장음표시 사용
111쪽
tellectus, atque adeo reale subiectum formae, quam sustinet & coseruat: ergo de se est actu ens, & per cosequens noneci meta potentia. Et confir. Materia disteri a Pituatione, ut text. 7 1.& 7'.
ait Ailli. in hoc st priuatio e per se noeus, materia ueto est propE subitantia perin an es i coposito, ergo mat eria peri e habet alique gradu entitatis,&percos eques no est mera potetia. Et confirmatur secundo. Materia habet ex seueras proprias passiones: habet .n apperitu formae ut habetur tex. 8 I. habetq;
potetia,unde educitur sorma, ut hisbe tur text. 78. quod est habere reale cau-s statem rejectu formae: haec aut nisi 2 ret,quae per se sit, copetere no uidetur: ergo misteria per se inens in actu .Item est per se principiu, ut habetur lex εergo eil per se ens , quia entis principium uis entis ens. Secundb princi paliter arguitur. Si materia esset pura potentia ut distinguitur contra actum,1equeretur, si nec per diuina potentia pollet esse materia sine forma haberet. n. t u nc mat eria esse ira intrinsecE a sorina , sicut corpus hei esse albu ab albo sinerita. n. se habet pura potentia essentia lis ad esse simpliciter, licut pura potent ia accidetalis ad esse albu)sed lepugnat per quan cuq; potentia corpus es Laibu sine albedine: ergo ita tuc repu-C gnaret materiam esse sine forma. Consequens tamen inde apparet salsum, stea materia, & sol ma sint duae res numero distinuae , ut e nunciat Arist. text.
67. de neutra illaru si pars alterius in quo sensu dixerat Arist. text. 3 principia non seri ex alterutris 3 seqnitur Deum posse materiam seorsum con .seruare sine forma, sicuti sormam poesine materia. In contrarium est Arist. eo. 6'. ubi ait. unum igitur principiuhaec scilicet materia ) non lac unum , neque sic eos, ut hoc aliquid, unum autem scilicet forma secundum quod ratio Vbi docet materiam de se non exi-sere nisi per formam. R. v As τι on Λεc duos habebit articulos. In primo respondebilatur ad quaestionem:& in secundo alis Materia
minora dubia circa naturam materia: dissinitio. terminabuntur. Atqui piimum omnium attente notanda eli natura mat
riae, quae standamentum est scientiae naturalis. Et quo ab eius distinctione sumatur exo idium. Materia ut text. 8α.
habetur eli primum subiectum uniuscuiusque, ex quo fit aliquid cum insit,
non secundum accidens. Ait,primum
subiectum , ad differetiam subiecti accidetium quorum subiectum, quo, est quantitas, subiectum uero, quod, ei
totum compositum, ut 1. de generatione supertex .et .dicturi sumus, materia
uero est labietium formae subliantia- lis: quae praesupponitur accidentibus. Ex quo cum inlit fit, aliquid non secundum accidens, ad disserentiam priuationis, quae nec permanet in composito, nec proinde per se cocurrit ad eius esse, quia esse compositi non resultat ex esse priuationis, sicuti ex eis e materiae&tormae. Et eadem particula excluditur terminus a quo includens sor
mam contrariam. Fit narre que acetu ex
uino, & tamen uinum non est hoc modo materia quia non manet in aceto sed est tei minus a quo . Et sit mixtum ex elementis, quae non sunt hoc modo materia, quia non manent formaliter in mixto. Tametsi etiam si manerent pexcluderentur per aliam particulam : Comparaquia non sunt subiectum primum. At tio mate-
quia materia, ut tex .68. habetur, in- rix ad siu-
notescit per analogiam ad subiectum bisectu ae- accidentium & potii limum artificii tu, rima comparatio est, 'ubd sicut su-iectum sormae accidentalis iecipiti forma esse accidentale, puta esse albii. aut calidum, &c. ita materia prima rocipita forma esse substantiale. i sinpliciter actu existere. unde sicuti prima substantia. i. suppositum est primum subiectum respectu omnium accidentium, eo st illa sola simpliciter per se existit, ira materia, quia esi sibiectum formae dantis esse simpliciter , dicitur
112쪽
A smplieiter prima materia & primum
subiectum. Est tamen differentia,st prima subitantia est subiectum accidentium datis illis esse, quia esse accidentium non eli aliud, quam inesse substanti: sed tamen prima materia non est ita subiectum,ut illo modo det esse formae, inamb potios forma est actus, per quem actu eis materia , ueluti albedo est forma, per quam subiecitum est album . Quocirca materia sustinet qui dem. conteruatq; sormam, at non propriὰ da ido illi esse: sed tanquam potentia ad ei se per formam . V rui quine sequitur secunda apprimeq; Ο notanda differentia, cur ex materia, de M sorma sit unum ens per se, tamen ex subiecto & accidentibus non fit unum . per se, quam docet Aristo. t. meta. text. i s. quia uidelicet cum forma substan-- tialis aduenit materiae,non aduenit en-ti,quod simpliciter sit per se in actu ante aduentum formae: obidque non ponunt in numero sorma & materia, ut duo sinpliciter entia , sed quod resultat, est simpliciter unum, accidens uero aduenit enti, quod per se est amiens :& ideo sorma & subiectum semper manent duo non facientia unum.
In quo sensu intelligitur illa maxima. Ex tuobus entibus in actu no si unum smpliciter. Hinc sequitur tertia differentia quantum ad modum loquendi, ut propriὸ subiectum accidetium dicitur ma. teria, in quar seres materia prima dicitur proprius materia ex qua ut habetur in dissinitione Aristot ex quo &c. Et ratio est,st esse supposti non constat laquam ex partibus ex esse accidentium, sed potius subiectum comunicat illis suum esse: licet vicissim recipiat ab illis denominationem accidentalem , sed tamen esse suppositi resultat ex materia & sorma,tanquam ex partibus essentialibus. His νηλε i Acris fundamentis circa quaestionis titulum notandum
est,quia potentia &acius ex oppostodistinguuntur, multis medis dicitur,ut
habetur metaph.tex. i .ec copiosus D lib. ' .in principio. Vno modo actiuε, scut calor est potenria isnis ad calis ciendum aquam, & alio modo pastili sicut sccitas ligni eli potentia passiua, ut ben E sit combustibile, & tertio m do pro potentia subiectiva, sicut coopus recipit colorem & intellectus spe. φcies. Et istis modis no accipi ur in pro posito. Non enim hic disputamus, an materia habeat potentiam activam, nequc quaerimus ii sic habeat potentiam passiuam,ut sit combussibilis:aliae namq; sunt diuersaeq; huiusmodi quarusiones Neq; rursus ambigimus, an materia si potentia subiectiva respectu Esormae: hoc enim notissimum est. Sed accipitur hic potentia, ut dii linguitur contra actum substantialem uesacci de talem, qui est esse. Et quaerimus, utra materia in sua ratione formali includat actum huiusmodi,quemadmodum homo in sua ratione includit formam, di album includit albedinem. Ad quam quidem quaestionem re- t. cones spondetur tribus conclusionibus. Prima. Materia est uerum sati existes seu entis ens,in alio existens. Probatur. Materia eli uera pars sit bstantiae,de qua sinpliciter praedicatur esse, ut enim uera est haec propostio, lignum est, ita deforma est, re materia est,nis quod sui' positum subsiliit, partes uero non per se subsistunt, ens uero est participi, hii Pius, quod est est e, ergo materia est ensreaie,actu existens in toto. Conclusio
haec praeterea comprobatur argumento primo principali cum suis confirmationibus .
Secunda conclusio. Materia in sua intrinseca ratione formali non includit actum alique, a quo sormaliter siti Et hoc est esse puram potentiam. Pr batur. Actus & forma in quocunq; g nere idem prorsus est: ita materia pruma,ut nomen ipsi: in sonat, nullam in sua ratione formam includit, quin potitas omnem excludit: ergo materia nullam de se habet actualitatem. Probatur maior
113쪽
A maior Inductiuὶ. Id, quo aliquid est
actu album, est forma accidentalis albedinis: de quo eil actu calidum,est sorma caloris. Et eadem ratione, quo aliquid est actit equus, est sorma equi: de quo aliquid est actu homo, est formama hominis: de ita discurrendo per omu nia. Immo idem prorsus significat, es. se actu tale,& in e formaliter tale id cita sorma: ergo eadem ratione esse, si absolute dicatur, est ab aliq ua forma. Cum ergo materia de se nullam forma dicat, nullum in sua ratione includit actum. Et per consequens est mera potentia . hi confirmatur. Nulla res est
et simpliciter, nisi sit in aliqua certa spen cie substantiae, puta homo, equus,
aut lignum 3cc. sicut nulla res est qualis, nisi in aliqua certa specie quesitatis, nec quanta nisi in aliqua certa spe
cie quantitatis ere. sta materia de se nullam dicit certam speciem: sed quid renitus in forma: ergo in sua ratione non includit aliquem actum: sed est
inera potentia. Hanc conclusione intendit Arilio. in text. praesenti s9. dicens quhd materia no est hoc aliquid, sed aliud principium s. sorma,est ut ratio. Quali dicat materia non habet es se, nisi per formam. Et tex. 7 I. ait quis dmateria est prope substantia. i. in potentia ut subsiliat performam. Et text. 78. C ait materiam ei se ens, non simpliciter, sed in potentia. Quod euidentius pro
nunciat. i. de genet ex. xj. fit ex rei se 7.
se nec est quid nec quam ii, nec aliquid
aliorum generum. ': Hanc denique eo clusionem Ara percrutatus est aduersus antiquos: qui omnes hoepesi: ne errabant, s principium a eriale entis ponebant ei se eos in xctu inclis eris sormam: alii. s. aqua aut aliud quod uis elemetum: alii uero res ipsas naturales latitare in quolibet. unde e ebio ut negare generationem sub ian laesimpliciter : nam enti completo in in i non potest aduenire sor--. ossi a iaculari. Quapropter cum
uideret Aristo t. materiam esse aptum subiectum ad uniuersas sormas,coῖnouit ea in sua ratione nudam prorsus esse omni forma.Sicuti oculus eo caret omni colore, ut accipere possit omnium species colorum. Tertia coclu- 3. O lucsio est. Materia no est nisi per formam . Haee manifeste sequitur ex superioribus, hoc modo. Materia uere& realiter est quae est prima conclusio. Sc n5 est per se ut habetur in secunda) ergo est per formam. Et hoc est quod ait s.
huius tex. 67. Materia continetur a sorma. Et I. de gene. tex. 83. Materia esst-
estur, ut si in actu per sormam . Et confirmatur quia esse actualiter idem est quod esse tormaliter, & per conse- Aquens e se perso imam. Itaque scut Petrus est albus per albedinem & est . statua per figuram , de ita materia simpliciter est per formam. Licet sorte
non nihil disseiat, ut iam modo dicti ri sumus. Haec denique omnia mani festiora fiunt nominibus, quibus grae..ce materia de so ima significan ur. Ma. teria nanque nuncupatur, hyle, br-ma ii ero intelechia, Hyle autem in arati fi ijs significat materiam non quam lylla, cunque, sed informem, ut est silualignorum & lapidum, quae edificio con' struendo congregata sunt . Et ideo in naturalibus proprie significat materia . primam omni innitus sorina nuda. En Flelechia uero significat sorina, ro quomodocunque: nam eidos, etiam signi- feat formam: Sed ei dos quamuis communiter significet omnem sormam, mriam illam, quae est pars compositi ta men potius signis eat formam totius, quam dicimus naturam hominis, aut
equi &c. Entelechia verb significat proprie forma, id est actum N persectionεeorporis ut distinguitur contia meram
potentiam. Aliqui scribunt indelechia per d. sed tamen graecEper i scribitur nisi quhd culpolin, proseratur graea ut d. laninu, aliqui transtulerunt per d. Yt per haec solutum est primum at su- Ad prima meatum cum sus coasirinatiuitibus: x au
114쪽
A ad sormam enim primi distinguitur
maior, scilicet materia per se est e reale, si enim ens dicat actum essendi, hoc negatur: immis hoc habet per sormam, ut expressE ait Ariclocis iam modo citatis. Si autem ens accipiatur ut dicat essentiam partialem,qubd est esse prin cipium essentiae compositi, hoc benEprobat: argumentum confirma tiones. Neque sequitur. Materia est per
se principium : ergo eli per se actu, sed est per formam totius: sicut est per epse totius.
Hinc sequiturqubd materia genera biliu in nec propri) est eiusdem speciei nec differens specie a materia coeli: gaB tam unitas quam differentia specifica, utrumque est a forma. Et ideo Aris. 3. huius text. 6 s. dicit quhd materia non habet speciem.Sed dicitur materia ge- nerabilium eiusdem speciei negati ii Erca non habet de se unde disserat se unuspecie. Et dicit disserre genere a maioria coeli quia una appetit formam:alia
ueris non . Genere inquam modo quo statim lub. quarto uidebitur. Articulus ARTI cvLo secundo primus cundus. dubiu est circa materia, secundi argu meta principalis,utru p potetia Dei su-y naturale posset esse materia sne so
ma est. n. theologis de hoc controuersa.Nam s. Tho. i. p.q. 66.art. I. 3 quo
C libet.3 .ar. i .existimat id implicare c5- tradictione Cui subscribit.Duran. in a. d. I 2.q.2.scotus uerb eodem lib. d. de' q . quem sequitur in e odem loco Groportus,dicunt contra, hac rem esse possibilem. At res est theologa, paucis ea absolvemus duabus conclusonibus. t. cxclus. Prima. Probabilissimu est, & quod rei
naturae congruentissimum uidetur ma. teriam per nullam potentiam esse posse sne sorma . Probatur ratione. S.Tho.
Id quod implicat contradictione Deus no n potest sacere: sed est contradictionis implicatio materiam ess e sne so ma , ergo. Probatur minor. Materia sermaliter habet esse per formam:
nam ut dictum est materia de se est mera potentia eulus actus est&rma: quSadmodum corpus, qudd de se est pura potentia,ut si albu sol maliter est albuper albedinem:sed implicat contraductione aliquid esse actu tale sine forma
qua est tale,ut implicat corpus esse M'bum sine albedine: ergo eadem ratione implicat materiam esse sine sorma. Et confirmatur . Implicat contradictione aliqui esse nisi in aliqua certa specie,ut paulo ante dicebamus sed materia siue
forma nullius esset prorsus speciei: 'aspecies est forma. Immb hoc ipsum sonat forma,quod species,ut Aris. hic Ioquitur tex. 81. Quod confirmatur ex illo citato. 7. met.tex. 8. Materia nec est
uid nec quale,nec quantu&c. Et co Ermatur secundo: quia si materia est,ea est corpus finitum, & per consequens habet aliqui figura quadratam,aut ci culare &c: hanc tamen sine quantitate habere no pot: nec qualitate aut aliud 'uodvis accidens sine forma substatiali: ergo implicat materiam ess e sine sorma. lucontrariu arguunt scotus, ae
Gregorius argumetis multis,quae quisque apud illos Mapud Capreo. i. d. I 3. uidet e potest. Sed qua alicuius sint poderis haec sunt. Ex duabus quibuscunq; rebus realiter distinctis, quaru neutra est pars alteri is Deus potest utralibet sine altera seruare: sed materia de so ma sunt huiusmodi: ergo potest Deus Fseruare materiam sine sorma. Hoc tamen argumentum in uia scolitenentis Deum non posse seiuare subiectum sine relatione nullum est contra S. Thoma:quia prosecto maior dependentia videtii r naturalis materiae a sor-m e subiecti a relatione. Etenim si erater Dimaliter est pater secundom Scotum ab illa peternitate distincta itata materia est formaliter secundum Aristo. asorma: immo magis depe dei: qui aege substatiale habet a forma. Et per consequens s Deus non potest seruare ut ipse dicit tandamentum s-
ne relatione, multhminus potest ma- teriam sne sistima. Secundum a Iumeatum
115쪽
gumentum est hoc. Quicquid Deus s cit de conseruat per causam secundam potest se solo facere, & conseruare,
Deus conseruat naturaliter materiam
per sormam, ergo potest illam sine sorma conseruare. Elc.ni tr. Accidens plus dependet a substantia,quam materia a sorma, se tamen in sacramento seruat accidentia sine subiecto: ergo.- item tantam forma dependet naturaliter a materia saltem sorma corporalis, quae educitur de potentia materi tuai puto materiam dependeta forma, ea potest Deus conseruare formam siue materia , siquidem seruat accidentia, quae sunt minoris entitatis, ergo a pariter potest materiam fine Arma reruare. Ad haec uerumtamen respondet s. Thom. quodlibet s.citato , quod ali. ter dependet materia a forma, quam
accidetia a subiecto. Accidentia enim dependet a subiccto in genere quoda- modo efficientis, seu conseruantis, lepari modo forma dependet a materia: materia uerb dependet a forma in genere causae formalis, sicuti corpus esse album 'dependet ab albedine. unde adsormam res odetur, st quicquid Deus
iacit,aut conseruat cum causa secunda concurrente tanqua ciens,aut quomodocunque conseruaps in ratione
subiecti, potest conseruare se solo,uice C tamen causae formalis non potest supplere, quoniam non potest sacere corpus aIbum sine albedine,aut hominem, comba sine anima. Nihilominus sit secunda . conclusio. Probabile est Deum posse materiam sine forma seruare. Neq; in hoc puto derogari grauissimae authoritati f.Tho. tum quia res non est tanti momenti: tum quia non nego, quin inpri incipiis persistendo Aristo. probabilissima est eius sententia,qua quicunq; potest optimΘ sustinere. Et forsan ego
ratior. Ratio quae me uerumtamen mouet, unica est illa prima. Hoc est enim mihi ingenium, ut credere aliud non possim, quam oe ex duabus quibuscuq; rebus re uter distinctis, quarum mira est pars alterius, Deus possit utran D libet sine altera conseruare, nihil mihi Deo negandum est, nisi ubi manifestisisma est contradictio,quae certE in hoc non adeo est manifesta. Neque id mihi persuadeo selum in rebus absolutis,ut Scotus .arguit, sed etiam in relativis, quod ipse negat. Profecto si paternitas distincta effeta patre meo , ambigere non possum, quin Deus possit patrem
sine illa entitate,etiam me uiuo, seruare. Et si illud implicaret conir dicti nem,ut puta Scotus,pariter implicaret materia esset sine forma: ut modo dicebamus. Atqui hoc mihi bonum est argumentum, relationes non distingui S
realiter a subiectis, nempὰ m destructa
quacunque alia entitate,saluis patre de filio, unus esset pater & alter filius, eo
qubd ille genuit, hic uerbgenitus es LIdemque asseruimus cap. de proprio,
de subiecto & passione,uidelicet quod
Deli' potest hominem seruare sine ei titate, quae est risibilitas, de animam sine intellectu. At nihilominus ille limmo risibilis esset,& intellectivus ex sita
natura. Tametsi neq; ridere, neque ii
telligere posse nisi restitutis ei illis potentiis. veluti cscus uitiuus quide est, ut sic loquar in potentia remota, quia uidere non potest si modo detur ei oculi, quod lapis non potest.' Ad rationem proinde S. Thom.
utcunq; respondetur, si quamuis naturaliter materia sol maliter habeat esse per sormam, non tamen hoc est adeo
illi intrinsecum, quam est corpus esse album per albedinem, quia esse album non dicit aliquam essentiam, aut pa tem essentis sed solum informari albedine , materia uerh dicit aliquam essen iam distinctam a sorma,ut dicebamus. tin prima conclusone, siquidem essen- tia totius costat cx essentia partiali materiae 3 ex essentia partiali sermae. litideo licet sit talis essentia, ut naturat, ter non sit actu nisi per formam, non tamen repugnat Deum illam actualitatem suptiae seruarido materiam sac
116쪽
A sine fama. Quemadmodii cap.de qualitatς diximus, quod licet corpus per
quantitatem habeat partem extra parte nihilominus supra naturaliter potest Deus seruare corpus extensum si . . nequantitate. Quod si tunc percuncteris, utrum materia sine forma seruabitur in puncto,an in loco extenso Aliqui dicunt, qu bd non potest serua- ri nisi in puncto, poliquam non habet
quantitatem. Crediderim tame, qubd Deus poterit se uare, sicut uoluerit: ' nam,ut dicebamus etiam illie, si Deus a me separet modb quantitatem partes non fluerent ad punctum, ut aliqui autumant, quia nec moueri possent: sed Deus deberet eas seruare 'iracu B lose in toto loco,in quo sunt modo. Tametsi tunc non replerent locum. Immo posset mecum tunc aliud corpus esse in eodem loco, siquidem ego
tunc non essem quantus. Eodem modo posset materiam conseruare in eodem loco de figura que conseruar tura quantitate: licet si figura distinguitur a re figurata,tunc non haberet figura a sedili inctam. Qubd si tune arguas. Si materia esset sine quantitate, tunc partes integrales non sacerent unum, nam partes integrales contis nuantur per quantitatem. Ad hoc respondet Scot. φ tuc materia haberet partes substantiales, non per quanti talem: ses non respondet per quid unirentur partes, postquam faciunt una substantialiter. Dicendum igitur est sortE, ut diximus. I . q. de quantitate, quod sorsan formaliter partes substantiae non uniuntur per quantitatem,cu si accidens,uel saltem non ita sormaliter quin Deus in hoc possit supplere uicem quantitatis. Qubd si secundo
interrogetur possetne Deus seruare materiam sine forma substantiali, cui nihilominus inhaerent accidentia, puta quantitas, & qualitas 3 Ste. Resposio huius pendet ex alia quaellione, 'utrum accidentia subiectentur in maia ieria prima, an ia, toto coinposito. En imberbsecundu prima opinionem nihil vetat quo minus Deus per mira culii possit seruare materia cum acci dentibus cuiuscunq; speciei sine sorma substantiali, ut appareat equus, vel bos, vel quicquid uoluerit. Attamen si aecidetia subiectantur in toto composito, uidetbr sortE,st materia sine forma pol magis recipe te accidelia corporalia, si angelus.Sed de hoc
latius. I.degen .super totum .i 'ubi
concedimus, si per miraculum , sorosan non repugnat accidentia subiectari immediate in materia. 'Hoc uersi- tamen est hic adnot-dum, qudd Iicet teneatur materiam posse esse s ne sorma, id tamen multo magis miracu Elum ell, ut sormam posse est Esne materia cum sit minus. Obidque nullatenus concedEndum est ut admouee
rum creatam fuisse materiam insommem, ex qua post morte eductae sunt formae, immo, ut inquit Augustinus de fide & symbolo. cicertissimἡ ered tur omnia Deu secisse ex nihilo : & ins formam praeeessisset materia, tunc eoposita non suissent proprid creata: sed genita. At de hoe satis. ' Sscv Novia dubium est Virdm po tentia di appetitus materiae ad forma sint res &inter se,&a materia aliquomodo distinctae. Et videtur ν sic. ait enim Arist. rex. 8. rem fieri de poten- Vtia materiae quod quaestione sequenti disputabitur potentiae verb,ut cap.
de proprio diis nitum est, sunt accidelia distincta a subiectis, ut in ellectus
di volutas: quod certe no authoritastant om s. Tho. sed rationes SI comunis modus concipiendi suadere vidE-tur, ergo & potentia materiae dii in- puitur a materia . Et de app titu habetur text. 8 r. ' materia appetit sormam : appetitus autem alia res vid tur esse a potentiai nam appetitus so- lum dieit inclinationem, potentia ve tb dicit quodammodo causalitatem:
. euo sunt duae resa materia distinctae.
117쪽
i A M, dubium respondetur umea Conclus . Potentia de appetitus so
ida ratione,& inter se,&a materia di iunguitur . Ad cuius euidentiam no- . t adus est ordo inter haec quatuor, quae . sinu aptitudo,priuatio,appetitus,po-i, ren ta .Primu quod in materia est con saerandum, eli aptitudo ad formam.
, dani ad formam, taquam quid suapte is natura ordinatum ad illam. Et quia tu fidei naturalia etiam nobis facit
cere confideremusqubd Deus crea. uit materiam tanquam propriu quod. dam re aptissmum receptaculum sor. m. Quemadmodum in annulo fit vas in . Proportionatum figurae gemmae quae
. in illo est celanda.. Aptitudo hic in materia est eausa,verituatio . negatio sol mae in illa fit priuatio: est
nanque priuatio, ut habetur.Α .meta.
. t cx,Α .negatio sor'ae i subiecto apto. Itaque, quia materia est apta, negatio . . dicitur priuatio: &non econuersor - quia est priuata, est apta. Qith fit, ut materia esti non habeat priuationem .serniae ignis, quia non est apta ad recipiendum illam. 8ppςx. Rursus ex priuatione nascitur appe
tit us,ut ait Arist. tex. 8I.ubi ait, qud di materia non appetit formam, quam
habet, sed quam non habet: unde illaC celebris dimanavit sententia. Priuatio est causa appetitus . Quocirca ineptε distinguunt hic nonnulli, alium
esse appetitum carentiae in materiare
. spectu formae qua no habet,& altu c6- placentiae respectu formae, qua habet.
Naimproprie &abusiue dicitur quis appetere id, quod habet, appetitus. n. dicit desiderium demotum ad sorma quam quis non habet: sed complacentra in re, quam quis habet, potius est quies G fruitio , quam appetitus. Si cutibςati non tam propriὶ dicuntur ppetere beatitudinem, quam beatitudine frui. At uerb potentia materiae est penus
proueniens ex eadem apstudine, urude prouenit appetitus. Hoc etiam praeterea uellem lectores admonere,ut dictas rones,qus sunt in 'rebuscognitis, explicent non per terminos,sed quemadmodum Arill .ut q. 8.elucidabimus, per diuersas cons de- rationes rerum. Nam haec non est distinctio inter reales, Sc nominales,sed
est loqui de Aristotelicὰ de secundum
rerum natura. Qubd enim aliqui ponsentdicere,ista differre ratione ad hue sensum,quod sunt termini sgnificantes eandem materia sub diuersis con- notationibus, idem est prorsus, nisi aptius dicitur hoc modo . Aptitudo priuatio,appetitus, 3c potentia mate. Eriae sunt eadem res, quae est materia considerata per intellectum diuersis . considerationibus, uidelicet in ordine ad diuersa. Etenim disserre ratione, nihil est aliud quam differre per solam
. considerationem intellectus. Exempli gratia. Materia considerata in ordine adsorma: tanqua aliquod receptaculuilli proportionatum, habet rationem aptitudinis . Considerata uero ut e rens tali forma,ad quam est apta, habet rationem priuationis, ut q. s.uidebitur. R ursus cons derata in ordine ad formam, tanquam imperfectum tendens ad suam persectionem & finem , habet rationem appetitus. Sed si eon- ζsideretur in ordine ad formam, tan-
uam quodammodo ad effectu quia
bima dependeta materia in genere causa) habet rationem potetiae. itaq; appetitus N potctia materiae disseruς, quod appetitus dicit ordinem ad finem :potentia uero, ordinem adessectum . Et quod haec distinguantur ratione patet per comparatione ad animalia, in quibus appetitus εἰ pote tia differunt re . Appetit enim homo aliquando dignitates,& pecunias, qyarum non habet potentiam consequendi Et rursus stat quempiam habere potentiam consequendi, qui tamen non
habeat appetum illaru . ynde s ma
118쪽
teria esset animal cuius appetitus se-2vitur cognitione) appetitus eius es-
et aetias elicitus tendens in finem : poteritia Deris non esset,nisi uirtus aqua cleperia et quodammodo forma in fie. Ti,ue R. sequenti explicabimus. Hine Palam ess cur forma non dicatur uice uersa appetere materiam: nempe quia materia non est finis & persectio formae . Nihilominus inclinatur ad illam actu aciliam de perficiendum, saltem anima rationalis separata habet talem appetitia m ad corpus: nam in formis corruptibilibus non possumus hoe dicere: quia quando non sunt in materia,nullibi sunt, ut appetant corpus: de B quando sunt in materia,iam non appetunt,postquam actu quiescunt in illa: tanquam proprius eius actus. Ad primum ergo argumentum respodetur,
qu bd potentiae substantiae ad producedum uel recipiendum actum, qui est accidens,sunt itidem accidentia ,sicut intellectus agens ad producendu species &intellectus possibilis ad recipiedu,& calor ignis ad coburtau: & siecitas ligni, ut sit bene combustibile. Potentia uerb materis non est ad actuaecidentale: sed ad recipi edu forma su
tantialem.& quodammodo concurrendum adproductionem eius. Et ideo potentia materis no est accidens eius:
se sed ipsa per se est potentia proportio-
Et ratio;st,quia potentia &achus debent esse eiusde generis: qua ob rem sevi potentia ad actum substantialε, est substantia. Appetitum uerb materiae at formam, manifestum est no esse
accidens distinctum a sorma. In solis enim animalibus actus appetendi est actus elicitus a potentia, te ab illa distinctus: sicuti uolutio. In rebus autε inanimatis nihil aliud est , quam quaedam inclinatio & propensio ad suu fi nem.Ξt maximὶ quando finis est se stantia inclinatio enim tu e nihil aliud est quam natura ipsius rei, quae imiliana. Pegrauitate aut releuitate grauiu deleui si alia Byrsinesvia: nani Dcum illae sint potetiae te inclinationes ad motum,qui est aecidens, forsandi, stin untur realiter a rebus grauibus M
leuiuus. sed de hoc libro octauo. Hoc mente seruandum est fundam ε Nota. tum,quo nititur opinio S.Thomae,a
cidentia non subiectari immedia in materia: quod nihil aliud est dicere,ue se ipse prima parte.q. 76 arei. s. exponit,quam qu bd materia est in poten otia ad formam substantialem & accidentia ordine quodam . Et quia esse simpliciter est fundamentum omnium esse accidentalium;puta thuius,quod est, esse calidum,esse album. εἰ c. immedia Elius materia inclinatur ad sormam substantialem, quum ad accidentalem. ideo prius Ialtem natura forma substatialis inest materiae, quam accidentia.
Quod si uerusit, falsa est illa propriotas,quam aliqui tribuunt materiae,sci, M ter alicet qubd materia requirit accidentales dispositiones ad recipiendum fore p0mam. Nam secundum istos materia nohabet immediatum ordinem ad sormam. Quod tamen Arist.nunquam docuit.Sed calor,qui in aqua prscedit sormam ignis , solum est ad expellendum
forma aquae: qua dum materia est spoliata,prius natura recipit sorma ignis. quam accidentia, quae manen: in igne di .
genito. Sed de hoc in primo degeno. Uratione. Ambigere hic quispiam posset, utrum materia habeat naturalem appetitum ad animam rationalem. Et uidetur qubd non: quia eam non edin catur de potentia naturali materiae: videtur qubd nec appetitus naturalis et
tendatur ad illam. Respondetur nihilominus, qudd appetitus & potentia
materiae non sunt plures, ut singuli sine ad singulas formas:essent enim tunc in finiti.Sed ut quaestione. t. radicitus uti debitur,est unus appetitus ad formam
in genere,nisi quod illam, quam habet
iam desinit appetere. Quia autem arpetat in genere formam,quam non habet,hinc prouenitivia non rotest eig.
119쪽
. A forma,& illa,quam habet, est corruptibilis &ideo miteriacsti non appetitur aliquam sormam. Vnde sequitur quod materia indifferenter appetat quamc unque formam, etiam anii mam rationalem: ad quod lassicit, msit naturale receptiuum illius : licet non educatur anima de potentia materiae. eQubd si secundo arguas quod saltem materia hominis non appetit aliam sor mam: cum quia illa est optima , quam habere potest rium etiam quia illa non est corruptibilis. Respondetur, quod materiae non est melius esse per unam formam quam per alia. Et ideo quia anima,licet non ut corruB ptibilis,est tamen a materia separabitis, adhuc materia hois appetit aliam sermam . Hinc sequitur, qu bd appetitus materiae non determinat ad habeduuna solam sorma, sed plures simul: Ze ideo si repugnat habere plures sor
i , mas, non est ex appetitu materiae: sed ex repugnantia sormarum inter se.
3. Dubisi. TE κ T i VM dubium est de sensu illius dicti tex. 69. scilicet, qu bd mactria est cognoscibilis per analogiam. Cui addunt nonnulli ex re cetioribus per analogiam ad formam. Et dicunt materiam cognosci per analogiam ad formam ,uihil aliud esse,quam cognosci per hoc, quod forma recipitur in
subiecto, de corrumpitur manente C materia. Ad hoc tamen iam diximus in commento, qu bd Aristoteles non dicit per analogiam ad formam: sed per analogiam. Et praeterea arguitor contra istusensum : quia analogia est proportio num similitudo: uod autem ma e-ria sit subiectu ubi recipiatur forma , nullam dicit analogiam, aut similitudinem inter materiam & formam. ite. eadem ratione 4iceretur formam cognosti per analogiam ad materiam rn3m illo modo quo cognoscimus materiam recipere formam, cognoscinius formam recipi in materia . Ite .
o Aristoxes s uoluit ira os illic mo dum sensibus manifestum,quo possumus cognoscere latentem materiam:
modus autem lite non est, ut per cognitionem formae substantialis uenia
mus in cognitionem materiae: auri
qui enim experietiam habebat, subdex ligno fiunt cineres, di tamen inde non cognoscebant, quod materia esset subiectum distinctum a forma. Igitur dicendu qudd duplex est quP. ilio de cognitione materiae. Prima
vitam per se sit cognoscibilis, sue a nobi , siue ab angelo. Ad quod Arist.
7.meta. tex. 36. respondet, quod mate. ria per se eli ignota. Et commentatori
hic commen. 69. respondet, quod non Spoteli intelligi per se:quia res cognoscitur inquantum participat de actu, & entitate. Vnde quia materia est pura potentia, ficut non eli nisi per formam ita non est cognoscibilis nisi per . formam Et re vera distincta coenitione intelligi non potest,nis per forma. Di innitur enim materia per formam intrinsecE, tanquam per suum proprium actum, scut album per albediunem, forma uerb n5 diis nitur per materiam, nis extrinsece laquam per suusubiectum:& ideo serma, quae est actus cognoscibilis, est suapte natura sine materia: non tamen E conuerso. Secunda qu stio ell de modo cogno F scendi materiam pro illo statu .rthaec est,quam hic de tei minat Aris. V bino γtandum eii, qu bd materiam rerum nati alium .ut docte adnotauit Philoponiis, duplex fuit modus inuestigandi apud antiquos. Primus per negatio
nem. Enimuero ut primum ei iaciens, .
quod a sensibus est remoti s sinum,cog oscimus per negationes: dicimus . enim Deum esse illud, quod nec est album,nec quantum,nec corpus, 3c ita discurrendo per ea,quae videmus: sed est aliquid his omnibus perscctius, a que adeo purus actus unde haec ota procedunt: ita materia prima, ut iam citatum est ex Aristotele, nec est qua- ,
te nςc quatum nec quid. de ita discur- .
120쪽
endo per omnia genera, sed est aliquid omnibus impersectius, & pura potentia, & per consequens primum omniusubiectum, ueluti sice coanatiuitate uolentes explicare quid est lignum, ostenderemus illi per tactum scannum, arcam,& alia lignea artificia, & diceremus lignum esse id, ex quo omnia illa fiunt. Secundus modus cognoscendi fuit positive per analogiam ad materiam artificialium, id est, per similitudinem inter duas proportiones . Sicut enim se habet marmor ad statuam , ita materia prima ad formam substantiale.
hoc eli, sicut sensu experimur ex marmore, in quo prius erat sculpta figura Mercurii, mox fieri ilatuam Iouis, ita intellectu contemplandum est, quod eadem materia, quae prius fuit sub so ma ligni, postea fit sub forma cinerum: atq; adeo eandem esse rerum generabilium materiam. At quia formae sunt actus ,quibus composita specie distinia uuntur,per se ipse cognoscuntur. Perbrmas namque cognoscimus homi nem,& equum differre. Qilare non est opus analogia ad cognosciau sormas.
Q. AR TvM est hic dubium , qua de caula materia est in generabilis, &corruptibilis:quid Arist.asserit tex. 82. Cuius ratione subtexit,qubd eum non posset generari ex nihilo, deberet praesupponi aliquod prius subiectu ex quo
generaretur: quod est contra naturam
materiae, cum ipsa sit primum omniusubiectum, alias esset processus in infinitum. Ubi hoc duxerim adnotandu, qu bd rem esse incorruptibilem,non dicit solum,ut aliqui putant conseruationem Dei perpetuam. Existimat enim
letum non aliter esse incorruptibilem, omine uerb corruptibilem, nisi quia
Deus vult perpetub conseruare angm lum,non autem hominem. Isti vero nopenetrant rerum naturam. Quoniam Eeet modo Deus statueret conseruare
animalia, essent ipsa nihilominus coraruptibilia: de licet annihilaret angelos, egent nihilominus suapte natura ineor I ruptibiles. Et ideo incorruptibilitas dicit naturam rei, sicut corruptibilitas.
Causa ergo corruptibilitatis est aptitudo materiae ad aliam sermam,qua priuatur, unde nascitur appetitus ad alia formam. Est ergo res a natura sua ineor Aliquid λruptibilis tripliciter . Aut quia nullam habet materiam, ut angeli, aut quia licet habet materiam,non tamen habet prauationem alterius formae,qui asor li uerima,quam habet, non habet contrari u qua ratione probatur. I. de coelo tex. et o coelum non esse corruptibile Jaue
qui st primum subiectum, quod de
nullius prioris potentia potest educi,& hac ratione materia est incorrupi, Ebilis. Ex quo sequitur, qu bd incorruptibilitas primo, de secundo modo a guunt persectionem ,& primo modo
maiorem,quam secundo modo incorruptibilitas uerb tertio modo non a
guit maiore persectionem: persectUr
enim est&equus & suasorma, quam materia, licet equus si corruptibilis. materia uerb non. Sequitur secundo
cur Aristo. io. meta. tex. 16.dixit corru
ptibile de incorruptibile esse differentiam, non specificam , sed genericam. Etenim ut differentia, quae est sorma,& actu est specificabita illa,quae prou nit ratione materiae est generica.Diximus enim. c. de genere, genus in ordi- Fne ad differentiam se habere, ut materia: cdm ergo corruptibilitas si ratione priuationis&potentiae materiae, de pariter incorruptibilitas: quiavidelicet aut nulla est,aut non est in potentia ad aliam sormam, fit, ut haec differentia sit generica . Sequitur tertio, quod omnia haec ingenerabilia & incorruptibilia produci non possunt, nisi per
creationem, nec corrumpi, nisi per anni hi lationem supranaturaliter: quae
Aristote.& philosophi naturales non cognouerunt. Sequitur quartb. quod intelligentias, coelum, & materiam prima perpetuo durare, no esset miraculum Ad esset naturale: desinere F autem