장음표시 사용
351쪽
A insins,quia ut dictum elli ex. 29. In initanti non eli motus: sed tunc incipit moueri per ultimu non esse. Quod si quis replicuerit, in illo illanti uerum esse dicere matre moueri, ut supra explicatum est q. i. sicut in quolibet milati, uerum eii dicere diem esse ergo di
infans tunc mouetur. Pollat consequetia negari quia tunc eli mutatum elle colit, uatiuum partium motus materni: non tamen partium motus infantis: quia nullae tales partes praecesserunt.
Sed tunc concedendu eil,st non in quocunq; instanti uerum est dicere aliquid moueri, uerum ell dicere moueri omnia, quae sunt in illo. Et ideo posset non B improbabiliter teneri prima solutior Et eadem est ratio, si currente rota figuli, assigatur ei lutum dabitur enim tunc
primum instans huius,quod ell esse assxum,& in illo incipit lutu moveri circulariter: aut per primum sui esse, secudum primam solutionem aut per ultimum non esset secundum alteram. Illud autem de homine a turri cadente, qui in medio motu uitam efflauit, maiorem habet difficultatem. Nam cum motus subiectetur in toto composito. s. totu sit id,quod mouetur, Se cadauer
incipiens per primum sui esse ante i l.
lud inllans nullatenus mouebat iis neq; per se neo; per accidens, male uidetur
in sustineri posse, si in illo in stati cadauer
moueatur. Sed neque est sine diis cultate dicere,u, tunc incipit moueri per ultimum non esse, nam tunc sequeretur duplex in conueniens:unum,st motus ille interrumperetur, quod e si contra experientiam :alterum, si interrum p retur per solum inllans, i uidetur contra Philosophiam, ut lib. s. disputabimus.Atq; adeo sequeretur,quod casus hominis,& casus cadaueris non essent tunc contigui,cuius contrarium diximus lib. s. q. 3. Et ideo probabilius sorte dicetur, qu bd eum materia, in qua succedunt diuersae sornas, cotinuo moueatur, licet per accidens admotum
prius hominine: postea cadaueris , ia
quociiq; instanti intrinseeo illius temporis mouetur cadauer, et ii in primo sui esse. Neq; hoc est contra Phil qui solum negat primum et semotus,qui incipit poli quietem eiusdem mobilis eiusdemq; materiae: motus aute cadaueris
succedit motui hominis eommunicaatis in eadem materia. Ad tertium te sponsum eli in sexta conclusione. Re3 enim,quae sine restilentia, de sine expulsione contrarii proἡucuntur, incipi ut per primu sui esse absq; motu praevio. Quando uerb Arist. negat primum mutatum esse, intelligit quanao res muta tur successu Ede loco ad locum,aut de gradu ad gradum qualitatis,aut quantitatis: ubi necesse est tras reper medio, Eut in praefata conclusione expositu eli.
Ad replicam uero respondetur, st si mobile,cuius linea terminatiua eli su per lineam statii A. incipiat per ultimum non esse moueri super spatiu. B. nunquam dabitur instans,quo linea pi ima mobilis sit super lineam initiativa. B.spatii: alias daretur instans futurum immediatum hule instanti: sed quocunque inllanti data post hoc aute illud aliqua pars mobilis erit ultra lineam inutiativam. B. spatii. Et ideo non dabitur primum mutatum esse,sed quocunque puncto signato in. B in quo post hoc erit mobile, prius erit in alio .ppinquiori. Ad quartum denique argumentum Fresponsum est in octaua conclusone. Nempe,qubd illaesormae,quae incipi ut
per modum motus, incipiunt per ulti- mum non esse. Neq; usquam Aris secie regulam generale,si omnis res permanens incipiat per primum sui esse, sed solum dixit lib. 8 .lex. 69 qubd gener tio sol mae substantialis incipit perpti. mum sui esse, ut diximus in noua conis clusione.Non id tamen de lumine,& visione sed neque de calore, aut prima disputatione,quae introducitur ab agε
te naturali,uerum habet, ut concluti
352쪽
a Tex s&la quod impers est. non se contingit e c.
D partem assirmativam ar-b . Anima mo uetur,dum homo mouetur, quia motis nobis, mouentur ea,quae in nobis sunt. bd si seni εtia Ariit .glossetur de indivisibili,quod
habet potionem in continuo,ut est puctum,arguitur sic. Si perfecte sphsi icu
B moueatur sit per planum, tunc solum punctum est,quod tangit spatium: ergo indiuisibile mouetur.Nec facet e videtur sitis,squis responderit,quod nlud punctum mouetur per accidens admotum totius sphaeri: nam qua ratione illud punctum moueretur in toto,
mouetur si esset a Deo separatum. secundo principaliter arguitur. Si indiuisibile non posset moueri,id maximὰ esset propter rationem Arii l. Auia necesse est id,quod mouetur, hartim esse intermino a quo,& partim in termino ad quem: sed in motu eiusdem sphaerae super planum apparet ratio illa deficere: nam cum punctum,quo sphaera tangit
C planum,sit indivisibile, non potest ei se partim in termino a quo, & partim intermino ad quem. Quinimo nusquam est nisi super punctum spatii. Et inde sumitur aliud argumentum. quod puncta spatii sunt immedia: E: nam immediat post hoc punctum erit in alio puncto. Tertio deniq;&postrem b arguitur, Angelus est indivisibilis, in mouetur localiter,ut eli ill ud Mati .as. Ange' us Domini descedit de esto,&aliaco plura testimonia scripturae. Et in hoc item eam deficit ratio Ari. Quoniam potest angelus oecupare locum pedalem, Zemoueri successiuὶ in locum sibi proximum,& attiguum,ut si simul in parte primi loci,& in parte secudi: atqiadeo Dpartim fit in termino a quo, & partim
intermino ad quem . in coniralium est authoritas Aristo. IN quatuor reliquis capitulis li. s. nihil adnotauimus, quod in quaestione esset reuocandum adeo sunt in commentis cuncta perspicua praeter hoc
unum in text. 86.91 de tex. 3 a. praedixe rat. Nempe,qubdin diuis ile non mouetur per se.Cuius conclusionis uti uq; terminum dii linguit,exponitq; Phi. ut in commentis explicatum est. Sed pau-lb altius rem agamus. In diuisibile idepollet qJ res,quae partibus caret. Quocirca quot sunt partium dis erctiae, tot
sunt & indivisibilium modi. Sunt enim Epartes sublestiuae respeetu speciei,unde atoma. i.i diuisibilis species dicitur, quae non diuiditur in plures species,ut
homo. Et individuum numelo dicitur,
id,quod no habet sub se alia indiuidua, ut Petrus. Et huiusmodi indivisibilia ait Ph. nihil prohibet,qub minus per
se moueantur. Aliae sunt partes essentiales .unde indivis bile hoc modo diceretur,quod no elidi uisibile in plures partes et sentiales. Neq; de hoc indivis bili
est praesens sermo. Nam licet uera esset opinio Commentatoris, si eoelum est sorma sim plex,non constas ex materia& forma,nihil repugnaret, ut moueretur localiter. Aliae sunt partes integra- Fles. Et hoc modo res dicitur indivisibilis,quia neq; habet, nec habere potest partes integrales. sed huiusmodi induvisibile adhuc est duplex: aliud, quod non habet positionem in cotinuo, sed
est res spiritualis, ut Delis. angelus, i ma rationalis: quae licet sit in corpore, est tamen in qualibet eius parte. Aliud
est indivis bile habens positionem ineontinuo: ut sunt puncta . Et quamuis de hoe solo loquatur Phi. non tamen erit ab re de motu angeli nonnulla sa.
cere mentionem. Ei lint ergo duo breues arti Culi. primus de puncto,alter de angelis. Secundus terminus coclusio .
nis est, moueri per se, mouetur enim id per
353쪽
per se, quod non mouetur admotum alterius,ut homo ambulans in terra, Per accidens autem, quod mouetur admotum alterius. Sed sunt importuni,
I vi propter nescio qui sophismata,deerunt hane doctrina Arist. Aiunt enim tunc cosequi,omnia hac inferiora moueri per accidens. Nam lapis mouetur ad motum aeris diuisi per motum lapidis:& aqua, saltem ascendens per fit lu-Iam,moueretur per accidens: quia mouetur ad motum aeris attracti: immbomnia haec inferiora mouentur admotum primi mobilis. His tamen respondemus,quod rem moueri per accides,
est moueri ad motum alterius supposiB ti. in quo est, de quo desertur,si sit motus localis, ut homo uehitur equo,aut naui : de accidentia,& partes mouitur in toto .Et id mouetur per se, quod mouetur no ad motu alterius, in quo est, tanquam,in labiecto aut in continete, de deserente. Itaq; tripli citer quarum ad rem praesentem attinet aliquid mouetur per accidens. s. aut quia uehitur laquam in continente, ut homo naui, aut tanquam pars in toto,aut tanquam
accidens in subiecto. Sed est praeterea notandum, quod quamuis Philoso. solum Ioquatur de motu locali, possumus etiam rem tractare in aliis spe
C quis prae babitis , respondetur ad
clus. i. rticulum quaestionis, tribus conclusonibus. Pi ima eli in tex. pissenti. 86 In diuisibile mouetur per accides. Patet de punctis, qu mouentur admotum continui. Idem constat in anima rationali,qus localiter mouetur ad motu hominis. Neque ulla de hoc esse potest metus a. dubitatio. Secundam nos extra textu addimus conclusionem . Indi uisibile, quod non habet positionem in continuo, potest per se moueri, non quidem
motu augmentationis sed tamen alterationis improprie dieis . Prima pars est manifesta: quia indivisibile aligeri nequit. Secunda itidem compertissima
est in angelo, qui secundum intellectu,
de uoluntatem muattvr.Illae uero non me propri Ealterationes,quia nec sunt Dcorporeae, nec alterant subiectum, aut extra suam naturalem dispositionem, sed sunt potius rei persectiones. idem est de anima,saltem separata: na in corpore,licet immediat E exerceat,& suscipiat huiusmodi actus,non est tamen il la,qus per se intelligit,aut uult,sed suppositum peream. Tertia est conclusio Arist. in eodem tex. Indi uis bile habes positionem in continuo,quale est putactu,nullatenus per se mouetur. Probat rationibus quatuor, quae lie et in mota locali perspicatius eluceat, de omni tamen specie motus militant. Prima est in tex. 87. Id quod mouetur,quado mouetur, aut est intermino a quo, ge hoc Enon,quia tunc nondum mouetur: aut
in termino ad quem,& neque hoc dici potest, quia itinc iam mutatum est: aut partim in termino a quo, de partim intermino ad quem de tunc sequitur esse diuisibile. Quod siquis haesitet non esse hanc rationem esticacem: nam si pedale mobile moueatur per spatium tri. pedale , a prima. s. pedalitate, usque ad tertiam,quando est in secunda, nec est in primo termino a quo, nec in ultimo ad quem, is intelligat Phi .loqui de te minis proximis, de quos aiunt immediatos, ut fi pedale mobile mouetur a loco A. B. pedali in locum. B. C. pedale priori contiguum aut continuum tan F diu durat motus,quandiu una pars mobilis est in aliqua parte prioris loci, gege alia in parte secundi. Nam quando
mobile adaequatE est in loco. A. B. non dum mouetur,&quam primu adaequatὰ Dei it in. B. C. cessat moueri in illo motu,quo mouebatur a b. AB in. BC. ATTAMEN hanc rationem expendamus oportet: ut potE, quhds hane intellexerimus, non opus est alias repetere. Est enim Scotus,qui. 2 sent. d. a. q. 9.ad tertium tenet,de quidem non sine
apparentiae pindiuisibile potest moueri motu continuo,siue sit angelus siue punctum i daretur separatum.
354쪽
Primum e Ius argumentum est, quod nos primo loco fecimus de motu lphsrae super planum. Neq; satisfacit resposio i negetur possedari corpus perse- et e lph pricum: tum,quia clium eis persccte sphaericum : tum quia non repugnat diuinitus fieri. Solutio ergo ex me te Artilo .est, quod illud punctum non mouetur per se,sed per accidens ad motum ipsius spherae. 'At uer . praeterniis sis scoti replicis uidentur in eius gratiam disticultatem sacere replieationes itis. Primb, si Deus potentia sua separaret punctum illud a sphaera, quod tameillic eon seruaret, ut moueretur ad mo- tu sphaerae, certe moueretur sicuti nucmouetur illud punctu,quod eil in sphsra: uel si angelus assistens illi puncto moueatur cu sphaera: ergo indivisibile per se poteli. Secundo, si in diuisibile non posset per se moueri, id maximc eiset, ut inseri Philosoph. tex. 89. ς, linea spatii,per quam fit motus, componeretur
ex punctis: nam punctum, quod moueretur,esse non potest nisi in puncto spatii : ob idq; si ex hoc puncto mouetur motu cotinuo, necesse est,ut immediate post hoc si in alio puncto immediato huic, in quo modo est: sed haec ratio aequam uim habet in illo puncto sphae. C rae,quo tangit spatium:quod certe non
tangit, nisi in pucto.Ob idque ut respodemus 3 st immediate poli hoc erit in altero puncto spatii ut puncto supponat consus Gin nullo tamen erit immediat E post hoc,respodere similiter possemus, si punctum separatum mouere
tur. Et confirma. haec ratio. Mathema
tici fatentur,quod si punctum duceretur per planum,relinqueret lineam, in qua nulla essent puncta immediata: ergo ex hoc, quod indivisibile punctum
continuo moueatur,non sequitur puncta esse immediata in spatio. Certe res uidetur dii scilis. Ad rationem Philo. res det Scotus,st successio competit motui dupliciter. f.& ex parte spatii, eo quod prius pertransitur una eius pars, quam alia:& secudo ex parte mobilis,ut subditur in texso.ut si mobile Dirasiret per aliquod signu fixu prius trasret anterior pars, v pollerior. Aittergo, ν Philo. non negat indivis bile posse imo ueri motu,cuius successio proueniat ex pat te spatii, sed motu,cuius successio proueniat ex parte mobilis. Nam com indivis bile no habeat partes, no potest pars anterior transire per punctum fixum prius,quam alia. NIHILOMIN vs I item lianc tritata proportionibus dirimimus. Prima est haee. Manifesta est mens Arill. neq. in dubium ea de re potest indivisibile, quod habet positionem in continuo, nullatenus posse per se moueri motu continuo. Primo, quia in uniuersum si- Ene aliqua dissinctione id negat. Deinde, quia solutio Scoti uel ego sallor non satisfacit.Nam s id solum contenderet Phi. nihil opus habebat tot uerba prodigere. Est enim per se motu , 9, punctuindiuisibile non potest successive transire per punctu fixum in spatio. Et per inde esset probare, et indivisibile non pol hoc mo successive moueri,ac si probaretur, ς, indivis bile no est indivis biale. Ite,sia ro prima Philo ..pcedit de sue
cessione motus ratione spatii, qua probat non posse competere reisin diuisibili, hoc modo. Omne, quod mouetur, mouetur a quo da in quidda. i. a termino a quo in terminu adque:& no mo. Fuetur quado est in termino a quo, nec quado est in termino ad que: ergo mouetur qu est partim in uno & partim in alio: esse aut partim in lino te partim in alio non pol esse, nisi sit diuis bile ergo omne,quod mouetur, est diuisibile.vnde non eli hic petitio principii ut aliqui putant sed a susticienti diuisione
infert, s debet quod amodo id , quod
mouetur, attingere utrumq; terminu:
de inde subinfert esse diuisbile. Secuda propositio est. Si argumentum hoc Scoti procederet, non esset necesse illud formare in sphaera: quia in quocunque mobili: etiam si tangat spatium secundum partem planam cui si cubus
355쪽
moueretur procedere argumetum, ut Scotus ipse deducit. Nam cuiuscunq;
ret,quae mouetur, signabile est punctuin superficie, quae tagit spatium,s, quidem nusqua tangit spatiu, nisi in puncto:de quo proinde procedit argumentum, sicut de pucto sphaerae. Tertia ergo propositio, qua respodetur ad argumentu Scoti ex mente Phi. est. Sensus Phi. est,q, in omni motu debet esse duo termini a quoia ad quem immediati:& per consequens illi debet esse magnitudines: na duo pucta in eodem spatio non possunt esse immediata: &si sint
duo corpora contigua inter lineas, quibus se tangunt, non poteli esse motus,
B quia nulla est dillantia. Supposito aute, qu Milli duo termini sint magnitudines,non potest mobile ab una in aliam successi iἡ moueri, nisi partim sit in u-
no termino,&partim in alio:&pereo
sequens id,quod mouetur,sit magnitudo,unde ad formam argumenti ben Eresponsum est, ' punctum sphaers m uetur ad motum sphaerae, perinde ac si illa sphaera esset cubus, aut cuiuscunq; alterius figurae planae. Et ad replicam admisso, quod punctum illud separetur a Deo, respodetur. 9, illud no esset mobile motu successu omec Deus per sua omnipotetiam posset illud mouere mo u continuo per spatium:quia certὰ nul C libi esset: nec posset tange spatium: tactus enim non eli nisi in quantitate. Adsdeuri. ς Ad secundum principale concediturdum. illam esse rationem una inter alias, cur Indi uisibile non potest moueri. Neque deficit ratio in sphaera mota per planu: quia licet non tangat, nisi in puncto, nihilominus quia illud non mouetur nisi ad motum totius corporis, quod dum mouetur partim est in termino a quo, te partim in termino ad quem,punctu illud mobilis, quod nunc tangit punctum spatii, no poterit immediate post
hoc tangere punctiim aliud, quin ante illud tetigerit infinita. Quare ex motu puncti ad motum totius corporis non
sequitur aliqua esse pucia inspatio im
mediata. Si tamen per se separatum mo Dueret motu continuo,intellectu est impossibile aliud, quam quod deberet moueri per puncta. Quam ob rem casus illae mathematicorum, scilicet quod punctum ductum per planum, sacer et lineam, solum est secundum imagin tionem,si per impossibile ita posset mo
ueri. Alias rationes Aristo t. non est ne-i cessarium repetere poli commentorum expositiones.
A IcvLv s quaestionis huius es Articul. 2. te reside motu angeli. Cuius in hac parte alia est ratio, quam puncti Na ange.
Ius,qua uis sit idiuisibilis, esse tame potin loco diuisibili,& in qualibet eius parte, ueluti in corpore est anima. Est eti Ego.hic dubitatio triplex. Prima. Utrum possit angelus motu continuo moueri. s. ab extremo ad extremum per omnia media, nullum transiliendo. Et de hoe citra controuersiam concedunt doctores partem astrinatiuam. Scotus.
q. 3 .arti c. a. Et ratio est, quam modo
dicebamus: quia angelus potest esse naloco. v.g. pedali toto: poterit ei go moueri in proximum locum pedalem operando successuὰ in illo, & deserendo primum . Tametsi propriὰ non sit ille motus Physicus uicuti propriE no est in loco. Nam etsi uerEst in loco secun- Ad i. dum substantiam cui lib. .q. 1. dictum Feli non tamen continetur, aut circunia scribitur, aut mensuratur loco, unde ad tertium argumentum negatur, eandem esse rationem de angelo, quae est de puncto. Nam angelus esse potest in
loco diuisibili.-Si tamen poni posset
in puncto, non posset motu continuo moueri, masi squam punctum ipsum per separatum. Sed secunda dub tatio est. An possit moueri ab extremo ad extremum motu discontinuo transeudo per media. De quo S.Tho. & Scot. dic Nota
sentiunt. Nam eodem articulo conce siu dicti id it S.Tho m. partem assirmativam. Cu' Subtilissiius est prosecto egregia ratio natura mi Docl.
356쪽
n rasua aloeo, si posset essem uaevo,&q uando est in loco,non cotinetur ab illo, ita nec in suo motu depedet a loco: sed potest applicare se ad operandum in to eo distante ab eo,in quo est,no applicando se ad loca interiacentia. Sco. uerti dist. citata. q. ulti. licet non adeo asserti uri probabiliter tamen tenet partem negativam. Cuius ratio est,quia ordo inquit praefixus uniuerib eli, ut Iocano distent,nisi per media de inde sequitur, eade sit lex omni u mobiliu, ut ab uno extremo non possint in aliumoueri, nisi per medium. Ratio tamen
haec facillimae solutionis est. Nam etsi distantia locoru materialium esse natu B raliter nequeat, nisi per media, non tamen subsequitur, ut lex sit immaterialium reru,ut no possint tra sire, nisi per melium: quandoquidem neque a loco pedet,neq; a materia. Maius in argumetum est, quod est cogitatu dissicile quomodo ab A. in . C, transitus esse potest, nisi per aliquam uia.Attamen cu an gelus res sit spiritualis,coniectari licet, si queadmodum cogitationem quis tras
erre pota esto ad terram. i. nunc cogitare de esto, de confestim de terra,nihil cogitando de elementis mediis, ita potest esse motus angeli. Idemq; proinde excogitari pol de anima ronali,cu exit de corpore.At uero de eo ore glorion in alia sorte est ratio. Sed iam haec res est theologa. Tertia demu dubitatio est: possit de angelus in instati moueri. ubi adnotandum,quod angelum in instanti moueri, non est , qu bd in eo-
de instanti simul sit in termino a quo, D& in termino ad que.Hoc enim neque esse posset, saltem naturaliter, nec esset
moueri, nam moueri ,eli unum locu re
linquere,& altu acquirere, sed est, ut inhoe instanti per primum sui esse incipiat esse in tei mino ad quem, & immediatE ante hoc suerit in termino a quo distanti,ubi quiescebat. Et hoe ait esse
impossibile.S. Th. I. p.q. s arti. I. Cuius ratione sumit ex Arist. in hoc c. lib. tex. 3 a. ubi ait quiescere rem .idem esse, quod similiter se habere nucut prius: unde nos elicuimus. q. a. quietem defianere non posse,nis per ultimum sui eΩse ad modum sormae permanetis. Si autem detur ultimum esse in termino a
quo,non potest dari primum esse in ter Emino ad quem: alias illa duo inllatia essent immediata: loquimur enim de instantibus indivisibilibus temporis. Necesse est ergo, ut angelus, sicut res aliae. incipiat moueri per ultimum non esse motus,ut nunc sit in termino a quo taquam in termino quietis, & immedia te post hoc in termino ad que. Qui quiadem motus no erit instantaneus sed Q. bitaneus. Et ideo respondetur ad dubia negati uE .Qubd si moueatur motu di scontinuo, non traseundo per mediu, poterit nunc esse in coelo,& immedia se post hoc in terra. Si aut e moueatur motu continuo, nunc erit in hoc loco,&immediate post hunc erit in alio no F tamen signabitur locus, in quo erit immediatἡ poli hunc. Sed quocunq; post hune dato,ante illum erit in alio.
357쪽
Theologi, ordinis Pr dicatorum, super Septimum Physicorum Aristotelis Quaestiones.
H. xj.Manifestum est igitur quiniam id, quod mouetur.&c.
necessarium sit mouens &motum esse simul. RG v MENTUM libri huius septimi ut in
mus est manifestum facere,neque iusserie motorum in infinituouentibus perueniendum esse ad primum motore,& in mobilibus ad ultimum motui,ut uia ad li. s. muniatur: quo primus est motor P. uel ligandus. In duo autem membra librum huc partiti sumus. In prioribus nanque capitulis tribus tractatur axioma illud celebrisq; enuntiatio. Omne, quod mouetur,ab alio mouetur. Illa enim ess bass prima,ae sundamentum,
unde exquisitio primi motoris proficiscitura obus veth reliquis agitur
de proportione motuum. At uero ta
metsi in priori parte intentio haec fuerit Philosoph. tamen quia inter proba
dum meminit, mouens & motum debere esse simul,id disserit cap. a. At quia rursita meacoaem opus suu fieri,iue. abire: sed N in rationem primo & per se tantum eon. Ctingere secundum passibiles qualitates
tertiae speciei, id disputat in tertio. Iulud autem principi u.Omne,quod mouetur,ab alio mouetur, & q, in mouentibus:& motis non sit processus in infinitum , quamuis hic proponat Philosoph. copiosius tamen, &enucleatius disserit tib 8.tu tex. 18. de infra:ubi proinde congruentius de hoc nos sumus
amplam qusstionem facturia qua proinde hic supersedendum est. Alia uero duo puncta,cum snt sbi connexa, sub
hac una quaestione eomplectimur. Ar 'itur ergo primo a parte negatuva. Finis mouet appetitum: & tam e notangit eum:nam aliquando est dictam, Dut beatitudo: quandoque mouet dum non est, ut sutura sanitas mouet infirmum ad sumendam potionem. Secundo arguitur. Causa uniuersalis uero mouet illa in seliora : nam sol de homo generant hominem : ectamen
non tangit effectum. Quinimb ignis paruo interu allo distans ab aqua, cal iacit eam:& tamen non tagit illain. Femagnes trahit ad se serrum distans. Et
graue inquit Aristo. 8. Physicorum te 32. mouetur a generante:& tamen generans non tangit tunc semper graue.
immo quandoq o est dum graue mouetur.Idem est algumentum de animali generante alivdetquod mouet semen se distans: nam tuque ad animation. Retusa
358쪽
ro Super Septimum phy si corum
laetus,omnis mutatio seminis attribuitur generanti: & tamen stat quandoq; generans tune esse mortuum. Idem sit argumentu de sagitta. Et maxim P de relatione, quae in me producitur, dum
quis in In)is incipit esse albiis. Tertio at .idem principaliter argui .
tur. Multa sunt mouetia immaterialia, quae non possunt tangere corpora, ut Deus,qui uniuersa mouet, de intellige-tiae, quae mouent ot bes: tactus. n. no et tnisi duarum quatitatum. Quarib principaliter arguitur aduersus id, quod textu.xi. ad probandam conclusionem principalem inducit, nempe quod motus alterationis i*on eli proprie, nisi se. B eundum tertiam speciem qualitatis, R ideo illic tant sim necessarium et se, ut mouens & motum sint simul. Si se eundum has latum qualitates esset proprie alteratio, id maxime esset, quia Pse primus terminus alterationis e:l ali. qua harum qualitas, reliquis uero consequuntur ad has nam per hoc probattex. 17. quod secundum habitus prim sspeciei non eli alteratio sed albedo, iareliquiae qualitates secundae non sunt
primus terminus alterationis, nam resultant ex intentione, aut remissione
primarum qualitatum: ergo secundum lias qualitates secundas non est persec primo alteratio,& tamen sunt de tertia' specie: ergo non secudum totam illam si specie est se motus, & per consequens mala in his ponit exempla Philosoph.
Et confirma. ratio in passionibus sensiti uis,ta cogniti uis , quam appetiti uis, iste undam quas ait Phi. tex .i a. esse pro,pri Ealterationem. Motus obiectorum potentiae cognoscit tui non terminatur primo ad actus sensuum, sed ad species, ad quatum receptionem consequitur . sensatio. Et pariter in appetitu, ira, gau. dium, &reliquae passiones non uiden. . tur per se prim ti esse termini alteratio. nis, sed ex motu locali sanguinis a coride, uel ad cor, uel ex motu alterationisi secundum calorem,aut aliam primarii' qualitatum subsequuturillae passiones: ergo secundum has non est per se primo alteratio. Quintb principaliter arguitur contra id,quod habetur tex .r s. qudd secundum quartam speciem non est per se alteratio. Quando lapis sculpitur,per se primus motus illius is figurata forma: ergo pariter cu ex calefacti ite figuratur cera, uidetur,quod terminus illius alterationis sit figura, saltem sicut eli pallor, aut alius color cerae: &per consequens sicut ad tertiam, ita de ad quartam speciem qualitatis est per se prim b alteratio. Et confii mat. de secunda specie, quam illic praetermittit Philoso. Molle & durum sunt qualitates secundae speciei,ut patet in praedicamento qualitatis,nam durum est naturalis potentia resiliens diuisioni,& molle est naturalis impotentia & tamen est tam proprie secundum istas alteratio, quam secundum alias secundas quali aces: nam ut per alteratione resultat olores & sapores Darii, ita & mollities.& durities. Sexto principaliter arguitur aduersus id, quod habetur text. II. uidelicet, qudd secundum primam speciem non est alteratio. Primo in habitibus corporis . Caliditas ,& frigiditas ponuntur ab Aristote l. in prima specie qualitatis: &tamen secundum has est
alteratio. Et confirmatur,si secudum sanitatem, quae eli habitus corporis, noesset alteratio aut esset ut insinuat Aristotel. quia est relativum at Ianitas non
est relatiuum secundilmesse, sed secundun, dici, post quani eli, species qualitatis: ergo nihil obitat, quin secundum illam sit alteratio : sicut secundum alias
qualitates: quamuis resultet ex alter
tione primarum qualitatu ut alis qualitates secundae. Septimo principaliter
arguitur contra id, quod habetur texr. 18. quod secundum habitus morale, non est alteratio. Fortitudo, & temperantia sunt uirtutes morales,quae tamesunt in appetitu sensitivo, maxim E s eundum Sanct.Thom. I. a. q. 6.art. Α.& alibi saepe: ergo qua ratione secundum iram,& ga tu, di alias passiones ea
359쪽
A alteratio,ut habetur textu. ia. erit etiam secundum has uirtutes. Et confirmatur. Omnes habitus omnium uirtutum,tam sensitivaru,quam intellectualium,sunt intensibiles,& remissibiles: intensio autem, & remissioeli propriE motus alterationis. Et praeterea inter eiusmodi habitus est contrarietas, ut inter uirtutem,& uitium, in .eter scientiam,& errorem, inter unam,& alteram opinionem: contrarietas autem eli alterationis conditio, quippe, quae sita contrario in contrarium: ergo Arulo tel .est veritati contrarius. Nequε eius rationes esseaces uidentur, dum ex eo, quod habitus est rei
B perfectio,& ex eo, quod eonsistit in
commensuratione quadam rerum, in
fert non esse ad habitum per se prim balterationem : quoniam aquae perse. ctio est si igidas,& tamen dum se ex calore in frigus reducit alteratur, de om. nis media qualitas,ut pallidum,& uiride, extremorum' colorum medium
quoddam est:& ad illam nihilominus est per se prim b alteratio. Quid ergo si Consu. bi Aristoteles 3
Qv Aas xio haec in duos seeatur articulos, in quibus breuitatis causa secundum,ac tertium caput textus complexi sumus. In priori articulo est unica haee conclusio. Omne mouens, ut C principium motus, & id, quod mouetur,quod est dicere, agen s de patiens, in uniuersum debent esse simul loco: hoc est, uel continua,uel contigua du- modo sit agens ultimum,& primum passum. Conclusio est in textu nono, eandemquε sub aliis uerbis praemisse. rat text. s. ubi ait, qudd necesse est id, quod mouetur, prim b corporali motu
tangere,aut continusi esse mouenti. Et primo degenerat.tex. s.& is.lib. animalium ait,quod si aliquid no tangit a liud ,non agit. Cauenda est hic aute barbara principii petitio dicetium . quod Agm im agens,& passum immediata debent esse simul. hoc enim est praedicatu incula VP . re in subiecto. Sed distinguendum est,
st agens uel agit immediatὶ immedia. Diione ut aiunt uirtutis: quia propria
uirtute, non aliunde mendicata opera. tur: ut Deus,& contrario modo creatura agit mediat E, de causa inferior per uirtutem superioris .vel agit immediath immediatione supposti: quia per se,
de non per aliud operatur: sciat homo mouet baculum manu,& intelligentia coelum. Et contrario modo sol mouet terram mediatE per illuminatum aere, di gignit planiam per alteratam terra. Et hoc modo immediatum agens appellat Aristot. ultimum : quo ideo ne. cesse est esse immediatum pata immediatione loci:Ait enim,quod agens ultimum, & patiens primum, pura id si quod inter supposta agentia postrema est, attingere illud debet, quod inter patientia est primum : ut si ignis calefacit aerem, aer cacabum, de cacabus
aquam,&aqua piscem, ignis debet
tangere aerem, & aer cacabum ede. Hanc conclusionem Aristotel. non demonstrata priori , sed per inductionem in omni genere motuum, ut per totum secundum caput uidere est. Rationem uerb & causam sorsan non possumus eandem in omnibus assignare : nam in rebus materialibus condi-
tio ipsa, Se limitatio materiae posset in causam afferri, ut sorma, quae est in
materia, neque at rem aliam mouere
nisi tangendo . Est quippe tactus con Dditio propria materiae. Et ideo suacuum interesset inter agens ge paties, nulla contingeret actio: eb qudd n uulum intercederet medium, per quod deferretu r ad passum. Quapropter Aristotel. primo. Meteoro . Necesse, est, inquit, mundum hune inferiorem cotinuum esse superioribus lationibus, ut omnis ipsius uirtus in gubernetur. Attamen in rebus immaterialibus causal sc locum non habet. Et nihilominus Aristotel. coclusio usque adeo uniuersalis, ut etiam ingelos, & Deum
ipsum compta hendat . x enim I to-- bat. Sanct. Thomas prima par. vs te.
360쪽
ῖra Super. Septimum Physicorum
octaua,& plerique Theologi, Deum esse ubique per essentiam,&in omnibus rebus intime, quhd uirtus eius agendi
infinita eli:& illimitata, qua ubique per se agit, & nulla res agitur, nisi ubi
est. Et quamuis Scotus libr. primo sentent.quaellio. 3 7. hanc rationem instingere molitus sit, nimirum arbitratus,
solem per se agere, ubi non est: quo niam ipse & homo generant hominem di in uisceribus terrae gignit metalla ridiamen minimὰ sustinere potest: quoniam re uera nisi sol per intermedia
elementa lumen prosunderet, aut uirtutem aliam occultam influeret, qua terrae uiscera penetrarpt,niliis illic un quam eis ceret. Hac nanque de causa
ait Philosoph. necesse esse mundum hunc inferiorem esse continuum lationibus superioribus. Perstitit autem in illa opinione Scotus, qu bd accidens neque instrumentum esse potest geni turam attingens subflatiae, unde intulit
solem per se ipsium immediatione sup-sositi, gignere haec inferiora: quod pro
ecto nemo Philosoph. admitteret: remulid hic minimὸ Aristote. Quin ue. rb ignis calore & calefacto aere proinducit ignem : & animal, viri ute seminis filium:& ideo sol lumine & latentis uirtutis in fluxu, atque adeo aere essecto gignit fovetque terrena. Quocircac si uera fuisse Avicenna excogitatio, qu bd Deus primam tantum intelligentiam per se creauit,& illa secundam per uirtutem ab eo influxam,& postrema per nirtutem eiusdem Dei edidithune globum, nullum sumeretur argumentum, Deum ei se per essentiam ubi.
ue.Sed tamen quia non modo,ut sol,liae pro susione uirtutis, sed per se ipsum immediatione suppositi materiam
corporum conseruat, ut quae per solam creationem producitur, quam nullum creacum agens attingi: & eadem ratione sub stantias indiui ubiles, atquὰ eslorum moles,fit, ut intime per suam sit essentiam in omnibus rebus, nam
quamuis forma rerum corruptibiliuin materia per alias causas secundas ad . ministret, illa tamen, quae per sola creationem producuntur, se solo producit, ac retinet. Et quia cuncta, quae in uni. uerso sunt, aut spirituales substantiae sunt, aut coeli , aut denique in materia generantur, sit ut Deus sit pere sentiam in omnibus. Atqui hinc fit, doctrinam illam S.Tho m. i.p.q. si . quod angelus est in loco per solam applicatione vir tutis peruersae sic intelligi, qudd uere non sit subflantia eius in loco, in quo Operuur: solum enim uult, qu bd non applicatur ad locum per quantitatem,
sicuti corpora:& ideo neque commensuratur,nequE continetur, neque siluatur loco: sed nihilo secius eius re uera subitantia applicatur loco per uirtutem operandi. De his autem alias. Sunt tamen hic nobis commemorata, ut explicaretur, quam sit uniuersalis conclusio Aristotelis , quod agens & patiens debent esse simuli id, quod tanquam dignitatem pro comperto mentibus infixit. Et ratio est,qubd sicut esse, causa est operandi,ita necesse est, ut res si, ubiacunquὸ operatur: si tamen operatur tanquam ultimum agens in primum
passum , haec est immediate immea diatione suppositi : uidelicet s non
agat per aliud suppositum sicut sol agit per illuminatum aerem sed persei plum. Iclxva ad primum in contrarium argumentum ipse sibi respondet Aristote. in tex. qu bd finis non agit tanquam causa esliciens, sed tanquam id, cuius gratia: Sc ideo non necesseellesse ubi operatur, sed satis est cognose iue moueat. Ad secundum uero de sole, causs uniuersalibus respondetur. qu bd sol non est ultimum agens producens plantam aut minerale, sed aer, aut terra, per uirtutem ab illo susceptam.
sicuti ignis distans ab aqua per aerem calefacit eam. Qubd si rursum arguas,
Sol non. eandem uirtutem effudit in aere,quam in terra: gignit enim calo.