장음표시 사용
211쪽
eognostere quid est natura, uelut fieri nequit, ut cognoscatur distinctε, quid
est homo, antequam cognoscatur,quid est animal. Esthoe est, quod hic assit. mat Aristo. Possumus tamen cognc scete naturam esse antequam dissinit,uε cognoseamus, quid est motus: quia illud est per se notum: hoc uerb ira tur in hoc libro. Ad confirmationem respondetur, a priori &Ppter causam cognitio motus dependet ex cognitione naturae sed tamen quoad nos ε conuerso quantuad si est tui modo dicebamus) at quantum ad quod quid est,prios debuit constitui dissinitio naturae, quae est princi-B pium motus,tanquam dassinitio subiecti,de quo tractat physicus:& deinde videre dissinitionem motus, qui ponitur in dissinitione naturae. Qi amobrem debitus fuit ordo,ut materia secundi libri Praecederet materiam tertii Sicut scie. - tia de homine prios debet statuere dis. finitionem hominis deinde inquirere'. dicinitionem animalis, quae requiritur' ad eius distinctam cognitioncm.
in bd siquis arguat posse cognosci
quid si natura absq; hoc quod cognoscatur, quid sit motus: quia potest cingnosci.quid est causa absque hoc, quddcognolscatur,quid est effectus: scuti potest quis cognoscere . quid est terra in- C terponi inter sole&luna: e noscen. do, quid est eclipss: nempes non cognoscat lunam recipere lumen a sole. Respondetur, quod quando causa non d scitur formaliter in ratione causae
potest quidem cognosci, quid est ignoratis enectibus illius, uti cognoscere possumus quid est equus, non cogno icendo quidditatiuὰ omnes eius egoctus: tamen natura dissinitur format ter in ratione causae de ideo in sua dis finitione ponitur eius esiectus, pura quhd si principium motus:& per co- Iequens persecth no cognoscitur ignorato quid est motus. ω duco S acu sua eoncluso est intextu quarto. Motus non est praeterres, vi
quas est mutus,id est, ad eadem prates
camera pertinet motus,in quibus sunt formae acquisitae per motum.Cuius ratio ut illie dicebamus quia motus nihil est,nc acquisitio sormaerunde ficut materia reductiuὸ ponitur in praedica' mento substantiae,quia est par&subiunetae, ac quid imperfectum in illo gens re, ita augmentatio ponitur in praedicamento quantitatis: de alteratio in prς. dicamento qualitatis, &c. Sed circa materiam secundi argumenti principalis, di ad cognoscendum rationem motus, est hic attentE notandum cum Co
motus dieit duo scilicet formam , eaque in fieri, quae nondum peruenit ad terminum. Et hoc modo non habet peculiare praedicamentum: sed reductio Eponitur in proicamento illius sormput cum aqua,quae calefit, attingit. v. g. ad calorem,ut quatuor, scut calor, ut quatuor est in praedicamento qualitatis, tanquam quid imperfectum, quod non facit persectὰ calidum, ita calemctio materialiter est in eodem praedicamento. Alio modo accipitur sotnialia ter, ut dicit viam &acquisitione comtinuam eiusdem formae. Et illo modo habet peculiare praedicamentum,nam si consideretur,ut procedens a causa es ficiente ,elt in praedicamento actionis, si autem consideretur ut recipitur in P passo:quod tali sorma mouetur, est in praedicamento passionis. Et idem proportionabiliter dicatur de caeteris grneribus motuum,unde ad sormam ar gumenti respondetur, qu bd non dissi nitur hic materialiter pro sormis, quae aequimin tur. nam illo modo motus noest uni uocus, scut necens ad io. pridieamenta sed dissinitur sormaliter, ut pertinet ad praedicamenta actionis, va passionis: nempe ut dicit acquisitionε continuam formae: qiuae quidem ratio est communis Si univoca omni gen ri motus, ut enim res successiuὸ acquirit qualitatem ta & quantitate de ubi.
Na de forma suba atini alia est ratio.
212쪽
A quis pereunctetur, quomodo illa aequisitio distinguatura sorma quae acquiritur, uel a subiecto,quod illam acquirit, expectet solutionem usqὶ ad quaellionem sequentem: haec enim interrogatio petit an motus diit inguatura mobili: acquisitio enim illa est motus. Interim tamen dicimus, qud dacquisitio illa & fluxus formae non estres tertia dillincta a subiecto & formai sed fluxus dicit formam illam in ordi ne consideratam , & ad terminu a quora ad terminum ad quem pro ut, scilicet eli cotinuus Se non intercisus pro
cessus ab uno ad aliud. Et hoc est quod ait S.Tho .leel. s. scilicet , qu bd motus
L non completur solum per id, quod est
in rerum natura . sed per id, quod rario appraehendit. De hoc tamen latius q. sequenti. . clus. TERTIA eonclusio est dissinitio Dissinitio motus tex. s. scilicet. Motus est actus motus. entis in Potentia secudum quod in potetia. Et quamuis ea satis illic exposuimus, nihilominus pro solutione tertii argumenti, notandum est primo,qubd' potentia uno modo accipitur antiu Et quae non est ad propositum: nisi quatenus motus est esse tus mouentis. Alio
modo accipitur passu E pro possibilitate physica: sive ad esse subitantiale, siue
ad aliquod esse accidentale. Et haec ruriasus accipitur dupliciter, scilicet absolutE, ut dicat ordinem subiecti ad forma seu ad esse per sorma, siuό actu habeat
illam , siue non. Et illo modo materia nune mea est in potentia ad meam soriamam:qvia est suapte natura subiectum eius: Sc ego eadem ratione sum in potetia ad omnia accidentia,quae habeo. Et . hoc modo non accipitur potentia in. dissinitione motus: sed tertio modo, ut
scilicet potentia dicat aptitudinem in subiecto simul eum priuatione sermae ut corpus quod est nigidum, est in po- tentia ut sit calidum: & puer ell in po . tentia, ut sit vir:& graue , quod est sur-
sum,est in poteti aut sit deorsum: & sso mea est in potentia, ut starbqr uel a-
nimal. Ethoe modo aceῖpitur potentia Din diis nitione motus. Secundb nota. dum est, ut illic dicebamus, qudd cum motus non sit nisi, quandiu res mou tur neque enim aqua quando est in pura potentia ad calorem, antequam pereatorem sit aliquo modo in actu, neq; rursus, postquam est in completo actu caloris, mouetur duo requiruntur ad rationem motus, scilicet ordo a pura
rotentia in actum completum, ut sci .
licet ine perit& nondum peruenerit ad terminum,& rursus continuitas. si enim postquam aqua acquisiuit alii. quem gradum caloris cesset alterari, ille gradus acquisitus non erit amplius motus. Ruod Arillo. text. r. statim ad- Emouit, dicens, motum esse de genere
continuorum :&text. 2 o. dicens, esse
actum non intercissum .Est ergo motus
actus imperfectus habens respectum duplicem , scilicet & ad terminum a quo,qui ei l pura potentia, & ad terminum ad quem: qui est completus actus. Et ideo motus est actus entis in potentia id est actus subiecti, quod non est inpura potentia: sed iam habet aliquid de
actu, est tamen semper in aliqua pote
tia: quia nondum peruenit ad compi tum actum. ut patet in aqua, cum calefit:&in animali, com augetur,nel localiter mouetur. In quantum est in potentia, quia sorma substantialis aqvs de Ffrigiditas in esse quieto, est quidem
actus entis in potentia, scilicet aquae, quae est in potentia ad calorem:af quia non est actus entis, inquantum ell in tali potentia,non est motus. Pariter se ma substantialis aeris, licet sittis in potetia ad statuam, non iti est motus: quia non est actus illius inquantu. est in tali potetia. Nec rursus forma statuae erit motus : quia i sic iam subiectu
desinit esse in potentia ad illa. d ait
quispia salte calor ut unu in ac epida cessante calefactione ner nisi a pasticula excluditur a rari Me mo 'S: cum non si motus. Propter z. di
cunt addeda in dii uioae, ut si acius
213쪽
i 4 super Tertium phylicorunti
eontinuus. Censeo tamen non esse
necessarium,postqvis Arist id non apposuit:sed satis excluditur per illa particulam secundum qu bd in potentia,
nam ille calor remissus non est actus aquae inquantum est in potentia alatili calorem sed in quantu informat aqua& denominat taliter calida. Igitur ue eundum quod inpotentia in accipitur formaliter in hoc sensu, qu bd sit actus
- entis ledentis a potentia in actu, quasi in uia. Et per haec responsum est ad tertium argumentum principale. Neq; enim forma subitantialis aut calor re. Ad 3 millas habet rationem motus. Anima
enim eli actus corporis physici in pote
B tia uitam habentis,secundo modo accepta potentia, ut non dicat piluationem. Confirmationi uerb concedi. tur conclusio, quam intendit, scilicet uod generatio no est propriὸ motus: quidem sol ma subitantialis esse non potesta ius entis in potentia adulte riorem gradum cum non sit intens bi- Iis sed tota smul introducatur per pri mum sui esse. Et ideo in eodem inllan ti,quo est actus, complet totam potentiam subiecti,ut amplios non sit in potentia: licet successive extendatur per subiectum. vi quando lignum subieci, ue inflamatur: uel si sorre anima prius C insormat aliquam partem corporis, pucenerativi cor, quim totum. Hoc tame non est
30 ςstino ad pro postum: quia illa particula, in v qua est forma,non est amplius in pol εtia: sed de per accidens est,qubd eadem forma extendatur per aliam partem subiecti. Et ideo aliqui dicunt, quhdaccepit hie Aristo. generationem, ut coprehenderet alterationem. Non tameel l id ueros mile quandoquidem distincta posuit exempla alterationis te ge. nerationis. Et ideo dicendum est,quod posuit exemplum degeneratione monqubest propriὸ motus, ut in lib. s. hac eadem ratione ipse docet: sed quia est mutatio quaedam , quae est terminus alterationis: nam motus & digessio se-uxinis terminatur ad introductionem
formae substantialis: quae saeta disposi. D
tione in instanti introducitur. QUARTA conclusio est intex. 37. Cocluc
desub: ecto motus, scilicet motus est in ' mobili : quam dicunt esse diis nitione
materialem , scilicet motus cst actus mobilis inquantum mobile. Hinc probat Ph eb quod motus eis per se actus Ad
mobilis, sicut albedo est forma albi: licet per accidens contingat, qudd agessit etiam mobile,ed quod repatitur:&per consequens, quod aliquis etiam otus sit in agenternon inquantu eli ages, sed inquantum cIl patiens: ut in com- meto latius explicuimus,unde ad qliartum argumentum respondetur, qvbdmotus di sititur abstrahendo ab actio. Ene S passione:& ideo illa dis snitio eo.
uenit motui,sue consideretur inquantum actio, siue inquantum passo, id quod Ph. tex. 1 3. expresse docet dices,qubd sicut est duplex potentia, activa de passu a,ita dupliciter potest intelligidi Gnitio motus .Quod hic est animaduertendit nam calefactio aquae ab igne
considerata inquantum actio, elletia actus entis puta ignis existentis in potetia ae tua: id eli exercentis tale pote-tiam. Nihilominus in toto cap.2. explicatur dissinitio de morit,inquantum et passio ut in commentis & hic mod5 dicebamus. Quapropter no opus suit da
re duas dissinitiones actionis& passionis.Neq; opus est,qubdactus proprius agetis sit subiective in ipso age te: licet aliqn id per aecides contingat in actio. nibus immanentibus,ubi ide est a pens&patiens, uidelicet, in cogo uionibus, quae recipiuntiar in potentiis cognoscit tuis. εἰ in frigiditate aquae repidae re ducentis se ad frigiditatem:& in nutritione uiuetium. Enimuero agens denominatur ab extrinseco, scilicet ab actu
quem producit in passo. Sicut pater a filio & simile a suo smili: hae enim est propria differetia inter ages & passum, immb hoc nomina ipsa piae se serunt,ut,scilicet motus, qui procedit ab ag.
te, recipiatur in pago, a quo & agensi
214쪽
sum intrinsece pati: ut iam modo eui. dentius patebit. Art. secun Qviu τα &postrema conci: isso est, quam Arist.tractat toto cap. I. atq; Coduc adeo in te x xx .eoncludit. Actio de passio fundidem in olus: nihilominus inter se formaliter disseru .at, ut uidelicet identice actio sit eadem res,qus eli passo, puta idem motus, formaliter tamesalsa sit hae episticatio, actio est passo. De qua concitatione sit secund is arti .P- eulus huius quaellionis. Exempli gratia, cum ignis calefacit aqua, idem calor qui successis E recipitur in aqua, est pasto,qua aqua patitur.& est a tio qua B ignis agit quia uero alia ratione est cito, scilicet: quia procedit ab agente, alia uerbest passio, puta quia assicit a- qi iam haec formaliter eli falsa, actio elipasso. sunt enim duae rationes prim bdiuersae pertinentes ad diuersa praedicamenta:atque adeo differunt genere. Et doctrina haec Arist. perspicua est de facillima, nisi opinionum colentione obtenebrata fuisset. Illi enim, quibus negocium eli in istis relationibus an HEperscrutari,quid senserit Heruens, quidue Burtifer,aut Burieus,sexcentas opiniones, di itinctiones, & conclusones cumulant. Disputant enim, utru actio uel passo supponant solum promotu, C scilicet. pro calore,qui acquirit, anu ro solam pro relationibus diuersis, an pro aggreg3to ex motu Se relatione an pro fluxu caloris,qui dii linguitura calore,& relatione &virum relatio actio sit distincta ab agente formaliter in illo existens: & utrum praeter relationem, qua ignis dicitur agere,& calorem,quieti uirtus calefaciendi , si talia emitas absoluta, quaesit aetio agentis. Et quid de hoc sentiat S. Thom Scotus uel nominales. Hsc verb minoris sunt momeL ti, quam ut tantum nego eium nobis sacellant. Quod tamen ni fallor certissimum est, consistit in his subiectis propositionibus..c ἰή Prima. Actio aut passio non supP nut in recto pro relatione: sed pro motu ipsis, quicquid illud fit, de quo mouetur quaestio sequens, ut si . v. g. teneamus motum caloris esse calorem, qui
acquiritur, ille est actio, hoc expresse asserit Arist.text. 22. dicens, qubd tam actio, quam passio est motus. Et secua.
db id mani set E probatur. nam actio Mpassio sunt dii tincta praedicamenta,
praedicamento relationis: ergo no supponunt pro relatione, sed pro fundamento proximo relationis. Secunda - . concluso. Actio supponit pro motu con notando relationem ab agente,puta quod procedat ab illo: si euti & passiosiipponit pro eodem con notando relationem ad passum, scilieetqubdas Efietat ipsum. Hinc sequitur tertia. 3. C54luc Actio & passo non sunt relativa secudum esse, sed solum secudu dici. Quos
terminos in praedicamento relationis. q. I .exposuimus. Relativum enim secudum ei se, nome illud, quod impunitur ad significandum solam habitudinem unius ad aliud, sicut simile, quod non significat de sormali albedinem meam, aut alterius : sed solam habitudinem, quae est esse ad aliud relatiuum uero se eundum dici eis illud quod impositumeliadsignificandum rem aliquam ab- . solutam NIuae tamen explicari non po-
teli,nisi per respectum ad aliud, quae dicuntur dialectice nomina potius respe Fetiua, quam relativa, ut scietia, quae significat qualitatem, quae eli ad aequata cognitio obiecti. Eodem modo actio& passo non significant de formali r lationem, sed qualitatem, aut quocumque alium motum, quae est uera res a soluta: licet rationes illae differentes a actionis & passionis explicari non pos sunt nisi in ordine ad agens se passum. Et ideo faciunt praedicamenta distincta a praedicamento relationis nam in praedicamento relationis ponuntur habiatudines,qtiae nullum habent esse, nisi esse ad aliud hic autem poniatur motus, qui solam denominationem extrinse eam habent ab alio: passum enim deno
215쪽
P c super Tetti uni Phy sicorum
A minatur ab agente & agens a pata. Non ego,quin actio di passio importent relationes: sed dico, quod formaliter nosignificant nisi agere &pati, quicquid illud sit,etiam si non essent relationes: simile autem solam relationem formaliter significat cuius hoc ,ipsum quod coeluc est esse ad aliud. Quarta propositio. Istae relationes non sunt res distinctae a subiectis, quae denominant: sed solum
sunt quoad enominatones ab extrinis Deo,ut in igne nulla est relatio dili in cta, a qua dicatur agens: sed denomina
tur agens a motu, quo mouet aquam.
Hoc credo me satis manifestasse in prs dieamento relationis quaest.2.quia in. B telligere non possum, propterea quod ignis calefaciat aquam, quae enthas in illo resultet. Et praeterea licet talis entitas fingeretur,dubitare nequeo quicquid totus mundus mihi dicereio quominus posset Deus igne calefacienteaquam, talem entitatis productionem impedire & tunc aeque bene calefac
re aquam sine illa de per consequens superfluit. Et haec est manisostissima do ctrina S.Thomae,ut illis ostendimus,&ex lectione hic quinta facit E constat, ubi expressὰ ait,qubd passum extrinse-cE denominatur ab agente : & agens apasib. Et paulo inserius dicit,qubd hse
duo pi aelicamenta differunt, ed quod C licet unus sit motus , tamen ab illo res denom inatur diuersis denominationibus exterioribus scilicet agens a pata, 5c passum ab agete. Qubd si aliquando dixerit s.Tho. actionem esse in agente, intelligitur, qu bd denominatio est in agente: sed tamen forma, qua denomit cocluc natur , est in passo. Quinta propositio. In agente nihil aliud est,quam agens ipsum & uirtus agendi. Hanc conclusi nem addiderim propter aliquos Thministas , qui putant: in igne. v. g. quando calefacit , praeter formam substantialere calorem, qui est uirtus calefaciendi,
esse adhuc nescio quam entitatem absolutam,quae est productio activa caloris, quae est fundamentum relationis
agentis. am opinionem uidetur im D
quid sit de eius argumentis, existimo certε nihil esse prorsus in igne praeter
sormam & calorem,quo calefacie. Pri.
mb, quia Arist.hic expresse disputat, utro mactio si in agente:& responder, qu bd non: nisi in passo. Neque alia prorsus actionem ponit,aqua agens denominetur praeter motum, qui est in pata se ab agente. Et quando Aris&S.Tho. contrarium dicerent, persuadere mihi certe non possent, quod quando ignia calefacit aquam,aliqua entitas producitur in ignem am cum ignis nihil prorsus producat, quam calore in aere contiguo circunstantiae, non uideo, unde Eproduceretur talis entitas in agente. Vnde quando S. Thom. I . p. q. 34. art cu. 3. ait operationem esse atium potetiae operativae, non vult dicere talem
a tum distingui ab agente & eius uirtute, sed q, illa est persectio re proprius
finis potentiae operat tuae: scuti actus aedificatoris est aedificare: non tamen, qudd edificare sit alia entitas, quam domum facere. Nec cert E productio comeepitis,quam uocant alii actum intelligendi: si accipiatur passis E, est aliud, quam ipsa notitia: & si acti ii Ealiud,
quam intellectus. Sed de hoc alias. Et re vera in his hactenus uersi habet nominalium opinio. Non ignoro Thomi pstas plerosque perscrutari aut horitates S. Tho. quibus entitates istas multiplicent nihil aliud prosectis iacientes. quam grauissimum philosophum obccurum atq; adeo inuisum reddere: ego tamen certus sum S.Tho m. non multiplicasse huiusmodi relationes, aut entitates ad sensum istorum:& quando coatrarium in illo reperirem, aut eΣpOnerem aut nihil crederem eius honori &authoritati obviari, si in rebus his minimis commune vr potius modum concipiendi amplecterer. Est nihilominus sexta propositio in qua prosectb O. Coclus multi ex nominalibus indignὸ negant expressa docuina Aristo hoc tex. 2 10
216쪽
que adeo formaliter haec est salsa, actiorippassio,licet haec sit uera: actio est eadem res, quae est passio. Probatur,quia
Propositio in sensu formati no soludenotat; si res significata per prsdicatum sit res lignificata per subiectum, sed stfint i de secundam eande ratione: & qn praedicantur in abstracto significant, stratio unius sit ratio altei ius,aut saltem si ratio praedicati in cludatur in subiecto, ut humanitas e animalitas. Et cert Econclusio haec non soluest Aris sed uniuersali modo loquedi est recepti sis in a. Qui s. n.dicat, actio eis passio : cu sintres a leo diuersae, ut etia sint oppositae: z aut v agere est pati: nempe' comburere eli coburi,aut uerberare est uerberari &c. re uera si id ioma hoc discitur
in scholis Gai ius esset ni quam scholas uidere. Quin tu igitur argumetu principale eii Scoti, quod cum aliis quam
plurimis refert Capreo. a. sciat. 13.q. I.
ει alibi si equentissim E ad probandu nomine Scoti, pactio sit entitas existens in agente ab eo distincta, nihilominus prof io sententia Aris. est hic in contrari u . Ex cuius mente respondetur ad
argumentu negando, q, actio sit forma intrinseca agentis sicut albedo albi: immo contrariu ex professo vult hic docere Aris. s ui agens denominatur agens
C ab extrinseco .f. quia alique essetiu producit uel in se si sit actio immanes uel in alio, si sit actio transiens: unde ad co- firmationem negatur,q, sicut passio eliin passo, ita actio debet ei se in agEte immo ab eode motu, qui recipitur in pas' denonni natur & agens agere, & patiens pati, ut in Alutione superioris argumenti dicebamus. Ad secunda umro confirmatione coceditur,s, actio&passio sunt prim b diuersa,& illa est immedia e falsa,actio est passio, nihilominus negatur inde sequi, q, sint duae entitates. aut absolute, aut respectinὰ realiter dillinetae a motu, sed sunt duae rationes eiusde motus: quae solum per operatione intellectus disiinguntur, ut ide
molus eosderatus In ordine ad agen , ost actio:& co sideratus in ordine ad patius sit passio. Sed imminet hic statim
nobis argumetu duplex. primu a realibus,& alter u a nominalibus. Primu est hoc, quo Scotus sequenter utitur. S clusa quacunq; operatione intellectus motus est actio, di motus eli passo: e
go actio & passio seclusa oper tione intellectus diuinguutur. Negatur tuli scconsequentia: quod maximὰ notanduellinula Aris.& S. Thomadi in rei ueritate. Non. n. sequitur actio est, dc pac inso est, seclusa operatione intellectus: ergo distinguuntur seclusa ope: atione intellectus. Enimuero seclusa operatione intellectus motus est ab agete& est Ein passo: non in istae sunt rationes dillinciae nisi per operatione intellectus co- paramis ad diuersa. Et ideo sunt quiderelationes reales: sed sola ratione inter sedi a motu dillinciae. Et hscdicitur ratio ratiocinata, propterea quhd inu nit fundamentu distinctionis in re. Et hoc sussicit ut seclusa operatione inteIleetus haec si falsa, actio est passio, quias seclusa operatione intellectus obi cti υρ & fundamenta liter est illic, sacri re&pati: quae intellectus ratione diastinguit. Et si nominales haec uellet animaduertere, censeo facile coii uenii ἰecum S. Tho m. quia in re certe conueniunt. F Alterumue id argumentum est a nomi Palibus. Sequitur ex ista doctrii a Aristotel. quod idem omnino miraculum , quod in diuinis fides catholica
confitetur,asseritur quoque in creat
ris: illic enim seia fides eogit nos negare hanc consequentiam, haec singularis sma essentia est pater, re eadem essentia est filius: ergo poterest filius, &tamen similem consequetiam negat hic
Aristote. scilicet hic motus est actio,&hic motus est passio ergo aetio est pas
so. Respondetur tamen, ut quail. 2. &de quantitate respondimus, quod lice est non ulla similitudo, ell nihilominus latissima disserentiam am hic solum n
217쪽
gamus eonsequentiam propter differet iam rationis de diuersum modum sugnificandi terminorum in abstracto: illic uero negatur consequentia, propterea quod duae personae realiter&so maliter sunt una res, & etiam realiterra sor maliter sunt plures res. Itaq; haec Propositio, Actio est passo, est falsa nopropterea quod fiant duae res, sed duae ratione : illa uero pater est filius , propterea quhd sunt duae res id elidus personae unde istae praemissae motus est a. ctio,& motus est passio, squi ualer uni, de omni nam quicquid est motus est actio: illi e uero non quicquid est essen. tia est pater. Quare hic committitur de B sectus appellationis, ac si argueretur, motus est actio,& motus eis passio: emgo actio in quantum actio est passio. Et ideo sic concludendum est,aetio estres,quae est passio, id solum fit nEuarietur appellatio: in diuinis uerb arguitur
ex puris particularibus,unde coseque.
tia bona est quicquid est essentia diutuna est pater, quicquid est essentia est fi lius .ergo pater est filius,&praemissae sunt falss: hic vero quamuis dicas quicquid est motus est actio, quicquid est motus est passior ergo actio est passio, non sequit propter desectu appellatio
nis. Et hoc est accurat E memoriae comendandum aduersias nonnullos, qui
C existimant similem esse hanc consequεeiani illi, quae fit in diuinis. Sequitis Detis q. 2 superi t. q.pra
cedentem. In textu praecedenti iiij. Non est autem
VTRVM MOTUS SIT REsdistincta di a mobili & a forma
seu termino. Ro parte assirmativa arguitur primb. si motus non distingueretur a mobili, tunc
motus inerationis,ues esset qualitas puta calor,aut frigus aut si
biectum, quod alteratur: & motus augmentationis esset quantitas, uel subimetum:& motus localis esset uel spaciuquod tran situ quel mobile trasens,uel ubi. Sed haec omnia sunt falsa, na haec, .s substanti quatitas,qualitas,ubi sunt diuersa praedicamenta ab actione &passone in quibus ponitur motus: & per consequens sunt prim b diueris,ut ha
betur Io. meta tex. ia. atq; adeo issae ne
gatiuae sunt immediate uers, substantia non est motus,qualitas non est motus,quantitas non est motus, ut habe. rur I. post.tex. 31. ergo motus est res distincta a rebus aliorum praedicamentorum. Et confirmatur. Res diuersoru Apraedicamentoria disserunt genere: naidem est differre genere,& differre prs dicamento, ut habetur metaphy. tex. I a. sed quaecunq; disserunt genere, dinferunt numero, ut ibidem subiungitur: motus autem,substantia, qualitas,& differunt praedicamento, &per conse- quens numero. Et secundo id confirmatur. Hunq; sc se habent, ut porst uno destructo alterum anere,diuinguntur realiter: motus& substantia&qualitas & ubi ita se habe ,ut possit manere aqua co calore cessante motu, de
homo sub hoc ubi, id est in hoc loco,
cessante motu locali: ergo tam motus
alterationis, quam localis distinguitur s realiter&a qualitate&ab ubi&aspa Vcio. Secundo principaliter arguitur.
Motus est ens successuum,cuius partibus repugnat esse simul, ratione cuius
Arist. 6. huius text. 19. ait motum non
posse esse in instanti : substantia uer quantitas,qualitas,& ubi,habet partes permanetes, o bidq; possunt esse in in stanti:qua et de causa motus incipit esse per ultimum non esse, sebstantia uob per primum sui esse. Et confir. Paries substantiae Ze omnium accidemtium,quae fiant in illa, uni silair per qualitatem: partes uod motus ut s. 5e s.
huius latius patebit,continuantur per murata esse: quia sicut de tempore nia
218쪽
1 his hibemus nisi instans praesens,quod
dicitur nunc, ita de motu nihil aliud potest esse praesens, nisi mutatum esse quod durat per inllans aergo motus distinguitura mobili,&a sorma, uel ubiquκ acquiritur permotum. Item tertib arguitur aut horitatibus multis Aristo.Ait enim hic,qubd motus est actus entis in potetia, per quod distinguitura qualitate acquisita, quae eli actus entis existentis iam in actu iubilia:& tex.
I 6.dicit, P motus est in mobili: quae quidem locutio transitiva denotat distinctionem. Se tamen in eo quod mouetur localiter,non pote ii dici, quod spaci usit in mobili ergo motus eli ali-B qua entita sextilens in re, quae mouetur. Et 7.meta.tex. .ait,qubdad quali. tatem Se quantitatem est per se motus, sed ad motum non est motus quod est dicere qualitas acquiritur per motum:
motus autem non acquiritur permotum, unde expresse infert illic Commeta. qu bd motus ad albedinem non est albedo,sed albificatio. Et Σ.de animare exi. I 33.ponit quinq; sensibilia communia: quae sunt magnitudo, & figura, numerus,motys,& quies i Et postre-mb haec omnia confirmantur ex communi modo loquendi. Concedimus enim ,ut modo dicebamus,qudd calor acquiritur per moriam,non tamen per C calore,&locus uel ubi acquiritur permotum localem, non tamen per locu uel ubi. Item concedimus, qu bd motus est uia,calorverti terminus,& quddmotus est causa caloris, non tamen calor est causa motus:&quod motus es uelox, uel tardus, substantia uero, uel ualitas, ues ubi non est uelox aut tarum: quae omnia non possent saluari,
nisi posito qubd motus dis lingueretura mobili. Item alias concedendum esset, qu bd motus circulari esset motus rectus:& uniformis est difformis, ut si aliquis globus ab alto caderet &s mulcadens moueretur circulariter uniformiter,iuncide globus esset motus es
cularis uniformis, di rectus difformis:
quia ille casus ueloclor est I fine,quam Din principio,quin etiam sequeretur, P motus contrarii essent omnino idem, scilicet, quod calefactio esset nigefactio: & augmentatio esset diminutio: nam si calefactio non est res distincti a calore,qui acquiritur, pariter si ite sa-ctio,quae est remisso caloris non distingueretur ab ipso calore disic idem calor erit modo intensio,modo remissio, modo calefactio modo frigefaetio. Et
simili ratione eadem quantitas, quando acquiritu erit augmuratio,& qua-do deperditur erit diminutio, de eadesagitta sursum proiecta, quando ascendit erit ascensus,& quando cadit, erit descensus. Multa alia id genus posseri Eliis adiungi. sed per haec sacile erit reliqua dii soluere. In contrarium eli authoritas Aris in textu praesenti quanto, ubi ait,quod ni otus non est prster res, ad quas eli motus, ubi uidetur dicere, qudd motus alterationis non distinguitura qualitate acquisia, nec motus augmentationis a quantitate,nec motus localis a re, quae est ubi. QvAEsTIONEM hane,quamuis metaphysica sit, excusare hic nequiuimus tum quia usu iam recepta est: tu etiam quia non possumus plen E intelligere dissinitionem motus nis cognito,quaenam entitas sit. Pramismus uerb aliam,licet haec sit super tex. . prior puero super s. quia conueniebat a dissa nitione motus proficisci. Et qua uis oes fere doctores distinctas quaestiones moueant de motu locali & motu alterationis, existimo tamen non adeo disserre, quin melius sub una terminentur. meis de motu locali nonnulla st m ior dissicultas,obidq; in I. arti c. tractabitu r quaestio de motu alterationis, ubi res est euidentiori deinde inaraic a. e tendemus sermonem ad motum localem . Primum autem operaepretium est sensum quaestionis intelligere. Dum aqua calefit propter calorem , uia quiritur,& relationes seu respectus a
219쪽
sti orna motus ut quaesi. dicebamus est fluxus & tendentia formae a potentia adactum, unde actualis illa acquisitio qualitatis,quicquid illud sit, eli motus,quonia motus alterationis est alteratio: alteratio uero est acquisitio qua.
litatis, quae esti pasta. De hac disputat,
utru sit tertia entitas distincta ab aqua& calore: an uero sit aqua ipsa, aut ca lor. I roportionabiliter de motu augmentationisqnaeritur. utrum sit res ipsa, quae augetur: an quantitas, quae in fieri arquiritur: an potius tertia entitas Et in motu locali suo modo. In motu enim locali subiectum quod mouetur, non acquirit nouam so imam in B trinsecam. quae sit terminus motus, puta qualitatem,aut quantitatem sed quEadmodum alteratio est illa actualis acquisitio successiva intensonis quali tatis, scilicet qua semper est sub maioridi maiori gradu, ita motus localis est actualis Se successiua acquisitio loco a um , ut in quolibet instanti se in alio loco,quam immediat E antea suerat:&immediat E postea erit. Et ideo illic est maior dissicultas, vir din, scilicet motus sit 'actu, per quod mobile mouetur: an succestio illoru ubi, quae sunt respectus, aut aliqua entitas absoluta. suo modo erit sermo de peneratione, qua uis non sit motus,sed mutatio. De hac C q. Albertus hic tractatu I. c. 3. plures resert opiniones,quam opus si hic adducere. Tres satis est recitare, quibus rem aperiamus. Vna fuit antiqua, qua sequitur Paul venet. scilicet,quod motus alterationis est fluxus quidam realiter distinctus ab ipsa qualitate,quae acquiritur,ut calefactio est fluxus,& uia, qua acquiritur calor. Et isti dicunt, mmotus est entitas absoluta. Seeunda opinio est,qubd est quaeda relatio rea. lis qualitatis ipsius ad eius terminum quae est habitudo tendentis in finem.
Et hae est serὸ opinio realium, & prae .
Gregorius*eodem d. I.q. . quos no
sam et forma absoluto, puta calor; qui Dacquiritur. Fiunt utrinq; innumera amgumenta. quae molestissimum esset referre & dissicillimum intelligere. R Espo NDE Tvκ ergo ad quςstionem tribus conclusionibus de motu alterationis de augmentetionis. Prima. r. Coclus Motus sor maliter loquedo est fluxus: sue si alterationis, siue augmentatio.
nis, siue localis .Haec concluso, ut ceditissma supponenda est in omni opinione, qilippequs manifeste elicit ex dinfinitione motus. illis enim uerbis, motus est actus in potentia, nihil aliud uo
luit exprimere Aris. ut quaest. i. dicebamus,quamst motus est fluxus quida cotinuus formae procedentis a pura pote Elia in completu actum. Ide patet ex comuni modo concipiendi. Ni motus est uia quaedam, qua acquiritur forma, uel locus. Et ita Comen .se omnes Philosophi frequenter dicunt motu esse uiam.
Hi ne sequitur, ut quscunq; opinio teneatur, nulla tu negare debeat motum
formaliter loquedo esse ens successisu: quemadmodum & tempus. Na motus consistit in fieri & acquiri. Itaq; motus
semo dicit respectu ad praeteritu 5e suturii, ut qualitate intendi est nunc esseia maiori gradu,quam immediate ante
hane,& in minori u immediate post
hanc. Secunda concluso. Fluxus ille a. Cocluc no n est entitas realiter distincta a quali state. Hoc primo manifest Epatet inter tu praesenti. .ubi expresse ait Arism tum non esse prsterres,ad quas est motus. i. motum alterationis idem esse realiter cum qualitate,& motu augmentationis,ide cum qualitate,&c. Sed. a.
id arguitur . si motus es et entitas alia distincta a qualitate,quae acquiritu sequeret, si ignis qn calefacit aqua, duas smul qualitates produceret in aqua. s& ealore di fluxum illii: consequens isi est salsu m. Prim b, quia ignis profecto natura sua nihil habet iducere,il calore&forma ignis: neq; intellectus aliud cocipere potaqJ potissimu sempargo
220쪽
Α ut a It hic Philo. text. ry. scilicet stsi actio & passio essent duo mutus existentes inpata, tunc duplici motu mouerer ur: idem profecto hinc sequitur,
nam tunc aqua non solum alteraretur
per calorem, sed etia per fluxu, qus est alia qualitas dillincta. Et tertio arguit
illo argumento comuni,quo solemus
uti aduersus istas distinctiones. Si motus ad calorem & calor sunt duae res distinctae,certissimum est Deum posse alteram illarum entitatum sine altera ser uare. si quidem neutra est pars alterius, sed omnino dillincta. Et tunc certe se.
clu sa illa enti tale, quae dicitur motus, si calor reciperetur ab igne in aqua, B aqua moueretur sicut modo de perconsequens calor ille in fieri esset motus: ob idq; superflue modbponitur: nam ponentes illum necesse habent dicere, quod fine motu illo con moueretur aqua, magis quam paries esset albu s sine albedine. Et praeterea quia uice uersa posset Deus seruare illum fiuxu, qui dicitur motus suspendendo actionem
ne produceretur calor: & tunc deberent dicere,qubd aqua moueretur motu calefactioni, : & tamen non calefieret. Quarib arguitur: quia uix prose-qo possumus compraehendere ista a ei dentia successiua: nempe quorun ut la prorsus pars sit, nec in aliquo instan- C ti praeterito,nec laturo,& tamen quocunqus instanti dato aliqua pars prae cessit,& aliqua erit futura Et prssertim in motu alterationis. Arguit enim sc. Qualitas,qus acquiritur per motum alterationis, est res permanus & durans: . ergo motus, per quem acquiritur, non
eis entitas distincla successiua ad hunc sensum, qu bd eius partes in nullo instari sint. into maioris explicationis
gratia arguitur. Aquam moueri motu calefactionis nihil aliud est,quam pem transire distantiam, quae est inter non gradum & summum gradum caloris:
istantia uerh haec nihil aliud eli, quam calor ipse: sicut distantia hinc ad Romam nihil aliud est,quam Medium
cium: ergo motus ealefactionis nihil aliud est realiter: quam calor ipse, qui
acquiritur &quod modo pertra situr. Sext b denique & poliremo confernari poteli conclusio ex illa regula Aristo. I.huius, frustra fit per plura, quod fieri potest per pauciora: si uero necessitas aliqua est ponedi illam entitatem distinctam, maximὰ neco cedamus propositiones. quae communi modo con
cipiendi & allud omnes Philosophos
censentur falsae, scilicet motus altera ἀtionis est qualitas, acquiritur, uia & a quisitio rei est terminus&res ipsa, que acquiritur, ut enim nullus diceret motum ad certum locum esse quietem in illo loco, ita nec diceret motum esse Πqualitatem ipsam, sub qua mobile quiescit. Sed tamen ad negandum istas praedicationes satis est distinctio rationis, seu formalis, quam sequenti conclusione explicabimus: ergo non est nece geponere fluxum distinctum realiter aqualitate,quae acquiritur. TaRTI A conclusio. Fluxus ille, i Coelus qui est motus ad calorem ratione distinguitur a calore, ubi notandum est
quod idem calor dum acquiritur po test considerari quadrupliciter. uno modo absolut ἡ& materialiter, ut est quaedam qualitas: & tune est in praedia
camento qualitatis, ut dicebamus arti-
culo praecedenti. Secundd modo, ut Vest in fieri putavi est in continua acquisitione: & hac ratione est motus,qua propter, ut illic dicebamus identic Ereducitur ad idem praedicamentum, in quo est illa qualitas: formaliter tamen, id est ut ratione distinguitur, est praedia camentum actionis, uel passionis: & est post praedicamentum propterea qudis est commune ad multa praedicamenta, scilicet ad quantitatem qualitatem, tau bi. Tertio considerariar ut est esse sagentis & tunc est specialiter in praedicamento actionis. Et quarib, ut est id,
quo assicitur passum,&sc est in praedicamento passionis . Et ideo dicebamus