장음표시 사용
41쪽
A AESTIO PRIMA.VTRUM PHILOSOPHIAE
naturalis , cluae speculatilia scientia est, subiectum sit
ens mobila. P A a T a negativa arguitur . Et primo contra
id, quod titulus primum supponit, philosophiam. s. naturalem esse scientiam . Scientia omnis, aut necessaria mortalibus est, aut saltem utilis: nam n authore Aristo t. in prologo metaphy. omnis homo suapte natura scire desiderat: Sc naturalis hominis inclinatio. nis ad bonu, esse non potest: at cognitio reru naturaliu nec necessaria, nec utilis esti ergo non est scientia. Probatur minor, finis ultimus hominis est cognoscere Deu cognitione illa, quae nos ad uisione ipsim perducat, fim il-
Iud Ioan . i .haec est uita aeterna, ut cognoscant te.&c. cognitio uero rerum
Maturaliu parum,aut nihil ad hoc con.ducit: quippe cu plurimos rusticos bomos esse uideamus, plurimosque ex ad uerso philosophos esse prauos: quod Paulus ad Rom. I. testatur dices philo. sophos issos tiles scientiarum natu Taltu plenos, Deumq; naturali lumine in cognoscetes,non sicut Deu glorificas-
se. Quinimo ut ipsoru id philosophorum testimonio coprobemus, praeter Diogenem in uita Socratis, Cicero etiam lita l. acade.quaest .eb inquit S crates philosophia naturali neglecta ad moralem se transtulit, coelestia.i. lorum ideo is, quae sub illis contineaeur, natura aut procul est acognitione molira,aut si maxime esset cognita, nihil tamen ad benὸ uiuendum conseruret. Et confirmatur primu argumentu m, si non solam philosophia naturalis ad 'GE uiuendu non prosit, sed si etiam perniciosa.Negantibus. n. patre & filium in diuinis personas esse distinctas eiusde essentiT,Deum veru ubere esse homine, corpus Christi in hostia latere, uirgine parere incorrupta manente, mundum esse ex nihilo creatum,aliaq; id genus, philosophia haec
omnia dissuasit, eo streru naturis uideantur cotraria: cu tamen sint supra no contra natura. unde Apostoliis ad
Colossa. videte sinquit ne quis uos decipiat per u hilosophia & inane sablacia,secundum traditione hominum secundam elem eram udi.&c ubi Hiero .contra philosophos inquit; loqui, tur, quoru omnis plene disputatio de elementis est. Vnde l. Corinth. I .illud citat Esaiae as. Perdam sapientiam sapientum,& prudentia prudentum reprobabo , adiungens, stultam secit Deus sapientia huius mundi: quia nocognouit mundus per sapientia Deli Et secundum co firmatur argumetu. Philosophia & scientiae illae naturales dicuntur ortu habuisse eo tepore, quo septe illi sapientes Athenis floruer utetsi tame res fuisset tam necessaria, nun- si Deus permisisset,ut tot antea saeculis suissent homines huiusmodi scientiaru ignari: ergo. Secundis principaliter arguitur, q, philosophia no si scietia. Scientia. n. non est nisi eorum quaeno possunt aliter se habere. i. post.tex. s. unde inseri illic Aristot. tex. 43APseientia non eli sensualiu obiectorum. Physica uero, ut asserit in hoc prologo Comen. est de rebus sensibilibus, te Per consequens est de rebus mutabis libus , ta quae possunt aliter se habere. V. g. de ortu εἰ occasu & eo iunctione astrorum, quae no sunt semper, sed certis temporibus,& possunt deficere, ut patet in fine mundi:& de eorum desectibus, puta si hieme sint frequentes pluuiae,s in aestate sint ardentes soles.st homo nascatur bipes & similia, qus nonnunquam deficiunt: ergo Physica non est scientia. Et cofi r.ex ipsis antiqs philosophis: na hac ratione Heraclitus & Cratilus, quos 4. methaphysicoru tex. 2 1.Arist..commemorat, negabant scientiam ullam
42쪽
ulla retu naturaliu esse possibilem, uidelicet res sensibiles cotinuo motui essent subiecta. Unde Socrates,ut lib.
I. academicarum quaest. refert Cicero, inde maximὸ prae alijs omnibus Apollinis oraculo sapiens enunciatus
est,quod nihil se scire dixit, nisi hoc ipsum, qu bd nihil sciebat. Atqui ut La. elantius libro 3. adnotauit, propterea Pythagoras noluit sapiens, sed Lapientiae studiosus appellari, quod intelle'
xerat cognitionem rerum natura
lium non esse scientiam. Odre uera ueteres ipsi philosophi re ipsa te. stantur, qui de rebus naturalibus tam uatiatamque diuersa placita & com B menta dixerunt, ut satis comprobauerint, nullam habuisse ueram scietiam. Tertib principaliter arguitur contra
alterum in titulo suppositum, scilicet Physicam esse scietiam speculativam Scientia practica est illa, quae nos dirigit ad operandum, ut habetur 3.de ani
talis est physica: ergo physica non est scientia speculativa, sed practica. Pr batur minor : primo quia physica est de obiecto operabili, est enim de his,
quae in nobis fiunt, atque adeo aliqua pars eius eli de natura actuum di ha
bitu i intellectualium & sensualium, C qui in nobis generantur, quae in libris de anima posita est. Et praeterea quia physica ostendit nobis Deum esse prima rerum causam, unde nos nostraq; pendet, nosque natura esse mortales:
quae quidem cognitio in cotemptum rerum & amorem Dei, atque adeo ad recte operandum allicere nos potest. Jεt confirmatur argumentum. Me-icina est pars quaedam philosophiae, tum quia huius subiectum est corpus sanabile, quod eli inserius ad corpus
mobile, tum etiam quia tractat de naturis herbarum, de corporum cople.
xione & similibus naturalibus,& ideo ubi desinit physicus, incipit medicus, de sensu & sensato capitu. i. sed medicina censetur a doctoribus esse pra' etica, ut docet S. Hom. opusc. 7 o. q. s. Darticulo 1. super Boetium, ergo &phys ea est scientia practica. Quarto principaliter arguitur. Physios non eu unicum subiectum,ergo titulus supponit salsum. Antece-tans probatur, quia alias sequeretur physicam esse unam sciet iam , quia ut
habetur i . post. tex. 3 . & 4. metaphy. texo. ex unitate subiecti sumitur unutas scientiae, consequens tamen est salsum . nam Physica idem est, quod scientia naturaIis, sed res de quibus tractat& Metaphysca, & Mathematica sunt
res naturales: ergo physica comprehendit sub se Metaphysicam N Mathematicas,& per consequens non est di- Estincta ab illis, ut prologo Commentariorum dictum est. Et confirmatur. Physica etiam, ut distinguitur a Metaphysica, & Math
maticis, tractat no solum diuersas conclusiones,sed res diuersissimas, scilicet
de materi de motu,de loco,de coelo, de anima, &c. ergo constat ex pluribus
habitibus , N per consequens non est una, sed aggregatum ex pluribus h bilibus.
Et confirmatur 1. Physica eontimnet in se multas opiniones, ut an et menta maneant formaliter in mixto,
an sit possibile infinitum, an intentio Ffiat per radicationem subiecto,&c.&tamen non potest unicus habitus esse scientia &opinio, ergo physica non est una scientia. Quinto . principaliter aiuuitur, ens mobile non si subiectum huius scietis. Ens non estἷenus. ut in princi pio praedicamelorii ostendimus,sia est analogii, ergo no est simpliciter unus coceptus, & per consequens non potesse unu subiectu. Et confirmatur. siens mobile esset subiectu physics, sequeretur,' physica esset aut pars metaphyscae, aut salteta Ili subalterna. nas ens mobile accipiat loco unius conceptus simplicis absoluti, tunc ens
mobile eiserius quidditatiuE ad ens,
43쪽
A N per consequens physica est species
ineraphysicae, sicut scietia de triangulo est geometria: si aut mobile sit conditio accidentalis , quae additur enti,
tu e physica est subalterna metaphysicae, licui perspectiva.quae tractat de linea visuali eli subalterna geometriae,qus tractat de linea: utruq, tamen elifalsum, cdm sit ex aequo diuisa philo.
sophia in metaphysicam & physicam.
Sext btamen &pol tremo arguitur. corpus mobile congruetius ponitur
subiectu physicae, e ens mobile: ergo
ens mobile non est subiectu Probatur antecedes. Primb quia si ens mobile ponatur subiectu,sequitur phy sica traB ctare de intelligent iis,quippe qus sintentia mobilia localiter:consequens tame est cotra Arist. a.physi. tex. 26. ubi ait considerationem phy sicam non extendi ultra formas,quae sunt actus corporum:quare intelligentiarum consideratio non est physica, nisi quatenus
sunt orbium motrices,quae quodammodo pertinent ad physicam.
Et a. probatur antecedens. Motus&quii s est prima passio physca: ergo subiectum talis primae passionis est si biectum talis scientiae: sed subiectum
adaequa tu motus est corpus: ut patet ex Arist. 6. physic.text. 32. ubi probat
omne mobile esse diuis bile, & per
C consequens corpus:ergo corpus m O.
bile potisis quam ens mobile est subiectum huius scientiae . Quod hic Commencinsinuat dicens res sensibiles esse materiam huius scientiae. Et 3. confirmatur idem antecedens: quia in tota philosophia non tracta tur, nisi aut de corporibus, aut de pertinentibus ad corpora: scilicet de coe dis , mixtis,& de elementis,de anima inquantu est actus corporis, de motu inquatum est eius passior de materiadi sorm a non certe inquantu sunt entia mobilia, sed inquantum sunt prin .cipia entis, id est corporis mobilis. Sed in contrariu est Arist. qui s. me. ra. tex. I .Physica,inquit, est circa id genus entis, in quo principiu est motus D& quietis:& lib. I i. σ3. Physica speculatio de ente est, non prout ens est,sed prout motu participat: ex quibuslicis aliisque similibus colligitur ens mobile esse subiectu m Physicae . Superuacaneum duximus tot hie quaestiones prooemiales quot in in dialectica, multiplicare .nempe an philosophia naturalis sit necessaria, an sit
scientia, an si una, an sit speculativa. In introitu enim illic rationalis scientiae necessarium fuit uniuersos hos terminos exponere, quos subinde non opus est hic iterato repetere. At sit p. positis terminorum illi uc expositionibus,quas quicunq; libuerit reuisere Epotest,ad haec omnia quinque conclusionibus iuxta ordine argumentoria, quae posita sunt, respondebimus. Prima conclusio. Philosephia na- Piimae 5 turalis est homini Sc suapte natura, de elusio. ad cius finem consequendum necessa. Philosoria. Dupliciternamq; inter alias acce- phia eneptiones) dixi miis illic. q. i. accipi necessarium . de intrinsecae ex natura rei sicut homina necessarium est esse risibile, de rone finis, de hoc dupliciter uel
smplieiter ad illum adipiscend P, sicut
cibus ad uitam: uel ad commota consequendum, sicut equus ad iter. Proba Probatur ergo conclusio in primo semia. Omne illud ad quod hominis natura antegra de incorrupta propriE incit. Fnat est illi intrinsece necessarium : sed
rerum naturalium cognitio est ex huiusmodi inclinatione naturali: ergo est illi necessaria. Minor constat ex italo. . metaph. Omnis homo naturaliter
scire desiderat. Ubi quantum seri mea opinio no exprimitur qualiscunq; appetitus naturalis hominis, uta sunt comedere, ambulare, Se reliqua qus sunt homini naturalia: aut tau media ad seruanda uita,aut tanqua officia uitae: sed exprimitur ultimus finis hominis, ut quemadmodu ultimus finis grauiu est descendere ad centru, de leuiu est ser
si sursum in quibus locis quiescunt, ita
44쪽
IL ita ultimus finis, in quem hominem
natura produxit, est, ut rerum veritates agnoscat. Quod vel usus ipse satis
testatur, cum cognito effectu quocunque, Dapte natura homo cupit cogno cere causam: propter admirationem .n. suapte ingenio,c erunt homines philosophari. I. metaphy. cap. 1. Nec tanto moles impetu ad centru tendit, ruanto homo ad cognitionem prope itur veritatis. Hinc natura magistra
philosophi, qui hoc nomine digni cessentur, in rerum contemplatione sum. mam selicitatem collocarunt, ut Io. ethic. cap. 7. &8. author est Aristote.
. Vnde manifestE constat non esse hominibus tam naturalis 3c necessarius ap-B petitus ridendi, quam sciendi. Hoc saepe soleo argumento uti in confirma visio Dei tione huius, hominis beatitudo in beatitudo visione potius diuinae essentia, quam in amore cosiliat. vltima. n. hominis
Delicitas, idem est quod eius ultimus finis: sed finis ultimus hominis est scire,qui tunc satiabitur,cum in Deo omnia viderit: ergo videre potius Deum si est essentia beatitudia is, quam eum amare. Quod praeterea confirmatur r' nam beatitudo consistit in Dei com prehensione iuxta illud Apostoli. i.ad Corinth s. Sic currite ut comprehendatis: sed inter potentiam cogniti uadi &appetiti uam hoc interest, si cogni- tiua est apprehensiva obiecti, appetitiua vero potius trahitur &tenetur ab obiecto amato , quam teneat ipsum: ergo in actu potius intellectus tenetis Deum consiliit beatitudo iuxta illud August. lib. de vita beata. Beatus eliqui Deum habet. Addiderim nec abs re verbum hoc ad comprobandum fi . ne ultimum hominis esse scire . Hoc
tamen differt inter philosophos illos, qui reuelatione Christi seruato iis nostri non fuerunt digni. & nos Christia. nos, qu bd illi non cognoscentes Relicissimam illam supernaturalem rerucognitionem in verbo stlicitatem collocarunt in contemplatione naturali
dignissimarum substantiarum, scilicet
intelligentiarum , vel in hoc saeculo, qui aliam vitam no cognouerunt,uei vi aliam crediderunt in saeculo venisturo. Fides vero di religio nostra est, sultimus finis & hominis stlicitas in intuitiua illa contemplatione Dei, ubi omnia cognoscuntur, consitit. Sed arguis, quid ergo ad rem prob re philosophiam esse hominibus naturalem Respondetur,philosophiam
rerum naturalium esse hominibus naturalem, non tan tuam ultimum fine, sed tanquam medium ad illum cons quendum . Unde notanter ait Ar illo. te. v omnis homo naturaliter scire des derat: non hoc, aut illud, sed res uniuersas. At vero. Io. Ethico. dicit Pelicitatem ultimam consistere, non in rorum veritatis inquisitione, sed in rerum potius iam inuentarium contemplatione. Hinc facile probatur secunda pars conclusionis, nempe s Philo sophia ad finem hominis, scincet Dei
veram cognitionem & amorem com ducat. Naturale enim est hominibus per cognitionem effectuum ad cognitionem causarum peruenire , quod Paulus ad Romanos. i. assirmat dicens,
inuisibilia Dei per ea,quae facta sunt intellecta conspici: sed philosophia n tu talis nihil aliud est, quam reru, quae sunt effectus Dei, cognition ergo illa
consert ad cognoscendum Deum. Ad hos namque duos usus mundus cre ius est,& in domin tu hominibus traditus. Primb ut eius ministerio vita hominis alatur & conseruetur: dc praete rea ut eius contemplatione in Dei notitiam perueniat homo,& amorem alliciatur. Per cognitione. n. motus venit Aristote. in cognitionem unius primae causae , a qua hominum vita sitiaspensa semper eli:& ex intellectus operatione, quae a materia non pendet, cognoscitur anima esse immortalem: ex magnitudine cflorum,eorum it; anfluentia bonor si,quae in subsidiu huius vita mortalis nobis diuina prouidem
45쪽
tia largita est, ratiocinari possumus, quam sint incomprehensibilia, uus invisa illa immortali praeparauit diligetibus se. Quae profecto, plurimalia, quae longum esset recensere,homines,qui modo saxa non essent, in amorem & obsequium unius Dei satis pellicerent. Et hoc est, de quo Paulus phiIosophos reprehendit, nempe' cum Deum cognouissent, non scut Deum glorificauerunt. Adde quod obueniunt mortalibus a philosophia naturali multa alia commoda. Nam cognitio herbarum, temporum & complexionis humanae m. dendis corporibus apprime confert: aliarumq; multarum rerum cognitio
B nes ad alios sunt hominum usus maxime utiles,ut Valerius Maximus lib. 8.M hie Commen. &Themis comme
Accedit ad conclusionis confirma tionem, ς Deus primum parentem
nunquam omnium scientiarum genere ornatum creasset,si scientiae rerum naturalium non tam essent mortaliabus necessariae.
Philoso- 'Hine apud philosophos tam multis phiae enco philosophia laudibus passim effertur.
mium. unde Cicero libro I.Tusculan. quaest. philosophiam ait donum esse, aut in. uentu Deorum.&libro quinto. O vi.
C tae, inquit, philosophia dux, virtutis
indagatrix, expultrixq; vitiorum, non modo nos,sed nec omnino vita hominu sine te esse potuisset.&c. Et Seneca ad Lucillum libro secudo,epistola de .cima sexta. Philosephia nos tueri de hei,haec adhortabitur, ut libeter Deo pareamus, ut sortunae contumaciter, resistamus. Haec docebit ut Deu sequaris,seras casum.&c. de lib. I .Epistola. a '. Deorii, inquit, immortalium munus est,* vivimus,philosophie autem
O bene vivimus:vnde lato plus philoiophiae quam dijs deberemus,quanibmaius benefici u est benὸ vivere quam viuere, nisi de philosophia ipsa munus etiam esset Deorum. Loquitur autem Stoicorum more de philosophia, quq D studium de sapientiae Se simul virtutis
est : quas adeo coniunctas esse censebant , ut nomine sapientiae, virtutem intelligerent. Atqui Aristot. Io. ethi.co. per philosophiam, inquit , homi nes sese immortales faciunt:cuius do. lectationes Se firmissim ς sint de purissimε:quippe cum de rebus sunt,& in corruptibilibus , de a sensibili materia abstractis. 'Quapropter quaquam ad Philo nullum alium finem studium philoso- phia prophiae utile esset,at propter se tamen es pler i exiet supra humana omnia exercitia ex. tetenda. petendum.In summaCommenta. hic per hyperbolem assirmat nomen ho- .
minis aequi uoce dici de sapiente & de eo, qui ad sapientiam ineptus eli. Nec gsolum ab ethnicis testimonia petere possumus,cum Salomon ille Rex,cui . Deus quicquid peteret pollicitus est, ,ia nihil aliud quam sapientiam postula, uit: qua proinde prae omnibus mortalibus diuinitus donatus est: de cuius subinde laudibus duos prouerbioru ,tae sapientiae integros libros compo-isuit. queruntamen quo ampliu4 ςQn Ad i. princlusio elucidetur,respondetur ad pri- cipale .mum principale argumentu . Cui ne
gatur philosephiam no conducere ad rei cognitionem:nam si philosophi inlumine naturali Deum non glorifica. uerunt, non fuit ex desectu scientiae, Fsed quia affectiones illoru excaecarui illos,& impedimeto fuerunt, ne Deu, sicut cognoscebant, colerent. Et hoc docet Apostolus. Qua ratione modo& sapientissimos Christianos prauos esse contingit, si prauus dignus est sapientiae nomine. Et φ e conuersor ilici maximὸ nune inter Christianos Deli & eognoscunt & colunt id cert Efidei catholicae debetur, quae breuiss-mo compendio tradit nobis veram ει supra naturale cognitionem Dei, qua philosophia naturalis non attingit. Quocirca ira intelligamus conclusione,ut quis singulis personis non sitne Quo necescetata philaopria, sit tamen neces itaria. saria
46쪽
A saria reipublicae: nempe visnt aliqui
scientiis naturalibus in liructi,qui reli Ad t conis populo velut oculi. Ad con fie. Philo silmationem primam respondetur, sophiae or philosophia naturalis ad cognitio-tio. nem eorum, quae Deo, inquantum creaturarum principium est, conueniunt, simpliciter est utilis: puta ad cognoscendum si sit unicus Deus, cui creaturs obsequium debent,& alia id genus: tamen ad mysteria fidei, licet multu Christianis conducat, qui fidei
reuelatione illuminati sunt, tamen illis,quibus fides non erat infusa, aut noerant in ea firmi, impedimento suit in primitiua Ecclesia ad recipiendam fidem,propterea st, illa quae Christus su
V pra cognitionem naturalem praedicauit, contra naturam esse putabant. Et
inde haeresessullularunt: atque adeo philosophi naturales hac de causa a-Ad a con- pud sanctos male audiunt. Adsecunfir. Philo- dam confirmationem qua petitur sensophiae or tentiarum ortus. Graci hane sibi glo-xus. riam arrogarunt,ut inuentores se scietiarum praedicarent. Unde dialectica dicunt ortum habuisse a Zenone, di
perfectam fuisse a Platone. Philoso,
phiam vero moralem a Socrate, quuCicero lib. s. Tusculanarum quael L E coelo eam deuocauisse asserit. Philosophiam vero naturale a Thalete uno
V ex septem sapientibus, quem Ariit r. metaphysi. cap. 3. huius philosophiae principem appellat . inam postea
Pythagoras auxit, ut ibidem cap. s. ha, betur. Unde ut Sanctus Tho. illi e lectione septima: sed latius Diogenes libro . t. explicat: duo fuerunt antiqui-
' Philos, tus philosophorii initia ed ea pila: altephqrum rum Ionicum a Thalete sic denomina ς Pit . tu, qui fuit Ionicus a Mileto: alterum vero Italicum a Pythagora qui ut Cucero libro i auscula. quaestio. refert, regnate Tarquino superbo in Italiam venit: illamq; oram tenuit,qui magna Graecia tunc dicebatur, modo autem
Calabria & Apulia . Insecta Pythagorae successerunt Xenophanes, Pa menides,Xenoerates, LeueIppus,De. Dmocritus, usque ad Epicurum. In se. cta verb Thaletis successerunt Anariis mander, Anaxagoras, Socrates. Aquo tres, iam inde celebres viae hoe modo derivatae sunt, Plato namq; discipulus fuit Socratis. In quo destitia nomen Ionicum , & coepit academia vetus a nomine Gymnasii, in quo logebat. Tametsi a Socrate existimene aliqui nomen academiae incoepisse: napotissimum dogma, quod academicis ascribitur . est illud Socratis, st nihil contingit scire. A discipulis velo Platonis Xenocrate &Aristotele, ut libro primo academicarum quaelli. commemorat Cicero, coepit diuisio academi Ecorum & peripateticorum . Nam Xe.nocrates cum i eodem gymnasio suci cessisset, nome retinuit scholae, ut scilicet eius discipuli diceretur academici. Aristo .verb,qui in Lyceo coepit docere, nome seruauit deambuladi, quomodo docebat Plato: atque adeo di
ctus est peripateticus, quod eli deam bulatiuus . Vnde ut inquit illic Cicero γ academici & peripatetici solo nomine in principio differebant. Alter discipulus Socratis suit Anthinen es, cui successit Diogenes ille Cy- nycus , qui fuit mundi contemptor. Deinde Zeno,qui princeps fuit tertis Ffectae, scilicet Stoicorum: cui successit Chrysippus. Dicti sunt Stoici ab stoastoas, quod est porticus , legebat naq; StoZeno in porticu Poecili. Diogenes verh Laer. lib. septimo, in uita Zenonis dicit suisse eo aeuum& auditorem Xenocratis. Horum potissmum dogma fui tu, nulla cadit in sapientem passiorna sapientes appellabant eos tantum, qui habebant uirtutes imadu heroico,quam uiam eonstantissim Esecutus est Seneca. Hac ergo ratione tres uiae academicorum, perpatetscoru,&sloicorum separatae sunt. At uerb ut ad scientiarum initium & ortum redeamus,quemadmodum Iosephus aduersis Appionem libro i.&Eusebius de A praepa.
47쪽
pr a. Euang. lib. i o. egregi E d emonstrant, scientiarum inuentio no a Graecis, sed a Chaldaeis & Hebraeis quin potius a Deo per Adam di manavit.
cum enim Adam tanquam naturae caput omnium scientiarum plenus fui iet creatus, verisimile est in eius sem. per posteritate semen fuisse scientia ru. Vnde ut Berosus lib. 3.author est, Noe pol quam Armenos scientiis & virtutibus instituit, Italiam venit: quam Gliam humanarum & diuinarum cognitionem docuit. Cui Iano appellato antiqui stimum temptu pacis post multa te mi'ra Romae dedicauerunt. Cuius filius Saturnus scientiarum Deus habitus est. Vnde solennis illa religio perpetui 4gnis in templo vellae postea ortum habuit. Nam uxor Noe, Hella appellabatur . Et quia Iudaeis, ut patet Levi. s. solenne erat, ut ignis perpetuus nunquam in altari defice ret,inde finxerunt Vestam suilla Dea, quae hunc ritum puellas suas docuit. Hoc enim modo Getiles fabulas sitas, di ritus ex sacra hystoria confinx runt,ut recens quidam bonus author
in sua philosophia perenni doctei&copiosE disserit. Postmodum vero Abraham,id deinde Moyses in Aegyptum peregrinates, astrologiam aliasque scientias eos docuerunt. suapropter historiographi ab Aegyptijs consentiunt Astrologiam emanat se. Unde Diogenes i vita Thaletis ab Aegyptiis asserit eruditum esse prsceptaseometricae . Et libro quinto idem assiimae de Pythagora, nempe a, patria relicta laterarum amore Aegyptum petiit, re apud Chaldaeos conuersatus est, ibique philosophiam edoctus . Et libro tertio in vita Platonis idem assirmat de Platone,videlicet qubdin Aegyptum ad prophetas sacerdotesque se recorit studioruta gratia, quod itidem in prologo Bibliae Hieronymus retulit.
Quamobrem certum est Graecos ab
Aegyptiis & Caldaeis,qualis fuit Abraham de Muta, literas recePisse, P triarcha enim illi multo antea suerunt in Aegypto quam septem sapientes Diissent in Graecia: nam sapientes, ut refert in de temporibus Eusebius abolimpiade trigesima octaua,usque ad quinquagesimam floruerunt, nempe sexcentos annos ante aduentum
Christi post diluuium Thessalicum
sub Deucalione,quod multo post tempora Moysi deleuit totam Graeciam. sed dicuntur illi sapientes inuentores scientiarum, ut Themillius ipse Graecus hie etiam meminit, quia post
illud diluuiuum studium philolaphiae in Graeeia inllauraueruutia excitauerunt. I
Haec plusculis si institueram verbis dicta sint, ut qui philosophiam profitentur, Deum intelligcntes N auth rem primum scientiarum,etiam naturalium, fuisse,& vltimum esse earum
finem sciant. Philosophiam aliasque naturales scientias, nisi ad Dei amoreia cultum dirigantur, nihil aliud esse, quam unam ex vanitatibus quae sub sole sunt,'&laborem Masilictionem diritus, ut sipientissimus ille Ecelea
Dastes concionatur. Sed tunc admodum in e utiles: si qui sapientiae ali- more domini initium sumant, ut creariirarum contemplatione ad amorem creatoris excitati , ad eius tandem scelicitatem perueniant.
Cotrari u fuit dogm a acade micorii, ut modo dicebam us, inter quos suis HGraclitus.De quo themate Cicero scrupsit acad iras quaestiones, Sc Augustinus libros tres coposuit aduersias cademicos, quibus conclusone hanc nostram demonstrauit mepe uisit pocsibilis scientia etiam rerum naturalium. Supponatur hic usque ad quintam conclusonem,nomine rerum naturalium intestigere nos corpora haec setabilia, ut caelos,esemet di mixta. . Item
48쪽
scibile est, res Istra sensibiles esse m. Diabiles, quam intelligentias esse intutabiles,de per consequens sicut de immutabilitate scientiarum potest usse sciotia,ita de mutabilitatererum. Neque obstar rationi scientiae totalis, quddhabeae admixtas aliquas opiniones,ut q. citata super dialecti. meminimus. αconclus. quarta statim dicturi sumus. Et praeterea de ciniis manifesta est esse
scientiam, cum non sint naturaliter mutabiles generatione, aut corruptione, aut alio motu, quam locali. . .
unde ad secundum principale roseondent recεtiores Dialectici, qubd rscientia quanquam si de rebus corru Eptibilibus primo intentionaliter, est tamen de incorruptibilibus, secundo intentionaliter, idest de proposition
bus. Attamen. .poster.tex. 2I .aperte monstraui. us hunc modum loquendi non satis consequi mentem Aristot. Nam quan uis ita sit, scilicet scientiam , naturalem esse 'epropositionibus necessarijs tanquam de obiecto imme diato, tamen est de rebus tanquam de obiecto principali .Et maxim E quia isti non censent hanc propositionem, omnis ignis est calidus, & smiles esse ne eessarias, nisin sensu modali, quod Aristote. nunquam somniauit. Mens scietia de ergo eius illic est ,.st scientia est de in- icorruptis corruptibilibus per se, corruptibili. hi tib . bus uerb per accidens, idest de rebus Fquatenus per intellectum abstrahun. tura sngularibus,& fiunt uniuersides. Quae quide uniuersalia,insuatu abstracta, no sunt corruptibilia: sed inquatulant in singularibus, ut I H. de uniueo salibus super Porpha r.exposuim .
De illis uerb, qudd sta oritur scd occidit ,ει de coniunctionibus sydo.
est scientia deillis, eos, naturaliter ista non possunt deficere quin certis temporibus contingant. Et de pluuiii& aliis naturalibus, scilicet-tales talibus temporibus contingant, etiam est
A Item exsecsida quassione prooemiali
super dialecticam, & ex secundo post latius quaestione prima, supponamus nomine scientiae intelligere habitum
conclusionis necessariae per demonstrationem acquisitum, uidelicet quo cognoscimus conclusioncm & eius causas.Tune prim b probatur conclusio aut horitate Aristote. qui. .polle. tex. 11. ait, si scientia non est corruptibilium per se, sed per accides, quales sunt res naturales: Se 3.physic.tex. et .ait qubd scientia naturalis uersatur circa magnitudines, motum, & tempus:& 2.imetaph.tex.3. ait qubd philori sophiasti scientiam ueritatis appellare, recte se habet. &lib. . tex. i3.irri det Heraclitum N alios negates scientiam rerum naturalium , & tandem lib. tex.i. diuidie scientiam contemplatiuam, in Metaphysicam, Plinea, Se Mathematicas. Et probatur prs-terea ratione, prunb quia ut habetur x poster.tex. s. 8e in hoc lib. tex. s. scire est rei caulas usq; ad frima principia cognoscere, sed rebus naturalibus coueni t passiones, quae ex propriis rei causis procedunt, ergo res natura. le,suist uere stibiles,&per conseques illarum potest esse scientia. Secudb.De mathematicis est scienc sacertissima, ut si omnis triangulus habeat tres angulos aequales duobus rectis.&c. sed tam necessarium & perpetis ueritatis est hominem esse animal , aut ignem suapte natura esse calidum: ergo istorum est etiam scientia propriε. Item terti. , ut uidetur arguere Aristo. 4. metaphys.aduersus Heraclitum. Si aliquid obstaret quominus de rebus naturalibus posset esse scienti hoc esset maximὰ quia sunt mutabiles,sed quando res mutatur, idest a quiritur, tunc non est, sed hoc no obstat: prim b quia si res tunc cum mutatur non est sub illa Arma,ad quam mutatur,tam hoe est stibile,quod non sti
vi quod mutatur: immo hosecto tam
49쪽
A est scientia propriE: nam ad certitudinem scientis satis est, s r ulariter it
contingat, licet aliquando possint de ficere . Infra latitudine enim proprie scientiae,ut illic adnotauimus, sunt diuersi gradus certitudinis. Quod expresse docet Arist. r. metaphy. tex. I 6. Certitudinem enim inquit non oportet in cunctis quaerere, sed in his, quae .
non habent materiam . Quasi dicat. In naturalibus scient ijs, quae non ab sirahunt a materia & motu, non est t/nta certitudo, quanta in mathemati
l si eis:quae abstrabunt a materia. Elpe hoc patet ad primam particulam conB firmationis . In hoc enim Heraclitus.& Cratillus decipiebantur, quod non abstrahebant uniuersalia a singulati, bus: cam tamen debuissent considerare quod quamuis res ipsae in singulari lint mutabiles quicunque enim
homo nascitur de moritur,dc quodcunque mixtum generatur & corrumptur, fitque modo calidum & modo rigidum. &c. tamen quod homo sit risibilis,& quod ignis sit calidus. &c. semper sunt Ipetuae ueritatis. Hinc item colligitur resposio ad illud, quod tangitur in i . argumen. scilicet qubgi scientia non sit sensibilium: quod praeter Aristote. loco citato, etiam astruit. c August. lib. 83. q. ubi ait quod nonii est expectanda snceritatis uentatis a corporis sensibus. Cuius ratio est, Ῥa sensu multae fiunt deceptiones. Iudicamus enim per sensum solem esse mi
norem tota terra,baculum,cuius me
dietas est in aqua esse fractum, hostia
consecrata Asse panem, immo dsmonis potest multas illusiones causare, ut cum in teratione sub forma hominis pparuit, qui tamen non erat homo: di per magicas artes potest fieri ut res appareant uerae quae tame sunt solum
sesibiliu apparentes de fictae. Non equidemno initie necessarium est solutionem argia menu' ' ti exponere quomodo sensus non fallitur circa proprium obiectum,ut uisus circa coloremini sorth aut ex altera tione medii,aut organi: ut 2.de anima Diex. I si .author est Aris ubi id nos e plicabimus : sed abunde ad argum e
tum respondetur, st solum probat de sensibilibus non esse scientiam ea sola. ratione qua cadiit sub sensu, id. est in- .
quantum sunt singularia. Non enim.
habemus scientia φ hoc est panis, aut
homo,aut album,aut nigru: quia potest aliter es aut per miraculum, aut
arte daemonis, aut ex alteratione m
dij,aut organi: sed tamen est scientia in uniuersali, o homo estris bilis, pranis nutrit. dcc.& illa colligit S.Tho. I. p. quaest. 84. artic. s. quod haec fui enecessitas intellectus agentis, ut scili, Eceta phantasmatibus,q no sufficiunt ad generandum scientiam, abar here. tur species intelligibiles, quae res uni-luersales repraesentarent, de quibus est scientia. Et hoc est quod dixit Aristote . sensibilium non esse scientiam Non enim negauit, quin sensum adminiculu necessarium sit ad acquirendas scientias: immo t. poster. textu trigesimo tertio, dicit quod deficiete. sensu, necesse est deficere scientiam iri,
lius sensibilis,&lib. i. tex. Aicit qubdnon possumus cognoscere quod quid est propriὸ nisi earum rerum, quarum per se habemus sensatioue m. F Ad ultimam particulam confirma htionis; qua arguebatur philosophos
antiquos raras habuisse rerum uerita .ites: qua de causi Socrates Physicam. deseruit, respondetur qubd ante Pia'. tonem & Aristotelem genus humana in scientiis naturalibus erat scut i fans, quando homines potius allucinabantur ad ueritatem,quam illam attingeret: ob idque innumeros habu runt errores, tam de principiis natura Iibus, quam de selicitate morali. Plato uer. & praesertim Aristoteles quantum naturale ingenium ualuit , philo, sophiam ad uetum exegerunt. At veris naturales ingenii uires antequam . lumen fidei nobis irradiaret non fuerunt sussicientes rerum naturas pena
50쪽
trare. Ciun enim scientiae etiam naturales a Deo deri uentur, iuxta illud psalm. 4. signatum est super nos lumen vultus tui domine , non suis: eiunt sine lumine fidei ueritatem etianaturalium attingere, nisi multis erro libus admixtis. Et ideo Aristo t. non potuist cognoscere mundum habui sese principium, Se alia id genus plurima . Et hac ratione Lactantius lib. iij. eleganter ostendit illos philosephos ante lumen Christi non habuisse perfectas scientias.
PHYs Ic A elisci Elia speculativa. Conclusio expressa est Arith 6. meta
physicorum.rex: i . ubi praemissa distinctione inter scientiam speculativam de practica, speculativam subseeat in metaphysica, Physicam, id athema. ticas. Et quod Physica sit speculativa probat illic Aialotet. ex natura speculatiuae scientiae. Scientsa enim speculativa & practi ea ut citatum est in tertio argumento) differunt fine, scilicet et practi caeli propter opus,
speculatiua uero solum propter ueritatem contemplandam sed Phys canon ordinatur ad opus:quia finis eius est cognitio ,& contemplatio uerita tis:ergo est speculativa. Minorem probat illic Arist. quia rerum naturalium
trincipia sint in seipss & non in no-
is, & ideo non sunt a nobis operabi lia. Principi u autem rerum artificialiu& moralium est in nobis, atque adeo sunt a nobis operabilia, & per conse. quens eorum lcientiae sunt practicae. Ad cuius notitiam videre quicunq; potest qus in quarta quaestione prom-miali super dialectica copiosὸ de haere diximus. Nunc uerb satis est uerba Aristote. exponere. Ad hoc ergo ut scientia st practica non satis est quhd obiectum eius si res factibilis, ut illic exposuimus, alias omnis scientia
creaturarum esset practica, cum omnes creaturet sint sactibiles a Deo: sed sequiritur m sit iactibilis a nobisi & Dhoe est quod ait Aristo. st principium
talium rerum artificialium non est in ipsis, sed est ars quae est in nobis. Prin. cipium autem rerum naturali ii est in ipsismet rebus. St. n. statuam ligneam uiridem subtus terram condas, nona
stetur inde statua, sed lignu: quia natura ipsa ligni susscit generare lignu: statua aut solus homo facit. Hinc est m scietia de ita tua est practica, cogni'tio verb ligni est speculati uallo mo.n. pol cognoscere natura ligni, n6 tsi n. cere lignit. Quinimo licet Deus dareel nobis lacu i ta te faciendi lignu, no possemus per scientia qua habemus id faeere: quia non docet modu saei edi li- Εgnu. Dico' non possumus facere res naturales,nisi applicando activa passuis:aiat. n. generataiat ponedo semen in loco apto ad generationem. In Deo aut non distinguutur scientia practica
& Peulativa, nisi solii ex parte finis.
Respectu enim reru quae sunt uel erui, dicitur scientia practica, sed respectu earu 'nune erui,di merό speculativa. Simili rone Philosophia moralis est practica ,sia est de reb' cuiusprincipi u est i nobis,i. de operabilibus a nobis. l. Principi v. n. moraliu actuu est electio. Sicut enim ars facit opus bonum , id est laudabile secudum intellectum, ita & electio facit opus bonum & lauda. Fbile moraliter. Et ideo Arist. 2. Ethico. capit. 1 dicit Philosophiam moralem non esse solum contemplationis gratia, sed ut boni essiciamur. Caetera destientia speculativa & practica. q. tatasatis dicta sunt. V nde ad tertium principale argumentu negatur minor, scilicet quod
physica sit scientia practica: de ad primam probatione respoodetur, ' qua uis aliqus res naturales generentur in nobis , ut habitus de actus intelle ctus, tamen physica non tractat de illis inquantum operabiles a nobis. Quemadmodum enim physica considerat naturam nutritionis,augmen' lationis,