장음표시 사용
141쪽
ci. Ditan inius enim inter materiam& priuatione per hoc,quod cognoscimus materiam esse subiectum forme: priuationem uerbnon:&priuatione esse contrariam formae,materiam uerbnon. Et sic de aliis sit pra positis differenuis.Vnde id hi eduxerim adnotandum G falso aliqui imponunt S. Thomae, φD nserit materia priuatione dissigui realiter,qubd re uera nusqua dixit Sed potius loco citato de prima quaestione dentalo articulo. I. ad poliremum argumentum , & ubiquὰ dicit, si priuatioeli ens rationis. Ad primi co fir urationem conceditur,qubd priuatio dete minat sibi aliquod subiectu, sed tamen illud non determinat,quia priuatio sit aliquid positis uilia rone formae,cuius est priuatio. Privatio enim no est pura negatio, sed negatio in labiecto apto nato,& ideo non dicitur,nisi de sit biecto, quod habet aptitudine ad formam cuius est priuatio. v eq.3.de uniuersalibus super Porphyrium posuimus ciis
serentiam inter tria genera emis ratio. nis,quae sunt negatio. ortu alio,& relatio.Negatio enim ut, not. uidere,nihil
ponit in re. Relatio vero, puta ratio speciei in ho mine, ponit quidem in re sir-hiectu remotum puta homine: sed infundamentu propinquum, quod est cognosci coceptu abstrahente a fingulatibus . ad q1 cosequitur relatio speciei, no est in re, sed est operatio intellectus. Privatio verti supponit in re no solo msubiectum remotum, alandam et uni propinquum, puta aptitudine . Et ideo anter entia rationis habet plus deentitate. Ad secundam confirmationem coe editur quide,quod materiae aquae conuenit priuatio ignis ratione sormae se stantialis,quam habet contrariam . Et ibbinde conee sitar hac de causa receia suas esse inter Philo Aphos has locutiones,ex aere fit aqua, ex grano fit spica, ex semine fit animai,tanquam extermino a quo relubd hic adnotadum est.Ne-
Itur tamen inde subsequi, qudd talis roeast priuatio ueta priuatio est carcti a formae in subiectis, quod est aptum
illam recipere.Sicut tenebrae sunt caretia luminis in aere:& cu materia sit suis biectum, priuatio est carentia sorms in materia. Sed est contra hoc argumen-riim. si priuatio formae aduenientis noesset forma subitantialis prscedens, sed
absentia eius in materia,sequeretur, ν priuatio corrupta eadem numero rediret: consequens est sil sum. Probatur sequela. Eil in materia terrae priuatio formς ligni,quae cum ex terra germinatur lignum,corrumpitur.Corrumpatur ergo idem lignum & uertatur in terram. videtur,quia in eadem materia redeae
eade numero priuatio formi ligni:quippe cum sit priuata ut prius iueiat. Si autem diceretur,quod priuatio formae lugni erat forma terra, tunc illa corru pia nunquam rediret. Aliqui non habent pro in conuenienti, quod eadem privatio redeat. Secus est de forma positi uarde qua ait Aristote. s. huius tex. 6.s mel corruptum non potia redire. Alii hoc impugnant, quia potetis ad forma, ut supra dictum est, consequitur priuationem: sed in materia, unde prius fuit corrupta aliqua singularis forma nun quam ampl)us redit potentia ad eandeformam diluta potentia materiae ad sormam saturalem de naturaliter eadem forma numero semel corrupta non potest generari. Illi tamen supponunt, Privationes & potentiae formae sint tot numero in materia, quot lar mi, quibus caret. Et se haberet infinitas priuati nes de potentias, maxime s mundus esset perpetuus. ' At uero cum priuatio Npotentia non distinguantur a mat ria, ut supra dictum est, nisi ratione , ne fiat aliquae entiales dillinctae a materia, impropriὰ dicerentur plures priuatio. nes,aut plures potetiae: sed sunt potius plures respectus Se relationes rationis.
Quod nihil aliud est dicere,quam qu bd
materia earet pluribus formis,& est inpotentia ad plures formas. Qu x quidepotentia est una saltem eiusdem rati inis: quoniam materia eadem ratione.
142쪽
eoncurrit ad generationem omnium formarum, scilicet tanqua principium passuum . Immb potentia materiae de te non est ad hane, uel illam:sed ad sormam in genere: det et minatur uero ad hanc ab agente per eius dispositio fies. Et pariter priuatio proxima hon est nisi ad hanc sormam , quae immediate su cessiara ell. Et ideo arbitror, cum male ria per acquisitio ἡem sormae perdit ut sc loquamur eius priuationem, quis ds iterum corrumpatur, eadem priuatio reuertitur in genere, id ell materia est priuata eadem forma: quia quantum est de se, apta est recipere illam. Non tamehabet potetiam naturalem ad illa pro B ducendam, eo quod ipsa forma non est naturaliter iterum producibilis. Est tamen in potentia obedientiali, ut Deus posset iterum eam creare in eadem materia. Sicuti modo materia omnium hominum defunctorum uerὸ habet priuationem ad animas, quas habuit: licet non habeat potentiam ad recipiendum illas actione naturali: sed actione Dei in Ad. 3. con--rcsurrectione. Ad tertiam eos Gmationem negatur,st materia & priuatio utrunq; si ens reale , immo priuatio est ens rationis ad sensum expostu.
Et ideo non dis linguitur specie a materi sicut res habens quidditatem distinctam :& per consequens non distingui- C tur realiter,sicut res positivae diuerse rum pri icamentorum: sed solum dis- fert ratione, quam Aristota uocat disserentiam specificam. Ad sesun secundum principale satis respo di m pitu cit,negλtur enim,u, priuatio sit mecipale. Ππλtio: sed est negatio in subiecto apto nato. Et ideo ratione distinguitura materia Ad confirmationem, qua
arguitur, materia priuatio sunt unu D numero:ergo sunt unum speciς, neῖ tur consequentiam: quae multos prosecto potest decipere. Cum enim ait Alistotel. ea, quae sunt unum numero,csse unum specie, intelligit, meo modo, quo sunt unum numero,sunt unum specie. Exempli gratia. Si sunt unum per praedicationem sormalem unius ut se loquar de alio,ut si a.& b. sunt unum
numero taliter ut a. st b. quemadmodum tunica est indumentu & Petrus est
homo, illa sunt eiusdem speciei inter
se. Ea uerb,quae sunt unum numero, id eis,faciunt unum tertium numelo,aut
sunt in eodem supposto, non opus est,s, sint eiusdem speciei inter se.Enimue ro materia & forma hominis sunt ununumero: quia faciunt unum smpliciter:& tamen inter se non sunt eiusdem speciei, sed faciunt unam speciem , puta unum hominem . Quin etiam omnia accidentia, quae sunt in lacte,scilicet, quantitas albedo & dulcedo sunt unum numero:quia non habent unit tes separatas: sed sunt supposito idem:& tamen inter sedisserunt specie. Item uirgae medietates,quarum una est uiridis & altera sicca, sunt unum numero tenendo qubd materia sit continua qui iaciunt unum tertium numero : &tamen inter se non sunt eiusdem JG F. ciei:quia non sunt taliter unum num ro, ut una medietas praedicetur de alia. Ad propositum ergo materia & priua tio sunt unum numero identich: quia materia est res,quae est privatio :non tamen formaliter, quia alia est ratio dedissinitio unius,& alia alterius .Et hanc uocat Aristote. differentiam specifica. Et haec, Deo aut hore, deprimo libro.i
143쪽
Theologi , ordinis Praedicatorum , super Secundum Physicorum Aristotelis Quaestiones.
ber, ut in commentariis dicebamus , reliquas duas cauissas entis mobilis cosiderat:efficiente. s.&taalem .Sed quia intelio est hie Phi. B ostendere hane scientiam demoniti are Per omnes causas,praemittit in duobus flatim primis eapitulis mediu & subiectum te passiones huius scientiaemem pe quidnam sit natura,quid ens natura Naturet te , quid ens secundum naturam. distatuo. idi: circa primum mouetur hare. I.q. pe diffinitione natur qua ait Aristomaturam esse principium & causam m
uendi & quiescendi ei,in quo est prima
per se,& non secundum accidens. Atqui,st non sit bona, est primum ar 'gumentum.Disinitio haec non conuenit omni naturae: ergo no est bona.Probatur antecedens. Deus & intelligentia sunt naturae: unde Boetius lib. de duabus naturis.Persona inquit est ratio
iis sutura: individua subila: sc accit
pit rationale,ut se extendat etiam ad Ia tellectuale. ad Deum de intelligentiast te tamen Deus non habet in si ulliui motus principium: sane qui Malachiae 3 . ait.Ego dominus di non mutor.Neq; angelus est mutabilis aliquo istoru quatuor motuum, de quibus ubiq; loqui
tur Aristote.scilicet alterationi gene- rationis,augmetationis,ut notum et L aut motus localis,quia angelus,cum sit .
substantia spiritualis, non dependet . . nloco,ut se essiuE moueatur. Secundo hic principaliter arguitur.In esto est natura quandoquidem est ens naturale :& tamen no est principium motus rergo.Probatur minor, quia forma esli D. non est principium activum sui motus, sed extrinsecus mouetur ab intellige tiaralias si ab extrinseco moueretur es iset profecto uiuens, hoc est enim proprium uiuentium,ut a sua ipsorum sor ma moueantur.NequE materia egi estirincipium passivum naturale motus,
equeretur enim, P coelum naturaliter inclinaretiis ad motum circularem, gerer conseques ille esset naturalis,quod tamen est salsum, ut Avicena. 9 meta argumentatur , quia omnis motus i
quit naturalis est propteraliquam quietem,ut patet in grauibus & leuibus: Seramen motus csti non terminatur ad aliquam quietem. Colligitur ergo nuti
144쪽
Λ Eteonsr. In coelo est natura:& t, men nullum est illic principium qui eis, sicuti eonverse in terra est naturae ubi tamen non est principium
motus secundum se totam, quia tota terra moueri nequit. Ergo non omni naturae conuenit, ut sit copulative
principium motus & quietis. Tertibprincipaliter ad elementa descendendo arguitur. Ignis & quodcunque et mentum habet in se naturam, postquavit ens naturale: Se tamen non habet in se principium sui motus:ergo. Prob tur minor, quia ignis non habet in se principium activum,quo ignis ipse mouetur, alias moueret se ab intrinseco, B de per consequens esset uiuens. Quod
si dicatur habere in se principium passivum,puta materiam,quae est in potentia naturali ad aliam Armam: contra hoc arguitur. Sequeretur,qubd productio artificialis formae ex auro,aut marmore esset naturalis: nam auru de mai-mor habent principium passivum naturale receptiuum illius formae propter duritiem de consistentiam partium,qui habent,Quin etiam de motus uioletus grauis, quo sursum proiectum effertur,
esset naturalis siquidem habet principium passuum talis motus. barib principaliter arguitur. si ratio naturae in hoc consisteret, qubd si principium C talis motus eius suppositi,in quo est, sequeretur, qudd in solis uiuetibus esset natura, quae esset principium activum
motus, quippe quae ab intrinseco nutriuntur,augentur, de localiter mouentur,consequens est salsum.ergo de antecedens. Probatur minor.Grauia uidentur moueri a seipsis deorsum, taquam a principio activo,si dimittantur: quia
non uidentur, a quo moueantur alio. ut semen animalis,antequam uiuat, habet uirtutem activam educentem sommam animalis de potentia materiae, inua est Et pariter granum subtus terri. um putrefactum non uiuit,habet nihilominus uirtutem activam ad proserendum spicam. Et aqua calefictam
uetur intrinsecas ad debitam frigidita D
iem. intb contra illam conclus nem Arist.tex. 6.qubd naturam esse,nost demonstrabile: arguitur ad hominEr mnam negocium eius in lib. i. fuit aduer. sus antiquos demonstrare materiam esse,& formas esse substantiales, quas antiqui non cognouerunt. Et confirmatur ex Commentatore qui commento 3. ait demonstrari posse materiam esse hoc modo. Natura est id,quo naturalia
differunt ab artificialibus:sed naturalia disserunt ab artificialibus in hoc,quod habent in se principium motus: ergo natura est principium motus. In con trarium est authoritas Arist. Sis Nivic Aetio huius nomInis natura,qus ad cognitionem libri secundi primum est lumen, ne ad libitum aeceptionibus terminorum, sicut fieri s.
let,utamur,sumitur ex Aristotis.meta.
rex. 3. ubi docet nomen hoc primum fuisse impostum ad significandum n scentium generationem . ut naturaide Natura nosi,quod nascitura,seu natiuitas. Nasci men quid autem dicuntur tantummodo uiuetia. praesti Et quia in generatione uiuentium ui Gius seminis est in ipse semine, quod a sua uirtute intrifera mouetur, & disponitur ad generationem animalis: derbuatum est nomen naturae ad fgnifica dum uniuersaliter principium intrinseeum motus eius,in quo est:siue activit se,sue passivum: siue in uiuentibus,s- rue in non uiuentibus: sue sit motus at terationis,seu augmentationis,sue Ioralis.Et secundom hanc acceptionem dissinitur hie ab Aristote. At uerb,quia ex principiis naturalibus constat essentia rei,extensum ess tertib nomen natu a. irae, ut loeo eitato ait Phi.ad synifiea dum essentia rei quae est terminus principalis generationis. Hominem enim generari nihil aliud est, quam essentia hominis de nouo incipere esse in hoc supposito.Et hoc est,quod ait hic Arrustot.tex. x . scilicet quod natura se habet ad naturam,idest nascituram de na
laritatem,sicut saturas ad sanationem -
145쪽
A visi ut sanitas est terminus, qui sanacione producitur. ita natura sit species ilia, quae generatur per natiuitatem. Piiplex Et quia species constituitur per forioinra. niam substantialem principalius, quam Per materiam, concluditquhd formaeli magis natura quam materia. Et hinc dimanauit illa distinctio duplicis forix mae: ut alia sit forma partis, puta illa quae est pars compositi, ut cum ditiin .guitur contra materiam: & alia sorma totius, quae includit materiam & formam & significatur in abriacio ut hu- . manitas, equinitas: de qua latius q. 3. Natura Grece dicitur physis. Vnde phys ei. i de natura disserentes. Anatu-- ra dicitur ens naturale id quod habet naturam. Ob idque abusus est nominu distinguere , quod ens naturale accipi-' tur strictε pro substantia per se subsile. te, & largE ut accipiatur etia pro prin-eipiis & accidentibus eius . Unde postea sequitur haec falsa conclusio, quod
non omne ens naturale habet in septini, et pium intrinsecum sui motus : ut pa-- tet de sorma simplici. Quapropter unicuique tribuit Aristote suum propriunomen: ut ens naturale solum dicatur, illud, quod in se habet naturam, pura substantia per se subsilens, cuius principia scilicet materia & sorma non dicuntur proprie entia naturalia, sed n . turae, di principia rei naturalis: accidentia uero proprie dicuntur entia s C eundum naturam. i. consequentia re
H i s praehabitis ad quaestionem. respondetur una conclusione. Cui ad maiorem expressionem adhibetur tresi coetus aliae. Prima conclusio. Dissinitio naturae eu optima . Conclusio probatur: eum authoritate Aristote. tum etiam si particulae singulae, ut super tex. 3 .ex-
., Posiae sum, adnotentur. Sunt enim
serticuis quatuor. Prima loco generis, principium & causa. Est enim tam ma teria quam forma principium. i. pri. mum,unde incipit motus principium
enim dicit ordinem est etiam utraque
eausa in suo genere: addit nanque ou sa,supra principium concursum. Pun etum enim principium est lineae, & instans principium teporis: & tame propriε non eli causa . Et ideo non opus est ly,&, praeter intentionem Atili. m rare in ,uel, ut quidam uolunt: dicctes,qubd caua accipit pro forma, & primcipium pro materiaraue e conuerso. Tametsi hoc verum sit,quod forma persectiori modo eli causa, quam materia. Secunda particula eit, motus & quietis. ubi nec coniunctio copulativa mutada est in disiunctivam. Si qui de Arist. consulto posuit copulativam, ut insinuaret, qu bd natura saltem generabilium, eb eli principium motus, quia Etendit ad quietem. De caelo vero quid dicendum sit, patebit in responsione ad confirmationem secundi argumeti. Tertia particula ess, primum, ad excludendum sormas accidentales: puta
grauitatem, & leuitatem elementoru,& calorem naturalem animalium: quae
non sunt naturae: licet sint principium instrum etale motur.sed sola sorma substantialis. Quarta et , per se & non secundum accidens, aliqui dicunt ad excludendum casum & fortunam. Vt sosso terrae,quaint Editur platatio vineae, est causa inuetionis thetauri de per accidens t. praeter intentione agentis .sed tamen no opus eli ad fortunam diuertere. postquam Aristote. se se i hac s at Fticula exponit. Ponitur enim ad excludendum artem medici, qui seipsum sa nat:quae licet sit principium sanationis eius, in quo est, est tamen eius, in quo est per accidens. Etenim ly, per se, d terminat illud uerbum, in quo ei &scut albu m non fit per se dulci, sed ex nigro: ita sanum no fit per se ex medico , sed ex infirmo,cui accidit, ut sit medi-eus. Philoponus ait hanc non esse iustam diffinitionem naturae, propterea
qubd non explicat quid sit natura, sed quae sit actio & effectus naturae. Et ideo
est inquit descriptio ab effectu. χμmo cincti qu)d natura est qu3 -
146쪽
bernatrix corporeum. Attame .s. Tho.
metit b repraehendit huiusmodi correctionem diffinitionis Arillo te. etenim nomen ,natura, ex sua propria significatione dicit, quod sit principi u motus: nam dicit respectum ad nascitura, seu natiuitatem. Et ideo per talem respoctum debet disii iici: Ω no per aliquod absolutum, ut isti uolunt. Non quod natura sit relativum feeundum esse, id est, depraesicamento relationis: sed solum secundum dicinnempe quod debet dis- finiri in ordine ad actum : sicut potetia. Sequitur ex hac conclusione, qu bd forma non dicitur natura, eb qu bd sit
B principium generandi sibi simile in ex
teram materiam , ut forma ignis non dieitur natura eius ab eo,qubd aquam calefacere potest, Minde generare ignem: sed materia aqus est natura: quia eii principium naturale passilium ad recipiendum talem motum . Neque fora ma animalis dicitur natura ab eo,qubdfilium generet: sed ab eo, qu bd est principium intrinsecum, quo animal nutritur,augetur,& mouetur localiter. Gma uerb ignis eli natura: quia est principium eius motus sursum ,& forma aquae, quia ell principium eius motus deorsum. Sequitur secudb, qu bd ens C natutate no accipitur in proposito particulariter,ut distinguitur cotra supra- naturale .aut contra artificiale: sed generaliter contra omne illud, quod non habet in se principium sui motus, ut sunt artificialia & alia, de quibus quaestione sequenti sermo habendus est. Quare Adam, licet supra naturaliter
sitit creatus erat tamen ens naturale.
Secunda conclusio. Tam materia, quam forma est natura. Hanc probae Aristo. cap. . quia ntraq; est principiumotus & quietis: materia quidem pausilium: forma uerb,activum. Forma tamen est magis natura, quam principi u. Quod Aristot probauit tribus rationibus: quas in commentis latias explicui
mus. Primo quia est idia quo potissimu
res denominatur naturalis: si eutforma artis est id, a quo res dicitur artificialis. ut enim lignum no dicitur mercurius, quoadusque habeat formam mercurii, ita nec semen dicitur actu equus,quoadusque actu habeat sor mam: equi.
Item quia lignum defossum sub terra&putridum iterum germinat sibi fimile secundum formam: quod est produeere sibi simile in natura. Et tertio:quia sorma est terminus motus, qui dicitur nascitura & natiuitas:& per conseques forma est magis natura. Qubd si pe
euncteris utrum natura uni uocE dieatur de materia &forma. Commen. hie commen. I.& Albertus magnus negativam partem sentiunt. Attamen ,salua eorum authoritate,non uideo , cur nodicatur uni uocE. Primb: quia hoe nomen,pars essentialis,uni uoch dicitur de materia & forma: licet enim materia aliter sit pars,quam serma, pars tamens gnificat unam rationem communem utriusque abstrahendo ab hoc, vel illo modo partis. & ideo utraque ponitur reductiuἡ in praedicamento substantis. Et confir. Natura idem est, quod principium: sed principium uni uocE diciatur de illis, est enim principium, ut genus ad materiam & sormam: ergo. Et tertib confirmatur,quia Aristote. asserit sormam esse magis naturam, Fquam materiam: comparatio aute non fit,nisi inter ea,quae conueniunt aliqua ratione communi: ergo naturam diciatur uni uoce de illis. Cum hoc tamen stat, quod alia sit ratio specifica principii & naturae in materia, & alia in se ma. Est enim materia natura, quia estprinei pium passivum&potentia: unde incipit motus naturalis.&forma, quia est terminus & actus,ad quem terminatur .Et hoc est sortε, subd philosophicitati intelligunt aequi uocationis nomine. Tertia concluso. Omnia de 3. Cedus sola uiuentia sunt & dicuntur entia naturalia ratione principi j activi, scilicet ratione formae substantialis. Con
147쪽
A ubi principium illud tractabitur, quod
omne, quod mouetur, ab alio mouetur . sed probatur interim utcunque. In omnibus & solis uiuentibus sorma est per se principium activum
motus eius,in quo elir ergo. Probatur prima pars antecedentis .viuere,ut habetur. Σ. de anima text. i 3. consilit inhoe, quod res a sua propria forma mouetur, aut motu augmentationis, aut
alterationis,ut patet in plantis:aut praeterea motu sensitivo, ut patet in animalibus: aut ultra hoc motu locali, ut patet in animalibus perfectis: aut denique supra haec omnia secunddmintellectum,ut in homine est uidere: er-- go omnia uiuentia habent in se principium per se activum intrinsecum sui motus Secuda uerb pars scilicet qubdsolis uiuentibus hoc eompetat, probatur. Forma aquae aut ignis, ut paulo ante dicebamus, non dicitur natura, propterea quddin extrinsecam materiam producit sibi fimile: sed propterea, ubd sit principium motus sui proprii sublebit sed forma ignis no potest
motu eis cere in ipso me ligne, in quo et t. Cuius ratio est: quia omne mouens producit sibi simile in subiecto, ubi elleius priuatio. Cum ergo in igne nullast pars,quae careat, aut summo calore,
aut forma ignis, no potest sorma ignis C esse principium motus eius, in quo est. Et eadem ratione neq; aqua exisses in sua naturali dispositione se mouet, neque aurum aut serrum atq; alia mixta homogenea secundum primas qualitates,id est quae uniformiter per totum habent primas qualitates. Quod addi- .derim,quias serrum est di Ormiter calidum, potest pars magis calida calefacere aliam minus calidam aut pars frigidior, calidiorem nigefacere.Sicut in uiuentibus contingit,cor enim mouet alias partes: & pars morbida corrupit sanam. aut uice uersa, quae sana est, restaurat infirmam. Et hoc est, quod 3. huius ait Aristo. in eo, quod ab intrin-eco mou etur necessarium est fgnare
per se monentem distincta a parte per semota Itaque in summa differentia
attente obseruanda inter uiuetia & noui uentia, haec est,quod persectio & status uiuentium consistit in moueri: sane tuae quandiu mouentur uiuunr, & ces- ante motu cessat uita: status uero sectio non uiuentium consilit in qui te: obidque non mouentur, nisi quando sunt extra locum & persectionem turalem. Ideoque sormae uiuentium proprium est, esse principium activum intrinsecum motuum, per quod uiues ipsum se mouet,nutritione: augmentatione,aut localiter. Atq; adeo propriuest uiuenti generare per semen a sedccissum, cui imprimit uirtutem activa.
forma uer. non uiuentium non mouet subiectiam, in quo est, sed aliud e trinsecum: ut ignis non se, sed stuppaeale iacit: nec movet se localiter sursum, quia motus ille attribuitur generanti ut in solutione ad . patebit .Quare mal Equidam assignant hanc solam differentiam inter uiuentia & non uiuentia: qu bd non uiuentia solum mouentur ad unam differentiam positionis mutando locum: uiuentia uerbal omnem. Etenim licet planta solum augeretur sursum uersus, &non uersus radices, aut in latum, esset ille motus proprius uiuentis, di e conuerso licet per impossibile daretur mixtum participans utranque naturam ascendendi, ut ignis,& descendendi, ut lapis, essene illi motus non uiuentium.De hac aute
natura uiuentium . I. de anima latius.
Quarta coneluso sequitur ex tertia. Substatiae non viventes dicuntur entia naturalia solum ratione naturae de principii passivi intri seci: principium uerti
activum habent ab extrinseco, ut aqua est ens naturale,quia habet principium passivii sui motus puta imam ratione cuius mouetur deorsum: & mat riam: ratione cuius recipit calorem ab igne. Et pariter lignum & res aliae uniuersae. Ex quo sequitur. i. qu bd cale-
passio aqua & generatio ignis illa
148쪽
ex illa, non dici ur naturalis a natura ignis, scille et a forma, quae est princi-ium activum sed a natura aquae. puta materia, quae habet naturalem inclinationem aci recipiendum illum motu Dixerim calefactionem,idest quatenus est motus aquae iram si consideretur,ut actio & motio qua ignis mouet, dicitur etiam naturalis igni, id est secundunaturam ign)s: quia est actio, quae consequitur eius naturam. Et ad hunc modii loquendum est in omnibus non viventibus. Sequitur secundo, quod nulluens po teli dici naturale a principio activo intrinseco suae generationis: quia implicat contradictionem quippiam an seipso, uel ab aliqua sui parte produci. Sequitur tertio,qubd motus progressivus animalis non est mixtus, aut prae ter naturam ut quidam sentiunt sed
est simpliciter naturalis. Sunt enim,qui animalia duntaxat considerates inquatum sunt grauia,dicunt, quod eleuatio pedis ad ambulandum est uiolenta impressio uero eius in terra est naturalis. Et ideo talis motus est mixtus. At verbmotus iste non debet attendi penes naturam uniuersalem frauis, sed penes particularem animalis. Etenim neque
alia grauia,puta lignum, aut lapis, descendunt inquantum sunt talis speciei sed secundum uniuersalem natura gra-C uitatis. Itaque sorma ligni non est principium descensus inquantum dat esse lignum, sed inquantum facit esse corpus , cui praedominatur natura terrae, aut aquae. Et pariter anima rationalis,lieet sit in diu labilis, tam eo inquatum dat homine esse corporeum, cui praedominatur natura terrae, est principium descensus. Attamen sorma quaecunq; animalis perfecti est principium natu. rate motus progressui,qui proinde motus simpliciter est naturalis animalibus quemadmodum di nytritio 3e augmentum,ut enim habere pedes, est propria passo aliquorum animalium, ita & motus,ad quem pedes ordinantur,est naturalis. dicut ec serpentibus reptare est motus naturalis. Sequitur denique D
quarto, qu bd cuicunque rei naturali corporeae copetit motus aliquis proprius, cuius principium sit materia de ille uel alius, cuius principium sit sor.
ma:alias, si aut materia,aut forma non esset principi u alicuius motus, in quo est, non esset natura: & per consequens nec talis res esset ens naturale. unde palam fit, cur idem fit ens naturale, Mens mobile. Nempe, quia ens naturale
idem est quod habens naturam:& natura idem est, quod principium motus eius in quo est.Coclusiones istae Et per spicaciores fient, & exactius limabu .
tur solutionibus argumentorum.
Isi Tvκ ad primum principale Eargumentum respondetur,quhd Deus&intelligentiae nec sunt entia naturaialia: neque habent in senaturam, ut loquitur hic Arist Deum enim manifestissimum est non habere principium sui Deus Ain
motus, cum sit summus actus nihil lia..telligentilbens de potentia ad aliquem motum. Et angeli, cum incorporei snt, motu corporeo moueri non possunt. Nec subinde in motu locali a loco denudent: sed possunt mutari de loco ad locum vis hilosodistantem sne hoc, quod per transeant phus vult. per medium. ut. a. sent. est uidere, de quo nihil ad presens. Motus autem intentionales secundum intellectum& suoluntatem non sussiciunt apud Arist. ut angeli dicatur entia naturalia. Deus ergo & reliquae substantiae spirituales habent duntaxat naturam in tertia acceptione supraposta. scilicet egentiam. Deus quidem infinitam rangelus uero specificam. Dx secundo principali argum e to ruerunt apud ueteres si uersae sentεtiae,quas prima parte quaestione 7 o. arti c. 3. resert S. Tho. quidam enim pra decessores Aristotelis putantes coelum amue moueri a sua propria sorma, opinati sunt coelum esse animal. Et consequenter dicebant motum coeli esse
naturalem a principio intrinsecoactia . Et re vera benὶ syllogia antur.
149쪽
Proprium enim animalium est, ut paulo superbus dieebamus, a seipsis m veri. Et ideo profecto, qui diceret cce. tum moueri a propria forma, subsequeeer tenetur concedere illud uiuere: qsseil absurdum .Quapropter Aristo. rectὸ iudicans coelos non esse animalia. perscrutatus est non moueri ab intrinse eo: sed ab intelligentiis:quae singulis orbibus sunt singulae accommodatae. At uero Commentator in desubitantiatia orbis, de ia. metaph.commen. 4 I. di in lib.de coelo: quem Paulus hic venetus de alii imitantur: nescio quam unionem fingit intelligentiae cum coelo, ut fit uelut eius anima, obidque coelum asserit esse, ut animal & quodammodo moueri ab intrinseco. At uerbsalsum ell hoc St absque ulla probabilitate, quod uel fides nostra satis nos do. cet.Intelligentia enim nullo modo unitur orbi: sed assistit illi, ut motor eius lintrinsecus ut lib. de coelo latius pat hit. Unde non opus elidistinguere , ut iuniores dii lingunt,qubd c lum, si a cipiatur, ut includat intelligentiam , mouetur ab intrinseco: s uerb, ut distinguitur ab intelligentia,mouetur ab extrinseco'. Enimuero coelum nullo modo accipitur,ut includat intelligentiam & ideo simpliciter dicendum est, quod coelum mouetur ab extrinseco. San hine emergit dubium maius, qudd tunc sequitur motum coeli non ine naturalem. De hoc fuit opinio Aui
cenae s. meta. Peroppositum extremu,
scilicet qudd motus coeli simpliciter non est naturalis: quia nec a se ima propria active mouetur: nec habet inset rincipium passuum, quod si natura
is inclinatio ad motum. Ait uerum t men,qubd neque est motus violentus: sed praeter naturam,quod est dicere, neque coelum habet natu talem inclina. tionem ad illum motum, neque nat ratem repugnantiam. Rationes Aui-e naessent tres. Prima. Nullus est mo ius naturalis rei,nis ille,quo mouetu
dispostione di statu non naturali ad turalem dispositionem: sed motus codili non est, quo mouetur a dispositioneia statu non naturali ad naturalem: er go non est naturalis. Maiorem ostendit exemplo grauis, quod mouetur descensu naturali, iiis a loco, in quo sursum uiolenter detinetur ad centrum, ubi quiescit: Se aqua non mouetur naturaliter , nisi quando est ealida extra suam naturale dispositionem, ut se reducae ad naturalem dispositionem Minor ue ro est manifesta: quia eslum nunquam esse potest extra suam naturalem dispositionem: atque adeo motus eius non E est ad acquirendam naturalem dispositionem: & per consequens non est naturalis. Secunda ratio. Si motus coeli est naturalis, sequitur, quod cum sol.
V.g. mouetur ab oriente in occidens,
naturaliter recedit ab oriente: & eaderatione quando postea in nocte subtus terram reuertitur ab occidete in ories, naturaliter etiam mouetur ad idem puellam ori eluis,unde sequitur,quod duo motus contrarii naturaliter conueni ut eidem corpori: quod est repugnantia. Tertia ratio est. Si motus. v. g. primi mobiliς ab oriente in occidens esset naturalis, sequeretur, quod si uice uersa moueretur ab occidente in oriens motu planetarum, ille esset motus contra 'naturam. Et eadem ratione, si intelli se Flia uellet coelum sistere de tenere, ne moueretur. pateretur diis cultatem: sicuti qui uellet utrem aere plenum sub aqua letinere, cum aer sursum nititur: consequens tamen est falsum quia sintelligentia uellet primum mobile m uere motu contrario, aut illud immotum retinere indifferens esset coelo. Setentiae Avicennae subscribit Scotus a. senten.d. a. in fine quaestionis s. & poni rixe plum. Sicut supelficies inquit
nec habet naturalem potentiam , nec repugnantiam ad albedinem, uel nigret dinem: sed neutram, idest indifferente ad hanc uel illam,& eade ratione quaestione i. proponit potentiam neutram
media' inter natur*lem & uiolentam. Coatra
150쪽
in Contra hane tamen opinionem argui tur primu qu bd nulla ell propriε potelia neutra respectu alicuius qualitatis, uel motus. Et prim b de potentia activa manifestum est neque contrariu dicerent Avicenna aut Scotus. Nam si est potentia ad producendu per se aliquid, erit potentia naturalis: quod si non poterit producere,nulla erit potentia : si uero poterit producere, non tamen sine auxilio supra naturali , non dicetur potentia neutra, sed mixta potius ex naturali & supra naturali .ut ait S. Tho. M. intellectu cieatum producere non posse uisionem Dei, nisi supra naturaliter suerit adiutus lumine gloriae, quod noB disputationis: sed dumtaxat exempli Non est po gratia dictum st. Quod uero nulla sietentia neu TMetentia passiua respectu alicuius qua-tra. litatis, uel motus,probatur ex pro r-tione potentiae auiuae, etenim si no daitur in rerum natura potentia neutra ad agendum, certe neque erit ad patiendum.' Sed arguitur secundo. Aut nomine potentiae neutrae intelligit potentiam quae de se determinatur ad genus,
sed est indifferens ad species sicut patet in suo exemplo, qudd superficies est indifferens ad albedinem, uel nigredinem) se hic est abusus nominis, nam
certe superficies omnis corporis mix-
C ti quod dixerim ad excludendum superficiem elementi & coeli) potentia
est naturalis ad recipiendum colorem: licet ad hanc uel illa speciem non determinetur de se: sed ab agente, qubd si hanc appelles potentiam neutram, certὸ eadem ratione potentia materiae adsormam erit neutra, quia solum eli potentia ad sormam in genere: ad hanc verbuel illam non determinatur de se,
sed ab agente. Et confir . quod potentia subiecti ad albedinem uel nigrediunem sit naturalis : quia illa accidentia educuntur de potentia subiecti, non enim possunt ab agente naturali produci: nisi dependenter a subiecto: sicut forma substati alis educitur de potetianiateria.Aut note potcti qua est neu
tra intelligit moram negationem, di haec nullo modo dicitur potentia. Aut intelligit aliquid positivum. Et tuc profecto,videtur repugnatia ,dicere,qubdst potentia,& si neutra. Nam potetia. 9 . meta. tex. I 3. dissinitur per illud, ad quod est in potentia. Si ergo est potentia, eli saltem inclinatio, aut resist entia respectu actus: si autem si neutra, nutula est inclinatio, nec res stentia, obi Mque dicere,quod ell potetia, εἰ est neutra, videtur inuoluere cotradictionem. Sed neutra potentia idem est,quod nulla potentia. At quicquid sit de potentia neutra in alijs,qubd tamen coelum non habeat potentia naturalem ad suum olum circularem, re uera videtur assertio indigna homini philosopho . Et his quidem,qui lumine fidei creatione
mundi nouerunt, satis deberet esse hoc argumentum. Deus qui omnia disponit suaviter,'rebus omnibus sub coelo indicit naturam ad suos proprios motus: igni, ut naturaliter calefaceret: terrae& arboribus , ut naturaliter ge minarent : animalibus, ut naturaliter prolem facerent: ac denique materia Primam creauit,quae naturalem ad omnes formas haberet potentiam, at tanquam uniuersalem omnium horum causam creauit orbes caelelles, qui suis motibus omnia lisc inferiora procreassent: ergo a sortiori munus hoc coeli suapte natura faciunt:& per consequcs motus unde haec omnia pendent, est iulis naturalis. Mirabile est formicam na
turaliter moueri: non autem cinium.
Secundo arguitur. Coelum, perinde ac res uniuersae naturales, aliquam h bet inclinationem naturalem: sed nullam potios potest habere, quam moueri, quippe cum hoe perpetub illi eo
ueniat: ergo motus eius est naturalis.
Et confir. Aut materia & forma coeli sunt naturalia principia illius
motus, aut non . Si sic , ergo mouis est naturalis: si non, ergo neutra e ru e natura:quia tam nullo alio motu