장음표시 사용
271쪽
se ponit in tanto aut tali. Exempli gratia, in corporibus,quia quantitas est ratio essendi in loco, non potest corpus Iedale esse nisi in loco adaequa te pedat nec maiori, nec minori: & circulare in circulari & quadratum in quadrato,iac. Et quamuis ego ex uoluntate mea ossim mutare locum, tamen non posum esse nisi in lato loco adaequato &eiusdem figurae cuius est corpus meu .
Cum ergo Angelus ex arbitrio suo possit esse inpuneto,si vult, Sin loco pedali solum de in decupedali usq; ad maximum, in quo potest quia cum sit finitae essentiae,non potest esse in loco infinito Npotest esse in loco circulari,aut B in quadrato, aut cuiuscunque alterius
figurae:quaeritur ratione cuius est intato,aut tanto loco, de no in maiori nee minori aut alterius figurae. nam substatia indissereos eli ad quemcunque locucitra maximum. Qubd si dicas, quia vult, solum das causam, quare se ponit, sed non rationem, per quam se ponit: aliud est uelle se ponere. atque aliud se ponere. Concludit ergo S. Thom. quod sicut quantitas est corpori ratio, per quam est in tanto,aut tali corpore, ita in Angeis ratio, perquam est in i co pedali,aut circulari,aut triangulari,& non in maiori uel minori, aut altorius figurae est,quia applicat suam uir.
re tutem operativam quae est quaeda qua titatis uirtutis ad operandum in tali
loco,& non in alio .Haec autem oper tio non est necesse, ut sit aliqua oper tio ιransiens, ut calesaetio aut motio
Ioel licet & ii se possit esse sed satis est,qubd illum custodiant, sicut angeli custodes prouinetarum aut illi praesideat. Angeli enim non mutant locu,nisi propter aliquem finem. Et quia res indiuifibilis in loco esse non potest diuisibi I quia sit in qualibet eius parte, ita est quantum ad hoc Angelus in loeoin tanima in corpore, seclusa insormatimne. Et profecto articulus Parisiensis nosolum non in contra s. Tho m. sed est
substantia Angelἱ non est in loco, error,sed si intelligatur, qu bd substantia
non est ratio existendi in loco,sed operatio : uerum. Sed arguitur contra. Cocord a Nonne Deus imperio suo potest ui te nere unum d monem inuitum in loco ei datio atquo ipse voluerit renuente Angelo,aut Parinullum prorsus actum intellectus aut siensi cum uoluntatis habente λ Profecto non dubito,quin Deus posset illud facere: sicuti animae in inferno in uitae detinentur. At S. Tho m. non loquitur, nisi quando Angelus sua uoluntate se ponit in i co , ivnde quando creati sunt Angeli, non se posuerunt in loco per suas operationes: sed in illo primo instanti creati sunt in locis quibus Deus uoluit. At Ene in rem theologicam profundius labamur, de hoc satis. Quod autem Angeli determinent sibi certas quantit tes locorum in quibus sint, non est hie examinandum, sed supponendum : eliqudd sunt finita essentiae di uirtutis. ηVNo a pro materia quarti argu- menti principali notandum est uniuersaliter apud philosophos duplicitee accipi, esse in loco, scilicet circumscriptiue, & diffinitiuE. CircunscrL Esse in i ptiu ἡ, ut colligitur ex dissinitione Ari co circus stotel. esse in loco est eommensurari Adcii. loco, ita ut totum si in toto loco, de pars in parte, ut tantus sit locus ad quate quantum est locatum, Esse ta- Fmen in loco dissinitiuE Gabri. a. senten. distin.2.q. a.quem Nominales imis nes imitantur , ait, esse torum in toto loco, di totum in qualibet parte: sicuti anima est in corpore :& Ang lus in loco.
At prosecto nescio, unde isti di solationem hane colligere potueriint: nam secundum ens corpus, quod est in
loco circunscriptiuὸ, non est dissinLtiue &ira ipsi concedunt cdm t men manifestum sit, ex nomine ipso, di Gniri loco, quhd non solum Ange li de anima dis niuntur loco, sed Seeorpora, immd potius Corpora, ut e
presse ait Magister sentis eadem. adiri quam
272쪽
Λ quam ipsi exponunt. Etenim rem dissi. niri loco,idem est, qu bd finiri & coarctari loco, unde si exactam spectas deis
scriptionem: et sedissinitiue in loco est taliter esse in loco, ut ex natura rei cimodi exiliendi illic repugnet naturaliter simul et se extra illum locu. Descr)ptio haec colligitur ex nomine ipso diffiniri, nam ex nomine sumitur descrii. Coroll. prio rei. Ex quo sequitur: quod essedis sinitiue in loco eli superius adesse ei Dcunscriptiuἡ ut quicquid sic circulari-ptiuE .sit dissiaitive:& non E conuerso. t. Coroll- Sequitur secundri, quod eli impertinens, ut res sit dissinitiue in loco,quod sit in qualibet parte loci,necne: si enim B Angelus eis et in loco pedali, taliter,ue ex natura existendi illic repugnaret e sese in alio loco, licet non esset in qualibet parte illius pedalis,esset dissinitiuὰ in loco.Et E conuer se: licet esset in qualibet parte illius si ex natura sua no reis pugnaret esse alibi, no esset dissinitiuὰ3. Corolt in loco. Sequitur tertio contra istos,
quod anima non est dissinitiuὸ in pede, licet sit in qualibet parte pedis: quia noeoarctatur pede, cim sit fimul in capite: sede: i dissinitiue in toto corpore, eum repugnet simul esse extra illud, de ideo ad motum totius pedis non mouetur animanis moueatur ictum corpus . NequE Angelus est dissinitiuὰ in C parte loci sui, sed in toto. Sequitur
. Coroll. quarto quod est maximum argum e tum contra eos qubd Deus non est in mundo dissinitive, cuius eo atrarium
ipsi debent concedere:cum si in mundo: & in qualibet eius parte. Quod reuera male sonat, nam LGniri mundo,
est comprehendi, contra illud. 3. Re .gum. s. Coeli coelorum capere te non possunt non est ergo diis nitiue in mundo,quia no repugnat naturae suae simul
esse in alio loco, Se in infinitis locis. s. coroll. sequitur denique quin id qub corpus Christi in sacramento altaris non est dignitiue ut ait S.Thom. 3. p. q. 76. arti. s ad primum tametsi totum sit in
tota ho iecista in qualibet eius parite:quia modo existendi in saeram reto D
non repugnat simul esse in alio locorconsecrata enim una hosia non repugnat simul esse in alio loco: consecrata enim una hostia non est nouum miraculum, qu bd sit simul in aliarin cflo autem est dissinitive, quia repugnat natu
raliter simul esse illo modo in alio loco. Sed de hoc in 3. sent. v t ergo ad
propositum reuertamur, forsan est disputatio de nomine, an simpliciter de absolute concedendum sit Angelum esse in loco: nam esse in loco,dicit esse taquam in mensura: quemadmodu enim non lassiceret, ut quis esset uestitus, Phaberet uelle in manu, sed requiritur,
rubd sit circumamictus uelle ita sor. Ean non sussiceret apud Arist.ut Ang lus esset in loco, quod esset praesens loco etiam per operationem. Et hoc sorsao insinuat S. Tho.cum dicit, quod angelus est in loco aequi uocEad corpus. Nihilominus possumus simpliciter eo cedere,quod Anxelus est in loco,& mouetur localiter,siquidem in sacra Scriptura dicuntur esse in coelo:& descendere in terram. At verb, quia sunt incorporei, non dependent a loco, sed nati raliter possent esse tam in uacuo,quam in pleno: quare mundus non est propter eorum indigentiam conditus , sed Propter nostram. F Iu tertio articulo propter impor- Artie. 3.tunitatem philosophorum huius te poris dubium est, an supra naturaliter possit Deus idem corpus, aut eundem
Angelus in diuerss lo eis smul ponere :quia naturaliter non est possibile,nia si sciit Angelus & anima est in qualiabet parte eiusdem loci s Tho.qualibet 3 .arti .et. dicit implicare eontradictionem, idem posse esse in diuersis locis
dicit, quia illud Deus non potest sacere. Scot .in .sent .d. io. cui Nominales adhaerent,dicit contrarium .Ratio iii
rum est,quia quicquid non implicat c5 tradictionem, Deus potest sacere: sed illud non impIicat: ergo. Argumentum
273쪽
istud ut est uniuersalissmum in multis
materiis, ita certo non est magni ponderis. Nam si implicatio contradictionis accipiatur ut lib. 3.q. ulti. exposuimus pro eo, cui intellectus suapte natura repugnat assentiri,cert E m ulta sequuntur corollaria posita eadem re in duobus locis, quae intellectui repugnare uidetur: & multo cert E plus, quam
qu bd manete patre & filio possit Deus
relationes illas distinctas corrumpere. Quod tamen Scot. negat esse possibile. Ratio S. Tho. in contrarium, fundatur in significatione huius, quod est us. - se in loco circunscriptiu ἡ,aut dissiniti
uE: nam dis siniri est limitari & coarcta. B ri loco: repugnat ergo, quod ista res sit limitata hoc loco, & simul sit in alio.
Et re vera stando in rigore nominum
manifesta est repugnantia: Nam limitari hoc loco dicit negationem, scilicet, non esse extra.' At uerb non disputando de nomino dubium est, an possit me Deus simul ponere hic&Romae, siue dicas tunc ei se circunscriptiuE,sue no. Praesertim quia tuc satis esset, ut essem hic circunscriptiue,qubd ex modo existendi hic repugnaret naturaliter esse alibi eum quo stat supranaturaliter esse
alibi. Et qudd hoc Deus possit facere
non est mihi tantum argumenrum illud quod fecimus modo, quam id, C quod ex fide sacramenti altaris elicere possumus. Corpus Christi est in pluribus hostiis consecratis ut dictum est)posset ergo si uellet, in hostia ostende
re corpus suum,aut aliquam eius particulam, & tunc esset circunscriptiuὰ in duobus locis puta in hostia &in coelo: uel in diuersis hostiis, sin diuersis ostenderet digitum. Bene uideo, qu bd neganti non potest demostrari, Deum id posse sacere, sed nihilominus postquam fides ostendit, idem corpus esse
in duobus locis, facile intelligi potest, ruomodo id etiam possit facere circii
criptive. Item potest duo corporate infinita simul poneret eodem loco t
ergo per oppositum idem corpus in diuersis locis, Se in Infinitis, si esse pos I
sent infinita loca actu diuisa. Et tertib quia postquam anima mea est in capite&in pede, uidetur, Pabscissis pede possit animam in corpore dein pede conseruare,&Angelum, qui est in lapide pedali, de in qualibet eius par . te,&post et diuiso lapide in duas medietates ieruare in utraque. Quod silio epoteli,videtur etiam,v possit idem corpus in diuersis locis ponere. Nec forsan uoluit negare S. Tho m. nis quod stando in rigore circumscriptionis non potest id e corpus ei se in duobus locis circunscriptiu E. Et praeterea quia illud nodixit repetendo in summa, ubi proprias
opiniones,atque ultimam uoluntatem testatus est. U
Unde ad quintum principale argum in Ad qui tum respondetur, qu bd quamuis natu tum. raliter unaquaeque res, eo qubd est una. uendi eat sibi unum locum, non tamen repugnat supernaturaliter possit Deus eandem rem ponere in diuersis locis,sicut duo corpora ponit in eodem: Sequantiatem, quae ex natura sua requirit
locum diuisibilem, ponit Deus in puncto, ut patet de corpore Christi inctissimo Sacramento.
At uerb admissa ista opinione uidentur mirabilia corollaria ex illa in serri, ruta quod posse idem corpus esse in uno loco calidum & in alio frigidum, cum tamen caliditas de frigiditas re ppugnent in eodem subiecto: N pos
set in uno currere,& in alio sedere dein uno uiuere, di in alio mori: desimilia alia. Quae ut omnia facile di luas has P- positiones accipito. Prima. Si nunum aliud nouum miraculum ponatur praeterquam, quhd res una ponatur in dii bus locis, uniuersa accidentia di praedicata, qus coueniunt illi in uno loco, conueniunt in alio, & ἡ couerso , prae ter relationes ad locum. Quod ad iide- 4 .rim, quia hic esset prope Tormes, Pa
risis ueris propε Sequanam , e Romae
prorὶ Tiberim: tsi hic est album, ubique
274쪽
A.ubique erit album Se non nigrum:& si hic est calidum,pariter Romae est calidum & non frigidum :& si hic sedet,il'
lic non mouetur&c. Proposito mani
fella ell,quia res illa se habebit, ut sere natura rei,ac si esset in uno loco. Hinc sequitur,qubd si hic Petrus applicaretur igni,& illic niui,ita ut agentia haec essent aequalis activitatis , nec ignis calefaceret. Petrum,nec nix frigefaceret,sed impedirent se: fi quidem nituntur agere circa idem subiectu quod tamen non potest recipere qualitates contrarias, sed tamen si ignis est mai ris activitatis calefaciendo hic Petru, erit Romae Petrus calidus. B secunda propositio. Posito nouo alio miraculo, nempe ut suspenderet Deus actionem,ne calor corrumperet frigiis ditatem , posset hie Petrus esse calidus di illi e frigidus:& a sortiori hic albus,& illic niger: hic uestitus,&illic nudus,&c. Probatur conclusio quia postquam calor & nigus sunt res distinctae,& utrunq; distinguitur a Petro, potest Deus Petrum,qui est hic, ponere simul Romae non ponendo illic calorem,aut albedinem,aut uestem, quae hic habet: de pariter non ponendo hic accidentia, uae illi e habet. Tametsi re uera crei tu dissicile,qubd calor sit in Petro,de
ego tangam Petrum Romae,& non tanc gam ii ic eatorem, nec me calefaciet.
Tertia conclusio. Si sint praedicata:
quorum unum includit negationem alterius, Deus nullo modo potest sacere,ut smul illi conueniant.Nempe esseno pol, ut in tali casu Petrus si calidus di non ea lidus, albus & non albus, sederit tunc smul ealidus de frigidus in diuersis locis . Nec smpliciter potest esse
caecus de uidens: nec quiescens Sc curres. Profecto credere no possem, quddPetius hic moueat pedes, quos smul habet ligatos Romae : de quod aperiathie oculos,re illic non moueantur palpebrae.Quanuis forsan posset hie habere oculos, de illic non, sicut habere hic
albedinem.ec illic no sed tuac non esset dicendum, qudd est simplicitAω-cus, postquam est uidens sed eum addito,qubd non est Romi uidens.Nec posset hie esse infirmus,le Romae sanus natu firmitas dicit dis proportionem humorum.Neque a sortiori hic mori, de illi e non . et Sed ait Sophista,quid si inde ueniret in Hispaniam ,ec hinc pergeret Roma per eande lineam. Vtrum in puncto ubi sbi esset obuius,impediretur motus,scut si duo homines in uice
occurrerent.Respondetur mam sessum esse qubd nulla esset obuiatio, nec impedimentum motus, cum non sint dii gres: sed esset tunc Petrus in uno talom loco. Haec aute ludicra sunt de neinae. Tex. lxxj. Similiter autem & uacuum Raut plenum &c.
ditionalis est, uidetur innuere non esse possibile uacuu. A parte ergo assirmativa illius,quod lapponitur, arguitur. Si uacuum non esset possibile, nihil ad phy- scum attineret de uacuo disputareἘo
trarium autem assiimat Aristo. tex. o.
ergo uacuum est possibile.' Secundo arguitur.vacuum est locus non repletus corpore, ut habetur in eius dissinitione tex. 6 o. ergo uacuum est,a propositione de,est, tertio adiacere,ad propositionem, de, est, secundo. Tertio ad idem principaliter arguitur. Si uacuum non esset aut motus localis non esset possibilis, aut esset penetiratio dimensonum, aut re una mota, cuncta mouerentur usque ad coelum, ut Xuthus philosophus tex. 9. dicebat. Haee autem absurda sunt: ergo uacuum
G possibile. Ouod si respondeas eum Arist.
275쪽
Arist rex. si. 8 motum inealem fieri per hoc, quod partes aeris uel aquae,
per quas res mouetur, aliae condensantur, & aliae rare fiunt, eii prosecto magnum argumentum, quando maxima uentorum copia commouetur, quod non possit esse tanta aeris condensatio, ut huiusmodi uentis locum relinquat: idem et , quando e i maxima copia na. bium de pluuiarii. Et co firmatur.Sine vacuo non e: h possibilis rarefactio aut condensatio ergo. Probatur ante cedens. In rarefactione nullae it male
riae acquisitio est tamen acquisitio ma .ioris dimesionis per hoc,' partes abinuicem dillantius separantur: Zd ea de raB tione in condensatione nihil deperdi tui materiae, sed partes eiusdem materiae propinquiores sibi fiunt, ut ex Aristo. hic tex. 8 .mani sellum est: si autepartes eiusdem corporis magis minusi uEelongentur sine alicuius materiae aequisitione, uel amissione, uix eis intellia gibile, nisi in rarefactione uacuitates aliquς restent inter partes: quae polleain condensationem replentur ut leuitas in raro, εἰ grauitas in denso testarii videntur ergo uacuum est ponendum. Quarto priucipaliter arguitur si ua cuum rerum naturs repugnaret, sequeretur, quod nec per potentiam Dei sit pernaturalem pol set dari uacuum:conc sequens eli salsum, quia nullam id im
plicat contradictionem, ergo&antecedens. Quinth principaliter directe a parte allirmativa quaestionis arguitur. Dato uacuo mobile per ipsum moti mretur sine aliqua resistentia: ergo moueretur in instanti: consequetia est nota, quia propterea Deus potest, quicquid uellet in instanti agere,quia agit sine resstentia: N anteelaens uidetur esse de intentione Arist.tex. i. & infra: immo&eones usionem huius argumenti ui. detur illi e ipse ex professo probare, ut in commentis latό id exposuimus. In contrarium autem est,qubd Aristextu praesenti ri. negat uacuum: de illo alis misso uidetur repugnare naturae r ciquantae, ut in instant I moueatur . . D D vos facimus quaestionis huius articulos. In primo iuxta ordine textus sex coclusonibus explicamus, quidnasit uacuu,de an sit impossibile. In secunsto respondetur ad titulu quaestionis. Circa primu articulum prima coetu I. cluco est in tex. so. Ad physicu pertinet de
uacuo disserere. Probatur quia cum uacuu a loco sola ratione differat,eaedem opiniones, quae uersantur de loco, ue sant de uacuo: & eisde rationibus,quibus antiqui persuadebat sibi dimensiones separatas esse locu .s ratione motus persuadebant illas qnque esse uacuum: nempe ut mobile sine penetratione cuatio corpore se in illas reciperet:& eisi Ede rationibus,quibus reprobatur unii, reprobatur&aliud: ut in processu Aricpraesertim lex. 6s .apparet. Vnde ad primum principale negatur consequetia: mum.
non enim physicus disputat de uacuo tanquam de re possibili: sed quia cotrariorum eadem ea disciplina, & uacuuopponit quodam odo loco priuatiuE, eiusdem philosophis est tractare de loco ec uacuo,an sit possibile: Se quid iv
lo dato contingeret. Secunda conclu a. Cocluc so est in tex. s7. vacuu neutro istorum odo tu ben E diis niebant antiqui .vacua est locus, ubi nihil est. Aut vacuit est locus, ubi non est corpus graue, aut leue. Antiqui. n. nihil de spiti tualibus Fsubstat iis cognoscentes pro eode ducebant, alicubi nul 'ii e Te corpus, di esse nihil de cum uacuu est locus ubi no est corpus, inserebat esse et locus, bi nihil est.Et rursus nultu cognoscctes corpus nisi tagibile, quod est graue aut leue,dLeebant vacuit esse, ubicunq; no est corpus graue, aut leue. Ambae aut diis nutiones per ex remit peccat. St. n. spatiuhoc totum infra concauum lunae nihil aliud haberet, quam angelos esset pro secto vacuu,quia anzelu on occupat locum ,& tamen discinitio prima non conueniret, quia uacuum tunc esset
locus, intra quem est aliqii id. Rursus si esset locus ut clicitur xx Phi. tex. fg. repletus
276쪽
- repletus eorpore coelesti,aut alio eon D pore physico quod non esset graue aut leue,conueniret illi secunda disinitio,& tamen no esset uacuum: cstum enim neque est graue,neque leue,nec tangibile,cam no habeat qualitates primas, nec secundas meque enim est calidum, neque coloratum: sed solum lucidum. Et quamuis sit quodammodo densumti rarum, nam astru densius eli suo modo,quam reliqua pars orbis,tame quia illa densitas non consurgit ex quatuor
primis qualitatibus, non eli tangibile: . licet impediret, ne aliud corpus per se transiret,sed de hoc alias. ,.C5sus Tςrtia conclusio,quae sequitur ex se-
Diffinitio cunda in tex. 9 .est dissinitio vacui.Vavacui. cuum si sit est locus non repletus cor B pore,Neoterici adiiciunt,aptus natus repleri. Sed superuacanea e huiusmodi
particula 4n hoc enim,quod dicitur locus, includitur, qudd sit aptus repleri
corpore, alias non esset locus: & pro-Y ipterea statim subdit Phi. punctum non . esse uacuum, ex eo enim punctum non potest repleri corpore,quia non est lo- . cus, scilicet terminus continentis, sed
est in diuisibile continuatiuu partium Ad a Pri, eius. Unde ad secundum argumentunegatur consequentia: ubi enim dissilitio praedicatur de distinito,consequentia non ualet a pro postione de,est,ter-N tio,ad propositionem de, est, secundoc adiacente: no enim sequitur, homo est animal rationale ergo homo est: chimera est compositum ex impossit bilibus iergo chim era eli: licet non si utrobique ratio eadem: nam ubi dis nitio dicit veram quidditatem, facit suppostionem
naturalem:ut non dicat existentiam subiecti, sed connexionem tantum praedicati cum subiecto .ut lib. 2. Summularuo pinabamur: ta ideo tales pro postiones sunt perpetuae ueritatis. Vbi autem
dissinitio non dicit ueram quidditate, 0,est, accipitur loco de ly fgnificat, ut
tantum ualeat, uacuum est locus,&c.
ac si dicas. natura vacui exprimitur dicircunscribitur,ut locus, tac. Est enim dissinitio quid nominis: obidό; Aristo. tu
conditionaliter dixit uacuu si sit γ Sec.
Quarta concluso tex .s i .est huius ter . tiae corollarium . Non erat ad rem impugnatio Anaxagorae, qua reprobabat uacuu probando, quod aer est aliquid: atque adeo ubi est aer non esse uacuit: haec enim ratio solum militat aduersus eos,qui aerem propter suam subtilitatem nihil esse existimabat. Idcirco qui impugnaturus est uacuum, debet uni uersaliter probare,nullum esse locum, ubi non sit aliquod corpus physicum. Haec omnia in commentis satis habentur exposita.
Qv INT A concluso est intex. 86. s Coclus non enim necesse est ordinem ad un- Eouem textuso oseruare. Non est popsibile uacuu, aut separatum, aut sui pli' citer,aut in raro. Ad cuius intelligentia cons derandum est,quod ut de loco, ita dede uacuo sunt uariae opiniones ob
id qubd tripliciter potest imaginari uacuum.Uno modo simpliciter,tenendo locum esse ultimum terminum continentis: uidelicet,qubd intra concauitatem alicuius loci nihil si prorsus coriaporate: neq; corpus physicum qualia
in rei ueritate sunt omnia corpora ire. que dimensones quantitatis separataea subiecto:sed esset,quemadmodu erat ante creationem in undi uel nuc est e tra coelum Et isto modo nunc doctore, Fdisputant de uacuo. Conticio tame ex Aristo. nullum antiquorum ita posuisse uacuum intra uniuersum . Tametsi aliquae eius rationes militet aduersus hoc quoque genus uacui. Secundo modo
pote it intelligi esse uacuum, ut sint di-
melisiones quaedam de gehere quantitatis separatae a subiecto: ut fides catholica ponit quantitatem in sanctissimo
Sacramento praeterquam quod non essent capaces alicuius coloris,aut cuiuscunque physici accidentis neque haberent aliquam prorsus res flentiam. Sed dicebant illi, corpora physica penetr liue moueri per illas: scut corpora gloriosa moucbuatur per coelum. Ethar dicebant
277쪽
dicebant esse locum , ut supra iam explicuimus, quae cum haberent in se penetrat tu E corpus physicum, erat locus
plenus, cum autem omni corpore carerent,erant vacuum. Quod proinde appetaba ne uacuum separatum, id est, a stractum a corpore & extra corpora. Sumentes ad hoc argumentum ex mo.
tu locali: ut in commento s3. explicuimus. Hinc fit in quacunq; opinione lo. cum & uacuum sola ratione differre. Tertio modo Democritus & eius se. quaces ponebant uucuum inpori sim trinsecis corporum: puta dimensiones illas separatas abiq; corpore physicor ut quanto plus illatum est et vacuitate, B corpus esset rarius &quanto minus esset densius: ut in commento 3 o. &85. die tum est. Contra quos tres modos ponit Aristo. uniueselem conclusionem negatiuam. Et videm quod non sit vacuum separatum , probauit per totum caput octauum rationibus undecim :Vndecim n sumptis ex motu locali ab-b bs sol ut E di tribus sumptis ex uelocitate non dati uacito debet esse infini
uacuum. ς im eo omnes tendunt. si entia naturalia no mouerentur ad lo. cum certum & destina tu,qui esset terminus continentis, quo suapte natura res conseruarentur,1 ed moueretur peruacuum & ad vacuum siue vacuum acciperetur simpliciter siue pro illis sepaC ratis dimensionibus non potius leuia
moueretur sursum, de grauia deorsum, quam E conuerso: immo nec esset aliqua necessitas motuum naturaliu: sed essent quidem omnia immobilia:&per consequens neque essent motus uioleti,quia non esset aer pellens, aut deferens rem proiectam. Permolestum echuc rursus rationes accersere, quae in commentis sunt copios ἡ tractatae. Alias uerb tangentes uelocitatem motus in uacuo articulo sequenti examinabimus His adiecit tres alias rationes cap.s. Prima sumitur ab experietia, qua uidemus, quando corpus immergitur
aquae, tantundem aqua Quadi: quod
non contigeret, si Iapis ille in uacuum nse conseret. Secunda probae dimensiones illas separatas esse impossibiles. Cucta plana sunt in commentis. At usro modus ille ponendi uacuum separatu mani sellissime est falsus. Primo,quia ponit naturaliter accidentia, puta quatitarem dedimensiones illas esse a subiecto separatas quod Christiani in sacramento altaris pro miraculo prscix.rissimo habemus. Ite quia ello essene separatae, non aliter repugnaret simul eum illis se posse eorpus physicum p netrare,quam si essent in subiecto : ue optime arguit Philo p. tex. 76. Adeo enim naturaliter repugnat simul eu speciebus altaris esse aliud corpus,ac si il- Elic esset panis. Quapropter huiusmodi uacuo nullum amplius uerbum. Miod aute non detur uacuum smpli Quod citer praeter argumenta Aris sunt&a detur posteriori experietiae plurimae:& ratio cuum optima,Est imprimis experietia de elep pliciter sydra aqua plena, quae oppleto superiori orifico nihil aquae deorsum demittiene detur uacuum : tametsi quando est semiplena, nonnihil emittit, propterea quod aer cum fit facillimae rarefactioni orare fit in parte superiori. Est item experientia de follibus, quorum si ota structum fuerit foramen, ne aer ingrediatur, nulla ui potest alterum latus ab saltero dimoueri, antequam rupantur, nam si dimouerentur,daretur intus uacuum. Qubd si eorum augullum os orificio paruo alicuius uasis vitrei aut lutei ivilissim ε apponas,taliter, ut nouus aer intrare non possit,poteris latera sollis non amplius separare, quam suerit rarefactio aeris illius uasis, deinde na-que rumpetur potius uas, quam amplius separentur. Sunt etiam manisvstae experientiae in fistulis: per quas sum sum attracto aere aqua velocis me ascedit praeter eius particularem appetitsi propter appetitum uniuersalem replodi uacuum, ne uniuers harmonia dis soluatur. Quo experimento artes in v. sunt,&maclume ad altius subleu,
278쪽
A dum aquam,quam sit eius loeus natiuitat s. Et pari ratione s terra defoder tur usque ad centrum, aer descenderet
ad replendum uacuum. Sed a priorixatio Limitur ab Arist. in principio Metheolorum,ubi ait uecesse esse munduinferiorem contiguum esse lationibus superioribus,ut eius uirtus inde gubernetur. Insinuans naturam rerum esset, ut agens corporeum non agat nisi per contractum,& quia Deus Sc natura nihil agunt frustra, sed omnia propter aliquem finem, ordo naturalis rerum ex
Poscit, ut nihil si uacuum: sed queadmodum membra unius corporis Omnia inclinantur ad conseruationem totius,ita singulis partibus uniuersi, quae B sunt sub coelo, datus est uniuersalis appetitus,ut statim succurrant, ne detur s. uacuum. Unde ad tertium principale bene responsum est. Ad replicam uero respondetur,qubd quantacunq; si uotorum copia nubium uE, uel aliaru exhalationum,aut vaporum, est nihilom fnus tanto maior regio aeris: ut sine sui corruptione possit adeo condensari,ut Ioeu huiusmodi corporibus relinquat. Quibus eessantibus rursum rare fit. Ad confirmationem no intendimus hic exacte respondere.Nam licet Arist. tex. hic. 8 . latius, quam alibi unquam naturam rarefactionis & condensatio-C nis attigerit, tamen ad omnes motus, scilicet generationis,alterationis,augmentat tonit, & raresactionis lucidius smul ptimo degeneratione tractemus illuc usque ab his super Iedendum duximus. Interim tamen negatur, qud dnon possit fieri rarefactio, aut condensitio sine acquistione materiae& sine uacuo. Potest eni in cera cale sectione, aut cortu extensione rarefieri per hoc solum,quod quantitas amplius extendatur, ut loco citato expositu facimus. AT uerb contra conclusionem hane restant argumenta parua. Primu . Extra coelum est uacuum: ergo nihil repug at esse intra. Secundo,si uas plenum ad summu aqua calida rarissim ibitumine optime concluso ore, pona tur in media hyeme sub dio, aqua illa,
manifessum est, congelabitur ad minorem locum: N per consequens relinquet superuacuum.sum non sit via,qua posset te aer eo lare. Tertio datis duabus latis tabulis adeo ad iusium Planis, ut altera alteri superposita sese secundum totam superficiem tangerent, &per ansam quae superiori esset in me. dio fixa quis eleuaret illam aequaliter, tunc daretur uacuum : nam non possce tantus aer in instanti succurere ad supplendum totum illud spatium et ergo. Ad primum negatur consequentia, ut patet ratione supraposita: na extra coelum nulla eli res naturalia: nec po- Etest esse actio: quare nihil repugnat nihil illi e esse. Immo si uerum eli, quod Deus non potest producere infinitum, nec esurio sequitur, ut detur locus imaginarius,in quo nihil sit.Nihil inquam, quia ut scite ait S. Tho. 3. p. q. 87. ait. A. illud nihil extra cstum non dinitur proprie uacuum, quia convexa illa superficies non est apta aliquid supra se con uacuum. tinere:& ideo nec proprie cli locus, ataque adeo nec illic prora te est uacuum.
Ad secundum respondetur,quod illo casu posito necesse est dicere,qubd illa
aqua quantuncunque niges at, non poterit condensati nis sorte uapores allia qui exhalentur ab illa, qui repleant re. Fliquum locum: tan um tamen potest gelu Digere, ut uas si angatur ad conde satione ni aquae ' Qtiod si pressius u geaS. Detur. V. p. uas ferreum pellici εsphaericum uniformissimum undique grossitie & robore: sive naturaliter id osset fieri, siue supernatui aliter: nulluabens orificium,plenum tamen aqua, quam circunstans frigus possit congelare Quaeritur enim tunc,qua parte iumpetur, ne detur uacuum. Rei pondetur quatum ego existimo, quod cum aqua
sit grauis congelabitur in parte in serio ri uersus terram: obidque rumpetur in puncto superiori ne detur illic vacua.
Sed quid si Deus supranaturaliter amothilet
279쪽
A nihIlet illam aquain:qua parte rum PDtur. Respondetur imprimis, qubdin quamlibet suam partem nec Deus potest diuidere. Neq; recurrendum est ad constellationem csleste. Tum quia nulla est in illo ea se, quae antea non fuerat: tum quia coelum non agit se solo, nisi per causas secundas i nisi sorte dixeris, quhd rumpetur in punctu propinquiori soli,qui uehementer agit in ista in f riora, aut qubd diuidetur in minimas partes secundum illam dimensionem, quae est a convexa ad concauam superficiem, ut intret aer . Qubd si adhuc Sophista pergit molestus esse, cur potius diuiditur per has lineas, quam per B alias ut diu isto esset in haec numero minima potius,quam in alia. Respodetur recurrendum esse ad principium indiuiduationis:nempe qubd in hoc numero tempore & loco & ad introitum huius numeri aeris, necesse est, ut fieret haec numero diuisio. i Simili enim modo forte re ponden . dum est,si daretur vitrum planissimum Nuniforme, supra quod caderet ferruit idem planissimum & uniforme,quod tangeret serrum secundum omnem superfici em. Existimo namque, qutid diuidetur in minimas partes has quidem
numero propter hanc numero applicatione. Et sorsan no esset necesse,st fieret
C diuisio i minimas simpliciter, quae per se possunt esse. metsi neq; id esset in
conueniens concedere: nam casus ille non est naturalis, quia naturaliter non possunt dari res tam uniformes, nec taaequaliter applicate. Ad tertium uispiam forsan responderet non admitte. do casum, uidelicet qubd tabulae illae duae essent adeo contiguae, ut nullus interesset medius aer: propterea in Arist. a.de anima text. II 3. dicit, quod duo corpora mixta in aqua uel aere,no possunt esse immediata & contigua, quin mediea aqua uel aer. Cuius testimoniuest sub d si digitos quantumuis copressos in aquam merseris, experieris aqua
colari inter illos. At ueto existimo Ari. sto soldm illie intelligere,qubd naturaliter non potest fieri tanta copulatio corporu,quin aqua mediet: nihilominus nulla eli repugnantia , quin Deus
id possit facere. Idcirco admissis easu
respondet Pau. vene. φ si tabula illa incipit eleuari per ultimum non esse immediate post illud ,a et subii o motus replebit totum spatium . Id tamen salua aut horitate grauissimi doctoris credere neutiquam possum alias naturaliter daretur motus subitus aeris per magnuspatium quod repugnat naturs rerum ut articulo secudo uidebimus. Et ideo erediderim, qudd naturaliter non posset tabula superior dimoueri ab inseriori,s squaliter undiq; eleuare tum sed Esuperior traheret sbi assaeam inferi
rem,quemadmodum aerem attractum
a fistula sequitur sursum aqua .Et huius testimonium est, quod si quadratu corpus planissimum superponas aquae, n5 poteris uniformissimὸ eleuare sine aliquali uiolentia: te adhuc tunc pat uper eleuatur aqua usq; dum inter aer. Si vero ex una parte incipias eleuare, nulla est difficultas: quia tunc celerrim Ep.
netrat uelocissimus aer.' Co NCL vs o Nis v x his Arist. 6. Coclus. aggregat sexta . Nihil repugnat perpotentia supernaturale Dei eue uacuu,siue simpliciter, sue accipiendo uaculi pro illis dimensionibus separatis. Pri- Fmu. n. manifestu ell: na scut pro sua uoluntate N altissimo iudicio creauit mudii in hac parte, ius ante erat vacua, potuit creare coelos tantum, ita ut nihiI crearet intus:& eaderatione pota qua doli j anni hilare impediendo motu aeris ad repli ndum uacula. Re , credo, ei
mani sis a magis, quam ut testimoni js indigeat. Eis possit crea re dimesiones separatas sine subiecto, mani sellii est; ut in sacramento altaris: quas si modbseruaret sine aliquo calore, aut accidete physico, illae es leni uacuu admoduantiquorii. Vnde ad quartu principale As quar- argumentum n cgatur conssequentia: tum non enim ita Icri strat uam. In ici I min naturae,
280쪽
A naturae, ut implicet contradictionem es . se uacuum, licui r ugnat, hominem et se irrationalem : sed ad hunc sensum, quod si res relinquantur sitis naturis, nullatenus permittent vacuum. Secussi si per naturaliter Deo aliter suerit plaeitum Quod Arillo. minime nouerar. sed tunc profecto nonnulla elidissi
cultas dato uacuo in toto concavo Iunae, Sc nullo alio posito miraculo: utrulatera coeli concurrerent inuicem ad replendum uacuum: scuta qua ascenderet.Rursus, si daretur uacuum in ambabus regionibus aeris & ignis, utrum elementum aquae rarefieret ad tantam
quantitatem, ut totum repleret. Ad B primum respondetur, qu bd nullo alio miraculo posito, quam uacuo in concavo lunae, coeli nullo modo mouerentur ad replendum illud: quia suapte natura sunt incorruptibiles,& tamen moueri non possent tunc sine rarefactione nε relinquerent uacuu locum situ. Quod esset miraculum maius, quam illud de uacuo. Haec est idem de aqua: quae cum ipsa sit mobilis & rarefassibilis, minus repugnat naturae, ut ascendat ipsa, quam ue- detur uacuum. Ob idque ad dubium secundum respondetur, qu bd illo casu aqua & terra rare sent, usq; ad summa raritatem sub quibus possunt conter. C uari, ut repleant quam maximum possunt locum. Non tamen cut arbitror
aedo rare fient quousque corrumpantum nam si corrumperentur,plus vacui maneret.Nisi dicas qubd conuertentur in rarissimum ignem, qui poterit maiorem locum replere. Sed profecto propter uacuum non est admittendum , qu bd unum totum elementum corrupatur. Maxime quia per solam rarefactionem sine aliqua alteratione&inflammatione non uidetur quomodo terra conuertatur in ignem: immb noque in aerem. ma Iu articulo secundo examinanda
est vulgarissima illa sententia, quae cirri
suaseritat quam Aristo. quam Hic
putant exe.3.1 tex. r. de infra: nempe rubo admisso supranaturaliter uacuompliciter, ubi nullu esset corpuWesiliens, si aliquid moueretnr per illud moueretur in inllanti:& pars affirmatiua uidetur nonnullis esse expressa mes
Aristo t. Ait enim, qu bd quesis eli proportio inter grossitiem de resistentiam unius medii ad grossitiem & resistentia
alterius aequalis longitudinis, talis est proportio temporis quo. a. mobile pertransbit unum spatium ad tempus, quo idem mobile .pertransibit altorum. Et subdit, quod cum in uacuo nulla sit resistentia, id, quod mouetur per uacuum, exuperabit omnem proportionem ad id, quod mouetur per Eplenum: de per consequens in non tempore mouebitur. Quod item eo firmae tex. 71. quia data oppostio , scilicet φ .
mobile per uacuum mouet et urin certo tempore, quitur unum impossibile,scilicet, quod idem mobile poterit pertrans re spatium plenum in tanto
tempore, quanto pertransit uacuum: nam si tempus consumptum in uacuo
elisii bduplum ad tempus consumptu in . a. pleno spatio, poterie signari aliud spatium. b. in duplo subtilius ac minus resiliens, quam .a. quod idem mobile transibit in si bduplo tempore, atque
adeo in tanto. in quanto pertra fuit vacuum: ut in commentis latius expositu P eil. Hinc Commen .eodem commento elicit regulam, qu bd quado tota resistentia motus prouenit ab extrinseco
scilicet, ratione medi D motus fieret in instanti.' At quia arguit Auempate 8t alii quandoque contingere successionem motus Se retardationem, non soldmex resilentia medii, sed aliunde: ut pa tet in motibus uiolentis proiectorum de in motu primi mobilis, ubi non estres stentia medii, in motu animalium, quae saligantur. Respondet Commemquod resistentia potest tribus de causis prouenire. Primb ex parte mobilis,nere quia mobile in contiatium suapte