장음표시 사용
221쪽
accipitur, ut abstrahit ab actione& passone. Qubd si quispiam pereuuctetur quid addit qualitatem esse in fieri supra qualitatem/Dico,qubd nihil addit, qua
relationem,quam dicebat secunda opinio: puta habitudinem continuae tendentiae ad terminum adque ni dum modo non censeatur esse rem distinctam ut aliqui opinantur: sed modum & ali qualiter se habere qualitatis sola ratio. ne distinetum. Hanc conclusionem noaliter probamus, quam ut salvemus communes modos concipiendi Se loquendi receptissimos inter Philoso. Phos, unde in re non differimus a schola nominalium: sed solum in modo lo-d quendi. Quod enim ipsi appellant connotationes terminorum, nos appella,
mus distinctione rationis. Aiunt enim qu bd hoc nomen motus supponit pro quali rute connotando, qu bd sit in fieri de hoc nomen actio pro eadem qualitate connotando,quod sit ab age te. Nos tamen dicimus, qu bd motus est illa qualitas ea ratione, qua ellin fieri: Zeactio est ea de qualitas ea ratione, qua fit ab agente. Est tamen in modo loqueli latissima differentia. Concedunt enim ipsi,qubd acquisitio qualitatis est ipsa qualitas,quae acquiritur. Arist. uero, & omnes Philosophi negarent illa: sicut negant illam, calor est calefactio. . Itaque illa aliqualiter se habere di
uersa, quae nominales concedunt, deberent sufiicere ad negandum similes . pro postiones in sensu formali: post quam pertinent id diuersa praedicameta. lor cnim est in praedicamelo qua . litatis, sed motus est in praedicamento actionis uel passionis. utrique ergo si ego non sallor per extremum peccauerunt. Reares quidem, quia uidentes illas propositio aes esse salias credis derunt signig carere distinctas: nominales uerti credentes non distingui,cocesserunt res diuersorum praedicamentorum formaliter de seipsis praedicari: tam tamen artificium praedicament
' rum sint distinguere res , qua sum pri-mb diuersa. Quod quidem artificium D
satis saluatur per istas distantias rationis, seu formales, quod idem est: na ista distinctio sumitur pen Es diuersas dissinitiones qui ditati uas rerum. Alia enim est diis nitio quiditativa motus: de alia distinitio qualitatis: & alia quantitas eo modo, quo generalissima dissiliri possunt. Vnde non vocamus distinctionem rationis ut supra dicebamus) eoqubd motus uel actio sit ens rationis. Sunt enim identicε entia realiar puta qualitas: sed quia per solam considera- tionem intellectus distinguimus inter Distinctio calorem di motum, considerando illa realis. tanquam duo. Et ideo S.Thom.& anti.
qui Philosophi in hoc sensu appella- Ebant has distinctiones reales: non qu bd seclusa operatione intellectus essent duae res silaqubd seclusa operatione intellectus est in rebus, unde sumitur illa distinctio . Vnde non ineptὸ posset distingui duplex distinctio realis. vna,qus est inter re & rem, ut distinguutur substantia & qualitas: alia, quae est inter illa,qus distinguutur tanquam res& modus realis eius. ut distinguitur sedens, di sessio, fundamentum, de relatio, motus,& qualitas,&c. Quaeritur hic au- Dubium tem utrum sicut negatur illa, actio est
passo & qualitas est actio,ita sit negandum, motuε est actio. Et videtur qubd es c, quia motus dicit fluxum 8e actio di Dcit relationem. Respondetur, qudd ad assi. mandum, aut negandum huiusmodi propositiones oculus attente habendus est semper, ut uideatur an sint res diuersorum an eiusdem proicamenti,
unde scut ista est falsa, actio est passo,
quia sunt res diuersornm praedicamentorum, ita& ista qualitas aut quantitas est actio,aut passo quia qualitas & qualitas de actio & passio sunt res diuersorum praedicamentorum Et pariter istae, motus est qualitas, motus est qualitas, sed motus est aequisitio qualitatis, aut quantitatis. Istae tamen uerissimae sunt, motus est actio, motus est passo, nam
motus est quid superius ad actionem
222쪽
&pasonem. DiuIditur enim motus
per motum alterationis ta motum augmentationis & idem est motus altera. tionis, quod alteratio actio, aut alterario passio. Qiso circa oculis ambobus μnimaduerte ii dum eli,quod Aristotel. non dixit quod a aio aut passio est qualitas: sed ,quod elt motus.' Sed in con . trarium arguitur, Stat esse motrem sinea tione, ut patet in sagitta , quae proiecta mouetur, postquam cessauit actio,
scilicet proiectio sagittantis: & E conuerso llat esse actionem , ubi nullus est motus, ut patet in illuminatione, & in generatione subli antiq:qus fiunt in in .uanti: qtiae quidem proinde sunt action nes sine motu : ergo neque omnis mo tu seli actio,neque omnis actio est mo
tus. Ad primum respondetur, qvbd quandiu durat motus proiecti duratio proiicientis. Ait enim AristoteL qud dactio est motus in passo : &per conse-
quens quandiu proiectum mouetur, proiiciens dicitur agere per uirtutem,& motum, quem impressi proiecto. Qii in imo ut lib. a. q. r. dicebamus,quado graue dcscendit, generans eadem ratione dicitur agere Ad aliud respondet aliqui, quod .sicut illuminatio non est motus, praelii ponit tamen motum localem applicationis luminosi: pariter generatio praesupponit alterationE. C Solutio tamen non est ad propositum. Eil enim quaellio utrum ipsam et productio luminis formaliter sit motus:&pariter productio substantiae. Ad quod respondetur, qu bd non sunt proprie
motus: sed mutationes, quia non fiunt successive: quapropter hactenus non fecimus mentionem de generatione. Proportionabiliter tamen loquendumeti de generatione: sicut de aliis motibus,scilicet: qudd generatio non distinguitura sorma uel composito,quae genera ur, non tamen est motus : qnia non esi eos successivum nec si xu . Sed
in eodem instanti quod est pria uni eicis sub stantis res uni ut gignitur 3 *cinita eli. t id in uicendunI cu de Q ca: ion unde quando dicimus omnem mo- Deum esse actionem & passonem,loquimur largEde motu, ut comprehenda
Ds motu autem locali est dissicut Moi iotas noua,propterea quod id, quod z calia. quiritur per motum localem , non est sorma intrin leca, quae recipitur in ipso mobili,ire ut per motu alterationis recipitur qualitas,& per motum augmetationis quantitas sed solum aequiruntur successiuὰ diuersa loca,que in t res extrinsecae continentes locatum. Quapropter licet Ocham de Gregorius c5 ueniant de motu alterationis & augmetationis,disserunt tamen de motu locali.Gregorius enim existimat motum to Ecalem esse spactu per quod mobile mouetur.Quam opinionem sustinens no-
nulli Thomilis credentes illam opinionem esses. Thomae. Ocham uero putat motum localem non distingui realitera mobilii cui ego potius fide adhibeo. Ratio de analogia Gregorii est haec. Ratiocre Quemadmodum se habet qualitas in go. motu alterationis, se habet spatium in motu locali di qualitas est idem realiter cum motu alterationis, ut modo dicebamus: ergo&spacium est idecum motu locali. Probatur maior. Quemadmodum in motu alterationis id, quod acquiritur est qualitas qua mobile mouetur,ita id quod acquiritur in motu Flocali, est fractum, quod successive secundum partes pertransitur. Id enim, quod acquiritur per motum localem, est locus locus autem est aer ipse, qui me circunilat secundum nominales ergo motus est spacium. Et possumus nos hanc opinionem confirmave ex his, quae paulo ante diacebamus: uidelicet quod quemadmo. dum spacium medium inter terminua quo,& terminum ad quem est distantia, quae pertransitur pei motum loca- Iem: ita latitudo qualitatis a non gradu usq; ad suto mu e qilodamodo di ita Da quae pei trasitur per ino si alteration V
xrgo sicut acquisitio itin. qua ita s. ii
223쪽
motus alterationis non distinguitur ab ipsa qualitate, ita motus localis nodistinguitur ab ipso spacio: quod est locus acquisitus per motum. Aduersus hanc opinionem communiter ab omnibus arguitur, qu bd primum mobile mouetur: & tamen si ponamus supremum coelum moueri, non posset signari motus eius: quia extra ipsum nullumelispacium,quod acquiritur. Respondet Gregorius , qu bd eius spacium est
terri, uel aer circa quem mouetur. Sed tamen demus,quod coelum. nec extra,
nee intra se quicquam habeat: sed moueatur supra naturaliter in uacuo, non posset tunc signari spacium, quod es set motus. Item si me quiescente aer, qui me circunstat moueretur,tunc succeisue acquirerem alium & alium locum :& per consequens illud spaeium esset motus meus Se tamen iso non mouerer. Haec autem sorsan posseti in se diluere,dicens,quod loquitur de spacio uero,uel imaginario, quod semper supponatur esse immotu& quiescens. Aliter tamen arguitur. Motus ut ait Ph. tex. 17.eli in mobili,nam motus ellid, quo mobile mouetur sicut albedo est id , quo corpus est album: sipaeium uerb seu locus, materialiter accipiemdo pro aere continente,non est immo. bili:quia est illi extrinsecE circunstans: ergo locus uel spacium non potest esse motus. ' Notandum est ergo locus ut in . huius latius videbimus dupliciter accipitur. uno modo materialiter pro aere circunstante siue sit fixus de permanens, siue currens, ut fuit uentus seu potius accipitur hoc modo pro ultima superficie continentis. Et tune est de praedicamento quantitatis. Alio modo accipitur sormaliter pro eadem superficie connotando respe tum in
ordine ad aliquod fixum uerum uel imaginarium. Et hic est de praedicamento ubi. Hic enim locus habet,quddsit hic numero, propterea qndd est in hae numero distantia a centro terrae
quantum is altitudinem di in tanta a
puncto orietis quantum ad Iongitudi- Dnem mundi Se in tanta a polo: quantum ad latitudinem. Et quamuis isti r spectus 8e relationes non sunt res realiter distincte, nihilominus explicari nopotell,quid eli me esse in hoc loco ni is mero, nisi per huiusnodi respectus. Et
quamuis in rei ueritare non dis linguantur,loquendum est nobis claritatis gratia ac si distinguerentur. Resipondetur ergo ad Gregorium, quod analogia noest inter qualitatem,qus acquiritur motu alterationis: de loca materialiter accepta quae aequi rutur per motum localem: sed inter qualitatem de loca formaliter loquendo, scilicet, ut con notant Dubi, quae sunt in me de identicὸ sunt ego ipse, unde identice loquendo motus localis est mobile ipsum consideratum quatenus continubeli in alio de alio loco, scilicet, quatenus modo eliin alio loco,quam suit immediate ante hoc Se erit immediat E post hoc. Quare sicut qualitas quando est in esse quieto definit esse motus,ita ubi in esse acquisito desinit esse motus. Qubd ue-io aliqui Thomiliquet inlattribuere S. Thomae motum localem esse spatium
propterea quod i. p.q. Ir o. arti c. 3. 3e
alibi frequenter dicat, quod mobile secundum locum non est in potentia ad aliquid intrinsecum: sed ad aliquid ex- ς
trinsecum, puta ad locum,nullam pror Vsus habent apparentiam quia S.Thom. non loquitur de potentia mobilis admotum: sed de potentia eius ad terminum motus. Vult enim dicere, qud dnon sicut alterabile acquirit qualitatem te augmentabile quantitatem, mobile localiter acquirit in se formam absolutam: non tamen negat quin successo, qua est in diuersis locis sit motus, qui realiter est idem cum mobili. Nihilominus tamen, ut dicebamus de motu alterationis, nullatenus concedendu est in sensu formali, m substantia e motus.Quis . n. inter Philosophos audeat proferre ut estum est quida motu Mut si pater metu sui motus,tuear. Ho
224쪽
Λ egeni filius cuiusdam motus : Secum ego comedo,aut bibo, interrogatus quid comedo , possem respondere' me comedere & bibere quosdam motus .Profecto ut reales nim ij sunt in re rum multiplicatione, ita se huiusmodi nominalium quorundam locutiones: Prs terquain, quod tunt contra Aristotelem, auribus quoque& uulgi & Philosophorum dissonant. Et eadem ratione,.qua in sensu sol mali negatiar, qudd mo tus alterationis seu alteratio eliqua lutas cum motus & qualita; sint diuersa
praedicamenta negatur,st motus localis est ubi. Aliud enim praedicamentumeli ubi,quam actio & passio,quae imporB tantur nomine motus. Vbi, eni insolem diei t esse in hoc loco, siue per modum
quietis, siue per modum transitus: motus autem dicit illam continuationem
successionis ubi. Ex quo sequitur, v si
dum nauis mouetur uersus orientem, homo intus moueretur uersus occidelem taliter, ut semper maneret sub eodem Zenit quod est punctum fixum in
coelo talis homo non moueretur secudum se totum,licet moueret pedes.
Adr prio. An primum argumentum principale Oeham & Gregorius simpliciter co-' cedunt, qu bd qualitas est motus alterationis,& mobile, uel spacium est m C tus localis,confundentes subinde praedicamenta contra artem prosecto Aristoteli eam. Dicunt enim, quddmotus& qualitas, seu motus & mobile, uel spacium, sunt duo termini lapponetes pro eo de sub diuersis eon notationibus. Nos tamen qua uis iure non differamus tame, ut seruemus modum philosophicum loquendi, concedimus soldminsensu idetico,qubd motus alterationis est res, quae est qualitas, & motus audimentationis, res quae est quantitas: nihilominus in sensu sormali negamus, motus eis qualitas,aut quantitas & paritercocedimus qubd motus localis est res, quae est mobile, negamus tamen, mobile est motu ut expositum satis eth.
Ad primam confirmationem,quae nutitur author tate Aristo. respondetur, I qu bd quando Aristo t.dixit ea,quae differunt specie & genere, differre numero, solum intelligit in hoc sensu,quod ununo praedicatur de alio formaliter: nihil tamen uetat,qubd qus disserunt specie
Segenere, sint unum numero: ad hune
sensum, qu bd sint unum subiecto: sicut Petrus & sua quantitas & qualitas suntun unum ero: & duae medietates eiusde
uirgς,quarum alia est uiridis & alia se.
ca sint nnum numero. Et eodem modoratio motus iaro qualitatis coincidui in eandem rem:sed tamen quia differue
genere differunt numero, ad hunc senis
sum, V sunt duae distinctae rationes,quarum una sor maliter non est alia. Et isto Emodo actio ge passio differunt numero: seut differunt genere. Ad secundam confirmationem resp6detur,qubdsi in subiecto maioris,quaecunque sic se habet &c. sit sermo de quibuscunque duabus rebus, in rigore maior est uera quaecunque enim duae res realiter distinguuntur sed maior est falsa. Si autem intelligatur de duabus sola
ratione dillinctis, tunc negatur maior: quantumcuque a realibus sit concessata quam maxima quaedam inuiolabilis. Et est inllatia de fundamento & relatione&de omnibus sex ultimis praedic mentis. Concedimus enim, quod qualitas de motus alterationis sunt dus ratio nes,qua tu una poteli manere sine alia: potest enim manere qualitas sub ratione qualitatis, quando non maneat sub ratione motus, puta quando manet inesse quieto: Si tame non inde sequitur, quod motus realiter distinguatura qualitate, sed solum ratione. Et idem die turde quantitate & motu augmetationis: Se de ubi motu locali. Potest .n. manere ubi, puta mobile in hoc loco , quando ubi non habeat rationem motus: tamen non sequitur, qu bd realiter dii linguantur. Et nequis realium existimet hane solutionem non esse Aristotelicam, uideat Aristotelem libro primo, text. 19.similiter prorsus arguente
225쪽
e materia & p. iuatione, scilicet, si materia manet i genito, priuatio uero qus fuerat principi u a 'tio, non manet,& tamen non subinde infert materia &priliationem differre realiter . sed solum ratione, ut expresse ipse alserit i ex .6o. Seci indum principale argumentia est principi uapud I 'aulum Venetum a. lios tenetes motum dii lingui a mobili. Propter quod fingunt motu tam alterationis quam augmetationis.ῆ localis. esse quoddam ens mece sua cuius nulla pars pote ites Iesecundiim le& quodlibet sui in inllanti. Aiunt uero partes motus continuari per quaeda in diuisibi B lia quae dicuntur mutata esse: sicuti pari tes lineae continuantur per puncta: de partes temporis per inst. alia. Atq; adeo dicunt de motu nihil esse praesens, nisi mutatu esse: sicut de tempore nihil est Existentiae praesens,nis instans. Et tunc de existenti. o ius di-itia motus sunt diueris inter eos opinis uersae opi nes. Alii enim dicunt, ιν proprie motus niones. no ei ita ordine ad copii lam, lςps sepitii sed motus fuit & erit: quia habet pro in conuenienti dicere illud esse in hoc
instanti,cuius partes non sunt. Alii uero dicunt, si motus eli: si ly, eli, uniat.pro . toto tempore motus monta me si uniat
pro initanti.& in re nihil differula prioribus.Paulus uero & alii dicunt, ut di cendum et , qudd etiam si ly, est, uniat
C pro inflanti, haec eli uera, motus est, cocedimus enim, quhd nunc est hora nona,& dies iovis di mensis Iunii, dc annus i s 4. Ad quarum pro postionum ueritates satis est,quod sit nunc instans
continuatiuum temporis:& eadem ra
rtione concedendum est , quod nunc est
motus coeli, & quod est deambulatio
mea: postquam coelum nunc mouetur,
de ego deambulo, obidque eadem ratione susscit ad ueritate huius: motus est, O si mutatum esse continuatiuum partium motus. Contra hanc sententiam arguit Grego. N alii nominales. Primo
aduersus hoc indivis bile quod est mu- tatum esse:quia uel motus componitur s. um ex mutatis esse: ζ hoc non, quia ut s.& 6. huic patebit, sicut magnitudo
non componitur ex indivisibilibus, ita nec motus: qui etiam est de genere continuorum uel componitur ex partibus, quae non sunt mutatacsse: tunc dicut dissicile esse imaginari quomodo in nullo instanti ante hoc fuit, nisi mutatum esse:& tamen immediate ante,& immediit E post quodlibet instans durationis
motus fuit deerit aliqua pars motus. Hoc tamen, quicquid sit de tempore , probabilissimum est, ut in praedicamento quantitatis dicebamus,quantitatem dii lingui a re quanta,&per consequens partes lineae continuari per puncta, de partes superficiei per lineas.' Hoc mihi tamen .sateor, est intellectu Edii scite. ut paulo ante dicebamus,subddetur aliquod ens, cuiust ulla pars umquam si de prs'enti secundiam se &quodlibet sui:& tamen habuerit & ha bebit partes. Eh praesertim, qu bd entiatas illa deberet esse bifariam diuisibilis, scilicet. 5: secundum subiectum , nam
animalis quod localiter mouetur caput& omnia membra mouentur: N perconi equens entitas illa deberet est e ex.3qnsa per 'tum sit biectum. Et praeim .h: i ib.
alea tuet diuisibilis ad diuisonem tem,poris in ptaeteritum εἰ futurum. Et per consequens secundum primam diuisionem haberet partes permanentes: & secundum secudam non nisi successuas. FQuod neq; intellectu facile est nec ereditu. Et ideo n6 credo motum esse entiis.
tatem successivam distinctam realiter. .Quod nec de tempore possum satis mihi persuadere. ut lib. . uidebimus. '
Deinde arguitur, qu bd si motus iste distingueretur a mobili ut ait Paul. se queretur, qu bd eadem res simul, dum esset, fieret & corrumperetur in eodem tempore te instanti. ut patet de illa entitate: nam eodem tempore ad squalo. quo acquiritur, corrumpitur per succὰ sonem partium. Et certὸ corollarium
est concedendum . Et idem est d: cendii de tepore , si ponatur enti as distincta Item sequeretur,qqbdad praeterit neget
226쪽
A esset potentia . Nam detur. V. g. motus horarius durausa nona usque ad decimam:de quo secundum hane opinione in quocunque initanti intrinseeo illius horae uerum est dicere, ui totus ille motus et t. simus nunc in illo inllati prinis
quartri: Sc tunc veru in erit dicere,quod totus motus horarius est, & per conse quens in in tanti medio totius horae verum erit dicere in olus horarius fuit. Simus ergo in illo iustanti medio,&arguitur sic. ule motus horarius suit, de tamen nunc potest facere Deus, qiidd nu-
quam fuerit, quia potest facere, quddmedietas sequens non erit,& tunc nunqam erit uerum dicere totus motus
B horarius fuit, ergo ad praeteritum estotentia. Hoc etiam corollarium de ent coii ere: quia haec propositio, hie motus horarius fuit, ita est uera in inllanti horae medio, ut dependeat ex una de futuro contingenti, &propositionibus ueris de praeterito depedentibus a suturo contingenti cotingere potest ut nunquam fuerint uerae . inia reli se non sunt magna incontinentia. Sed tam eae propter argumenta sup rius facta negamus motum distingui a mobili. Non tamen propterea negandu nobis ell,quin motus formaliterloquedo sit ens successivum,ut Grego. & OC cham uidentur negare. Nam quamuis eadem res sit qualitas de motus, tamen ea ratione, qua elt qualitas non diei tens successivumi sed solum formam inhaerentem subiecto, ea uerb ratione, qua est motus,cli ens successivum. Itaque ratio motus est cotinua successio. Loetica licet motus 5 mutata esse non sint realiter distineta: sed sola ratione, loquendum tamen nobis est de illi, claritatis causa, ac distinguerentur, un de ad formam argumenti dili inguitur, quod motus sit ens successivum. Si enim accipiatur materialiter pro qualitate,aut qnantitate aut ubi, quibus est idem realiter negatur: immo eli ens per - manens. Si uerb accipiatur formaliter
secundum propriam rationem motus,
id eonceditur. Et eodem modo conceditur, i repugnat & habere omnes partes simul, ad hunc sensum, qu bd ratio motus in qualitate, si si intensionis,cosistit in hoc, quod immediat Eante hoc
fuerit minor, de immediate poli hoc maior,quam,nunc eli si uero sit motus remissionis constitit in hoc,s, immediatEante hoc fuerit maior,&immediat. post hoc minor. Et ratio motus localiseonsistit in hoc,qubd mobile immediatε ante hoe fuerit in alio loco,& immediate post hoc in alio, quam modo est. Non tamen, st sit aliqua entitas distinulta,quae solum consistat in fieri. Et proportionabiliter respondetur ad confirmationem , quod materialiter Eloquendo de motu pro re, quae est motus, partes eius continuantur per quantitatem:qitia est ens permanens. Si uero loquamur formaliter sub ratione
motus concedimus, qudd de motu in
instanti praesenti nihil aliud est, quam aliquid ad imaginationem indivis bile.
Quod si uocetur mutatum esse, de nomine non disputamus ad hunc sensum,s, in quocunque instanti intrinseco motus localis mobile est in aliquo loco, in quo nec fuit immediat Eante, nec erit immediat ἡ post. Et suo modo dicatur de motu alterationis & augmentationis. Authoritates omnes, quae Fin tertio argumento citantur, facile ex Ad his, quae dicta sunt, soluuntur,posita distinctione rationis motus a mobili &termino. Per hoc enim saluatur, P m tus sub ratione motus sit actus emis inpotentia, id est,consistat in fluxu te fieri: qualitas uero dicat actum in actu quieto. Et eade ratione saluatur quod motus est in mebili: nam motus augmentationis de alterationis Se suo modo generationis est sorma, quae recipiatur in passo motus uero localis dicitur esse in mobili propter distinctioner tionis. Et pariter resp5detur ad illud r. meta .s. quddad qualitate est per se motus mon tamen ad morum,id est qualitas inquantu; qualitas acquiritur permotum,
227쪽
A motum, id est,aequirit successu E: motus autem non acquiritur per motum
quia illa successio non acquiritur per aliam successionem. Pariter respondetur ad illud secundie anima, o qualitas inquantum calor est sensibile proprium tactus: sed inquatum motus est sensibilecommune: quia fatio motus non solum per tactum, sed per uisum & auditum percipitur.
haec etiam saluantur illi modi,qubd motus est uia. qualitas verb& ubi est terminus:&s, motus est caqualitatis non tamen e conuerso, & si motus est uelox uel tardus, qualitas uerb minim E. Omnia ergo haec saluantur per distinctionem rationis. Alia uero corollaria, scilicet, imotus uniformis,sit difformis,&quod motus circularis sit rectus,& qu bd ascessis erit descensus, conceduntur a nominalibus quia idem globus,qui cadit, mouetur circulariter &rME,& idem rursus proiectus ascedit. Nullatenus tamesunt concedendae huiusmodi locutiones: tum quia sunt contra communem
modum concipiendi: tum etiam quia alia est diis nitio motus circularis & alia motus recti. Quinimo Arist. a.de coelo dicit, qudd ascensus ,&descensus sunt motus contrarii tam absurdum ergo esset dicere,qubdascensus sit descensus: quam quod calor est frigus. Concedendae ergo sunt locutiones illae identic scilicet, qu bd eadem res,quae est motus circularis,est etiam rectus, & quae mo- db est ascensus postea est descenses, sed tamen formaliter loquendo, nec ascensus est descensus, nec motus circularisti uniformis est rectus aut di Ormis. Et proportionabiliter respondetur ad aliud quod motus intensionis sit motus remissionis mam licet eadem qualitas, qu s modo inteditur,postea remittatur, intensio tamen est acquistio qualitatis, scilicet ubi immediatἡ post hoc erit maior gradus, quam nunc& nunc,qua immediate ante hoc : remisso uerd est
diminutio qualitatis, ita ut uice uersa nunc sit minori du,quim immedia Die ante hoc fuit,& in maiori quam im mediate post hoc erit. Et proportionabiliter dicatur de augmentatione & diminutione. Qubd autem calefactio se frigefactio, nulla est apparentia, quia neque in sensu identico calefactio est frigefactiomam calefactio est res, quae est calor, qui acquiritur: & Digefactio est res,quae est frigiditas. ILL I, quia triginta hine annis,aut quadraginta scripserunt: quia non erat illis in animo libros de coelo & de generatione interprstari, sed ad libros physicorum uui uerram reuocare Philosophiam: tractant hic ad longum de qua tuor speciebus motus. Clocalis, altera. Etionis, generationis, augmentationis. Nobis tamen, quia institutum est super libros illos etiam scri bere,u itio merit bdaretur, si species motus in particulari hic tractaremus, ubi Arist. mentionem
de illis nullam iacit, nisi in genere sub
nomine motus. Quin potius id uellem Philosophis huius temporis dissuadere ne in libris physicorum tantum temporis haereant. Intentio enim Arist. fuit in his libris tractare de motu solum in genere,& in reliquis descendere in particulari ad species quascunque motus,ut in libris de coelo ad motum localem,&in libris de generatione ad alias tres species motus. In quibus proinde medul- ni a Philosophis est inquirenda. Atqui si V
de intensione,augmentatione,& raresactione,&de motu locali hic tractaretur prster ordinis peruersionem in immesum abiret hic tertius physicorum.
Eb uel maximὸ si sophismata, quae develocitate horum motuum huc aggeranis tur,submoueremus: indigna certὰ,quibus humana vexentur ingenia, tantum
abest, ni digna sint,quae in libro physico
rum recitentur. De uelocitate autem o '
tus ad sextum N ad septimia huius propriὸ pertinet disserere, de quo illic satis dicimus. Non ergo hic legantur haec sed ad sua, cuiusque loca remittantur,eb praesertim,q, s. huius incipit Aristo. distinguerc
228쪽
in dittinguere has spe eici sintus dispiita
. do, ad quamam genera rerum sit pase motus .interdum salta est,praesuppone rede modo,quo fit intentio, duas esse, inter alias, celebres opiniones, alteram nominalium communem, scilicet, 'fit per additionem gradus ad vadum in eodem iii biecto adaequato, ita. ut sicut qualitasaest diuiti bilis in partes secundam extensionem subiecti,ita est diuisibilis in partes secundum intensonem. Alia uero est opinio S. Thom.qubd qualitas, quemadmodum forma substantia lis ligni,& quem ad Hodum quantitas, habet quidem partes secundum exten- sonem, secundum tamen intensionem
D minimὸ sed est indivisibilis secun-
dum suam essentiam, intensio autem fit per hoc,quod illa forma magis ac ma-
radicacita subiecto, & magis actuae ipsum ut illi Cperamplias res dilucida-
Sequisis rim in textu caput quatrium,
In textu. tui. Atque manifestum est, quod quodammodo est. &e.
tertium librum, ut in inutio commentorum eius dicebamus. In tribus enim capitulis egit de mo tu,& in quinq; reliquis de infinito. De primo disputauimus duas quaestiones rde altero disputabimus item duas, hac idem, scilicet, utrum naturaliter sit infinitum, alteram uero , utrum possit esse supra naturaliter. Primum omnlii arguitur contra primam statim assertionem Aristo. text. et .squbd ad physicu
rertinet disputare de insatio. Uod
non est l. quad habet rationem entis, no scitur. 1 .post.tex. s.quia ens est obiectum intellectus: infinitum autem non est possibile in actu ut ipse asserit textu praesenti, immo nee si esset cognoscibile,ut dixerat lib. i . tex. I s hic repetit text. 66.ergo de infinito non est scietia,
di per coni equens ad nullum pertinet disputare de illo. Et confir.quia si ad aliquem pertineret disputare de infinito. is esset uel mathematicus cum finitum di infinitum sint passiones quantitatis, ut patet text. 3 s.de qua considerat m thςmaticus uel metaphysicus, cu quia solus Deus est infinitus,tum etiam quia infinitum diuiditur per infinitu in actudi infinitum in potentia. ut habetur lex Etu praesenti: haec autem diuisio est propri Ediuisio entis. 'ut habetur. s. meta. tex.2 I.de Deo autem & ente in genere pertinet ad metaphysicum disputare. Id uel maximε physicus non considerat, nis de ente mobili: infinitum autest esset,non esset mobile,ut hic ostendit Aristo.text. 8.& insta. Secundo principaliter arguitur, ut d tur infinitum in actu. Potelia frustra est quae non reducitur adactum: nam potentia illud est quod actu fieri potest. s. meta. text. I x.sed Aristot.concedit hie infinitum in potentia: ergo naturaliter potest eisse in actu .Quod si quis respondeat pro Aristotele,ut seipse statim ex- Fplicat text. s . qubd non est in potetia, ut reducatur in actum completum que admodum entia permanentia, ut es fit statua , sed quae reducitur ad actum qui est in fieri ut entia successiua,qinem admodum tempus,& motus, dc leties generationum , & diuisio continui. Arguitur sic. In continuo sunt partes infiniis illic actu existentes: ergo agens naturale potest illas actu separare. Quemadmodum enim ignis quando comburit lignum,umne p)rres proportionales successive diuidit ita uidetur, quod non repugnaret naturaliter esse actu diuisas:& tunc esset naturaliter infinitum in actu multitudine.
229쪽
A Et confirmatur manifeste aduersus Aristotelem,s detur infinitum in actu: nam si mundus fuit ab aeterno, tempusti motus quae transierunt sunt infinita in actu , se ilicet infiniis circulationes Cliorum. Perinde enim est prosecto φactu transerit infinitum,ac si modo dotur infinitum permanens : praesertim si tempus & motus sint accidentia distin
cta a mobili. Atque inde patet quod infiniti homines fuissent actu hactenus transacti. Immb probatur qubd si mundus est futurus perpetuus, erunt etiam
infiniti homines in actu re ectu copu- is de futuromam quaero de illa tota collectione quae in rei ueritate erit,an erit B finita uel infinita: non finita, quia non potest signari sub quo numero erit: e go in rei ueritate erit infinita.
Et confirmatur secundo argumento
uod hactenus non constat quomodo lud soluisset Aristo. Si enim mundus
fuit ab aeterno, ita ut ante quemlibet hominem suit homo, & quot suerunt homines tot fuerunt animae, Nanimae sunt perpetuae, liquido colligitur nunc esse animas actu infinitas. Tertio arguitur, st detur nunc aliqua persectio actu infinita. Natura hominis
est aliqua quantitas persectionis:& persectio angeli in infinitum excedit hominem: ergo persectio angeli est infinita, di quoniam si data pedalitate daretur qua, titas,quae in infinitum excederet illam, illa persectio esset infinita. Et confirmatur.In homine sunt infinita praedicata essentialia quorum quodlibet addit nonum gradum perfectionis supra aliud: ergo est infinita perfectio.
Probatur antecedens . Natura animalis
dicit nouum gradum persectionis super naturam corporis: & persectio hominis aliquem gradum super perfectionem animali saergo inter animal & hominem potest dari unus gradus medius persectior animali,& imperfectior homine: N inter illum gradum & animal potest dari unus alius, Se sic in infiniturdi vir omnes persectiones usq; ad suta stantiam Se ens sunt in homlae: ergo D
Quartum argumentum esse posset. Ignis potest producere infinitos calores. i.non tot quin plures : nempe quot
applicarentur combustibilia: ergo ha- bet infinitam uirtutem . Qubd si dicas non posse naturaliter applicari infinitae
saltem si per impossibileapplicarentur illi infinita combustibilia in eodem loco,infinitos calores produceret: Se per consequens uidetur habere infinitam
In contrarium est Aristo. in hoc textis o ubi ait naturaliter esse infinitu in potetia: infinitu uero in actu nequaquam.
infinito, secundb intentionali. ter, sumpto pro hocnomine,no homo, E
de similibus nihil ad praesens. Infinitum
autem primbintentionaliter, acceptupro rebus,de quibus hic disputatur,idε est ut nomen ipsum sonat,quod res no finita, aut limitata: sicuti,immensum, idem est,quod non mensuratum. Accio pitur autem ab Aristotele in text. hie VPlisei 3 4.dupliciter.vno modo negati uε pro
eo,quod non habet terminum, neque aptitudinem ut terminetur, quia.Cnon
est quantum,ut punctum potest dici infinitum : sicuti uox, quae est obiectum auditus,est inuisibilis. Alio modo acci pitur priuatiuὶ pro eo, quod non est ter lminatum , aptum tamen est terminari: nempe quia est quatum:nam omne qua Ptum ex natura sua est aptum terminari. Linea enim terminatur per puncta: de
corpus per superficiem siue realiter distinguantur a substantiis, siue no:quamuis perspicacior erit sermo supponedo distinctionem quantitatis a re quanta. Secundo autem diuiditur infinitum equia aliud est infinitum secundum essentiam,& aliud secundum quantitatem. Essentia enim eum habeat perfectionis quantitatem,& fi nita esse potest,& infinita. De huiusmodi infinito nihil hie lo
quutus est Arist. possumus tame de hoe obiter statuere primam conclusionem. Tantum Deus est insinius pes esseniatiam: immo tantum ipse inepotest hoc modo
230쪽
modo infinitus. Conclusio ab omnibus theologi co sentiente reli recepti si nain I.d. I. tametsi profecto a priori difificile sit rationem a s lignare. t i illa sit,
Ait enim , quod in rebus materialibus tam materia terminatur per formam, quam forma per materiam. Materia. n. de se habet in iiii itum. i. illimitatam pOtentiam ad formam : &jdeo hic text. 6 s. infinitum in potentia comparatur materiae potῆtia uero illa materiae,qus defeeii indisserens ad plures species, terminatur per sormam conititueri temillam in aliqua certa sipecie. Sed fomma etiam de se quodammodo habet quadam infinitatem & illimitationem: M quia de se est indifferens,ia plura indiuidua: terminatur uero & limitatur ad hoc individuum per hoc quod recipitur in hac numero materia,N his dispositionibus singularibus. s. hic &n. &c. Nam in formis, quae educuntur de pst tetia materiae, propterea forma producitur haec numero, quia educisur de potetia huius materiae cum his dispositionibus. Et anima rationalis, licet prius natura sit in se, quam insit ni a teris ut lib. i. q. 7. dictum est,eliramen haec,quia fit a Deo receptibilis in hac numero materia. Hinc fit , qu bd infinitas potentiae materiae dicit impersectionem,quia est C mera potentia ad esse per sormam, finiri autem dicit persectionem,quia est aequirere actum, E conuerso uero infinitas ex parte formae, ga sorma est actus, dicit persectionem:& limitari ad istam materiam ,& ad hoc suppositum dicit impersectionem. Hinc ergo sumitur ar umentum. Forma quanto est naturalia immaterialior,tantis est perfectiori Deus est simpliciter a natura sua immaterialis,quia non coarctitur,nec limitatur ad aliquem gradum persectionis:ergo est essentialiter infinit E perfectus. Maior probatur. Eo anima rationalis est persectior, quam anima bruti : quia estim materi alior,id est,quia ex sua natura
potest subsistere separata a materia AEd
non potest anima bruti. Et angelus est Dpersectior,quam anima rationalis,quia est magis immaterialis,propterea quodno eli receptibilis in corpore,ergo maior est vera. Minor autem patet,quia caDeus habeat per se esse non receptum ab alio sequitur,qubdessentia illius et tomnino purus actus, nihil habens admixtum de potentia. Et per hoc solui
tur argumentum Scoti. I. sent. d. Σ.q. a.
si angelus esset tunc infinitus,quia non eli aliquo modo materialis .Respodetur inquam, quod quan uis non recipiatur in materia sensibili habet tamen esse receptum ab alio,&per consequensqu' damni odo essentia angeli recipitur in supposto,& ideo no eli simpliciter in finitus. Scio rationem esse metaphytaeam, sed certὸ ratio rei tam remotae a sensibus nostris non potest esse,nisi metaphysica & intellectu dissicilis, o bidRa priori non potest alia reddi: nam probare Deum esse infinitum, quia potest
perpetuare mudum infinitum,aut producere aliquid ex nihilo, praeterquam,qubd est probatio ab effectu, est etiam ineuidens,& potius ex hoc quod habet essentiam infinita debet probari a priori uirtus infinita, & consequenter egoctus infinitus quam E conuerso. Possumus tamen se forsanct rius proponere rationem . Perfectum tantum eualet quantum id,cui nihil deest in sto Vgenere, de impersectum id', cui aliquid deest ergo infinit E perfectum est id, qgnihil simpliciter recipere potest:& quicquid potest aliquid recipere,non est inis
finitὰ perfectu , omnia uero materialia possunt aliquid recipere, ut patet ad eriperientiam, & angeli recipiunt esse, deuolitiones,& intellectiones, Deus au tecum nihil habeat potentialitatis adre..cipiendum, sequitur, qvbd est infinitἡ
perfectus. Et hinc patet ratio, quare nulla creatura potest esse infinita ieci dum essentiam, quia uidelicet implicat esse creaturam,quae non recipiat esse:& si recipit esse, potest etiam recipere