장음표시 사용
341쪽
A . Nam eum illic Phi. ponat septem re gulas eius nodi proportionum, com modum esse duximu , ouu tu Prop0rtionum farraginem illuc coniicere, ne de re eadem pluribus in locis dicamus. Tertiam conclusione subiicit in text. Conri 3 - 18. quam probat usque ad. 23. Quae est haec. Eadem est ratio finiti, α ius niti in his tribus Acilicet magnitudine, tempore,& motu Nempe quod si magnitudo per quam si mot us, eli finita, ue& motus & tempus erunt paliter finita , quod si magnitudo fuerit infinita ,
te motus pariter di tempus erunt in. finita. Horum omnium demonistratio nes sunt in commentis explicatae, uersantur quod in proportionibus de ve-B' locitate motus: de quibus libro seque,ti agendum est.
Texdcxxiii. lotus autem est diuisibilis. die.
tur ad diuisiones Amobilis, di
ECvNDvM membrum sexti libri se imus tertiu&quartum eaput: in quorum primo praemittit Philosophus tres conclusiones: & in altero subdit C diuision m eontinui . Ambos aute sub una hae quaellione secunda complexi sumus Arguitur ergo prim b contra id , quod habetur text. 2 4. scilicet nil cleporis esse indivisibile. Sequere rur . n. Q accides esset sue subiecto: na diuisi.
bile no subiectatur i subiecto diuisibi li: nec mdetur iis quo subiecto indiuisibili subiectetur instas:qa maxime i pucto, punctu autem nullius subicctum est,cum sit accidens &unum accidens non sit alterius subiectum. Et confir . uiatur. Si darentur inllantia indivisibilia, sequeretur duo, triaque institia esse immediata: quod statim tot. 26. Omnino negat Phi. propterea qubdalias tempus componeretur ex indivis bili-
bus. Sequela tamen probatur argumento uulgari. Deus potest creare tres angelos,unum deinceps immediate post altu scilicet unum in instanti praesenti, aliumque immediatὶ ante,& alium immediate post: angeli uerb, eum snt indiuisibiles, creari non possunt, nisi in i stanti: ergo signabile est instans imme. dia tὸ ante hoc,& instas immediat E post hoc. secundo principaliter arguitur
contra id, quod habetur text. 26. vide- Iieet in instanti non fieri motu . In quo cunque in stati temporis, quo actio aliqua, aut motus fit, assirmamus motum ipsum fieri dicimus enim nunc caelum
moueri, equum currere, Petrum lege.
re, &c.) ergo mo us fit in instanti. Ε Et cofirmatur. Forma spiritualis,quae in instanti producitur , potest eodem instanti,quo producitur,augeri .ergo in instanti fit motus. Accidens pater, quia qua ratione potest produci unus gradus, pote ii simul produci alius, & intendi . Tertio principaliter arguitur
contra id, quod sequitur in text. 3 o. sic, licet qube in instanti non est quies. In ter motum,& quietem nullum uidetur et se meduim: ergo si in instanti non est motus restat ut sit quies. Et confirmatur. Omne quiescens quiescit usque ad instans initiatiuum motus: quodcumst ultimum non esse motus, est ultimueise quietis & per cosequens in illo in. Fstanti est quies; aequum argumetum est de instanti terminatiuo motus: quod cum sit primum non esse motus, est primum esse quietis. Quarib principa. liter arguitur directE a parte negativa primae partis quaestionis. Aut motu diuidi ad diuisonem mobilis est,qubis, i Irior pars mobilis prius moueatur, eecunda:& hoc non: quia cum pedale mouetur, simul omnes partes incipi ut moueri. Aut est ,quod transeuntis per
aliquod signum fixu ut perlime ostii
prius transit prima pars, quam secuda,&hse diuisio non est ad diuisione mobilis, sed temporis secundum qua prius transitur prima pars spatij, quam lacundae Aut est,qudd accides, quod est mo.
342쪽
Λ tus,extendatur per totum subiectum,seut albedolhoc aute uidetur salsum ritum quia ut liba .q. x. disputabamus
moriis non est aceidens distinctum: tu etiam, quia elio distingueretur: esset aecidens successivum, cuius partes es.se non possunt simul: est autem intelledissicile, quomodo partis sntfuccessivae,& tamen sine extensae per totum ite, quod est ens permanens. Et confirmatur,si perfeci Esphsricum moueretur per planum,solum tangeret in puncto indivisibili: ergo motus illius esset pariter indivisibilis ad diuisione subiecti. Quint. demum arguitur adversus secundam partem quaestionis. B si motus diuideretur ad diuisione temporis; id maxime esset ut ait Phi. tex. 36.)quia motus maior est in tempore maiori, minor aute in minori r sed hoe
non ,ergo. Probatur minor. Eodem te
pore, quo mobile lardum percurrit cubitale spatium,mobile uelocius pertras bit maius spatisi: ergo motus tardior,
qui est minor quam uelocior cum si
minus spatium non in minori tempore,quam uelocior, sed in aequali .Quin imb per hoc est uelocior: quia in eodem tempore est maior. Est enim tantus motus, quantum est spatium. In contrarium est sententia Arist. svMMA duorum capitulorum, C quae in hac quaellione examinamus, inquatuor conclusionibus consistit . Prima est in tex. 14.Nunc temporis,quod
clus: i. per se pri md est praesens est indivisibile. Per se inqua prim b,id est,quod non est praesens rationes alterius, sed secundum se totum: ad hunc sensum: quM nihil eius est prsteritum,aut futurum. Nam & hora,& dies, de me sis sunt prs sentes, non per se primo, sed ratione instantis , quo partes continuantur . Ad cuius probationem ostendit-mb Phi tex. 16. idem esse nunc, quod
est terminus futuri. Nam si essent duo, aut essent immediata, & sc duo indiuisibilia essent immediata in eodem continuo: aut mediaret tempus: re tune illud esset diuisibile in partem praeter, nitam, & partem futuram: di per conseis iquens nee primum nunc esset termi. nus totius teporis praeteriti cum post iillud esset tempus praeteritum nec se. eundum esset terminus totius futuri, eum ante illud esset tempus futurum. Supposito autem, quod sit idem nite, probat id ud esse indivisibi te, tribus ra iturnibus. Primb quia siesset diuisibile, diuideretur in partem praeterriam, Se futuram Se se pars termini praeteri, ti esset futura,& pars termini suturi,es set praeterita. Quod est repugnantia,uriti commento patet. Et hinc nascitur secunda ratio,qubd si nucaquod est terminus praeteriti di futuri, esset diuisibi tale in praeteritum & suturum, non esset: per se prim h praesens secundum seto tum. Et tertia ratio est,qubd neq; maneret invariabiliter, quia prsterit si rasuturum,dicit uarietatem e nune autedieit quid in uariabile. At uero circa Adi. rmateriam primi argumenti no est anumus in praesentia disputare, an instantia distinguantur realiter a subiecto,
necne. Satis enim ii. 4.q. . de hoc me arbitror dixisse. Et credo equidem non
distingui Non quidem propter hoc argumentum: ad quod facile respondetur a realibus, qu bd illa indivisibilia non sunt per se in subiecto, sed per ae-eidens ratione quantitatis, cuiussunt. continuatiua . Nec propter alia, quae F fiunt,scilicet,qubd simul res produceretur, Se corrumperet uriquia de re in- . diuisibili non esset magnum inconumniens. Noque hoc esset contra Aristo. .huius tex. I .Nam. ut illic adnotauimus, solum negat esse possibile, ut idε motus fit .v. g.)intesto,&remissio eiusdem qualitatis uel augmentum, & de. cretum eiusdem quantitatis, uel generatio de corruptio eiusdem substantis. Qubd tamen idem: instans si primum& ultimum esse,non negat Sed tamen quia credo , nee tempus a motu, nec
motum a mobili distingui tanquam res diuersas, sed sola ratione pradica mentali,
343쪽
A mentali,ut illic,& lib. 3 .q. a. contendebamus ostendere, credo neque inflantia, neque mutata esse distingui, nisi ratione, a mobili ut illic explicatum est. Nihilominus claritatis casu loquenducit de illis,ac si essent res distinctae. Itaque ratio illa mobilis, qua nunc eil in hae parte spatij, & immediate antehac erat in priori,& immediate posthac erit in posteriori, est instans continua. tiuum. Et suo modo dicatur de initiativo, feterminativo.
unde confirmatio argumenti eadem uim habet in omni opinione. Cui Gre
cedit, g, potest unus Angelus creari B in inllanti praesenti, & alius in inllanti indivisibili immediate post: dummodo ly. in instanti, non siet determinate pro aliquo si opulari, sed consule, ut aiunt summulitiae . Itaq; ut concedunt, quod immediat E poli hoc erit instans, id tame nullum instans. erit immedia te post, ita dicunt de illo angelo. Et idedicunt de angelo immediat E antehac creato. Nihilominus est hic concluso. Implicat contrad:ctionem, angeluereari immediat E post hoc instans: &tamen creari in instanti, aut in aliqua indivisibili mensura. Probatur, quia eum non sit creatus nisi unus, & in instanti indivisibili, necesse est illud in-C stans esse signabile, &esse cognitum Deo qui in illo ereavit angelum:& per consequens illud instans est immedia- iEpost hoc. Secus est si admitteretur Deum post hoc in quolibet inflati creare unum angelum. Nam tunc immedia
tὰ post ellit angelus, & nullus esset s-gnabilis, qui esset immediate post. At uerb, quod signetur angelus creandus immediate post hoc in instanti, & non ignetur tale initans immediatum, non est intelligibile. Sed tamen addiderim
sorte non repugnare,quhd Deus crectim mediat ξ, angelum taliter, ut nunc
hon sit, & immediato post erit quonianon repugnat, ut Deus nunc non concurrat, & immcd: a te post concurrat.
Alias deberes dicere, qudd concursus D Dei dependeat a tempore, debeat lueexpectare transitum temporis, ut in instanti futuro producat angelum : quod uidetur ab suidum. Attamen tunc non esset signabile,uel instans, uel mensura adaequata cieationis: sed necessario deberet durare talis angelus pei aliquod tempus nostrum, quod eli immedia in huic instanti. De praeterito uerb non esset ita possibile; nam si crearetur in inllanti, & tantum durasset per illud, daretur instans immediatum huic prs- senti: si uerb duraret per tempus, tunc in medietate illius temporis versus nos non crearetur,sed esset creatus. Et sic non crearetur immediate ante hcc si instans. SscvNDA conclusio est in tex. 29. Motus non fit in inllanti. Probatur.
Vbicunque est motus, esse potest,& uelocior,& tardior: sed in instanti id se. xi nequit: nam uelocius id mouetur, quod in minori tempote idem si aciuisertransit, in instanti aute non hil dabie minus et go in illo non fit motus. Vnde ad secundum algumentum re- Ada. pri.
spondetur, qu bd quando dicit Aristo. quhd motus non est in inflanti, intelligit per se primo. Nam per aliud, id est
ratione mutati esse, quod nunc est continuatiuum partium motus,non est du . bium, quin motus sit. Sicut dies est nue Fratione instantis continuantis partes temporis. Ad confirmationem re- Ad eost.
spondetur,quod quamuis qualitas spiritualis possit simul produci in instanti secundum se totam, nihilominus quod in eodem instanti produca. tur unus gradus, & addatur alius, ut in eodem instanti sit& remissor, di intensior,non esi possibile, quia id non potest fieri, nisi per motum . Quocirca non est Ibysicum id, quod ali quando audiui: nempe, quod in primo instanti conuersionis peccatoris datur unus gradus gratiae a solo Deo sine merito de condigno , & in eodem instanti intenditurr tione metiti. Sed
344쪽
A hoc non est praesentis loci examinari. CHcluc ,. TARTI A conclusio est in tex. 3 o. Ad 3 pii n. Quies non est in instanti. Quae proba tur tribus rationibus. Prima est responsio tertii argumenti principalis. Quies,& motus non opponuntur contradictori sed priuati tuo, est enim quies carentia motus in subiecto loco ia tempore, ubi est aptitudo ad motum. Et ideo scut inter uisum,& caecitatem est me dium quia lapis neque uidet, neq; est caecus ita in inllanti ubi nulla est aptitudo admotum, non est quies, unde quies non definitur negat tu E, ut qui
quid non mouetur quiescat , sed quiecit illud,quod non mouetur, est tameaptum tali tempore & modo moueri,d ut eodem textu habetur. Circa male Definitio riam autem consit mationis nota da est
quiς definitio quietis in tex. 3 i. Id eni inquit quiescit, quod similiter se habet nunc, de prius. Atque illa est tertia ra- Ad consi. tio,cur quies non sit in instanti,quippe in quo esse non possunt illa duo, scili.
cet, minc,& prius. Et per hoc respondetur ad primam partem confirmationis. Conceditur enim,quod in instanti ini. tiativo motus mobile quiescit: non ex eo solum, quia tunc non mouetur, sed quia similiter, id est, in eodem loco est tunc,quo erat prius: S: ideo quiescit taquam in termino quietis, veruntamec nemo decipiatur cum facilequi': decipi potest inferens idem esse de inllati extrinsece terminante desitionem motus, uidelicet, qu bd tunc res quiescat, propterea quia tunc no mouetur,& similiter se habet sicut se habebit posterius. Consulto enim Arist. definiuit quietem per respectu ad praeteritum, non ad futurum. Vsu namq; loquendi hominum eum,qui modo est,ubi hactenus sui equiescere, censemus latramen in primo instanti,quo res est, ubi deinceps erit,nondum iudicatur quiescere: quia habitudo futura non facit, ut in inflati prsterito res quiescat. Qii are negatur aequam esse ratione de in-
aati terminatiuo, de quae est de ita tra
tivo. Et ideo in ter. 3 I. inter exponen Ddam secundam rationem diximus, νquamuis quies finiatur per ultimu sui esse,non tamen incipit per primum sui esse sed per ultimum non esse,ita ut iulud instans, quod est primum non esse motus, est item ultimum non esse quietis, nam tunc res non quiescit, & im-
miaiat E post illud quiescet. Aliam
conclusionem adhibet eodem tex. 3 1. Nempe, quod omne, quod mouetur,
est diuisibile. Quam in serius tex. 86.latius probat. Et ideo usque ad quaellionem sequentem reponatur. Qv κτλ conclusio,qua respon. Conclu. .
detur ad quaellionem, sequitur intex. 33. Motus dupliciter diuiditur, scili. Εcet, Nad diuisionem mobilis&ad diuisionem temporis. Prima pars probatur tribus rationibus. Prima ell. Motus
ut modo dicebamus non est, nisi in subiecto diuisibili, ergo est accides materiale,atque adeo extensum per totu. Secunda atque tertia sermε recidunt in prima. videlicet, motus totius mobilis non est motus alicuius partis: e go necesse est,ur motus habeat partes ex telas,quibus moueatur partes mobi
lis:sicut totum mouetur toto motu .
Ae s dicas. Tota albedo Petri non est in sola faciet ergo necesse est albedine habere partes, ut alia caput sit album, N alia pedes. Secundam partem con Fclusionis probat in tex. 3 6. per hoc, P motus diuiditur quemadmodum S:
tempus,ut si totus motus, quo trans- tur totum spatium,durat integram horam, nedietas motus,qua transitur medietas spatii, durat medietatem horae. Reliqua in commentis sunt manifesta. Unde ad quartum principale argume Ad pristum in commento 33. responsum est,qubd motum diuidi ad diuisionem obit: s, neque est,qubd prior pars mobilis prius incipiat moueri,quam post rior, necqubd prius transeat per signum fixum: sed est,qubd totus motus extendatur per totum mobile. Et qu
ius motus non sit res distincta, nihil minua
345쪽
.A minus est aecides, ut sape dicere sole
mus . nam accidit mobili moueri,&eum ad motum totius sequatur motus Iartium,ad hunc sensum motus extenitur per mobile. Credentes uero mo-xum esse rem distinistam, fateor, nego. tium habent explicandi, quomodo habeat partes extensas per totu m: & nihilominus partes successivas , quae non sunt simul. Nam dicere, quod sunt diuersae paries illae,quae diuiduntur ad diuisionem mobilis,& ills. quae diuiduntur ad diuisionem temporis, certE elisalsum. Quoniam tunc motus esset in duabus speciebus quantitatis. Item ii. te re uera partes, que extenduntur per B totum mobile,sent,qus non durant ni
ultimum esse motus. Vi Nτο , sextoque capitulis cotinetur pars tertia huius libri,ubi disputatur de ordip . ne partium motus. De quo Vroinde mota est tertia haec quaestio. Arguit ergo primo adversus id, quod habetur tex. praesenti s.nempe, qu datur primum mutatum esse in termi. U
Gatur primum mutatum esse in f fm
illud accidens, cuius aliqua pars est in una parte mobilis,& alia in alia diuidi. . ad diuisionem temporis, secudum easdem partes :alia tamen ratione, quia scilicet,aliae praecesserunt, & aliae sunt. Iuturae, & continuantur per mutatum esse. Ad confirmationem responde
sui esse, ita ut nuuc sit plenum,&im-m late post hoc sit uacuum,graue il-ud quod nunc est in eoncavo Iure, immediat E post hoc erit in terra, uia
mouebitur sine resistentia: ergo no dabitur primum mutatum esse nam priamum mutatum esse cui in commentis
non iubiectatur in puncto tangente mobile, sed in tota sphaera, quae mouetur per se: punctum nanque solum pere accidens mouetur ratione totius.. Ad quintum principale argumetum, respondetur,quod non definitur, neq; cognoscitur motum diuidi ad diuisio. nem temporis, comparando diuersos motus diuersorum mobilium ad tem-eomparando totum motum
uniu s mobilis ad totum tempus,& partem eiusdem motus, ad partem eiuste temporis: ut pauid ante dicebamus. Cum hoc tamen stat, motum unum eo esse uelociorem altero, quM eum
cione,cum instans praesens sit ultimum esse in termino a quo,non dabitur primum instans esse in termino ad quem: aliis duo instantia essent immediata. Secundo principaliter arguitur contra id,quod in eodem textu se bivnpitur, scilicet, quod motus non incipieper primum sui esse, sed per ultimum no esse. Si mulier praegnas ambularer, Gin medio motu animaretur setus nerprimum sui esse,iatus inciperet moueri per primum sui esse:nam illo instan ti, moueretur ad motum matris:& antea non mouebatur.Et s homo eadens ab alto, in media uia exhalaret anima. nan'. motus cadaueris, nam est instans medium temporis, quo durat motus. . . mnus prima medietate mouebatur ho
346쪽
A ino,&secunda cadauer aergo motus incipit per primum sui esse . Eodem mo. do impugnaturia,quod habet tex. s 2.s 91 ante omne moueri praecedit mutatum esse: na si res incipit moueri per
primum sui esse, ante illud nullu praecessit mutatu esse. Tettio igiturpta n cipaliter arguitur,cotra id quod habetur tex .s s. scilicet, ante quodlibet mutatum esse, praecedere moueri. In prima creatione mundi res omnes mutatae sunt de non esse ad esse,& tamen ante illud mutatum,non praecessit moueri . Idem est de productionibus rerum indivisibilium, puta intellectionum,&uolitionum, quae in instanti producunB tur. Qudd si responderis intelligenduillud esse,de his, quae per motum fiunt. Arguitur sic. Sint duo lapides plani contigui. A.& B.& mobile sit super. A. taliter,ut ultima linea terminatiua mobilis sit super lineam terminatiuam ipsus. A. & incipiat moueri per.B. Tunc arguitur sic. Immediath post ho es in ea
terminatiua mobilis erit super lineam initiativam. B. ergo tunc iam mobile erit mutatum:& tamen ante illud inu. tatum esse,nullus prscessit motus: quia linea terminativa. A. & linea termina. tiua. d. erant contiguae immediate, in.
ter quas proinde non intercedebat spatium, per quod fieret motus. C Quarto principaliter arguitur ad partem assirmativam quaestionis. Si motus non inciperet per primum sui esse, sed per ultimum non esse, sequeretur,
quod multae res permanentes inciperent per ultimum non esse : conseques tamen elisalsum, est enim vulgata in . ter Philosophos differentia inter res successitas,ia permanentes, quod se cessivae incipiunt per ultimum non es.se, permanentes uerb per primum sui esse .Qubd autem sequatur, patet. Pri-mb Dinen produceretur per ultimum non essemam si detur candela,quae potest illuminare usq; ad certam lineam xelusiuε, scilicet in qua primum elinon gradus luminis N incipiat moue
ri uersus illam, incipiet lumen esse ui. Dira illam per ultimum non esse:&ide erit de uisione, si potentia uisua extendatur per maximam dii tantiam usque ad certam lineam exclusue, S uisibi. le sit modo in illa linea,& incipiat mo ueri uersus oculum . In contrarium elisententia Arist. l M ordine partium motus, de quo quaestione praesenti differitur, tria
ell considerare, scilicet, initium,snem,ta media. De extremis, agitur in capit. quinto. & de medijs in sexto . Tota uero materia decem conclusonibus colligitur. I ncipitur autem a fine, determino motus . Atqui in tex. ilatim. O .iacitur tandamentum,qubd mobi- Εle quando mutatum est, non est intermino a quo, sed in termino ad quem , . id,quod & nomen ipsum significat, rein tribus illic commentis explicatum ei l. 'Hoc supposito, subditur prima C5clus. I. conclusio in tex. .lllud primum temporis, quo res mutata est, esse nequie
diuisibile tempus, sed necesse est esse nunc indiuisbile. Exempli gratia, si res
mouetur ab. A. in . B. id, in quo primum uerum eli dicere rem esse in . B. est indivisibile inflans . nam detur contra. rium, puta, ludo sit tempus .v.g. una hora,tunc cum per totam horam quiescit in . B. iam in prima medietate reserat mutata in . B.& per consequens to Fla hora non erat tempus, in quo primum mutata est. Et eadem ratione neque in medietate erat primum muta.
ta : quia in prima quarta iam fuerat in B.&cum nulla detur tam parua par temporis,quin in parte illius suerit in. B. fit. ut nullum sit tempus, in quo pri. mum res mutata est . Est ergo intians. Eadem est ratio in alijs omnibus generibus motus. Primum enim essecu.
iuscunque gradus acquisitae intensonis,& primum esse euiuscunque acquistae quantitatis in augmentatione, &primum esse acquisitionis sormae surusiantialis in minima materia, necessa
347쪽
Rine sequitur secunda conclusio intex. 46. Cuiuscunq; motus penes fine datur primum mutatum esse. Manifestum corollarium est ex priori conclusione, ut in motu locali datur primum instans esse in hoc loco, quo uentu est per motum,& in motu alterationis datur primum ede huius gradus intensionis: & in motu augmentationis primu esse huius quantitatis:& in generatione primum esse formae in materia. Probatur conclusio in motu locali rex quo manifesta fiet in alijs. Si enimrra mouetur a b. A.in B.aut incipit esse in . v. per primum esse, aut per ultimunon esse quia non eli dare medium
non secundum : ergo primum. Probatur minor. Detur ultimum non esse in.
B.& sequitur, * mobile in illo inllanti
non eli in. B. Si autem non est tune in
puncto.B. ergo per aliquam distantiam
diuisibilem dii ut L B. nam duo puncta
spatii non possunt esse immediata. Et inde rursus sequitur, qu bd immediate poli hoc initans signatum no erit in B. nam ut transeatur diuisibilis dillantia, tempore opus es & per consequens illud instans non eli ultimum non esse in B. Simile eli argumetum de quocunq;
eerto gradu qualitatis aut quantitatis. Conclu. 3. Tertia concluso eii in eodem textu 6. Penesinit tu motus non datur pri-C mum esse motus. Hanc probat tribus
rationibus. Prima eli haec. Illud primu esse motus, aut est tempus diuisibile, aut indivisibile instans:instans esse non te: l,quia in instanti esse motum, iam monstratum est esse impossibile. bd
autem neq; sit tempus,probatur. Si elitempus, tunc aut mobile quiescit per totum illud, & sic non est primum esse motus: aut per aliquam partem quiescit,& per altera mouetur,& tunc non est secundu se totum primum esse motus, sed secundum partem. Si uero de. tur particula temporis, per quam tota prim bmouetur, in medietate illius iaprius mouebatur, & per consequens tota particula temporis non eli, in qua primum per se mouerit r. Et eadem ratione nec medietas: quia in priori quarta prius iam mouebatur . Et cum temis
Ius sit in infinitum diuisibile, nulla da-
itur pars temporis, in qua per se primu res moueatur.' Seeunda ratio est in tex. 8.s, quando mobile transit per aliquod punitum fixum, non datur prima pars,qus trasiuit. Et tertia est in tex. 49. P neq; in spatio, per quod mobile mouetur,datur prima pars pertransita: sed ante qualibet suit minor peracta, quae quidem in commentis sunt diffusius exposits. Quarta conclusio est intex. s a. Ante quodlibet moueri,pr scedit mutatum esse.Hanc demolirat Phi. ex tribus rationibus,qtiae in comm . tis exposits sunt. Prima sumitur a spatio, 21 queadmodu in i patio, per quod fit motus ante quamlibet parte est punctu, ita & in motu ante quodlibct moueri est mutatum esse, ut enim partes line e cotinuantur per puncta, ita & moueri per mutata esse. Secunda sumitura tempore. Propterea mobile mouetur
per totu tempus, quia peruenit ad nucterminatiuum illius, in quo uerum est dicere mutatum esse, sed ante quamlibet partem temporis est aliquod nuce ergo ante quodlibet moueri eli mutatum esse. Eodemq; tendit tertia. Quinta conclusio est in tex.s,Ante quodlibet mutatu esse praecedit moueri. Qus eade ratione probatur, qua prscedes: nam cum motus non fiat in instati, sed in tempore,in instanti uero res mutata sit,&ante quodlibet instans praecesserit lepus,fit, ut ante quodlibet mutatuessest moueri. In tex. 38.demonstrat easdem coclusiones in motu alteratio. nis,& augmentationis. Nam cum inte-sio qualitatis,augmentumq; quantitatis non fiat,nisi in tempore, di instanti temporis correspondeat certus gradus qualitatis , aut certa magnitudo quantitatis, ad quam res mutata est, eadem ratione sequitur, qu bd ante quodlibet intendi, crit intensum ess . de ante quodlibet augeri, auctum es er
348쪽
nte quodlibet intensum esse, inten tia, quibus res in uniuersum incipi ut,
di,&ante quodlibet punctum eje,augeri. In tex .denique sy.ostendit idem quodammodo usu uenire in corruptione & generatione subitantia, non tamemodo simplieiter eodem. Nam forma substantialis aeris .v. g quae genera tur ex aqua incipit in initanti: & ideo ante illud primum mutatum esse non praecedit moueri eiusdem generis, id est,generari: praecedit tamen alterari: quo uiam terminus alterationis est generatio substantiae. Quhd si quis arguat contra quartam & quintam conclusionem . Si ante quodlibet mouerieli mutatu esse,&ante quodlibet mu-B latum esse est moueri sequitur,ut ante quodlibet mutatum esse sit etiam mutatum esse: quod obviare uidetur secudae conclusioni, ubi dictum est dari primum mutatum esse. Respondetur, secundam coclusionem solum asserere,qubd versus finem motus datur primum utatum esse, ut signato loco certo, ad quem res mouetur, datur primum instans mutati esse in illo loco. Nihilo minus loquendo in genere ante quodlibet mutatum esse est aliud mutatum esse. Nam antequam res sit in . D. loco fuerat in . C.& antea in .B.8ce. signando
diuersa puncta spatij. Et proportionabiliterin intensione de augmentatio-C ne, si res intenditur ab uno gradu usq; ad duo,licet detur primum esse in duobus iuxta secundam conclusionem, nihilominus iuxta quartam& quintam prius fuit sub uno eu dimidio. & prius sub uno cum una quarta, &c. Quare nulla ell contradictio. AT quanqua in ex his textu alibus conclusionibus posset quiuis sorte discernere quo quaeque res naturalis in instanti incipiat, desinat ue,quo tamen minori id negotio fiat, quinque alias conclusiones subi j ciamus. Possumus benim, quas alii plurimas multipli eant, at te, & modo sub has paucas cogere. Suppona ur imprimis ex dialecticis exponibilibus duo esse instan-
scilicet, primum esse, & ultimum non esse: duoque item, quibus desinunt,scilicet,ultimum esse, 6c primum non esse. Primum esse est instans affirmatiuuintrinsecum tempori durationis: nempe quo res est,& immediat ε ante illud non fuit .vltimum non esse est negatiuum,extrinsecumque,scilicet,quo res
non est,& immediath post illud erit. Et pari proportione, ultimum esse est id, quo res est,te immediate post illud noerit,sed primum no esse est, id quo res non ell,&immediatε ante illud sitit.' Mox praenotadae sunt quatuor distinctiones. Prima. Rerum aliae sunt indiui Esibiles, ut Angelus, anima rationalis, intellemo,uolitio,&c. aliae uerb diuis biles,ut homo,lignum, & omnes sormae corporeae,ram sebstantiales,quam accidentales. Secunda. Rerum diuisibilium aliae sunt permanentes, Et haec, quae modo dictae sunt: aliae ueris successivae,ut motus,atque tempus. Tertia sa istis. Harum omnium rerum aliae producuntur cum resistentia & expulsione contrarii: ut anima rationalis, ascensus, ignis,calor, Sec. aliae producuntur sne resilientia,& expulsione contrarii, ut angelus,lume,species uis biles per medium. Quar id de rerum inceptione N Distim desitione loqui possumus aut naturali Fler,aut supra naturaliter. His praeba- Conclu.6.bitis, sit nostraru prima concluso,qut sit numero. 6. Res omnis,sive diuisibilis se, siue indiuifibilis , quae producitur sne resistentia, ex natura luceptionis incipit per primum esse, & des nil per ultimum sui esse, ut angelus, qui a solo Deo produci poteti , hoc modo incepit. Probatur: quia cum non fuerit productus per motum,cspit esse sicut instans ipsum. Et pariter fi a Deo nunc anni hilaretur,desineret, sicut &ipsum instas. Adiecimus,ex natura inceptionis, ut locum daremus illi casui . superioris quaestionis : si sorte potest Deus nunc producere angelum per Vltimum non esse: non quidem in instanti,
349쪽
A ti,aut mensura indivisibili quae nulla est immediatEposthac sed solum, mnune n 6 sit,se immediatE 3ost hac erit conseruatus per aliquod tempus. Et pariter non repugnat, quod an nihil et per primum non esse. Eade ratione sotitia incipit per primu sui ei se & si desinat per subtrahionem aduertentiae, desinit per ultimum sui esse. Tametsi sorsan disseile , aut forte impossibile naturaliter est,ut tantum duret per instans unum, quod sit primum & ultimum esse. Eodem modo si nune a Deos roduceretur in tenebroso aere unum iminosum per primum siti esse, eodeinstanti diffunderetur lumen per tota B suam sphaeram: ita ut primu esse lumi. nosi, esset primum esse luminis per to tum medium. Hine sequitur corollarium, quod omnes res,quae a solo Deo
producuntur,tam corporeae,quam in .
corporeae,quia producuntur sine resistentia,incipiunt per primum sui esse, ut quando primo conditus fuit mundus, omnes creaturae inceperunt percidus . primum sui esse. Septima conclusio. Motus & lepus, & si quae sint aliae res successivae, incipiunt per ultimum noesse, de desinunt per primum non esse. Haec propositio manifeste colligitur ex textu alibus conclusionibus. Cum enim in tertia dictuni sit.quod non datur primum esse mo: us, sed cui asserit C quarta) ante quodlibet moueri daturmuratum esse, necessario sequitur, smotus incipit per ultimum non esse. Rursus si ut asserit secunda)in fine motus datur primum mutatum esse, illud erit primu non esse motus. Neq; Deus per uiam omnipotentiam potest facere, ut motus incipiat per primum sui esse: quia fieut non potest sacere, quominus quacunque parte continui deatur minor: ita neq; facere potest, quinante quamlibet partem motus praecesserit minor, quae est pars eius. Hine
Coadu.r. appendet coclusio octaua. Omnis res, quae incipit simul motu,&per m dum motus, incipit per ultimum non
esse,& omnis quae desinit simuleumo- Dto,desinit per primum non esse.Exem-
pli gratia. Detur luminosum,euius lu- Gmen extenditur per cubitabile spatiuaereum. Tunc cum lumen extendatur
uniformiter,difformiter summo gra- , uduusque ad non gradum, necesse est, quod sphaera luminis sit maxima, quae fic, de terminetur per primum non esse luminis, id est per lineam, in qua non est lumen, de citra illam est lumen inani in quacunq; linea spa ij si lumen, ut.tra illam adhuc est ren: issius lume. . ta ergo linea prim ubi non est lumen, uersus quam incipiat luminosum moveri, in illo instanti uerum erit dicere, non est lumen ultra hanc linea, &im Emediate posthac erit ultra illam. Item fi distantia,ad quam oculus uidere potest, terminetur ut existimo ad linea, in qua non Potest uidere,& citra quam potest,tune uiso incipit per ultimum non esse. Etenim si uisibi se a remotis moueatur uersus me, in instanti, quosuerit in illa linea, non uidebo illud, de immediate post illud,ssidebo. Et rursus dimoueatura me quando fuerit in iula linea, no uidebo, de immediate ante uidebam. Unde illa distantia lineae erit minima, per quam no poteli fieri visio. Coclusio est manifesta, quia huiusmodi formae, quia producuntur sne resistentia, produc utur per modum olus, nquo fit applicatio agentis ad passum. Nona coclusio. Forma substantialis, Coeulcquae producitur eum resilentia &ex pulsione eontraria incipis per primusui esse, desinit per primum non esse. Exempli gratia. Cum ex aqua fit aer, incipit per primum esse, quod est primu non esse aquae,& si rursus aereor rumpatur in aquam, desinit esse aer per piimum non esse, quod est primum esse aquae.Concluso probatur primum authoritate Aristote. 8. huius tex. 69 ubi ait, quod instans transinutationis attribuitur posteriori tempori respectu rei
quae generatur. Quando enim aer g nera cur ex aqua, torum lcmpus non
350쪽
n esse aeris, quod est tempus esse aquae,d: uiditur a tepore quo est aer, quae quidem tempore continuantur per insitas,
quod est finis prioris,& initium posse. rioris. illud inquit Arist. attribuenduest polleriori tempori, id est tepori ipsius esse aeris, atque adeo illud eli primum instans esse eius,& cum simul in eade materia esse nequeat sorma ii nista sorma aquae, fit, ut idem sit inllans
piimum non esse aquae. Et ratio praeterea est manifesta.Nam substantis huiusmodi producutur per motum praeuiualterationis:dispositiones autem requistae ad introductionem sormae terminantur per certum gradum intrinsece:
B datur enim minima dispositio,quae sufficit ad introductionem formae subitantialis: ut lib. .q. .dictum est, ut primu esse illius dispositio ais sit primum esse formae subitantialis: quod est primum
mutatum esse terminans motum alte. rationis diuxta tenorem secundae conclusionis textualis. Habet conclusio uerum, etia in productione anims rationalis, quae licet sit indivisibilis, neque
educatur de potentia materiae, produ.citur tamen cum expulsione formae cotrariae,quae resistit dispositionibus ani me rationalis: de ideo daretur pi imum este animae in corde: si illa eis prima pars, quae insormatur: sed deinde sue C cessive animat totum. Qub fit, ut detur etiam primum inflans animae in toto corporem empe in quo uerum est dicere: nunc est in toto, id est in qualibet parte, & non immediatὰ antehac fuit' iii qualibet parte. Quemadmodum si ignis successu E inflammat cubitale lignum , dabitur primum instans esse in toto syncategorematicE,id est in qualibet parte. Nihil tamen repugnat,quo in minus supranaturaliter Deus possit producere homini formas per primu non esse. Easque anni hilare per ultimue Iclusio ine. Decima concluso. Calor incipit esse per ultimum non esse : si id modo uerum sit,quod lib. I .q. .dicebamus, scilicet quod non datur mini 1 --
lor, qui producitur in aliquod pallam. I
Quod re uera uerisimilius multo est, quam contrarium. Nam ignis qua primum applicatur ligno,agit,si sit maior uirtus activa ignis, quam resisti ualigni: nec uidet quomodo agat, nisi per calore: nam si eum dicas prius exiccare, certe id non facit, nisi per calorem. Quare si agens est maioris activitatis, quam passum sit resistentiae, quam primum applicatur, producit calorem. Vel si centendis calorem non esse primam dispostionem, intelligatur con. elusio de prima dispostione, quam agens producit in aliquod passum Q iane cesse eit no dari minimam, eo quod agens nihil habet expectare, ut eam in . ncipiat producere. Hoc habito proba. ntur conclusio.Calefactivum debet applicari passo per motum: ergo ultimunon esse applicationis erit ultimu non esse oloris in passis minoiis resisteriae. Itaq; nunquam dabitur aliquis gradus caloris in passo, quin ante fuerit minor .Huius tamen conclusionis intellectus permultum pendent ex his, quae libro proximo dicturi sumus de proportione potetis super resistentiam. re de his satis.
Ici T τ η, ut ad argumenta principalia respondeamus, primum no militat contra nos qui lib. .q. 3. imponi bile censebamus motum fieri in inllan sti, etiam in uacuo. Qui uero contrariae fuerint sententiae, respondeant, doctri. nam hanc Aristo. intelligi in motibus
tantum corporum naturalibus, ut rei
ueritas est. Ad casus secundi argumeti, & alios eius similes respondet Paulus Venetus,& sero Philosophi, quod motus de per accides scilicet quo res mouetur ad motu alterius, in quo ess)nihil uetat,quo minus per primum sui
esse incipiat. Infans autem, qui animatur in medio motu matris, incipit moueri per accides ad motum matris. At
uetb sorsan esset uero similius , &ex sententia magis Aristo.qubd in illo primo instanti esse insantis,non mouetur insans