장음표시 사용
281쪽
A nii Ga utitur: ut patet in motu uiolento,quando graue iacitur sursum. Seeii. do etiam ex parte mobilis: no quidem contra nitentis sed ratione sius co trarii quem habet ad motum intentum amotore. Qua de ea usa primum mobia st i a te non mouetur in instanti ab intelli- p Qxςx- gentia: non propter resistentia medii quae nulla est neq; quia coelum contra nititur, immb inclinatur moueri, sicut mouetur: sed ratione situs , quia partem,quam modb habet in oriente, intendit intelligentia mouere ad occidentem :& propter continuitatem partium orbis non potest fieri in instanti. Tertio modo potest prouenire ex par.
B te solius medii ut in motibus inquit
corporum simplicium grauium&levium. In illis inquit nulla est resistentia ex parte mobilis, nam sorma grauis suapte natura inclinatur ad centru: ex partc uero materiae nulla est resistetia , quia de se nullam habet inclinatione: nisi ad recipiendum formam. In animatis uero potest prouenire resistentia ex parte medii Se ex parte corporis: quod propi r grauitatem aliquo modo refi-ssit motui progressivo. Ait ergo, si uelocitas uel tarditas morus debet attendi penes excessum virtutis motiuae se pra resilentiam: considerando,tanquam unam resistentiam to .
C tum aggregatum ex resistentia medii Beresistentia mobilis si aliqua sit. Et hinc sequitur,' in motibus uiolentis proiectorum&in motibus animalium. 8r in motu coeli seclusa resistentia medii, nofieret adhuc motus in instanti per uxcusi: in motibus uerd naturalibus grauium de leuium motus fieret in instan- ti per uacuum quia nulla est resistet iam obilis. Obidq; Arist. inquit non lovebaturvniuersaliter,st quicquid moueretur peruacuum, moueretur in instanti: sed uel ex suppositione, si nulla
esset resistentia intrinseca, uel particulariter in motibus naturalibus. Hanc opinionem tenet hic Paul. venetus geGregois auli. i. quem se
re Nominales sequuntur s. h. hie Ieci
I a.dein 4. d. 4.q 2.art. 3.tenet contrarium: nempe qubd admisso uacuo nullum corpus,nec uiolen te nec natur liter moueretur in instati. Et ut manifesta ab immanifestis separemus,admisso uacuo hinc ad concauum usq; lunae, Seposito graui in concavo lunae, si intelligatur moueri in instanti, ita ut in eodenumero instanti esset simul illic de hie, nemo sanae mentis posset dicere id posse fieri per motum nam res in duobus simul locis distinctis esse non potest: nisi forte a Deo per miraculum simul poneretur in duobus Io eis. Item quia motus intelligi non potest, quin aliquomodo prius sit in termino a quo,quam ain termino ad quem: nec prioritas naturae in eodem instanti temporis susticeret ad rationem motus. Authores ergo huius opiniones dicere tenentur,
qu bd talis motus fiet subitb:videlicet,s, si graue illud dimittatur per primu
non esse tentionis, itaque nunc no tenetur sursum Se immediate ante hoe tenebatur,tuc illud primum non ess erit primum esse in termino ad quem rita ut nuc sit in terra,& immediath ante hoc erat in concavo lunae: si uerb dimittatur per ultimum esse tentionis,illud erit ultim uesse in termino a quos itaq; nune est in concavo lunae, & immediate post hoc erit in terra. seque. mur sectin dum modum, qui minus habet dissi cultis. Contra quem tisi sic arguitur. Imprimis hon ponunt iam moium in instanti sed in tepore Aro etiatio est impossibile, arguitur ratione, quae elicitur ex S. Tho. Illud graue necesse est,ut habeat ex testam quantitate: st. v g. tripedale. Arguitur sc. Pedalitas sit prema non potest uenire ad locum,
in quo e infinita,quin prias sit in loco, in quo est media: illud aute prius de posteri sis no potest fieri ita subito. ergo. Maior est manifesta: nam corpus, quod 'commensuratur loco non intelligibble est, ut per motum veniat de extremo
ad extremum,nis per medium: immo 'a oppostum
282쪽
o oppositum implicat contradictionem.
Poterit enim Deus,id,quod eu in cflo, Ponere in terra, sine hoc, si ponat i medio, & ponere simul in omnibus locis mediis: sed hoc iaciat per motum est implicatio: quia motus corporis dicit transitum per medium. Obidq; ange Ius, qui cum sit incorporalis, non depedet a loco sotest quidem forte moueri
de coelo ad terram, non per mediu, At uerb corpus ratione situs partium nouitelligibile est, ut possit mutare situm
partium, aut mutare locu , nisi per me
dium. Minor autem scilicet qubdidnon possit fieri subito, patet: nam si .mus in illo inflanti, quod est ultimum esse inc sto. Arguitur sic. Immediat Epost hoc lapis hic erit in terra, di erit in medio, immo in infinitis punctis
mediis: ergo non prius erit in m dio , quam in terra, immis simul erit in omnibus locis. Scio illos negare consequentia: nam dicunt, si quemadmoduim mediate post hoc erit initans. sed nihilominus ante quodlibet instans erit aliud instans: ita dicunt, ' immediath post hoc erit i terra,& nihilominus an .
te illud fuit in medio:& quocunq; punoo ad imaginatione signato in medio immediat Epost hoc erit in illo,&nihilominus ante illud erit in propinquiori. Atreuera solutione hane nunquam
mihi potui persuadere: ut Itb. 3. quaest. C ultim a dicebamus: nam de instantibus
aliud est,cdm tepus uersus instans praesens non babeat ultimam partem proportionalem , sed quacuq; data alia est minor propinquiori illic autem iunt aequalia spatia,qus pertranseu tur, ut tres
pedalitates aequales, immo quam plurimae usq; ad terram:quare non intelligibile est,s, immediate post hoc erit, in postremo puncto & mediis,quo minus simul si in omnibus, nec prius in uno quam in alio. Cavillari eo tendunt aliqui argumentum,per hoc-nullum in
rei ueritate est medium,cum si vacuu. hoc tamen ridiculu est: nam quamuisnoa sit mediu resisteas. est tu cuntia:
fingat ur. n. coluna erecta in uacuo, clarum est, altitudo eius distat a profunditate : descendat ergo lapis contiguε per illam: de quaeritur tunc, utru prius
medium,quam extremum,de perstabit integrum argumentum. Secundb manifestissim E arguitur de motu coeli. Crium mouetur absq; aliqua resistetia, de
tame mouetiar successive: ergo.Nec satisfacit resposio, si mouetur secudum
uoluntatem intelligentiae motricis: naintelligentia mouet estu summa uelocitate: qua suapte natura e mobile,nec uelocius posset aut tardius mouere.Nihil ergo est i causa successonis motus, nisi situs diuersarum partium in diuersis locis veris,uel imaginariis:& per co Esequens eadem erit ratio successionis in descessi grauis. Et tertio arguitur. Si mobile per vacuit subito deicenderet, sequeretur, ν eodem modo posset descendere & iterum ascendere. Detur ergo. v. g. spatium uacuu decem peduinter tectum de pauimentum alicuius aulae.& dimittatur pila taliter, ut repercussa a pauimento iterum ascedat, aut per uiolentiam aut Deo id faciente,ut illi admittunt. T unc arguitur sic: Nunc
pila est in tecto, de immediate post hoc erit in tecto nam quocunq; in stati da to post hoc ante illud tetigit pauimen tum, &repercussa est ergo quiescit: nam quiescere nihil aliud est, quam es- F se nunc in loco, in quo erit immediatε post hoc, di fuit immediate ante:&per
consequens non mouetur. Immbisti
debent concedere, quod immediat Epost hoc poterit Deus facere,quod lapis ille iaciet infinitos ascensus dedoscensus,quod non est intelligibile. Et
postremis arguitur. Si Deus daret mo- db inclinationem univcrso orbi, ut moueretur motu recto uel impelleret ipsum immediatE post hoc transiret infinitum spatisi imaginarium, immb i finities infinitum: quod non est intellectu possibile. Re uera lateor,qubd quauis Arist.& omnes Philosophi mihi iu
rassent, st aliquod corarus μskt trata e
283쪽
sire subito aliquod spatium, capere me te non possem. Nam militat etiam hic argumentum illud, quod fecimus de
infinito Posset enim tunc eadem ratione subito moueri lapis circulariter in uacuo ut rota molendini. Quod implicat contradictionem: nam tune sequitur, qu bd qualibet pars et it immediate poli hoc, in eodem situ, Id loco, in quo eli modo, quia quaelibet erit reuersa ad suum locum: &per consequens rota quiescit: nam quiescere est qubdpartes immediate antehac & immediate poli erunt in loco , ubi modo sunt. Item sequitur, quod immediato pollhoe faceret infinitas circulationes,
B quod certe intelligibile est a Deo posse fieri.
Ist TVR ad argumenta contraris opinionis,quae omnia nituntur aut hori: ati Aricvno eodem uerbo respondetur nempe Arist. non arguit olle siue
ut ex professo probet mobile in uacuo moueri in initati sed ex positione si nulla esset repugnatia ex parte mobilis. Et
ne haec solutio, quae vulgaris est,censeatur uoluntaria, nota, qu bd antiqui ponebant vacillim, ne plenum resille.
ret motui naturali, & ideo uidebantur insinuare, quod ex parte mobilis nulla erat prorsus restilentia in motu: & ira arguit ad hominem Aristo. qu bd tunc C motus fieret in non tempore. At quod Arillo. id non concessisset, pater, quia uidebat c lum absque ulla prorsus reis silentia moueri successive. Et praeterea quia alias deberet concedere successonem motuum grauium & leuium esse uiolentam: nam esset tota a principio extrinseco passo non conserente in linationem ad illam. Fateor tamen hane non tam significanter appellari resill
tiam,quam repugnantiam ex parte extensionis quantitatis, ne possit corpus moueri de extremo ad extremum, nisi prias suerit in medio. Eodem modo soluitur secundum a gumentum, quod illi faciut: uidelicet,qubd tunc sequeretur mobile in pleno
eodem tempore posse moueri quo per Atantundem spatium uacuum mouer tur,ut Aristo inseri rextu 71. Concedimus enim conclusionem. Nam si alia quod remisse graue, ut lana, descendae per decupedale uacuum in hora. di detur. V. g quod eadem lana per tantunde spatium plenum aere de 'cendat in docem holis poterit dari plumbum in decuplo maioris uelocitatis ad descende dum, potestq; mcdium esse mul λ, subtilius aere ita ut, tam ex parte uirtutis motricis quam ex parte subtilitatis medii in decuplo uelocius, quam lana descendet per aerem .atque adeo in tanto adaequato tempore,in quanto lana de
scendit per uacuum. Nec Aris hoc ha- Abuit pro in conuenienti: nisi admissa eadem suppositione, uidelicet qud dabintrinseco nulla esset resilientia,aut r pugnantia motus instantanei. Tertium argumentum Grego.&aliorum est. Si mobile per uacuum moueretur in tempore, sequitiar, qu bd in eodem penitus tempore descendet serrugrauissimum & leuis spongia. Proba turmam utrunq; descendet summa volo citate possibili Etenim postquam nulla eli resissentia in medio,non potest designari causa penes quam attedatur uelocitates motus in vacuo. Respondetur, quod licet extensio quantitatis et tingenere ratio successionis motus, receste est tamen dicere quhd ratio tant gaut tantae uelocitatis debeat attendi renes uirtutem motiva: nam, ut ait Phi. rex. i. N ex parte resistentiae & ex parte uirtutis attenditur uelocitas. unde haec elicienda eli regula, quod unicui que uirtuti motiuae naturali corie spo- dei cel la uelocitas te tardita, : quae potest crescere ex resistentia medii: qua seclusa mouebitur in Dacuo ea uelocitare,qus correspondet sus uiri uti.ObiIque uelocius descendet id, quod gra-. Regula uauius est. Quod si arguas solutionem locitatis
hanc aperte pugnare contra Aristote . text. 7 . ubi eam expresse reprobat di ces.s si maior uirtus motiva velocius
284쪽
rque Super . Quartum physicorurn,
Α mouet, quam minor, hoc est, quia n. cilius uincit resistet iam medii, & ideo ubi nulla fuerit resistentia med ij, nihil
causae restat,cur maior uirtus uelocius moueat. Respondetur cum S. Thom.
ibidem lectione. 12. quod hoc intelliis git Aristo t. admissa eadem suppositione, quod nulla sit resilientia aut repugnantia ex parte mobilis: quam ipse
non admitteret. Potiremum argu mentum, quod alicuius sit momenti,
et t.l Alceratio incip t in inllanti per ultimum non esse, itaque nunc non est
calor in palla, & immediat E post hoe
erit: ut lib. i.q. 3. Disputabamns: ergo ealem ratione potest esse motus loca.
B lis instantaneus hoc modo, ut in hoc instanti mobile sit in hoc loco , di immediate post hoc sit in alio distanti S.
Tho m. in .dist. 4 .q. a. arti. 3. respor det negando conlequentiam: ait enim
qu bd quando motus est inter termianum priuatiuum & positiuum , nihil repugnat, ut in inflanti fiat. zod est dicere, nihil repugnat , quod i a , quod modo non est calidum immediate post hoc sit calidum: sicut id conuerso in generatione subest, quae fit in instanti per primum e se, id , quod immediate
ante hoc non fuit, modo est . Ubi autem est motus rei corporalis inter duo positiva extrema, id non potest con C tingere : non enim subiectum potest moueri a calido, ut unum ad calidum ut tria, aut augeri a pedalitate ad hi pedalitatem illo modo subito i & ea. dem ratione nec moneri localiter ab uno in alium locum. Hinc sequitur, qu bd nec corpus gloriosum, ut illis ait Sa cano m. poterit in instanti moueri: quamuis ei medium non resistat: sed mouebitur in tempore breuissimo: atque adeo serE imperceptibili secunduuirtutem dotis agilitatis. Hoc tamen theologis relinquatur.
Tex. ci. Est tempus numerus motus, &α
lcmporis recte fuerit a Philo pho constituta.
PAR Tr negativa arguitur. Tempus nihil est ergo dissinitio supponit fa Istim. Probatur antecedens. Aut tempus est res altera distinctaque a motu, aut eadem res quae est motus sola ratione distimaa: non primum quia ut elicitur ex dissinitione, tempus non est nisi prius r&' polletius ipsius motus haec autem nihil aliud sunt, quam partes durationis motus duratio uerb non i a di stili guttur a te, ut sint duae res: ergo. si uero nodistinguutur, ut duae res, cum, ut lib.3. l. 2.arbitrabamur,nc quem tus dili inguatur a mobili tanquam resa re, sequitur ptimo,qu bd mobile, motus,& tempus, una prorsus res sunt, ut significatur per hos tres terminos di. uel sis connotationibus & se solum esset disset eatia in con notationi lius te minorum: quod eli ab turdum: nam te. pus,ut ait S. Thom.2 sent. d a. q. I. a tic. 1 eli ens na urale, immo est quod a modo cati: a corruptionis retum, ut ait hic Philosophus text. ii 7.& rex. I 28.
Soluitur. i. quod illa praedi eatio esset concedenda, coclum cst tempus : quod stultum ait esse Arit'. ex 94.& percosequens idem ellet annus,& dies,& hora. Item motus ei set tempus:quod Ari sto. expresse negat tex. 98. Secundo principaliter arguitur.Tempus si quid ess) est quatilitas continua, ut ait Arisin praedicamentis. c. de quantitate: nu merus uero est quantitas discreta: ergo tempus non est numerus.' bd si respondeas tempus esse numeru ex Ope
re intellectus distinguentis inter priusta posterius tanquam inter duo , ut uidetur Aristote. sentire tex. I 3 a. tunc sequitura
285쪽
A quitur, qu bd tempus sit ens rationis:
consequens tamen eli falsum. Nam se cluso quocunque intellectu numeraate, si coelum moueretur, esset tempus, quo durarer,di per consequens niensurarentur res omnes corruptibiles.
Tettib principaliter arguitur. Si te m. pus ell numerus motu, isi cudum prius de posterius aut intelligitur de numero solius motus coeleltis aut de num e ro prioris &pollerioris illo tum inferiorum. Secunda pars lii detur cise contra Arii l. texI 3. ubi ait omnes motus mensurari unico tempore, quod eli in
coelo. Sed, quod ptima pars stetia fausa arguitur sic. Illud est lupus, perqoud B metimur duratione aliquam aut altio. nem no istram: sed quocunq; motu locali uniformi metimur actiones nostras, quantum durauerint,ut patet in horologiis & in motibus arenae uel aquae, quibus horas cognoscimus: ergo quicunque talis motus, aut saltem prius &posterius illius est tempus, Quarto denique&postremo principaliter arguitur.Tempus est, nunc, unu& idem fluens per totam successionem motus quae expressa est sententia Philosophi text. r o . nunc autem ide est, quod indivisibile inllans, numerus uero constat ex pluribus partibus: ergo - eo tradictio est dicere, qudd tempus stC numerus. Et confirmatur argumentum. Temporis nihil est, nisi solum in. diuisibile nunc: quod quidem,non est ' pars temporis, ut Philosophus ipse do
i cet tex. 89. ergo nunquam tempus eli:
N per consequens non est distini bile. in contrarium ad partem affirmativa quaestionis est authoritas Aristo t. textu praesenti. lol. ubi ponit diffinitionem
Tempus ait August. xj. consess. cap. 14. quis iacile breuiterq; explicaue. ri unde si nemo ex me inquit querat, scio: s quaereti explicare uelim, nescio.' Bene id profecto , ac sapienter dictumeli. Nihil enim familiarius ac notius,' ' quam st tempus est: nilui tamen, quam quid sit,explicatu discilius. Arisnam- Dque a. meta. tex. i. duplici de causa di f. ficultatem ait rerum cognoscendarum contingere. Nempe aut ex desectu potentiae nostrae, ut solem maxime per se uisibile aegre nos cernimus aut ex parte rerum ipsarum' quae, cum sint minumae emitatis, cognitu sui dissiciles qua ratione secundas intuitones, atq; adeo res illas successi uas, ut motum di te mispus. cum manifestu sit eas esse, uix quo
ad quidditatem intelligere possumus.
Hinc non solum inter antiquos, quos Aristotelis commemorat, sed inter tu .niores ualis de tempore uersantur opiniones. Inter omnes tamen primum omnium hoc coli uenit, qu bd tempus Efit mensura certissima durationis,mo- tuu l; atque operationum corporaliurerum . atque adeo omnes set E semper consenserunt tempus esse in coelo : ebquod motu regulatissimo ac certissimo solis tempora distinguuntur nc mispe dies de noctes, mensesq;& anni, unde inter alios usus, ad quos luminaria& sydera esli creata sunt,is Unus est, vesint nobis ueluti horologium ac mensura uitae nostrae, omniumque corporalium mutationum, quae sunt in orbe. Et ideo Gene. i. ut i et de ciuita. Dei.
cap. I s. adnotauit August stat inquit luminaria in firmamento coeli,& diui dant diem ac noctem,& sint in signa & Ftempora & dies & annos. Tres ergo Aristae citat antiquorum opiniones de
tepore, ut super text. 93. adnotauimus. Abi enim putabant tempus ei se motu
coeli: alii sphaeram ipsam coelestem alii
mot ii quemcunq, particularem. Quar-
a ii ero opinio Aris. fuit,qubd tempus non eli motus, sed aliquod accides motus ut tex. 9 .asSimat: uidelicet numerus & mensura prioris N po sterioris in motu, ut teX. Io I. concludit Ex qua diffinitione dux aliae pullulant opiniones inter nominales atq; Reales: Nominales enim dicunt, quod tepus non est res dillincta a motu coeli: immo cum nec
motum dissipguant a te mobili, te pus
286쪽
A inquiunt esse ipsi in primum mobile.
Reales uero contra, censent tempus es
accidens quoddam realiter distinctua motu csii, ii eluti albedo distinguitur ab albo. Inter has nos opiniones, ut in praedicamentis,de sex ultimis,& lib. I. huius de motu diximus, in tedimus medium ponere. Distinguimus autem articulo, duos. In primo quinque conclusionibus exponimus diis nitionem temporis: & in altero. dissoluimus dubia
. Opinio PRIMA igitur opinio eis, quam
de motu . seat ire videtur Occham. 2.sent.q. I 2.9
tempus eii corpus ipsum primi mobilis. Non ait,quod sit nisi motus eius at, B cum motus secundum eum non distinguatur a re mobili,colligitur. ut sit ip-1 Coeliis primum mobile. Et hanc opini coelumno plures Nominaltu sequuntur. Grecst tepui. gorius uero Ariminensis a. sent. d. 2.q. I. expressius ait, non solum primum
an ibile, sed corpus quodcunque continue & regulariter motum, eli tempus. Aduersus hanc opinione sit prima conclusio. Nullatenus sol maliter loquendo aut primum,aut quod uis aliud corpus mobile est tempus. Conclusio haec expresse eli Aristote. hic tex. 9 . ubi ait, quod dicere spheram esse tempusillul-rius eli quam ut de eo impossibiliaco
sideremus.' Primum autem argumen
C tum,quod illic insinuat eli,qub dies alitersunt in sphera, & aliter in tempore. In sphera enim sunt tanqtiam in loco, sed in tempore sunt tanquam in mensura durationis. Locus autem non est durationis mensura. Quis enim dicat locum meum, qui est mensura quant, talis inee, esse tempus, quo mensii ratur uita mea Itaq; sie colligimus argumentum. Locus de tempus sunt mentura rerum diuersarum:nam locus est mensura quantitatis permanentis, di tempus est mensura no motus: sed durationis, ut expresse ait Phi. tex. I is .ergo locus de tepus distinguuntur: sicut amphora,
quae est mesura liquidor ut & vina quae est inensura o aliaui. Sphera aute habet se, ut locus , & uas continens cor Dpora permanentia : ergo non est tem pus, quo eorum duratio mensuratur.' Secundo, Co pus quod est subiectu
motus , ell de praedicamento subitan tiae, tempus uero de praedicamento quantitatis: res autem diuersorum prae , dicamentorum , licet quandoque sint eadem res,tamen formaliter nunquam de se assimanti, ut in c. de quantitate copiose mon Ilrauimus. item te itid, Illi concedunt non solum, si eadem res sint dies, mensis&annus, ted formaliter, si hora eli dies, didies eii mensis, de mensis est annus,propter diuersas con notationes, scuts dens eli dormiens. Haec autem nec rhi Elosophus profecto, nec de vulgo qui Gquiam audire ferret. Nam sequitur turiqubd tanta est hora , quantus est dies, de dies quantus mensis:& quod dies haberet I a. menses,dies esset annus:& sc qui ieiunat et unam diem , ieiunaret innum annum. Item conceduot, quod
inllans praesens fuit praeteritum: immisquod tempus. quod fuit praeteritum erit fututum,& quod erit futurum suit
praeteritum. Item eodem tempore pertransirent idem spatium mobile tardum di mobile uelox nam in hoc tempore de moniliato coelo uelocissimus equus percurrit.liad: una, S: in eodem tardissima formica reptat idem. Cum Ftamen equus in quarta parte hors'pe currat stadium, quod formica transit
in mense. Item sequitur, qudd qui est
in peccato tempore unius horae,& pin .stea poenitens saluatur, maneret in peccato tempor e totius uitae,& tamen postea migraret ad coelum. Aliaque id genus ridicula sequuntur plurima. Quod autem addit Gregorius,non solum editum, sed quodlibet corpus esse tempus in serius peculiariter impugnabitur. Sed miror interim istos, qui uelint hae opinionem Aristote.applicare qui non solum conrendit tempus non esse spheram,u erum neque motum eius. sed aliquid ipsi in motusait Grego. magis
287쪽
ror, qudd citat August. in hanc sententiam .ia de civi. Dei cap. is . ubi cert Enon modo non reuolauit in dubium tempus esse cstu .sed nec uoluit approbare, quo ino res coeli sit tempus: de ibi opinio., ςonseis. eii a peit E conspicere. Srcv KoA opimo est, quod tempus est motus ipsius primi mobilis. Hac opinionem piaeter Arii l. tex.9 s. recitat August xj conses. cap. 13. Et isti magis proprie loquinu ur,quam piscedentes. Nam tempus eli, per quod iudicamus quantitatem motuum ut per motu solis iudieamus quotannis uiuimus, quot horis operamur,dde. Unde, dc qui dicebant spheia esse lepus, id afferebant ton ne motus: ut resert Philo. text. I 33. Contra hac opinionem istatuitur secuda conclusio. Sive motus eadem res sit, quae tempus siue alia, sol maliter tamea Conesu. loquendo motus non est tempus .Hanc Motus no conclusionem ex professo probat phi- est tep-- los textu.9s.&99. duabus rationibus. Prima. Motus non eli nisi in suo subie-eto,quod mouetur unde tot sunt motus, quot sunt res quae mouentur tem pus uero non solum eli in cflo ut accidens in suo subiecto, uerum est in omnibus mobilibus tanquam eorum mensura, ex quo concludit Philo. texi I 33. quod eum sint diuersae species motus, diuersiit; motus numero, est tame uiri cum omnium rempus. Secunda ratio C est. Motus e. a uelox, uel tardus, rempus uero minime: ergo sunt diuersa. Item text. 89.express E concludit, sttempus neque motus est,neque reperItur sne motu .Et text. Io I .ait,quod te pus eli numerus & mensura motus. nu'
quam tamen dixit set, quod tempus est
numerus temporis. Item ut Pau.Uene.
super text. 95 . refert ex A vicenna, aliae sunt disserentiae temporis 1 puta annus, mensis de dies aliae uera species motus, puta alteratio, augmentatio &c. Item quia,ut Philosophus hi c textu .i sa.&infra ostendit, possent esse plures diuermotus simul tempore, neutiquam
tamen esse possunt plura tempora si
mul. At de Aristo. dubium esse naequi Dpoilquam tam multis uerbis loquitude tempore de motu, tanquam de rebus rone diuerss cum ait& motu nocognoscere tempore re tempus motusta alia similia multa. Lil praeterea egregia ratio Augustini,qua loco proximε citato probat motum no esse tempus. Sequeretur enim tunc, 9, circularis motus diurnus solis, esset dies: quod salsum esse probatur. Na s per impossibis lGeirculus ille integer unica hora perageretur, esset quidem ide motus quippe quo ide spati utra situr quavis esset uelocior: & tamen non esset idem tempus misi quis diceret, st dies fieret hora. Ideoq; concludit.Nemo mihi dicat Eestelliu corporum motus esse tepora. 4uomodo ergo: ait Gregorius Aristotele de Augusdixisse estu esse lupus In summa. Motus solii dicit actione,& ordine mobilis ad terminu est. n. acquisitio quantitatis,aut qualitatis, aut ubi te pus aut est mora illa,qua motus fit: ut cocluso ne quarta euidentius patebit. TERTi opinio est Pau. Vene. Osinio .sae ferme Realium: quam ueluti opinionem S. Tho. de sendit Capreol. a. sent . diit. et .q. a. uidelicet, quod tempus est quo adam accidens realiter distinctum a motu primi mobilis, tanquam
res a re, quod subiectiuE inest motui ips , seu potius primo mobili mediante Vmotu: nam accidentia omnia sunt in substantia : quod qui .lem esi quaedam quantitas successiva, id est,cuius partes non pol sunt ille simul, continuatur vero per instantia in diuisibilia : atq; adeo nihil potest esse p. aesens temporis: nisi solum instans indiuiti bile: & per eo
sequens per hoc dicitur hora esse nunc aut dies aut meliss,aut annus quia est unum instans, quo pars prae erit alii iusmodi temporum coat in Mitur cum s. Conclu. futura. ς Contra quam opi Dionem sta- T'us notuerim ego tertiam conclusonem. Te distingui epus non est aliquod accidens realiter numelo adistinctu .m a motu . Hanc conclusionem ultio argum euiis nituntur persu
288쪽
: ueo super Quartum phys corum
, A dere Oecham & Gregorius ; quae immen mihi fidem faciunt,haec sunt,qus
lib. 3. q. a. de motu afferebamus, &in praedicamentis cap.de ad aliquid.
Primo , Si tempus est res distincta a
coelo eiusque motu, sequitur, qu ,d Deus poteli coelum & motum eius conseruare illo accidente deliructo nullam enim uidetur repugnanseam inuoluere, quod Deus moueat cstum,
ut nunc mouetur,suspendendo cocursum ne producatur illud accidens) tuc autem in coelo erit tempus ut modb: ergo illud accidens eii supelituum. Minorem illi non negant. Nam bene uudent, quod tunc esset mensura nostr B rum operationum,sicutieli modo. Sed maiorem dicunt inuoluere contradictionem. Sicut enim Deus non potest sacere album sine albedine, ita nec pote It sacere , ut aliquid moueatur nne aecidente distincto, quod est motus &per consequens sine alio, quod sit tem pus. Solutio tamen haesiprincipium petit: nec prorsus satisfacit. Nam esse album in sua ratione sor mali includit albedinem: moueri autem solum includit motum: n tamen includit, qud dialis motus sit res distincta a mobili, sed solum,qubd mobilest in continua acquisitione alterius & alterius quatitatis aut qualitatis aut ubi. Et ideo hoc C paetendit,aigumentu, P non repugnat clua ut me moueri localiter per hoc quhd acquiram alium, & alium locum secluta quacunque alia re: & sc certe
nec motus, nec sempus sunt res dii in-etaea mobili . Sicuti ad hoc, qu bd Petrus si pater, sitis est, qu bd habeat filium, seclusa quacunque alia entitate: quia esse patrem nihil aliud ell quam habere filium: sicuti esse album habeare in se albedinem . Concedimus ergo contradictionem esse rem moueri sine motui sed sine motu distincto, hoc tu habes probare. Praeterea est peculiare argumentum aduersus res has successivas. Si enim
tempus aut motus esset accidens distinctum, esset quidem successivum, eu- Dias nulla umquam pars est praesens nec fuit praesens: sed solum instans indiuis bile: quod Arist. tex. Sy. fatetur non esse partem temporis. Hoc tamen pruncto, quicquid dicant, ei lintellectu pene impossibile. In linea enim intelligimus partes cotinuatas per puncium,quia uere sunt praesentes. In tem' ore autem Rut motu quomodo intel igitur habuisse partes, si nunqua fuit: piaesens aliqua pars secundum se tota , aut aliquid sui. Ratio haec. i i. consess.sere per totum adeo uexauit Auguilinum , ut semper se fateretur ignorare quid sit tempus: nempe quia, ut capit. I . ait, temporis nihil umquam est nia Eiti diuisibilet & ideo intelligere nequi- bat, quomodo habuisset aut habituruesset partes. Et ideo intelligere non potuit, ubi esset pars praeter ira aut figura.
Atque adeo profecto sola ratione credo intellexit distingui ab exilientia illius, quod mouetur. Addit Gregorius, quod sequeretur rem aliquam nunquam esse, nisi quando simul &ridi corrumpitur quod Aristo. huius
tex. i sui detur habere pro in coueir. e.
ti nam in quocunque instanti est it m pus uel motus, cit in fieri & in cor rumpi. Sed qui superiora argumenta deuora uetit,hoc corollarium sacit E. iudicabit . . F Arguitur praeterea. Si tempus esset . re, dii liiicta,posset Deus idem tempus
numero reproducere: nam quan cunq;
entitatem praeteritam potest Deus itera o producere. Quod tamen idem tempus numero, quod praetci itu fuit, modo redeat. contradictionem impli cat, eo quis d natura eius eli fluere. fu xui aut em, ut repugnat non fuere, I pugnat reuerti. Non enim est intelligibile, in Deus hesternum diem hodie reproducat: sicut nec reproducere potest praeteritam actionem. Potest enim Deus reproducere panem, quem ego
heri comedi: eo mellionem tamen illa numero certὸ non poteli.
289쪽
R ert confir . Si euntem hesternum die Deus posset hodie producere, eadem
ratione posset conseruare hodiernum, ut nunquam praeteriret , esto coelum semper moueretur:& sic uiuerem quatum Mathusalem,& tam en nunquam haberem plures annos quam moao habeo. Et eadem ratione pollet eandem numero horam , qua equus percurrit
tria miliaria,retinere ter mens em,quoso im xca mouetur per tantundem l patium: Sesti formica moueretur tam uelociter,quam equus Tostquam eodem tempore idem spatium pertransit.' Quod si respondeant, quod Deus potest re producere εἰ retinere idem accin dens, quod est tempus. no tamen idem
tempus formaliter.i. eandem durationem aut moram praeteritam, tuc sequitur, qu bd non iusti it ad rationem temporis,qubd sit res dillincta, nisi consideretur sub ratione prati ei iti, aut futuri. Hoc e go quod ipsi attribuunt illi enti tali nos attribuimus mobili: uidelicet qu6d mobile est eadem res, quae est motus secundum illam rationem, qua ali. ter& aliter se habet in ordine ad partes priores N polleriores spatii. Et ide, secudii alia ratione, qua aliter de aliter se habet in prerito & futuro, est lepus. Praeterea eiu sdem rationis sunt in ratione motus quati: tim ad hoc circula C ris ille coelestis id quicunque alius in illis inserioribus aergo nullum accidens nouum producitur in coelo per suum motum, cuius simile non producatur motibus horum inferiorum . Mobilia autem haec inferiora non producit taliquod accidens, quod est tempus: nam ut statim probatur i sumus ex Arillo. lepus non eli subiective, nisi in cflo erro neque in coelo tempus eis aliquod
iccidens distinctum, sed illud prius &poste ius quod ratione distinguitur Na motu te a mobili. In summa poll- quam intelligere possumus& motum M tempus sine rebus distinctis,non ue-bemus res illas multiplicare,nisi uel ad
euitadum prεdicationes illas, qua asuersus primam& secundam opinione Dinserebamus, uel propter authoritates Aristotelis: sed & uerba Arist. sane istelliguntur,&praedicationes illae optime excusantur per solam distinctionem rationis & dissinitionis inter tempus &motum:ergo non opus est, ut dili ingua
Eset ergo quarta conclusio. Tem - 4. Conclu. pus dili inguitura imo tu,ratione sorma Tepus ro-li &diisnitione. Conclusioli se inani sene sequitur ex secuda & tertia. Si enim
dii linguitur a parte rei, di non tanquires a re,fit, ut dii linguatur ratione formali. At ne commentum noli rum esse
censeatur: uidetur mihi prosectotia esse expresse Aristo. text. 99. ubi ait Equod tempus, id quidem, quod est, motus est: esse autem. i. ratio & quidditas alterum eli & non est motus: & textu
I 3 I .ait,qubd si non est possibilis intellectus, qui numeret prius & posterius,
non eli completa ratio sor malis temporis a parte rei.Sequitur licet esset hoc, quod aliquando est exiliens tempus: ut si contingit motum esse . i. esse motus qui est idem realiter,quod tempus. Noergo distinguit tempus a motu tanquarem aie,sed quidditatiua ratione. Quantim aute ad S.Th. pertinet, nullus eli locus,que ego uiderim, nec hic, neque t p. q. t o nec altibi unquam, ubi contrarium dixerit, quia nullibi addit puerbum ad uel ba Arii l. V. de omnes locos apud Capre . a. sentent. d. a.' 2.
Quinimmolec hic a 7. super textum citatum. 99.ait, si prius & pollertiis sum idem subiecto cum mo u, sed differunt
ratione. Et lec. ultima super te tu .i3 i.
idem semit .Quod si aliquando dicat te pus esse acciduos ipsius motus : & cisse successivum, esseq; subiecti vh in primo mobili & fimilia, cuncta nos com cedimus: nam accidens, etiam reale,
non dicit semper rem dili in tam , sedi d. quod accidit rei praeter eius essentiam. Non enim negatur. quin esse patrem sit accidens Petri,quamuis pateris
nitas non sit res distincta. Et Scotus
290쪽
2 et super Qu altum physi eorum
quainuis&relationesia motum distingitu a subiecto, nihilominus in .disi
's. q. a. expresse ait, quod tempus non
ell quacitas distincta i motu, sed solum
differt ab illo in ratione mensurae. Et Disserεii, idem dicit tanquato te in o ii ea e Philosophi. Ani in aduertentii 5: te . ci SO differentia inter tempus de pus motum,qus in motu locali recto super planum exempli gratia oculatius patebit. Demus super planum tripedale uni, formiter moueri lapidem. Illud aliter se habere mobilis respe tu spatii. l. Pprius est in palli prio ii, quam in me. dia & in media quam in posterioli, est motus quia est actus entis in potentia, quod nondum peruenit ad termia um. B Lx hoc prius de posterius , conse. quitur aliud prius & polierius mora &duratione,& hoc est tempus. Et sic plane intelligitur uerbum Philosophi tex. 99. 2 ex continuitati magnitudinis
1eqimur continuitas motu λ& ex continuitate motus,continuitas temporis.
Continui Ex hoc enim ,quod spatium habet paritas tempo tes continuas situ & positione, motus, iis. quo mobile pertransiit illas, est continuus,lc ex hoe,quhd motus es continuus. morulae, quas mobile facit in illis partibus, sunt continuae. Ratio me 't imen hic praeterea adnotandum surae. quod hoc prius & pollerius non habet C rationem tempolis,nisi quatenus mensura eli motuum, ac duration lim omisnium rerum hoc enim propite sonat nomen tempus res autem ut habeturio. meta. tex. 2.3 mensurare non possumus,nis per aliquam quantitatem: tua
utimur tanquam indivisibili, multipli eando illam alias si mensura esset diis uisibilis, haberet aliam mensuram sui
ut uinum metimur amphora, triticum modio, stadium pede, pannum ulna . Et
hae ratione illud prius Se posterius,qguocamus tempus partimur per annos, di annum per menses,mensemque per
dies,diem autem per horas: & hac hora utimur tanquam indivisibili: quae est scut minima parsau meri:nam minima pars smpliciter magnitudine non est Ddabilis, ut ait hic Philosophus textus
Io 8. Et cum tempus in rei ueritate se contia uuin, habet, ut si nu merus per operationem intellectus diuidentis in Iud in pacitcs: sicut pannus cotinuus noest numerus, nisi quatenus per intellectum diuidimvs in decem uerbi gratia ulnas. Et quia inter motus ille, qui natura sua eii regularissimus. eis imbinde simplicissimus,& per consequens inter alias irregula rex habetur, sicut unitas ad iudicandum de illis, & talis est motus primi mobilis, propterea illud prius N polletius in motu primi mobilis est tempus omnium te inporali utari ut docet Philoctex. i 3 3. Eil enim cons dera Edum, quod quemadmodu sit ulna , aut amphora esset uariabilis, nunc maior, 'nunc minor,non esset mentura: ita motus si nune esset tardior,nunc uelocior non esset mensura. Et ideo quia solus motus est coeli suapte natura est inu riabilis, ille est aliorum mensura. Quod si arguas, de ratione mensurae esset, ut sit notissiima ut eodem tex. io 8.asserit Aristotel. quia per me suram dςbemus iudicare de re me surata, motus autem primi mobilis est nobis abscondulis: sicut ipsum primum mobile, respodetur,qithd ille est motus notissimus permotum solis qui mouetur quotidie motu
primi mobilis: de ideo soles signum stemporis.' P εκ haec lucida habetur expositio
dissultionis temporis, qua dicitur text. io t. quod tempus eli numerus motus secundum prius & posterius. Ell em mnumerus ille dierum aut horatu .in que diuidimus moram illam Sc duratione quam facit mobile continuo motu. N5 ergo dicitur , quod sit numerus partia mobilis, aut spatii, sedit umerus motus. Nec turius diciturnum eius partium
motus diuisi ad diuisonem mobilis, sed diuis secundum pilus & posterius: non quidem positione, ut est in spatio
ad quod prius & posterius sequitur propri ratio motus sed secundo prius