aut ignis,ut optimum & maximum per naturam producerent. Sed tam en priusquam a posteriori per inconuenientia examinanda est a priori veritas ex propriis principiis. Ratio verb potissima conclusonis est haeer quam doctE S.
quaecunque naturalis determinat sibi certa accidentia,ut ignis tantam inte-B sionem caloris &siccitatis,&c. inter alia verb accidentia est quantitas de figura , quae tandatur in quantitate: e go forma v.g.Jhumana,sicut determinat alia accidentia,ita determinat certam quantitatem materiae, quam animare potest: quam cum animauerit, erit maximus homo. Sed dicet ali.
quis hoc solum probare,quhd non poterit animare quantacunque quantitatem, non tamen probat, qubd terminetur ad maximum, qu bd sic. Arguitur nihilominus ostendendo vim argumenti. Forma quaecunque intrinsecε terminatur ad certam persectionem,
quam positiuE in se habet: itaque se C ma aequi habet v. g.Jpersectionem ut quatuor inclusiuE,& forma elephantis persectionem, ut s.& forma hominis persectionem ut Sunt enim spe. cies sicut numeri. Tuc sie forma equi intrinseeε de positiuὸ includit tantam persectionem, quae est maxima,quam potest habere: ergo intrinsecὸ etiam
determinat. v. g.calorem vi q. frigiditatem, ut duo, εἰ sic de aliis acciden tibus, quae sunt maximὸ eius dispositiones:ergo intrinsecE determinat tatam quantitatem,quam informare potest ,quae intrinsece terminetur ad maximum, & ad minimum. Quare hoc
etiam argumento utemur ad asseren
dum minimum. Neque ad vim rati
nis huius quicquam resert quantita
tem distinguia re quanta necnE.viro que enim modo concedendum est, φaccidentalis dispositio est requista in conseruationem formae substantialis. secundo probatur conclusio speci liter in viventibus.Anima viventis auget suppositum per nutritionem conis uertendo alimentum in substantiam aliti: sed hae virtus augmentativa est finita,cum essentia ipsus formae si finita:ergo dabitur aliquis terminus ubtra quem non poterit erogredi in augmentatione. Et qubdille sit intrins os scilicet maximus,qui sie, iam probatum est:cuia caetera accidentia,qui talis forma requirit,illo modo terminantur ad maximum: ergo & quantiatas. Et confirmatur.Forma quaecuniaque viventium determinat sibi certutempus durationis, ultra quod progredi non potest.Alia enim animalia sunt diuturniora , quam alia, de aliae arbores diuturniores aliis, nihilominus animo habent suam uitae periodum rerso pariter in augmento est dabilis te minus. Quod vel experientia ipsa c5-
pertum est. Crescunt enim usq; ad certum tempus: ge tunc cessant au geri. Et tandem confirmatur authoritate Aristo. ponentis minimam carnem Meadem ratione maximam Hac de cauis Fla non enunclauimus has conclusones, ut a quibusdam enunciantur,sub his verbis.Omne totum aeterogeneu, id est habens partes alterius rationis, si totum, terminatur,&e.nam quamis uis sorsan omne vivens,etiam planta, si aeterogeneum sin planta enim sunt solia, fructus Se cortex,&c.Jtame causa, eur habent rationem & terminum augmenti,non est, quia sunt aeterog
nea, sed quia habent forma vitalem. Et ideo ut formalis ess et oratio, asi ruimus conclusone sub verbo, quod
eius causam insinuaret. Tertia con-
elusio. mod dictum est de vivente, intelligendum pariter est de eius par
tibus,ti altu accideatibus,quae ad castituti
85쪽
. seruationem larinae requiruntur. Im nab non solum in viventibus, sed etii
uniuersaliter in omnibus rebus natu talibus accidentia optam Econseruantia formam terminantur ad maximu& minimum naturaliter. Hanc con-Flusionem praetendit Arist. hic in isto
tex. 36. ubi facit argumentum,quod s. partes non terminantur in augmento de decremento putat caro , os, caput,&e. Γde his enim partibus ut in Commen. diximus loquitu Aristo t.J. nec totum terminabi: uri unde ex op posito consequentia sequitur,quodsi
. totum terminetur,partes etiam N ac- . . cidentia terminantur. Et ratio elieadem , quam iam modo faciebamus, quia unaquaeque sorma naturalis de. terminat sibi reliqua accidentia, sine quibus naturaliter conseruari non potest: nec enim esse poteli aqua tam rara, quam aer, nec aer eli tam densus, quam aqua . Et pariter calor non po-
teit esse intensor, quam ille, qui eis naturalis igni: nec frigiditas potest esse intensior, quam illa,quae eli naturalisceo actu. aquae. acta conclusio. Elementati omnia alia mixta non uiuentia terminantur naturaliter ad maximum,
quod sic. Natui aliter inquam, id est ordine rerum uniuersalium seruato, puta orbium coelestium & subcoele-C stium clementorum. Probatur m niselle . nam coelestes orbes,cum sint ingenerabiles & incorruptibiles non' possunt per naturam ampliores & capaciores esse. Tunc sic. Concauum orbis lunae est finitum, ergo intra illud non potest maior esse ignis, quam quem orbis lunae capiat. Eadem ratione probatur de aere , quia non potest esse maior aer, quam qui con- , tineatur sub orbe ignis existentis sub ultima condensatione , qua esse po-i teli : aer namque crescere non posiset sarsum, nisi ignis condensaretur: nec deorsum , nisi condensaretur M' qua :& cum ut praecedens conclusio
. iaciebat , deu niend*m sit ad sui
mam condensationem & Ignis&a quae , ita ut sub maiori talia elementa Ase non possent, non posset amplies aer crescet e at eadem est ratio de m xtis. Quinta conclusio. Igni ex sua natura non repugnaret in infinitum crescere, si infinita combustibilia ei applicaietur: atque adeo in hoc sensit
non terminatur eius augmentum, nec
inti insecε per maximum, quod sic, nec exta insecὶ per minimum, quod inon. Hanc conclus' ne in manifestὰ asserit Aristote. Ioco citato in primo argumento principali. Neque earum ulla quae a doctoribus plurimae dantur, satisfacit solutio. Dicere na inque quot illa applicatio combullibilium non eli possibilis naturaliter, ni bit ad rem: iam enim id nos concessinus ineonclusione quarta . Sed lo ouimur conditionaliter, si signato ignisque milli ponunt maximum , applicaretur stuppa, an ignis augeretur. Responis dent aliqui asserentes maximum L. gnem , quod applicata illippa non inflammaretur: non ex desectu pa ticularis agentis, sed ratione uniuemolis natur s . Quemadmodum aiunt, aqua per foramina cleplydrs attrado aere ascendit, ne detur vacuum in clepsydra natura uniuersali id prouidem te. Alij dicunt, quod bene instamna bitur tunc, sed non unietur igni aedetur maius maximo: alii uel ost bene quidem unietur, sed tanta pallicula aliunde maximi ipsius ignis corrumpetur. Ilsae tamen solutiones volu tate magis quam ratione nituntur. Nam non disputamus supposito oris dine uniuersa i rerum: talia enim asseruimus conclusione quarta, quod suppositis locis, & aliis dispositionibus
naturalibus elementorum datur maximus ignis,& maximus aer. Et tune
bene respondetur, qu bd si elementa essent in summa densitate intra eo cauum lunae, implicat posse ignem crescere sine corruptione . Sed λ-
. disputamus de natura pavicul nigris,
86쪽
x inus si disputa sonis gratia poneretur
extra orbes caelestes,& illic applicaretur ituppa. Tunc autem prosecto dicere, si non inflammaretur, est dicere cotra naturam ignis, qui quanto maior est,tantli magis ella tilius: eli mirabile,s minor ignis posset illam stuppamicomburere,&non ille maximus. Et dicere,q, non unietur illi: nisi alia pars corrumpetur, eli contra communem sensum humanu. Nam id c ex tali unione nulla sequeret dissolutio, aut euersio uni sersi.Unde potius profecto negarem decies Artitotelem, quam hane conclusionem possem mihi persuad re. Non enim propter aut horitate Arillo. audi cuiuscunque asserentis maximum naturale, debemus concedere id quod multo plus repugnat modo concipiendi, quam raciones ponderent naturales persuadentes. maximum.
Sed his praetermisssis probatur quod,
hae e fueritiexpressa mens Aristote. . Loco enim: citato. 1. de anima, tex. t. expresse voluit hane constituere differentiam inter ignem & uiuentia, ς quod viventia habent terminum augmenti: ignis vero non aractat enim iu. Iic quaeitionem, utra ignis sit tota causa augmenti in uiuentibus, ut quidam philosophi opinabantur. Id Arist. falsum esse probae ex eo, si ignis nullum C habet terminum augmenti, sed tandiu sine termino augetur,quandiu combustibile applicetur, illa vero sinquit 'qnatura constahi, terminum habenti&rationem augmenti. Et eadem ellillie sententia. S.Tho. Et ratione praeterea confirmatur, quia ratio quare forma determinat sibi quantitatem, ut diximus in secunda conclusione, est, quoniam ens naturale augetur ex virtute sermae conuertentis alimenta
in substantiam aliti, nec potest seipsam augere nisi augendo totum,& quia virtus formae est finita, inde iit, ut ha.
beat terminum augmenti. Haec vero ratio non currit de igne: nam forma
ignis non nutrit ab latrinseco ignem nutriendό sngulas prietes, ut forma D
animalis, sed crescit applicata ab extrinseco noua materia per iuxta positionem, quam ignis comburendo univsibi .Quae proinde non est propria augmentatio, sed impropria. Et ideo cum semper crescente ab extrinseco formalignis crescat virtus activa, nullus datur terminus , aut virtutis, aut augmenti. Certh re attenth in specta videtur concluso & Ar illote. elle expressa, & secundum rationem necessaria. Quod de igne dictum est, de aere, dei de aqua eadem ratione intelligi potest. Nescio tamen an eadem sit ratio de omnibus mixtis homogeneis, ut puta de auro Se de argento . Saltim non vi- Edetur ita certum , quia sorm sistorum
sunt quodammodo vegetatiuae , quae conuertunt terram in se. Sed tamen
forsan idem ei de illis, quia nec illa est augmentatio proprie dicta, ut partes intrinsect nutriantur, sicut in antis mali: sed fit per extrinsecam appositionem. Qubd si quis arguat quod Ari
stote. in hoc tex.& a. de anima tex. 4 I.
absoluta ait, qubd omnium natura constantium est terminus augmenti. Respondetur primo , qu bd. a. de anima expressἡ per natura constantia intellexit uiuentia , quandoquidem ignem non connumerauit inter natura constantia , sed potius disti 's' xit ab illis. Et in hoc loco idem vi. v , detur sentire: quia exemplum nunquam posuit nisi in carne de osse dereliquis partibus animalium . S cundo respondetur , qu bd quamuis de omnibus rebus naturalibus uni uersaliter loquatur, intelligit tamea supposto ordine uniuersi, ut in. 4. conclusione dictum est. Sed restae argumentum in uia . S. Tho m. qui
videtur statuere terminum augmenti in omnibus etiam in animatis, nempe qui . I . p. q. 7. art. 3. negat in uniue
sum ens aliquod naturale posse esse infinitum :& tamen ex ista conclusi
se vidcxsequi et detur ignis infinitus isqvicina
87쪽
A siquidem eius augmentu n5 habet terminum. Caieta.adducens illic aut horitatem Aristo. eontra S. Tho. essi agit nescio quam distinctionem , certEive pace doctissimi aut horis dixerimJpa. ru physica. Ait nanq; maximu ignedupliciter intelligi: uno modo de igne per se uno : alio modo de igne per accidens viro . Ignem per se unum appellat illum , qui naturaliter non diuisibilis est in duos ignes per se erastens : sicut si minimum naturale ignis
sit digitale,ignis digitalis: & quicunq;
maior citra ignem duorum digitoru, est ignis per se unus: quippe qui no sit diuisibilis in duos,alias daretur minor minimo. Ignem verb duorum digit B rum, & quencunque maiorem,appetilat ignem per aeculeos unum: quia potest diuidi in duos. Tune est,.in igne per se uno datur maximus: sed in igne per accidens uno non datur mavisus, nisi propter ordinem uniuers. At vero sgnificatio illa de igne per se uno nee habet landamentum in Physica,
nec probabilitatem.Ceria tunc maximus per se ignis naturalis no susseeretealesaeere manum: nec maxima aqua sussceret extinguerestim. Et praeterea
est implicatio in dictis.Si enim digitalis ignis est per se ignis,& quicuqueeitra ignem duorum digitorum,qui iam non est per se unus,manifeste sequitur, C pnoesidabilis maximus per se unus, nam quocunque dato digitali adhue est dabilis maior citra bidigitalem , ut patet, si se eundam digitalitatem diui das per partes proprotionales. Id aute, quod seeundo dicit videlicet, quod in igne maiori duobus digitis non datur maximus, verum est,quia expresse est nostra conclusio, nisi qubd no deberet
vocare unum per accidens, postquam ignis quatucunq; fuerit, istam verὸ unum ens. quam est unu animal. Igitur quantum attinet ad S.I ho .conceditur, ς non datur ignis, nec aliquodens naturale infinitum,non solam per
naturam, scd sorte st nec deus id pos
set sacere. Et hoc nos satemur, ut lib. I iij. disputabitnus: quia quodcunqueens naturale viaicat sibi aliquam figura, Sc infinitum nullam poteti habere:& propter alias pressius urgentes rationes. Attamen nullatenus sequitur, si ignis no potest esse infinitus, quae detur subinde certus terminus eius augmenti immb dicimus.qubd quocunq; dato extra caelum, adhuc augebatur si continuo applicentur combustibilia. Nihilominus nunquam deuenietur ad tempus,quo sit infinitus. Quemadmodum licet post hac tempus esset perpetuum,nunquam tamen posset perueniri ad initans in quo fuisset transactum infinitum. Et quemadmodum per diuisonem cotinui quo euq; numero dato Edabitur maior sed nun j dabitur numerus infinitus. D 1 po TENDI A ver b absoluta Deli Scotus lib. 3.di. 13.q.i opinatur posse γῆς dari sumnia qualitatem finitam, ita ven ec deus possit eam am plius intendore,qualem inquit esse gratiam Christi,
Sed contra Scotum possumus prim barguere ad hominem Nam in et alit. 1.
elusionem,scilicet quod ignis non habet terminum augmenti, sed quocunque dato potest dari maior, ergo a sortiori se pranaturaliter quacunque qua litate potest deus facere maiorem. Et praeterea,quicquid si de conclusioner certe ratio eius non solum non probat suum intentum, sed potius contrari u. Arguit enim sic. Dese qualitas. a. ali cuius intesonis, putri r unum:& quaeritur an ascendendo detur status ad aliquam se premam, & habetur promtatum. Quod si non datur status, tune quantb aliqua plus excedit hanc, erit persectior,& per consequens illa,quae in infinitum excedit,erit infinitὰ intensa:quod est impossibile. Sed tamen nos dicimus, qudd ascendendo non datur
status: di c.cedimii quod quato pii aliqua
88쪽
A xliqua ocedat hane, tanto erit perstactior:sed tamen non est dabitis,quq in infinitum ereedat hane. Si euti dato binario tunc per diuisione eotinui quanto aliquis numerus magis excedit hue, est maior di nullus dabitur, quin alius adhuc magis excedat, nullus tam e d bitur in infinitum excedens. Eil ergo ε. conclu. s.conclusio.Depotentia Dei absoluta nullum dabitur maximum ens, neq; in uiuentibus. neq; in no uiuetibus, neq; in alcidentibus, neque in subitantiis, neq; simpliciter,neque in propria specie: sed eius potentia solum termina. tur exclusuὰ ad infinitam creaturam.
Itaque infinitum no potest facere, sed B eitra illud quo euq; dato potest maius. Neque tamen Deum non posse infini-- tum producere, euenit ex eo, si eius
potentia si terminata, quippe cuius
est infinita potentia. Sed quia infinitu non est factibile magis quam chim ra. Sed de hoe lib. 3. Probatur igitur conclusio. Primum de substantiis in nimatis iam probatum est in quinta
conclusione-naturae illarum n5 repuPnat augmentum quodcunque.Sed disncultas esset de uiuentibus, utru Deus posset facere unum homine,aut equu, aut arborem, quantum est primum coelum. Et videtur et, non, qm Deus no potest facere hominem, qui non sit rati C nalis& risbilis, quia hoc est de intrinseca ratione illius:stis tamen de intrinseca ratione est,s, habeat certa quantitatem & organi rationem, quae non potest esse in i inta quatitate eeli. Et praesertim vide. ur s, no potest teruare ho- minem sub quacuque raritater na sub raritate aeris non posset esse animalis organi ratio. His non obstantibus probatur coclusio. Qui equid Deus potest iacere cum causis secundis, potest tacere se solo: sed conseruat res mediantibus dispositionibus accidentalibus ergo sine illis poterit se solo conserua re, & per eonsequens pol seruare hominem 5e equum sine debita quantita
te Stisic quodcuti dato potest sacere
maiore,&in quamnque quastate pol Pseruare tormam membroru.Im mo pothomine sine organitatione seruare: ni organi ratio non est pars essentialis . minis, sicut esse animal, aut esse ron lmsed est sicut accidens illius. Et ideo,
pol seruare homine sub figura circulari ,& sub raritate aeris, & sub ea loro ignis,& sub frigiditate aquae. Hoc solum no potest facere ut non fit animai rationale, Sc per consequens nee potaugere essentialem persectione hominis, nam illa consilit in indiuisbili i circo si augere: ur, desineret esse homo. Quod si quis arguat, si ille homo
exiliens extra luam naturalem di spos- Etionensi posset exercere operationes uitales:ut sub raritate aeris non posset comedere, quia n5 haberet duros dentes nec haberet stomachum , nec pedes, dcc.ergo non esset homo. Resp6detur concesso antecedenti. Saltim de
illis operationibus, quae indigent organis corporeis sposset naq; intelligere deuelle I sed negatur consequentiamam odb posset me Deus seruare sine oeulis & alijs sensibus: sine pedibus , sne
maxillis, dee.ita ut nullam operatione exercerem , de nihilominus essem ho. In materia uero solida quatacuque Mnita, posset ho exercere aliquas ops rationes corporeas. Eadem ratione in sintentione qualitatum non est terminus de potentia Dei absoluta,sed quocunque calore dato psit adhue intendi sine termino: dummodo per miraculuDeus rem conseruet. Si intentio fiat per additionem graduum, potest Deus iam per nouum gradum producere Seunire: si uero per radicatione, proportionabiliter 'arguatur: nam subiectum recipere maius accidens n6 arguit nouam uirtute in illo.Quod si quis obii-eiat authoritatem S. Tho. 3 .p.q 7.are. x ad primum argumentum ,ubi ait, v
gratia Christi fuit summa, qua non potuit dari maior, licet fuerit finita. R
isondetur, qudd illa in genere gratiae tuit infinita . nam per illam Christus
89쪽
Α-aeceptus ad quan cuque gratia conferenda hominibus sine termino, etia. si esset infiniti Sed in genere qualitatis, licet fuit infinita, fuit tam e summa,quano potuit esse maior de lege. Etideo ponit S. Thomas exeptu in naturalibus: sicut caelo sinquitJnon potest feri additio. Non tamen negasset de potetia dei absoluta posse augeri in genere quali.
ratis. Nam de veritate , quaestione. 29. articu . 3 . ad tertium ait, si potentia obedientiae creaturae ad deu eli talis capacitas. qus no potest impleri: sed quicquid Deus de illa saciat, ad huc est in potu tia amplius recipiendi. Ad prinia Ao primum igitur argumentu prin-Zal ecun cipalecu sua confirmationei a respondum. sim eli. Ad secundu respondetur stterminus a meti no couenit rebus na, B turalibus rone qualitatis, sed ratione formi naturalis.V n salio. I . p. q. 7 .art.
3 . ait si corpus secundu ς co sideratur mathematic Eabstrahedo a materia sensibili non determinat sibi augmetu incrementi,aut decremeti, sed corpus naturale ratione formaeqnae certa sibi veΑd tertia dicat quantitatem . Tertium Verbprincipale argumentum tanti fuit momenti apud Paulum Venetum sque minuiti sunt ex iunioribus sequutiJut
negaret augmentum terminari inclusue per maximum,quod sic, sed terna
natur finquit J per minimum , quod
non . Quam putat ei se opinionem V Commentatoris. Sed re uera Com mentator &lib. 6. tex. 31.& in aliis frequenter locis Sc Themill . de Philopo. intrinsece tenent terminari & aug mentum per maximum quod sic, &decrementum per minimum quod sic.
Alij satis se respondisse credunt, di-
centea , quod tumor de in statio fieri nequit : nisi praecedente aliqua alteratione, ut eis calefactio, uel putre
factio, uel quid simile: de in tali ait ratione datur minima dispositio quae
sufficie ad inflationem . Tunc aiunt,
quod illud instans, in quo primo est i Lia qualitas, est ultimum non esse inflationis Se primum non esse illius maximi hominis Et ideo non desinit per ut timum sui esse. Hanc vero solutionem plane intelligere non possum : nam supposito quod ille homo maximus solum corrumpatur ratione inflationis , cum
nunc non sit inflatio, videtur quod adhue sit ho : qm illa dispositio eodem iri amodo debet corrumpere hominem, .
quo causat inflationem : de per cons quens: si virtute illius nunc non est inflatio Se immediate poli hoc erit infatio, fit, ut nunc sit homo de immed:ate poli hoc non erit ho: Zζ per consequens desinit per ultimum ei se Et praeterea quando tumor eleuatur per hoc Equod vespa mordet cutem , uidetur
quod illud primum instans cotactus est
ultimus non esse tumoris: de tamen illud non potest esse instans non esse ho minis, quia tunc prim, vespa tangit: se per consequens erit .vltimum instans ovo IMA esse hominis quod praetendit argum , ligitur malum. Aliam ergo mihi videor elice- xliiis . resolutionem ex ratione ipsa coclusio nis . Maximum enim quod datur in via uentibus, sotu intelligitur terminus ille quantitatis, ad que terminatur aug mentum naturale, scilicet illud, quod
sorma in sua naturali dispositione facie
ex alimento . Itaq; ille vocatur maximus,quo non pote it dari maior per naturalem nutritione ab intrinseco. Huie Fuerb non repugnat, ut detur maior per uiam corruptionis. Volo dicere, P maximus homo, de maximus equus non subeii maius periculum mortis per via inflationis,u alius quilibet citra maximii, mirabile .n. esset, D morsu vespae: aut si bucca aut venter exlederetur, statim periret. Sed veniente causa in fiationis instabitur quoadusque ifirmitas eunaturaliter corrumpat. Et in illa infirmitate dabitur minimum distem per mentum, sub quo homo esse non po-
teli: & illi e primum non esse hominis: scut in aliis infirmitatibus. Ita ut sub illo distemperamento esse non potest
90쪽
homo,&sib quolibet minori distemperamento esse potest. Quh fit, ut liaeet detur maximus homo , que forma hominis in sua naturali dispotitione potest facere, nihilominus in uia corruptibnis no dabitur nisi minima inflatio sub qua non potest esse. Et per hoc soluitur aliud argumen. tum, quod alias esset molestissimum ad. vl uersus tertiam eonclusionem: ubi di .ctum est, quod aliae etiam quia ditati u dispositiones terminantur ad maximum, quod sic. Arguitur enim contra. Detur uerbi gratia, quod calor, sub quo potest conseruari forma hominis sit, ut quatuor. Itaque debitum tempe B ramentum. v. g. st caliditas & frigiditas istiria, sed potest durare infirmus quo-αdu': calorint edatur ad quatuor. Tucsc. Calor ut quatuor est maximus calor, sub quo homo potest esse: ergo h mo desinit esse per ultimum sui es Iernam in illo tempore, quo calor continuὶ intenditur dabitur instans, in quo primo calor est, ut quatuor,&imm
- diate post illud erit maior et & per consequens in illo instanti erit homo, &no immediat ε post illud erit. Respondetur autem,qubd tertia conclusio imteiligitur hoc modo, quod ad introductionem formae datur minima disposit-tio, quae sufficit, qua posita res incipit C esse per primum sui esse. Illa tamen disposito potest crescereqvo adusque veniat ad optimam, quae est maxima.V.g. maxima dispositio hominis est, ut habeat calorem. v. g. ut tria, humiditatem ut duo,&sic deolii, humoribus. Est tamen latitudo: quia crescente, aut decrescente colore adhuc homo potest uti uere t licet infirmus: non tamen datur
minimum temperamentum, sub quo potest conseruari: alias desineret est e per ultimum sui esse : sed datur minimum distem peramentum, sub quo non conseruatur. Unde calor, siab quo conseruatur, non terminatur ad maximum
quod se, sed ad minimum quod non . Itaque crescente febri sub calore. t. 4.
esse non potest:& sub quolibet mino i i D
citra minimum esse potest. Et ideo instans caloris ut . est primum) non ei se hominis. Et pari modo, si moritur homo per desectum caloris,non dab. tur minimus sub quo potest conser uari, alias desineret esse homo per ultimum sui esse: ses datur maximus,lsub quo non conseruatur, ut si ille verbi gratia sit calor ut duo, tunc instans, quo est calor ut dust, eli instans pii naum no ei se hominis. In aqua hoc fiemanifestum. Minima enim uigiditas, quae requiritur ad generationem aquae
est uerbi gratia frigiditas , ut sex quae crescit usq; ad octo , quae est maxima Edispositio aquae. Sed quando calefit ab igne poterit conseruari sub frigiditate ut quatuor, minori sorsan,quam requirebatur ad eius generationem. Non
tamen datur minima frigiditas, sub qua potest conseruari, alias desineret aqua per ultimum sui esse: sed datur maxima, sub qua non potest co seruari. Quae s uerbi gratia sit ut tria, illud instans, in quo est frigiditas ut tria, est primum
non esse aquae. Haecomnia nituntur illo sundamenta Aristotelis, quod uidebimus. 8. huius textus. s6. uidelicet qubd res permanentes incipiunt per
primum sui esse,& desinunt per primu
non esse ' Iuxta hoc ipsum iunciam e- F' tum intelligedum est aliud de maxima& minima densitate & raritate. Datur enim minima densitas& minima raritas, quae requiritur verbi gratia adgenerationem aquae: ita ut sub minori generari non pot: illa uero sub qua aqua in naturalissima dispositione conseruatur, terminatur ad maximam, id est ad
optimam: sed tamen illa sub qua simpliciter potest conseruari, non terminatur ad maximum, alias daretur ultimum instans esse aquae. Si enim aqua per continuam rarefactionem uertitur an aerem, Scraritas, uerbi gratia ut
unum est maxima, sub qua potest esse illud instans, in quo est rara ut unu, essethimum instaui illius: quia immediat E