장음표시 사용
91쪽
Prima Secundae Partis Sum Philosoph.
sancti doctores . de omnes Philosophi om
in corporeas no et imi ,- ergo respectu Angelotum non datur e Eectus fortuitus. . - .
tum ammae. cuias conceptioni Oheoi : a, tvm CD l . potis,quia sis viii tite potest transmn:ate materiami ii formam . eigo te. Peccu An' corpotalem ad aliquam
geli nulla et dati potest esse us fortuit cis ordinem .ut dictum est,ergo respectu Dei nisiit datu
l Ag primum e*go dicendum, quod sub sole dicun- ν γ.,.., ii tue esse ea quae iecundum ortam solis generantur,& ad .ipnibus ealus inuenitur.
sciti t. sint ex sualiarae 4 quia in quos bet eorum aliquid casuale uiueniti po. test:& hoe ipti m. quod aliquid casuale icue rutut in
huiusmodi rebus ae moniliat ea alicuius gubernatio.
sed conica est, mi odoraeter ordinem alicuim j j ei Iesub ista nisi enim huius odi coli tibi ibili, ibis particularis potest aliquis e s MI euem z V δ liquo supe tori ubernarentur bilin tenderent. ea per conlequens eae casicausae patricularis potest aliqnon ecignosciit, re sc non eueniret in aetet intentionem .quod socii ta tionetii
I. I inoi s au seeli po- l cesus, Vnd ad ostendendum quod casu,tia ieeuti.
asiolis .ves fortuitus . non aure t ps se in . quae praeter ordinem causae riuuetialis : sed Angelus non eis aliqiii 3 piaei
est petiis a cauta via luciest esse effectus fortuitus.
ui Osuili, Nullus enim est. Ous, quin νς pq e ue --- -L-.U frequentei contineti .ea et Fectus cassalis . nisa hac conting: trato, ut dictatri est. d omnes citectus c,x- llestium corporum concingunt semper, ' e sequen- i
tet nam eiu i ii mi si fietes clusa suorum emectuum, potita aute ii sussicienti cauti necelle est temper po
vi effecturi .ergo 1 l taeterea einctus fortuitus est effectus colum- gens ut dictu inest; ies ei has cta leti vim c t porusniit necessatij. cum illorum utituti tamquam excellenii oti subrici aut tota materia inseti orona cole tuto de sui causa omnium, ur hic fiunt, igorei pectu coeli non uatur effect ira calualis., ptetereae in has casualis contingit pr eroidi particulatis ex aliqua alia causa impedie
tus. sed per se erfectas ccxl sc uia respecta istius nihil
P per se intento ..t d. n. im est , sed h.ua: modi est chus Mini' p itant eontingereret pectu e uti nanescium puteit inclinare hominem a a aliquam allionein qu ira Is
potest impedit ei b re . illendo, ei coeli Jati potest essectus ealualis. Rc spondeo dicendum ad primam quae itionem
auo tres oectu Dei nihil poteti dati fortuitum. Et
ratio est . quia licet praeter ordinem, Sc intentionem alicuius cauis patricularis aliquis est stus euenire possit. Mui tamen is euenire poteli praeter in lentio nem. 3c ordinem causae priuiae uniuercalis quia prae- Ie I intentio leni. Se ordinem causae particulam nihil Prouenit. rus ex aliqua alia causa impediente quam quidem eausa in necesse est reducerem primam caurum uniuersaleio . 1 ut indig stio contingit praeter ordinem.& intentionem virtutis nutri imae ex aliquo impedimento plura ex grossitie cibi quam nec ei est reducetem aliam cautam, & lic vlque ad causam prima uniuei talem. Deus autem eli pruna causa via. v xicilis .non unius generis tantam. sed totius entis. unde iam ossibilueti . quod aliquid contingat praeter ot linem .ec intentionem illius,led ex hoc ip so citi id aliquid ex ut a parte videtur exire ab ordine diuitiae oroxud 'utiae qui consideratur lecundum a DQua ui pa cularem caulam , nec elle eit , quo in eundem ora inem relabatur fecundum aliam a re sedeo a cauum , talenti, autem , ut dictum est . aliquid
riat et tutention ilitas coniungit idc euasit ei : duin orginem alicuius super otis cauta pio uelaiunt.. non dieit seriptura simpliciter, quod vidit ca iam Hiel .ita e lieet secundum Oidinem aliquem temporis caluaus de se istus inueniuntur in his rebus. Ad te eitu diim dicendum , quod Apostolus. eum Ih.4. ad i. si et t. qu id Deo non ea cuia de bobus tuis icita litet subtrahit boves a pura gubei nationis diuinae. seu solum quantum ad illum modum gube Inaliouis. quo
utitur erga creaturam rationalem.
Ad tetitum dicen iam quod eausa prima pl. 133 tune potest impediri a Iuci essictu per desectuti, eau ' iae secundae. quando non est uniuersalitet prima sub
do est uniuersa hiet prima. cuina modi est icita volun tas Dei. cuius proinde ordinem nullus enectus eua dere potest.
A d qua itum dicendum , ouod aliter est de causa iis
uniueis di,ac de causa pallieulari. vidictum est; isdi. Dem enim caulae palliculatis aliquid poteti exite,nian autem ortuae in causae uniuetralis, no enim sub duci tui aliquid ab oldine causae pallicularis. iiiii petali quam aliam eau am particularem impcarentem, se ut lignum impeditui aeotis Lussione per actionem aqua, vn e cum citones cause patriculates eunc tu dantur iub uniueriali causa. impossibile est aliquem esse isti in ea uia uniuersali soldinem est igere. liquatum igit ut aliquis essectus ordinem alicuius causae patricolatis effugit .dicitur elle ea sualis, vel sol tuum respectu causa pallicularis, sed respectu eaulae viii uet salis, ac uiu ς ordine subtrahi non potest . dicitute ise prouisus scut & oeculsus duorum seruorum, ii cet sit casuali, inquantum ad eos, est tamen prouisus a Domino. qui eos sic ad unum locum scientet urit tit,ut unus de alio nesciat. Ad quintum dicendum. quod aliqua die untur esse, pin casualia in ret,us per ordinem ad xausas particulares Τ'extia quatum ordinem sunt, sed quantum ad diuinam prouidentiam pertinet,nihil sit casu in mundo, ut dictum est. Ad sextum dieendum . quod dicuntur aliqui e Liactus contingentes per comparationem ad prori mascausas, que in suis est: ctibus defeere post uni. non propter hoe . quod aliquid seri possit editta totum ord)n m gubet nationis diuinae, quia hoc ip- suin , quod aliquid contingit praetet Ordinem causae proximae . est ex aliqua cauta subiecta guberna. iioni diuinae. Ad se eundam qiuae a tonem te pondeo dicendum , ie geri quod respeehu Angeli potest dati effectus fortuitus, & νι- α ratio patet ex d.ctis, tum quia homo non semperficit id quod Angelus custos intendit unde est, quod interdum custo fia Angelorum c.iILHur secundum illud Hieremiae. Curauimus Babylonem.& non est sanata tum quia vitius Angeliea est pallieulatis mcomparatione ad diuinam .quae est uniuetialis retpectu Omnia in entium: potest autem aliquid contingera
92쪽
tere praetet intentionem cause particularis ac pioinde respectu illius esse fortuitum , vel casiate . secus vero praetet intentionem. 3 ordinem causae priuiae uni ieri, lis ut dictum est Ad primum ergo dicendum quod quia virtus Andi neeestillo plodui tum , ae proinge semper posta trali causa.&iplum ponetur, quae sint contra rationem sortuna ..el cassi ut dii hum est. φ piatet ea casus non contingit nisi in possibilibu 'ς ας ιν aliter se habete quae enim sunt ex necessitate.non di. I Τ' gelieaestracticularis, deos, testasiquid contingere t cimus esse aeasu: sed monstra etintingunt ex causa αν praeter intentionem illius, quod ptoinde si sertui una l inire iotite, quὰ naturalitet. 5: necessatio agit , ergo respecto Angeli. secus vero vittas diuina . quae elli monstra non sum a casu causa piam a uniuersalis a qua omnia gubernantur , 'sed contra est. quod ex materia tamquam ea i .e .e ho ut dictui vestia i causa prima nahil potest proueuire nisi calualiter 'sed monstra proueniunt plerumque ex materia . Ad secundum dicend m,qiuod materia corporalis non obedit ad nutum Angeli et . sed tantum quoadidi Misar. motum localem unde tam in homine.vidietum est. q iam in re colporali potest aliquid contingere praec et s= iei intentionem Angeli. Ad teitiam quaestionem. Respondeo dicendum, quod etiam te spectu coeli potest dati aliquid ea sua. g, le .ut patet ex dictis. quia virtus coeli eli magis patii- monstra sunt a casu.' ' eularis, quam virtus Angeli Fe quia homo potest Respondeo dicet dum, quod monstra sunt a caaliquid non facete, ad quod illum inclinat coelei e sit . de talio patet eet Aictis . quia illus est a casu corpus. quod effugit oldinem alleuius causae partieusatis Ad primum ergo dicendum,quod non omnes essectuse Utiunt corporum sunt ex neeessitate . de tamquam ex caus, pruna , ergo monstra sunt a
1 praeterea ex hoe quod aliquo a agens propter s-nem descit ab eo quod intend:t. sequitur aliqua casu; eontingere; sed stonstra contingunt , quod ais p.&x aetens naturale descit a sne , quem intendit, ergo actae.
ratio est.quia cudit ei lia roroo a si ν causa inlatiorum
enectoum med antibus causis: iselioribus quae iacscere Foslunt in minori parte. Ad secondum dieetidum quod ei Aus eia leostium eoi pocilira impediri pol μ' pet eau is inseviores licet causi impediensemctu. alterius causae redueatur in aliquo 1 eoeleste corpus , sicut incausaria; concursus tamen duarum causarum. cum sit peraceigens,non reaucitur in eao sim coelestem , ut quod aliquod corpus terrestre ignitum in superiori parte aeras generetur . tu leorsam radat habet eausam aliquam , irtutem cogesset, r& similitet quod in si per i 're teriae si .liana matelli ecimbustibilis. pcite it te suci in aliquod eost ne miticipium'. sed
quos ignis eaden huK' materiae me uri. r. he c m. barat eam . non habet coeleste corsus ,
sed est pei aecidens & se patet, quod non omnes essectus Oaelestium eo oporum sunt necessarii, DA aliqui pollunt esse eoni ingentes. de per conse
, ,es s i ra tertini adicendum, quoa quamuis etiam ii
' lisa impedimentum secundum se eonsidetatum requeatur in aliquam causam coelestem, tamen concursus holum . cum si rei accigens, non potest reduci in aliquam causam naturaliter agentem, quia virtus maloiae se habet ad unum , quod autem est per acci
Videtur quod monsta non sint ii easu. Monstra lenim sunt essectuseausae naturalis; sed natura cum agit , agit propter snem intentum , eigo de lmonstra et unt a nat uia intenta.& se non erunt esse ctus casuales , qui eoti tingunt praeter intentionem i
staterea mostrum oritur ex eausa naturali im. moniara aurem contingunt praeter ordinem. de in. qu i tentionem agentis palliculam , nam reducuntur in V i materiam, tamquam in ptimana causam quae autem se reducuntur. Decet rario sunt praeter intenti nemi a emit atque adeo respectu illius sunt casialia; cuml enim forma sit ex inremione agentis .nam arens agit sibi sbi lintile feetitiatim sol matri . si sti roando de g Rscit. hoe est catu proster materiam, quare monstra
Ad primoni et o dicen Jum . quod monstrum amet,l. set seu t& quilibet eis clo, casuali, Est anatui a .lefi- ciente leuagente pia ter intentionem sicut quilibeti essectus sortii: :s est ab intellectu pixter intentio- l nem agente, ut 3tistum est; unde sicut fortuna dici- d. 44. Κ ur in te lectus agetis praeter intentionem. licet agat
prop: et fit em, ita casus dicitur natura alens pratet interitio uena licet de ipsa agat propter finem , vidi- istum est.
Ad secundum dici naum , quod monstium ducitur a casu respectu cause' quae impeditur . non autem respectu caulae impedientia avt enim dictum est praeter ordinem de intentionem causae particuislatis nihil prouenit. ni sex aliqua alia eaula impediente, quae essicit . ut contingat effectus non inten. tus a causa , quam impedit, ne ad suum effectum perueniat. Ad tertium dicendum,quod duplex est gnis. vlti- p i qmus, di propinquus : in monstro deficit actus natu rae.& causae pallicularis a fine ultimo , qui est persectio generati . non autem deficit a quocunque fine proximo:operatur enim nainta aliquid formando, de ideo monstrum etai a casu,quatenus est praetet intentionem fin: s vltimi.
scientia. Dicit enim Philol. phus 6. met.et. 7. D.met ibi N ai. mei cap. 7. quod sola sopiustiea versatur citra p post. no. . . r. a. 4. pedieme actionem alterius , ne ad finem intentum ens per accidens, atque adeo citea esse istus nitui.' 88 p pe ueniati sed talis causa impediens , cum fit natu- tos de casuales sed sophistica est scientia, ut 3icit Plii tali . iee effatio. & naturalitet impediens alteram lolopbus ibid de capcl.&p post. t. 17. ergo de sol tu causam .talem et Foctum intendit . nam, cum omnis na.& casu potest esse scientia actio naturae terminetur ad aliquid unum,impossibi- a praeterea dicit syhilosophus 6 mei .l. s. quod . m. i. 3e est . quo/ id, qaM est pet accidens, cuiusmodi est de me per accidens . quod scilicet raro contingit, p poni ae eehu, eicialis . sit essecras alicuius principis natu potest sciri natura ipsus . de eius causa di sed de eo, talis ergo monilium ei it a causa naturali intentum, quod est liuiusmo potest haberi scientia nam om-
93쪽
prima Secundae pari. Sum. philosoph.
nis seioni 1 est de re persiam eausam .ut desinit Phi- . Aa secundum dicendum.qucia ge essectu solitii, losophus p.post t. s.ergo de fortuna, & casu. qui sunt to,&easuali atque adeo de ente per accidens forma, i. hi 'effectos rato contingentes , & entia per accidess, i litet sumpto, seu de ratione sormali entis per acci. potest e in scientia. l Hens,& fortunae,&casus potest aliqua scientia consi praeterea monstra sente Orpora naturalia, nam derate.&determinare,non tamen de eo, cui conue in illis operai ut natu ta aliquia fotmando, u i dictum nil esse pet acci sens.& ge eo, cui conuenit esse a ea q.p. a s. eaesea de corpore naturali est scientia ut dictum est, sit . vel sortuna seu de ente pet actigens matelialitet ergo & etit de monstiis,& per c inseqtiens de esse- sumpto de quo tamen hie est quaestio. Si eut smili ctibus eastalibus,&d. ipso casu. i ter de ins nito, secundum quod est insilitum .est ali p perihIl . 4 praeterea cum omne per accidens reducatur ad i qua scientia . non tamen de eo , quod est in finitum. p poli l . . id quod est per se. essectus casualis vel fortuitus qui, in sit ignotum de ente autem per se & materiali est per aecigens. . redueelut ad caulam per se , sed de s ter. At sol maliter accepto pertractam icientiae eo potest esse scientia,de quo per causim per sepo. Vel dic, quos quia effectus Atti .itus est esseetinui. κtest aliqua passio ostendi . ergo de casuali,de fortuito contingens, ut dicitam est . quod dicitur de effectura, ceti esse istu potest esse scientia.& per consequens de sor. contingente . idem dici potest de est. fortuito. me, tuna. de cho. Cum eigo nihil si eontingens . quod non habeat μὴ Sedeontra est,quod philosophus c. met. t c.&M. t aliquod necessarium , duplieiter potest sumi con- mei. cap. dieit.quod serentis neque est. neque esse t tingens .vel ut contingens, seu in particulati. vel in potest de rete pet aeeidens sed effectus fortuitus.& j uniuersali, id est secundum quod in eo inuenitur ta ' casualis numeratur interentia per accidens, ergo de tio necessarii; de eonting nti primo modo non po- il lis non poteli esse scientia, & consequenter nec de t test esse scientia. secundo u-to modo potest.& idem sortuna. dccasu. i dico deessectu fortuito, di casuali .atque adeo denta E ilia ἔ, x oo nis scientia tantum est de . t tuna , 3oeata... semper. vel stequentet contingit. non enim potest i Ad tertium dicendum , quod licet monstrum sipari uiali quis doeos ab alio, vel doee te alium de eo, quod eorpus naturale.non tamen de illo est se;entia . quia p ii . neque est semper. neque ut frequenter: hoc enim, i tale corpus non eu persectum iuxta ituentionem ita. de quo est scientia . oportet esse des nitum , aut per i tufae,se/ quid i in persectum piae ter iratu ae intentio. hoe quod est semper, aut per hoc, quod est in pluti- nem contingens. vi dictit m est.bus ἰ at fortuna, & cassis sunt eo tum quae nec semper i Ad quartum dicendum quod id quod est perae. . sunt, nec ut sequenter, Ged eorum . qu e rato contiu- cissens. diei tui reduci ad per se inquam uni accidit ei, gunt. ergo de il lix non potest esse scientia. quod est per se sicut muli cum aeeidit sotti & omne pren. l. 4. Respongeo dicendum . quod deessectu easuali, & l aecidetis alicui subiecto per se existenti :&s militet . M 4 .ε, sol utio nulla petest dati cientia Et ratio huius est, omne. quod in aliquo espctu ea per accidens. consit --.' T. quia omnis icientia est de eme per se,per causam per i deratur circa aliquem effectum per se, qui quantumi, r. . . a.' .. m.&necessariam, atque adeo determinatam , ut di- ad id .qusa per se est habet eaulam pei se . quo nitimcitur in p. post i quino essectus autem cassialis . vel autem ad id . quod inest ei pet accidens . non habet sortuitus eum sit eos per accidens non est per te ne- eausam per se, sed causam per accidens: oportet enimque habet caulam per se,sed per accidens, 5 non de- l essectum proportionaliter reseti i ad causam tuam, terminatam dieet enim q uod iste v.g.occidatura la , t ut dicitur in a. phys. Ee in s. metaph. tronibus, habeat causam per se, quia vulneratur, & thoe etiam habeat eausam per se quia a latronibus :nuenitur.quod tamen iste ad negotium vadens in eidat in latrones. non habet causam per se, sed est perae.
cidens. vnde ei ut non oportet ponere aliquam cau.
sam:cum enim sit ens pet accidens, non habet gene rationem.&ita eius generationis cautam per se quae . rere non Oportet ergo non potest de illo, di conse
quem et nee de oriuna,vel case, quae sint cauta per 'ν TIdetur quod ptima tagiae contingenitae, de ne
accidens,esse scientia. i V cissitati, in iobu, naturalibus non siet diuina . Ad ptimum ergo dicetissum quod sophistica duplex voluntas: Quia haee non potest esse inessicax, quare Nest,doeens,&viens.&docens quidem eatenus versa lilia posta res omnes necessatio evenirent, de se tui circa ens per acer dens. quatenu docet demonstra i non daretur. eontingentia in rebus naturalibus,ergotiue modum arguendi apparenter. &sic est scientia:lptima radix eo ut ingetitiae telum naturalium non est utens vero quia ente per aceidens utitur tamquam diuina voluntas.
ente per se ag decipit indum .unde fit fallacia acciden I a Praeterea dicit philosophus p. periher. e. ibiἡ tis,quae est efficacissima etiam ad decipiendi, sapien .spenuit. quod radii continetentiae in bis , quae sunt tem ut diei tui in p. elench non ess scientia,ut patet in a nobis, est ex eo , quod sumus e stiativa, in t istis patalogismis. in quibus dubitatur utrum diuer bus vero natu talibus ex eo . quod matella est uasum ian issem si inus cum i&grammaticum. vi s sat s potetiit adultumque oppostolum .elgo prima ra- talis paralogismus. Muscu est aliud a grammatico: lix eontingentiae in rebus naturalibustioli eli diuina sed musicum est grammaticu .ergo musicum est al-l voluntas. terum a se: musicum enim est aliud a grammatico 3 Iraeterea posta diuina scientia.quia sulli non po- ibia: stipet se loquendo.sed musciis est gramina tuus per ac- test. necesse est equi e Rctum : sed diuina voluntas ιις cidens unde non est marsi si sequat ut iliconueniens, i est coulare tum smul cum scientia. nam voluntas disa n distincto eo quod est per accides ab eo .quod est uana est causa rerum sicut ini petati, scientia uero ut ' perseifles milithi si sie dieat ut . Cotis eui est quid al idirigens,ergo si pttina caula. radix contingentiς in te tum a Cotisco musco, sed Cotiscua est Coriscus rebus naturalibus penii ut diuina volutitas, Lollii muscus, ergo Coralcus est quid alterum a se.Hacella ab ipss rebus contingentia. non distinguitur qdod est per aecidens ab eo . quod Plaeterea omnis causa . quae non potest impe- p p η is est pelle & smiliter est in omnibus talibus latroni- diti, ex necessitate suum esse huna producit, quia fle g. m. . bos quae sunt secundum sallaciam accidentis. I natura semper idem operatur , visi aliquid impediat,
94쪽
vi dieii ut in 1. phrs cis voluntas Dei non potest impediit. ergo voliantas Dei imponit rebus utili es, ii cessitate io . non autem contin euriam. de percotilequens non erit prima causa corri urgeticiae in rebus nato talis, vel nul 'a ies naturalis erat contingens,
pentiae in rebus ira turalibus est diuina voluntas eis-cax. non autem eon itio cauia seeundae, pura quod res si necessaria qusa causa illius est necessalia. de contingens quis ea tua erim ingens : quod probatur. quia cumali iureaus, essitam sumit ad agendum, es. I sectus consequutit eausam Im,ri solum securigum s Praeterea illud . qi o i liabet necessitatem ex id. quod fit , sἡd etiam Geeundum modum fienditor stilece illarium absolute sicut animal mos est I vel ess diu ex debilitate enim vit tuto a in se talari 1. Prio li
' nece uar. viti. quia est e. inpolitiam ex coniratiis, sed res creat Ta Deo eo ira parat aut ad diuinam volunta
tem . si eat ad ili rata pilus. a quo habent necessita. tem cum si re conditionali, si veta . si aliquid vult
Deus . illo ela. omnis autem conditionalis veta est necellatia . sequitur ergo quod omne , quod Deus vult. u: necessarium abiolia: e 1 sed neeessarium op poni rur contingenti elso diuina voluntas non potest esse causa coluingentiae. s Pra: et ea monstra de peccata natinae igeo sunt r.et g t. p. praeter intentionem agetuae . tquea eo casualia quia Iesuo tit it in mates iam tamquam iii causam primam ea monstra.& peecata natutae sunt entia casualia.& contingentia ergo contingentia habent pro prima causa sui materiana ptimam non autem diui-i
γ Platerea contingens est quo Arctes fle. 5e non D lv esse. sed potentia petritie: ad matellam 'tutiam. - lcessitat autem eo dequitur isti nem to irae , tura ea, quae consequunt ut a .li viam ex nereisitate in iunt ergo causa prima conitargentie. α ne 'sitatis . nranesi giuina voluntas, ed causa lac unda, puta materra, ad forma.
sed contra est quod ab eadem exilia dependet es sectus. ad omnia aeelaetitia perseilliuet: leaens inquantum ens haber caulam ipsam Dei voluptatem. eigo eidem subditur tamquam causae primae. dcens. de omnia acciἡentia eniis , inquantum ens est, quae sunt necessatiuin & contingens.1 Praeterea s diuitia volonia, ino esset prinia radix contingenuae di necelsitatis in rebus naturalibut sed causa proxima ei ata conti getis. vel necessaria. se. queretur , quod ellcctus contingentes essent praeter intentionem Dei. 5 quod dicerentur contingentes. qui x ea uia seeunda potest impedire primam simpli citer,quae doci sunt omnino salla. t piae te ea ad diuinain prouidentiam pectinet or. sinate rea in finem. DA post diu tiram honitatem, quae est sinis a te but separatus principale bonum in ipsis rebus existens est pei sectio uniuersi.quae non esset. s Dagus omnes ess udi non inuenirentut iri rebus.
mine contingit, quod filius nascator dim η hatti in aecidentibus. quae pertinenta 3 mossum essendi: l cum igiturgitima voluntas sit e Heacissima. s-lum sequitur, quod sanie , quae Deus vult fies it sed quod eo mo/o hane . quo Deus ea uult fieri . . ult autem Deus quaedam seti nec ellario. quaedare, eo fitingenter, ut sit ordo in rebus ag complementum uniuersi . 5e ideo quibusdam effectibum aptavit cautas necessarias , quae descere non possint . eae quibus effectus de necessitate 'ptouennant, quibusdam autem aptauit causas contingetaos gesectibiles . ex quibus esiectus i omingemereum imi vriste manifestum et . quod pruria tiaia ,&caaea biso ctuum contingentium non est . si uacaulae proximae sunt eontingentes sed quia Deirs vult eos contingM inr euenire. propterea contingentes causas ab ill ετ
Ad primum ergo dicendum , quod liaee obiectio F Ferili
procedit ex eo. quod operatici 4 minae voluntaris re lio . latur ad modum nolitae voluntatis culti tamen os
to dissimiliter se habeant, nam 'oluum diu iud st
lut causa quadam orosi indens rorum eni . A in λει eius dissetentias: sunt aute disserenti e entiae pniisH-le. 5 Moisiliqm .de ideo ex ipsa diuitii volon rata originantur necessitas . di contingentia in rebuς dedistinctio utriusque seeundum rationem proximatum causatum r ad essectus enim quos v biit ne eestitios esse. disposuit causas neeestitias .adesses autem, quos voluit esse contingentes, ordinauit eausas contingenter agentes id est: potentes desceret de secundum halum cauibrum conditionem esse icturdicuntur vel necessarai, vel contingentes, quamuis omnes dependeant a uoluntate diuina, sola prima causa, quae transcendit ordinem necessitatis.& eoi tingentiae. Hoe autem non potest dici de voluntata
humana. nec de aliqua alia causa quia omnis aliaeausa eadit iam sob Giginem neeessitatis uel contingentiae fle ideo oportet, quod vel ipsa causa possit deficere..elesseho eius non se eontingent . sed necessatius, voluntat autem diuina inges ciens est. puta eontingenter.Λ necessatio esse,ergo ad diuinam i non tamen omnes illius es ectui sum necessatis. sed pto uidentiam. atque adeo ad eius v luntatem per- quidam sunt eontingentet tinet omnes gradus producere δέ consequentet qui- l Ad secundum dicendum , quod Philosophu, hosdam effectibus pia parare causas necessarias. Vt loquitur de contingentibus.&necessariis in ordinaneeeslatio eueniant: quibus ana vero causas continis i ad causas particulates : quamquam , quod dicit de
contingentia retum naturalium, non est seruieti tet dictum: se ut enim in corporibus corruptibilibus materia inuenitur in potentia se habens ad esse. 3e non esse . ita etiam in corporibus ecelestibu in uenitur potentia ad diuersi vhi. Re tamen nihil in eis euenit contingenter, sed solum ex neeesssitate.
gentes. ut eueniant contingenter iuxta conditionem proximatum causatum. unde prima radix contingen. tiae . necessitatis in tabus erit sola diuina voluntatem caeta :iad. 14. Responde dicendum,quod . cum hoe disserant, inet. nee estitium , de coni: retens. quod ne cellarium est' fi
u. ν, illi, a quod in sol natura solum est dete inai iratum ad unde dicendum est . quod possibilitas materim adesse . seu quo/in sui natura habet, quod non possit vitumque .s ecim muniter loquamur. non est sum honeste. sietit impossibile et . quod est determina' i ea ens ratio contingentiae nis etiam addatur ex patia tum solum ad non esse : contingens vel O est, quod te potentiae activae . quod non si omnino detrimi. ad neutium est Aeterminatum, siue se habeat magis nata ad unum , alioqui si ita sit determinata ad ad unum . quam ad alterum vi est contingens in ptu unum . ut impediti non possit , consequetis est.quod
ratius . cuius causa est per se, & contingens in pau- ex necessitate reducat in actum potentiam passu, mcioribus , cuius causa est per accidens , siue se eodem modo. habeat α. ualiter ad utrumque, quod dicitur con- Ad tettium dicendum, quod similitei hic obie- is aes, tingent ad utrumlibet. neeesse est dicere . quod pri-sctio procedit ex eo, quod cognitio diuini tutellectuama radix , α eausa prima nee essitatu , M comm- peurat ut ad modum cognitionis intellectus nostri,
95쪽
9 5 prima Secundae Partis Sum Philosoph.
cum tamen valde inter se disserant: nam ad cognoscendum ea quia seeundum ordinem temporis eueniunt aliter se habet vis cognoscitiua,quae sub ordine temporis aliqua litet continetur . aliter illa, quae total. ter eli extia ordinem temporis,o. ius conueniens exemplum aeeipi potest ex ordine loci, nam secuti.
dum Philosophum in . phys secundum prius , de post et ius in magnitudine eth prius , de posterius in
motu &per eonsequens in tempore;s ergo snt mul. ti homines per viam aliquam transeuntes, quilibet eorum qui sub ordine transeuntium continetur. ha bet cognitionem de praecedentibus, de subsequenti. bus . inquantum sunt praecelentes,& subsequentes, quod pertinet ad orgiuem loci :& ideo quilibet eorum vadet eos . qui iuxta se sunt , &aliquos eorum , qui eos praecedunt, qui autem eos post se sunt videre non potest; si autem aliquis esset extra ordinem, totum transeuntium, ut pote in aliqua excelsa tutii constitutus unde posset tota in viam videre, videret quidem simul omnes in via existentes,non sub ratio . ne praecedentis , de subsequentis , in comparatione scilieetag eius intuitum , sed simul omnes videret .& quomodo unus alium praecedit. Quia igit ut nostra cognitio cadit sub ordinem temporis, vel per se, vel pet accidens. .nde de anima in coponendo d&diuidendo necesse liabet aditigere temptis,ut dicitutinu .de ani consequens est . quod sub eius cognitionem c dant res sub ratione praesentis, praeteriti, Aefuturi, 5e ideo praesentias cognoscit tamquam actu existentia. de sensu aliqualiter perceptibilia , praere.
rata autem cognoscit , ut memorata , sutura autem
non cognoscit in se ipss, quia nondum sunt. sed ea cosnoscere pote a m causis suis, pel certitudinem quidem . si totaliter in causis luit sunt determinata , vi ex quibus de necessitate e lienient per coniecturas ictu tem si non sint se determinata quin impediti pose lsnt . sicut quae sunt, vim pluribus nullo autem se ilieet uel absolutam,vel congitionalem tantum &se non omnia fiant neeessaria ab in te. Ag sextum dieendum, quod monstra, peceatris: Ii
natura redueuntur in materiam tamquam in causam iret.
primam secundum quid sed reducuntur in diuinam voluntatem tamquam in ptimam causam simpliei. ter vidictum est:eodemque modo dicendum est agseptimum.
Videt ut quod necessitas in rebus naturalibu I i dies Lotiatur ex forma. Necessias enim absoluta rear. .it...competit secundum id. quod est ili intimum &ρ proximum: sed hoc est maxime scrma , sic enim diiscitur animal necet se esse sens bile quia hoc coli. sequitur eius sortinam . ergo necessias in rebus ori tur ex serma. x praeterea forma seeundum id. quod est,actui est, a peream res actu existit maletia vero secundum id.quod est . est ei s in potentia; quod autem potest esse potest etiam non esse , ergo necessitas ellendi
prouenit ex forma.Don autem ex materia
3 videtur quod necessitat si ex sine. Dicit r 'enim philosophus 1. pbues t hi quod ratici necessitatis in rebus naturalibus est ex lane, sicut enim seriata ideo necessario debet esse ferrea, & dentata. quia facta est ad hune finem. vi seeet , qui sinis requirit talem dispositionem in serta ita similiter in rebus na. turalibus. praeterea in his . quae sunt propter finem, finis res. pectu illotum se habet sicut plincipium in demoti
strativis respectu eo ne luit otium; sed necessitas eon ibitido, sinsiis eausssuut nititiio m potentia non magis ἡeterminata ad unum. quam ad aliud, sicut quae elusionis oritur ex principio ergo Zc necessitas re- sunt ad utrumlibet: non enim est aliquid cogno iei- l tum naturalium , quae factae sunt propter finem erit
bile seeundum quod est in polentia , sed solum se- l ex fine.
cundum quod est in actu, ut patet per Philosophum s Videtur quod si ex agente. ideo enim essectus La, is .met. t. i . sed Deus est omnino extra ordinem l nectitatio recipitur in materia quia agens vincit pastem potis quasi in arce aeternitatis consti tu tus, quae t sum: d hoe est necessitatem essectus dependere ex est tota simul. eui subiaeet totus temporis decursus i conditione agentis, ergo rationecessitatis in rebus secun 3um unum, & smplicem eius intuitum idc ideo j naturalibus erit ex agente, uno intiuiti videt omnia. quae aguntur secundum te. t 6 praeterea ita se habet actio ad agens, scut propria nil
potis decursum . de unum quod que secundum quod i passo ad plincipium sormale ; sed propria passio, est in seipso existens,non quasi sibi suturum , quantu i qui, ex neeesstate principiorum essentialium plo
ad eius intuitum, prout est in solo ordine caularum e egit. rationeeessitatis in illa est optincipio forma. suarum quamuis&ipsum ordinem causatum videat l li .ereo& actio ex neces state horniae, perquam sed omnino aeternaliter. Sie videt unumquodque eo, i ageni est a ii, procedet; & sic ratio nee essitatis inrum, quae suntlia quocunque tempore , sicut oculus t actione. & consequenter in . us tetmino , erit ex humanus videt sortem sedere in seipso, non in cauia i agente. sua ex hoe autem, quod homo videt sortem sedete . t Sed contra est,quod compolita naturalia sunt coria Ibid Ri non tollitur eius contingentia.'u're picit ordinem l ruptibilia ex ne eessitate, sed latis neeessitas non oti. phIl οε causae ad essectum, tamen verissime,&insallibiliteri tur nis ex materia . quia scilicet ex contraitis sunt videt oculus hominis sortem sedere dum sedet. quia i composta ergo latio necessitatis in rebus naturali unumquodque prout est in seipso lana determurarum bus est ex materia. est Sic agitur relinquit ut, quod Deus certissime.& i praeterea eodem modo inquit Philosophus 1. r, lphyst. 8s est necessitas in rebus naturalibus, atque inattificialibus; sed in daspositione horum necessitasolitur ex materia. ideo enim inconstruenda domo in insitiori parte ponuntui lapides duci. oc graues, 5e in superioli ligna. quia lapides sunt ex turra.quae fant ea.quq Deu, Vult fieti sed etiam quod sani con. grauis eli. & ideo loeum infimum petit , & ligna tingenter . vel necessatici,quae sic fieri vult. quia sunt maxa me leuia . exigunt supeliorem. Ad uum tum dicendum, quod postetiora habent ergo etiam in Matutalibus ratio necessitatis orietur neeessitatem a plioribus, secundum modum prio- ex materia. ate preeri. rum .unae de ea, quae sunt a voluntate diuina, talem l Relpondeo dicendum,quod sicut dictum est, ra- , ,hγtu , necessitatem habent,qualem 'est Deus ea .habere. tio necessitatis . scut di conlangem . oritur ι me insallibiliter eognoscit omnia .quae sunt in tempore.
de tamen ea, uuae in tempote eueniunt,non lunt, vel fiunt ex necessitate sed contingenIer.
Ad quartum dicendum, quod ex hoe ipse, quod nihil voluntati diuinae resilit, sequitur, quod non solu
96쪽
qe ire ex diuina uoluntate, tamquam ex causa prima sm- eompetit agenti seeundum suam formam pet quam pliciter . sed ex ea uia creata tamquam ea causa pro. t finis est tibi conueniens .vnde oportet . ouod secun-2ima,secunda. Vetu in quia duplex est necessitas. dum virtutem sotinae tendat res naturalis in stiem. na ab isti,ta.&sina pliciter, quq sciliceeest ex ptio. sicut grauρ secundum mense iam grauitatis tendit ad tibimn esse, alima ex eo oditione,vel supposta one . t metitum 'noebo autem Noluntariis tantum volun ubi depeti det ab eo , quod est posterius inesse. Ne- ias inclinat ad agendum proptet finem, quem inten-eessitatis ausolutae ratio sumitur e causa materiali, dit licet non semper tantum inclinetur ad agendum
formali. Veiente N scali quatenus est primam intentione agentis. Ex matella quidem. & forma quatenus sunt principia essendi tripliciter; nam eum triis licitet stinatur neeessitas absoluta in rebus . . nora adri per ordinem adesse illius , cuius sunt princiaria essendi: cum enim materia silens in potentia, &
sunt propter finem . quem appeta a
haec vel illa. quae I Ut L F Mρο- 4 44 quando finis non solum pet haec. VE KL II. .
test sed pluribu , inridis. Nee, motis veto conditio natae seu ex suppositione ratios utimur ex fine,secuti. duin quod est postetius in esse .seut dicimus necesse quod sella st ser ea,& dentata .s debet habere sertae
hi, egondi: cum enim materia iit ens in potentia quod serta su Di ea,& dentata. li debet hahere terra quod potest esse possit ei iam non esset, ratione mare-l opus. Caetetum in naturalibus, de atoficialibus, atitiae Decissario tes aliquae sunt corruptabit ea. scutique adeo in omnibus.quae sunt facta propter finem,onimal. quod ex contrariis compostum est , quiailicet necessita, /ispostionum in illis inuentatum po ...... - Daem est suti eptiua contra Horum, forma ve i natur ex parte materiae .nam per materiam apta sunt
dius araedia est suti eptiua contrariorum. forma ve i natur ex parte materiae .nam per materiam apta luntio. qui, est actus. Ae per illam tes ea astu net actu, ne- l se disnoni vi serta uuia est,quia nitea. leu quia ma-ee diu, ad esse ex illa prouenat in quibusdam ut in l- tetia letinest apta habere talem dispositionerti .ratioli, quae sunt solitiae line materia, ut sunt substantiae tamen neeessitati, talis 3ispositionis tion sumitui ex separatae, vel in iliis, quorum Iormae ad quan IM- l matella. sed ex fine, non enim sella facta est glauis , iam potentiam maletle. ut sint corpora caleti a. se & dura piriptot materiam . quam h Ibet, nis qnate- eui uero in sella, in quibus torma tot m potentiam 'l nus pallieuia , ptopter. Jicit eauiam materialem, sed
nlateilaenoneomplet visunt om nra lublunaria , in i seita se dispotiti uiri indoeson est necessita selliendi de per con- l nem. nuta propreis
i 3 5 per con- l nem pura proptet sectioinim & principia materialia pecoidinem quae tum ut vi sint apta huic dispostioni, quam re- ad saltes materi et,vel Ior α. 4 Ummetat huiusmodi ciuitii sol potiet enim quo/ fert, si talis disposi-piincipia in aliquibus non ii Delicia esse; quia enim i tionis.& inue pros tersecti, Hem .sed tamen talis materia propria hominis est cMirus commi tum , j finit non posset prouenire his serta esset serrea,&seeomple, ionatum, ec orgalaizatum , necessatium est necessariu est se a ine series.si debet esse seria & si ab lute hominem quodlibet elementorum . de bu de et esse eius finis quod est oput ipsus:&ide dieen- molis, & organotum principalium in se haberet s- δυ est de iebus naturalibos. ut necessitas ponatur m
militet si homo est ani nat rational- mortale, α haec est natura .uel forma hominis . necessarium est ipsum esse animal rationale. T ct tio per o lnem plincipira rum eluem talium ad proprietate sciatilequentes ina teriam & formam sicut necesse est terram quia ferrea est est duram, di hominem, quia rationaus est,
esse disti plinae capacem δε quo est animal esse iensi bilem Ei usa veto escaenii dupliciter lumitur ne iacessita absoluta rei . unci modo quantum ad agere, cum enim actio ita pendeat ab agente sicut pio priae oassiones ex principii essentialibus, scut hae procedunt ex necessitate principiorum . ita 3c agere ex ne- lcessitate formae per quam agens est actu, procedit; si tamen loquamur de actione immanenti. na nae m. lmediate proee3it posta specie sensibili, velinteui. 'sibit lectis uero deamonet tanseunti, eo quod ab extrinseco impediri potest, unde huius necessitas tantum sequitur ex necessiste forma agentII quantum ad virtutem agenssi Alio modo quantum adnam in quit uiuam effectibus necessitas effectus de pendet ex dispositione agentis tantum .in quibuidam vero, ex di positione agentis.& patientis; unde sit ta lis dispositio .secundum quam de necessitate sequit ut essectus, fuerit necessatia ,& absoluta in agente, Muatiente . erit necessitas absoluta incauta agente, sicut patet in bis qua agunt ex necessitate.& temper, ut m collarium est altet nationem esse noctis,& diei propter motum scitis. Si autem non suem absolute neeessaria .sed possibili te moueti non erit neceuitas ex causa agente . nis ex suppositione dispositionis vitiulque 4- bitae a i agendum seu tin his,qua impe seiunt ut interdum in sua operat1one , vel propterie
sectum 'at tutis, vel proptet violentiam alicuius ectu trami. unde non agunt semper ex necessitate, le*Vin pluribus. Ex causa veto finali .prout est primam in 'tentione agentis . eodem modo procedit necemias, quo ex agente. agens enim interdum agit m quantum fine in intendit tam in naturalibus, quam tu vo a ranis,nil quod in rebus naturalibur intentio tima illis exp,tie materiae .sed ratio necessitatis si eae fine, Ac hoe p obant argumentum secundum,& tertium . reliqua vero tantum probunt necessitatem aliqua dopum ex parte materiae , aIiquando ex patio sol mae. aliquando ex parte agentis quod verum est, non autem qtiod ratio ωcessitatis sumenda suillis,ut patet ex dictis.
Deinde consideranssumesisse serie seuotaine secundarum causarum , quae dicitur fatum. De fato.
ARTICVLVS PRIMUS. Utrum fatum sit alisaid.
Viahiut quod satum nihil st. Dicit enim Greg. p p .Hέ a, pin bom .de Epiph.Domini abst a fidelium eor- aig,p. op. ίibus. ut satum aliquid esse credatur, & reddit ta- 3.ast. P.
97쪽
98 . prima Secundae Partis Sum Philosoph.
non homo propter stellat i si ergo stellarum metus
non esset in hominis ministerio stella,quae magis apparuit . Non moueterat ad nutum Domini,quod est
Ibid. 1 praeterea si satum es aut est causa. aut causatu, non causetum .quia hoe regulatur sit ut dicunt Ma.. thematici. s causa autiniatior, aut ruperior,non in serior, quia illa sunt ea fidum . se itissum humidum, siecum. quorum nullum est satu in non superior,quia causa superior est e caelestis circulus cum suo me tu , . quoὰ Mathematici non dicunt esse satum .sed esse sati factis utra ergo fatum nihil est
p p. q. itf. 3 Plaete leaea. quae fato aguntur, non sunt impro
ar.F ait uisa quia ut dicit Aue. l. s. de eluit. Dei satum a sando dictum intelligimu1. id est a loquendo, ut ea fato sie.
ri dicantur. quae ab aliquo determinante sumanteptae locuta, quae autem sunt prouisa non sunt fortuita, neque casualia si ergo res fato aguntur excludetur casus & fortuna a rebul.
p p. arg sed sed contra. Quod non est . non aes nitur. sea
contra. Baetin . de consol. defuit satum dicens fatum et inhaerens rebus mobilibus dispositio, per quam prouidentia luisqvidique nectit ordinibus , ergo satum
aliquid est. ν r.έ, Respos deo dicendum. quod in rebus insitioribus
videmur quaedam a fortuna .vel easu prouenire. Co
tingit autem quandoque quodaliquid ad insitiores
caulas relatum est sotiuitem, vel casuale, quod tamete latum ad causam aliquam superiorem , inuenitur esse per se intentum. Si eui si duo serui alicuius Domini mittantur ab eo ad eundem locum, uno deal tero ignorante, concursus auotum seruorum si ad ipsos seruos reseratur casualis est, qui ccidit praetcruttiusque intentionem . si autem reseratur ad Domi. Num qui hoc praeordinauit, non est casuale , sed per
se intentum. Fuerunt igitur aliqui , quod huius lmodi casualia, soti uita, quae in his inferioribus ae leigunt .in nullam superiorem causam reducere vo- lluerunν. Et hi satum . de prouidentiam negauerunt, lut de Tullio August lib. i. de civit. Dei cap. 9. reci- ltat, quod est conita . quae superius de prouidentia di- lsunt. Quidam vero omnia fortuita, de casualia, quae in istis infelio tibiis accigunt, siue in rebus naturalibus. siue in rebus humanis,leducere voluerunt insuperiorem causam. id est in ecelestia corpora Et secundum hos satum nihil aliud est . quam dispositio is erum .in qua quisque conceptus est , vel natus. lSed hoe stare non potest propter guo primo quidem, iquantum ad res humanas, quia humani actus non lsubduntur actioni coelestitim eorpotum, nisi per ac ' ,
ridens .m indirecte. Causa autem satalis eum Labeat ordinationem supet ea,quae sato aguntui, necesse est iquod sit 3irecte. Si per se ea usa eius,quod agit ut Se- leundo quantum ad omni quae per accidens agun- ltur.quod enim est pet accidens. non est proprie ens,
neque unum: omnis autem naturae actio d termina-
tur ad aliquid unum.Vnde impossibile est, quod id, iquod est peraeeidens . sit effectus per se alicuius navi lturalis plincipii agensis. et nulla ergo natura per se hoc Deete potest, quod intendetis sodere sepulchiu sinueniat thesaurum. Manifestiim est amem . quod leorpus coeleste agit per modum naturalis principis, unde & .ssectus eius in hoc mundo iunt naturales. Ire possibile est ergo, quod aliqua vitius achiva eiu testis coi poli, si causa eorum . quae hic aguntur peraceidetis siue a casu, sue a fortuna Et ideo dicen- idum est,quod ea qua hie per accidens aguntur . sue in rebus naturalibus , sue humanis . reducuntur in aliquam causam praeordinantem , quae est proui- identia dua ina, quia nihil prohibet id.quod est acci- .dens. accipi vivatum ab aliquo intellectu, alioquin lintellectiis formare non posset hanc propa stior rivisodiens sepulchrum inuenit thesaurum. Et scisthoc potest intellectus apprehendere. ita potest essi cete .scut si aliquis seiens in quo loro sit thesauius absconditus . instiget aliquem rusticum hoetetnorantem , ut ibi sodiat sepulchrum. Et se nihil
prohibet ea. quae hic per acciὀens aetuntur. ut sortuita . vel casualia reduci in aliquam causam ordi
nante m, quae per intellectu iri agat, & praecipue i tellectum diuinum . nam solus Deus potest voluntatem immutate. & per consequens ordinatio humanorum actuum , quorum plinei pium est volun ta . soli Deo attribui debet. Sie igitur inquantuincimn:a,quae hic aguntur . iusinae prouidentiae sub .dutitur . tamquam peream ordinata, de quasi prae locuta, satum ponere possumus. lieet hoc nomine sancti docto tes vii recusauei in t propter eos, qui ad .im positionis sederum hoc nomen retorque bara . unde Aug. dieit in . de civit. Dei si propterea quisquam res humanas sito Dci tribuit, quia ipsam Dei voluntatem. vel potestatem fati nominea p. pellat, sententiam teti eat . & linguam corrigat. Et se Greg. satum negat. Vnde patet soluti ad p.S: secundum.
Ad tertium dicendum, quod nihil probibet
aliqua esle fortuita , vel casualia per comparatio
nem ad causas proximas . non autem per compa rationem ad dioiram prouidentiam . sc enim ni.
hil temere si in mundo, vi Aug. dicit in lib.8,.quaestionum.
; iram suum sit in rebas creudis. Videt ut quod satum non si in rebus creati a. Dicit enim Aug. 1. de civit. Dei quod ipsa
Dei voluntas , vel potestas sati nomine appella. tui : sed voluntas, re potestas Dei non est in erea turis,sed in Deo, ergo satum non est in rebus creatis, sed in Deo. 1 Praeterea satum comparatur ad ea . quae sat Oaguntur, Ut causa. ut ipse modus loquendi ostenὀiei sed causa uniuersalis per se eorum, quae hic per accῆ- densaguntur, est solus Deus.ut supra ἐictum est e go satum es in Deo &non in rebus creatis. 3 Praeterea si satum est in creatutis, aut est substantia, aut accidens. & quod cunque horum detur,
oportet, quod multiplicetur secundum ete iturarum multitudinem: cum ergo satum videatur esse unum tantum, videtur,quod Dium noti si in eleaturis sed in Deo. sed eontra est . quod poet. dicit in . de eonsolatione, quod satum est dispositio rebus mobilibus
Respondeo dicendum , quod eu liuina pro uidentia pei causas meaias suos esse ius exequatur, potest ipsa oldinatio esse tuum dupliciter coiisd rati , uno modo, secundum quod est in ip in Deo , di se ipsa ordinatio esse diuum vocatur prouideriistia. Alio modo, secundum quod praed.cta ordinatio cons derat ut in mediis eaussa Ueo ordiriatis ad aliquos esscelus producendos. & se habet lationem nil i5 hoc st , quod Boet. dicit . decor sol. suffsamulam alvis quibusdam prouidentiae diuinae spiritibus salum exercitur, seu anima. s tu tota interue . niente natura , suo coelestihus sed ei uni motibus. seu Angelica virtute, seu damonnm varia solertia, seu aliquibus eorum, seu omnibus satalis series texi
tur.5 Ie ergo manifestum est quod salum est in ipsis
98쪽
aassis creati .inquantum sunt ordinatae a Deci ad est rectus proflueendos. Ad ptimum ergo dicendum, quod ipsa ordinatio ossarum secundarum.quam Aug. seriem causatum rominat. non habet rationem sati . nis secundu quod idependet a Deo. Et ideo causa liter Dei potestas, vel l voluntas diei potest satum. eilentialiter veto satum lest ipsa dispositio . seu series, idest ordo causatum se- l
Ad secundum dicendum . quod in tantum fatum lhabet rationem causa , inquantum L ipse causae se
cunAae.' tum ordinatio istum vocatur.
Ad tettium dieendum. quod satum diei tui dispos . tio non quae est in genete qualitatis; sed secundum quod dispositio designat ollinem. qui non est sub. stantia. sed relatio, qui quidem ordo si consideret
per comparationem a d suum principium .est unus, di se dicitur unum satum is autem eonsideretur per re lationem ad effectus, vel ad ipsas ea uias me3ias, se multiplicatur,per quem modum Poeta dixit. Te tua sata trahunt. nationis, sevi verbum vocale est quo Adam esp. tum intelioris coceptus. licitur tertio mobilibus, ut osten. datur, quos ordo prouidentiae a rebus contingentia,& mini litatem non aulari ut ciuidam posuerunt. dicitur quatto immobilis, quia dispositio iocund is umcausatum . quam satum di inlux . duplieiter potest
cons gerari. Viio modo, eundum ipta causas secu
das quae se disponuntur seu ordinantur. Alio modo pro relatione ad primum principis. a quo ordinatur. ei licet Deum seu vi subest diuinae prouidentiae si cor sideretur pii mo modo fatum, mobile est. s seeunso modo sol iit ut immobilitatem. non quidem absolutet necessitatis. sed conditionatae . secundum quod diei mus harae eonditionalem eme veram, vel necetaria, s Deus praesciuit hoc futurum, et t. Vnde cuni Boe lius dixisset sati seriem este mobilem post pauca sub. dit, quae tamen ab immobilis prouidet tiae prcificiscitur exordiis ipsamque immutabilem esse necesse est.& per haee , di ex dictis supra , patet tesponso ad obiecta.
FIram furtim recteri hirIura Metis, qvita sit immo tib d posseso. Videtur quod male destriatur a Boetio satum,
quod si immobilis dispositio. Dacit. n. Boet. in ρ de eotisol. quod . ti est ad intellectum raelocinatio.ad id, quod est .id, quod gignitur, ad aeternitatem tempus, ad punishum medium circulus . ita est sati
series mobilis ad pio uidentiae stabilem simplieita.
, Praeterea sicut philosophus dieit in i Topie. mo. 'r' ii, nobis iso uentur omnia, quae in nobis sunt ι sed satum est disposito inhaerens rebus mobilibus ut Hoet. dicit,emo fatum non est immobilis disposito. - - 3 ' Praeterea s satum est immobilis dispositio . ea -'' quὰ subduni ut salo. immobiliter, x ex neeessitate
eueniunt;sed talia maxime videmur esse eontingen. aia. quae sato attribuuntur . erso nihil erit contingetis in retius .seg omnia ex necessitate euenient. ut sedean- Sed contra est,quod Boet. dieit in lib. .consol. pr -
ω . sa 4. quoil satum est immobilis di ostio . Respondeo dicendum . quod recie a Boet defetibi 4 tur satum, quod si inhaerens tebus mobilibus immo ψ 344ι. bilis dispositio . pet quam providentia suis quaeque nectito iginibus .explieat enim essentiam. & natu tanti, ut patet,dicitur enim primo di ostio,vt fgnificetist quas tenus sati . quod est dispositio. Vettim quia dispositio duplicitet sumi potest , vel pro specie uadam qualitatis quae dieitur dispositio. vel pro or ine. qui est relatio, hoc loco sumitur dispositio so
setioli modo. Sie enim August. satum vocat seriem, seti ordinem causarum secundarum. Diei tui secundo rebus inhaerens . vidistinguai ut salum a prouidentia. nam ipsa ordinatio seciandum quod in mente diuina est, nongum rebus imo resti, prouidentia est .seeundsi vero quod iam est explicara in rebus . &in illis impressa fatum nominatur, moἡo intelligatur talis ordina tio istoressa non in ipsis inseriotibus essectibus, sed in eausis secungis. quibus ordine quodam diuinaepto detitiae dispositio ad inferiora descevdit. nam fatum habet aliquo modo rationem causae respectu inseriolum egemaum . ratione scilicet ipsarum cauissarum superiotum orἡinatarum . licet ad diu ins pro .
N detiana comparetur,ut eius effectu , propter quod
talum dicitur quasi quoddam effatum diuinae ordi. VI m oquia si sest,tor Uidetur quod omnia fato sub Jantiar. Dicit enim
Boet. in . de conicit prosa . quod series fati cae. p p.ras a. .lum,&sydera mouet. elementa in te initiem tem g p, perat. o altetna formit transmut itione eadem natacentia, occidentiaque omnis per smiles faemum, se minumque renouat progressus .llaec actus, fortuna seque hominum indis bius,ili caularum connexione
constringit, nihil ergo ex eipi videt ut, quoa sub sati
1 Praeterea dieit August. in s. de civit. Dei cap. p. au .a qaod satum aliquid est secundum quod ad voluntatem.& potestatem Dei reseri ut, sed voluntas Dei est eausa quinium. quae sunt,ut Aotast. dicit in s. de Τii. e. 4. ei. H omnia subduti tur fato. ι Praeterea fatum secundum Boet. loco supra arg. . citato est disposito rebus mobilibus inhaerent i sagomnes creaturae sunt mutabiles. & s Alus Daus est vere immutabilis , ergo ita Gmnibus creaturis est
Sed eontra est.quod Boet dicit in a. de consol .pto: , iis ι. quod qu dam,quae iub proui3entia locata sunt. ς-μψ' .fati seriem superant. Respondeo dicendum . quod sciat dictum est Q. . . pra .satum est ordinatio secundatum eausatum ad es '' sectus diuinitus prouisos ; quaecunque igitur causis secundis subduntur.ea sub divit ut & Dioni qua veto sunt quae immediate a Deo su ut, cum non subdantur eausis seeundis non subduntur fato. sicut creati re tum, glorificatio spiritualium siti stantia ruminalia huiusmodi; Ν hoc est, quod Boet. dicit, quod ea, quae sunt ptimae diuinitati propinqua stabilitet fixa. talis
Oidinem mobilitatis excedunt. ex quo etiam patet,
quod quanto aliquid longius a pima a mente dis edit. nexibus sati maioribus implicat ut, quia magis subiicit ut necessitati secunda rati causatum . . Ad primum ergo dicendum . Quod omnia illa , quae M o Amna, ibi tanguntur, fiunt a Deo mediantibus causs secun dis de ideo sub sati serie continentur . sed non est ea dem ratio de omnibus aliis ut supra dimim est. Ad lecundum dicendum . quod satum resectur ad lae. voluntatem , Et potestatem Dei, sicut ad piimum principium. unde non oportet, quod quidquid subiicitur voluntati vel potestati diuinae, subit ei Huria. to,ut d :ctum est
99쪽
Prima Secundae Part. Sum Philosoph.
M teritum dicendum quωd quamuis omies creaturae sint alia uo modo minabiles , tamen ali lux earum non procedunt a causis crearis mutabilibus,& ideo non subiiciuntur salo,ut dictum est.
De mors secandam se. Post considerationem de principiis tum rerum naturalium, tum scientiae naturalis, sequitur determinandum de subiecto hu ius scienthe, quod est ens mobile incommuni. Quinque vero partibus continetur haec tractatio nam primo considerandum est de motu secundum se, cum enim erasnaobile inuoluat in senaturam , quae est principium motus, di hoc ignorato ignoretur &ilia cum in eius definitione ponatur , necesse est si intendimus tradere silentiam de natura, atque adeo ge entei mobili , quod prius agamus de motu se-lcundum se. Secundo ae eonsequentibus imo tum tam intrinsece cuiusmodi est in .s nitum, quam extrinsece, cuiusmo3i sint j
locus vacuum tempus. Tertio de parti
bus eius siue potentialibus, seu de specie. lbus motus , quam de partibus eiusdem quantitatiuis Quarto de motu percomparationem ad mobilia. Quwnto deco m. lparatione ei dem ad motores.
yDum prima d sinii o motus . q..d sit acus ensis in potentia, praui an potensia fi
Videtiit quod non sta Philosopho recte tradita
prima definirio motus, quod si actus entis inpotentia, prout in potentia. Dicit enim philosophis, II. mei. e. s. quod motus ideo ponitur inter indeieraminata . quia neque potest poni in genere potentiis, quia sequeretur. quod quidquid est in potentia ad aliquid . puta ad elle quantum , mouetur ad illam an ita eio quod tamen est silium, quia antequam incipiat moueta ad quantitatem , est iu potentia ad
illam quantitatevo,neque potest poni in tene actus,
quia nihil mouetur. quando iam actu est quantum,seeundom illam quantitatem, ad quam erat in potentia .sed tunc iam terminus est motus, eigo motus male desinitur. quo3 si astus.1 Plaetet ea omnis sol ma est actus subiecti existentis s ι. in potentia se enim forma sub istantialis est actus ma. . m. I tetiae . quae est eius eotentia,unde a.de ani t. 6 defini tur animoi, quod sit actus corporis organici potetitia vitam habentis . di similitet forma paludi est actu, aeris existentis in potentia ad illam . ergo definitio motus non ei soli competit . unde male vadita est. Sed dices.quod motus non est a ius perfectus . scut
ima substantialis . vel ariis cialis, sed impetia
3 Contra. quia quando aliquid semiplene tantum . h. calest .vt patet in aqua tepida, calo thu, est , , i ῖ'. impellictus existentis in potent in ad illum. 3e tamen talia calor non est motus, nam tantum est terminuet motus, ergo male adhuc definitur moth, . quod se actus.Sed dices, quod motus non est quicuque actus impei sectus . sed est acius imperfectus cum ordine ad vitetiolem actum. . Contra .actust in persect coris deratus in ordine ilia. αδ actum v heriorem non habet lationem motus. sed stinet pii motus. potest enim itieipete calefactio scuta frigido. ita at is tepido, ergo male de stati ut motus.
quod stactusue Pilterea philosophus a physi. si inter motus qui-b ut applicat definitionem traditam motus, ponit ge- ne rationem.&corruptionem,&lationem sed genea statio non est actus impersectus dieens ordinem adulteriorem actum, quia cum ut dicit Philosophua s. physt. io . non sit inter eontraria, fit in in stanti. Ne que similiter latio est actus impei sectus dicens ot diis nem ad vitetiorem actum, quia per motum loealem nihil omnino acquiritui ips mobili. sed tantum aequiti tot aliquid extra puta locus, ergo definitio motus non est recte tradita.
permotum reducitur mobile adactum , sed hoe est itantii salsum,uel enim mobile reducitur adactum per mo tum .secundum quod actu est .dc secundum seipsum,& hoc non quia hoc etiam est in actu, antequam incipiat moueti.vel secundum quod est in potentia ad
terminum motus. & hoc etiam non . quia dum mo bile mouetur , adhuc remanet in potentia ad termi num motus .ergo motus non est actus emis in poten. tia,prout in potentia.
ν praeterea quod est in potentia ad statuam, est aes, ibid. di quod est in potentia ad aedifieationem, est domus, sed motus neque est actus 3 o mus , ut domus
neque aris, ut aes, eigo nenue erit actu emis inpo. tentia ad aedificationem vel statuam , &consequent et male definitus erit motus, quod si actua eniis inpotentia,pro vi In potentia.
X Praeterea. in definitione sol mae debet poni subie- η ge a 'ctum formatum per ipsam, se in definitione animae adi dicitur quod est actus eOrporis organici potentia vitam habentis a sed motus est sol ma quaedam . & itietu, definitione ponit ut subiectum sne sorma, ergo timetas male definitul motus, quod sit actus entis in potem
y Praeterea A ngeius mouetur localiter, sed motus ii,. angeli non est actus impet secti, seu entis in potentia, pergo male definitur motus, quod si actus entisin po
io Praetetea dieit philosophus . de ani. quod aliqua species motus est actus persecti,seu existenti, in actu: sed definitio genetis debet conuenire omnibus spe eiebus. ergo male definit ut a Philosopho motus, quod sit actus ensis inpotentia.
100쪽
met e. 8.definit motum,quod stactus entis in poten. tia ,prout io potentia.
Responit eo dicendum quod des nitio motus suit a Philosopho recte tradita, quod patet primo quia re.
Ehe explicat naturam motus. Dicitur en im primo
actu .loco generis, quia id.quo aliquid fit actu. prius iin potentia existens est actus, sed aliquid si actu dum lmouetur. prius in potentia ea istens ergo motus est lactus. Sic aedificabile . quia dicit potentiam ad alia lquid, cum secundum hanc potentiam . quam impor. liat,reducatur in actum tune dieitur,quo 1 aegis eatur.& iste actus est aedifieatio passiva. & motus & smissi.
tet est in aliis motibus,scut est doctrinatio, volutatio.medicatici,saltatio,augmentum, & deere mentia. Considerandum enim est, quod antequam aliquid moueatur , est in potentia ad duos actus scilicet adactum persectum,qui est terminus motus. de ass actu imperfectum . qui est motus. sic ut aqua antequam incipiat ealefieti est in potentia ad calefieri,& ad ea lidum esse eum autem calefit .reducitui in actum im pei sectum, qui est motus . nondum autem in actum ret sectum qui est terminus motus. sed adhue respe eiu ipsus te manet in potentia . Dicitur secundo entis in potentia, quia omnis actus eius est proprie actus. in quo inuenitur, sicut lunae nunquam inuenitur nisin diaphano, de propter hoc est actus diaphani. sed motu, semper inuenmir in existente in potentia ; esti tui motus alius existentis in potentia. Ad cuius maiorem explieationem, ciendum , quod quia quaedam eadem iunt.&in potentia, & in actu . lieet nonsmut .aut secundum idem . seut aliquid est calidum in potentia,& frigidum actu, ex hoe sequitur, quod multa agunt . & patiuntur ad inuicem inquantum scilieet utrumque est inpotentia.&actu respectu alaterius seeundum diuella Et quia omnia corpora na turalia sublunatia communicant in materia , ideo in
unoquoque est potentia ad id . quod est actu in alte. to, & ideo in omnibus talibus aliquid simul agit, de
patitur,& mouet.& mouetur; non tamen omne mo
tena mouetur .sed datut aliquod movens immobile. quod non est in potetitia , sed in actu tantum ; sed quando id quod est in potentia . actu quodammodo lexistensam, aut ipsum , aut aliud, inquantum est. lmobile igest reducitui in actum motus, siue si motu lase, sine abalis , tune motus est actus eius; deinde est, quod illa . quae sunt in potentia. siue agant, sue pa ltiantur mouent ut .quia& agendo patiuntur,& mo. uendo mouentur,sicut ignis cum agit in ligna , pati- ltur. inquantum ingrossatur per fumum quia flamma inon est nisi sumus ardens. Addit ut tertio prout inpotentia, quia id, quod est in potentia , est etiam alia
quid actu lieet idem sit subiectum existens in potentia.&in actu, non tamen est idem secundum ea tionem esse in potentia, & esse in actu, sicut res est inpotentia ad statuam .& est actu aes non tamen est eadem latio aeris,inquantum aes,& inquantum est potentia ag statuam , motus autem non est actus aeris, inquantum aes est, sed inquantum est in potentia ad statua, alias oporteret, quod quandiu aes esset .randiu aes moueretur,quod est falsumi &se conuenientet additum fuit in definitione motus, inquantum in po tentia. Quod confirmatur a simili. in potentia con trariorum ; sicut enim idem est subiectum se habeti, in potentia ad contraria. puta ad sanitatem, de aegri . tudinem , non tamen idem sunt seeundum rationem potentia ad sanitatem. & potentia ad aegritudinem. alioqui idem etiam essent laborare,sanari ,& per consequens nec sunt idem secundum rationem sub tectum,& potentia; quia alioqui, de potentiae ad opinposita essent seeunda uationem idem, eum eadem sui inter se qliae sunt eadem uni tertio: ita in proposito, quia non sunt idem secutidum rationem subiectum exissent in potentia ad motum, de terminum,& talis potentia subiecti ad utrumque, ideo necessa lium fuit dicere in definitione motus . quod si ad usentis in prirentia inquantum est in potentia ne intelligatur eise actus eius quod est in potentia. in qu i tu est quoddam subiectum. Secungo orobatui ex definitionibus motus. qua η alii Philosen hi attulerunt, quarum nulla eo maenien η est: quidam enim destiterunt motum', quod sit alterita, quadam. Alii veto. ix. ς'
quod si quaedam inet qualitas. Alii . quod iit quosdanon ens. sed hi male aes ieiunt motum. quod patet primo quia, si motus esset non ent , vel inaequalitas, vel altetitas, sequeretur. quod omne non ent .veIinaequale moueretiar, sea nullum holum necesse est moueri, non est igitur morus. quod dimim est De inde non magis est motus ad non ens. vel inaequalita tem vel alteritatem, quam ad opposita horum , neque magis est moras ex his .quam ex oppostis ; con tingit enim moueri ex non ente a d ens. 3d e conuerso.de de alteritate ad ii militudinem. &ab aeqoalitate ad mequalitatem.&econu 'clo D md quaa c tuta,
quare posuetur prae licti P losophi motum sub prae dictis quas sub genetibus ea est . qua motus videtuc esse si quid in determinatum . cuin neque poci I posse videariir' in genere potentiae ; nam inde sequeretur. quod quidquid est in potentia a d aliquid . puta a
quantum . moueatur ad illam quantitateni. quod est salsi.D. qilia anteqtiam quid incipiat moneri ad qualitatem , est in potentia ad illam : neque in generea hiis . nam quando quid actu est si ei, dum illam quantitatem ad quam etat in potentia iam termina tur m tus,seu non est amplius ira tu . illa vero sunt indeterminata.quae sunt priuati aded haec causa nul la est, nam motus est in genere actus,non ta men perfecti sed imperfecti, nam est actus imperfectus, Scim persecti. Quidam vero alii dest ierunt motum, s. a quo δ si exitus de potentia in actum non subito, sed 'terrauerunt iu definitione . nam se finitio debet dati per priora. at vero illi posuerunt in desinitione motu gquaedam quae sunt posteriora motu; exitus enim est species quaedam morus, subitum etiam recipit in sui i. et .is. definitione tempus est enim subitum . quod fit in in divisibili temporis . tempus autem definitur pet mo tum. Tettio probatur,quia impossibile est aliter defi nite motum qiram Philosophus definiet it cum enim unumquodque genus diuidatur per potentiam . &actum, potentia autem , de actus, eum snt deprimis dissetentiisentismaturaliter priora sint mona, conue.
nientissime dicendum est plutosophum p taedicti
utendo ad motus naturam explicandam, illum m
do praedicto definiui fle. Ad primum ergo dicendia m. quod motus est inge- a. hinere actus,non tamen persecti,sed imperfecti, ut di-, ph, l. octum est. Cons derandum enim est, quod aliquid est
in actu tantum aliquid vero in potentia tantum aliquid ueto medio mo/o se habet. intcr potentiam puram, de actum perfectum quod est in potentia tantu, nondum mouetur, quod iam est in actu perfecto . nomouetur sed iam motum est, illus autem mouetur,
quod medio modo se habet inter puram potentiam.& actum. quod quidem parti in est in potentia, partim in actu, ut patet in alte latione; cum enim aqua est solum in potentia ea lida, nondum mouetur . eum vero iam est ealefacta.terminatus est motus calefa ctionis 3 cum vero iam participat aliquid de calor . ad prae a. sed impet secte.tunc moueἐura i caloreae: nam quod obiecturi, Olest .paulatim participat calorem magis .ae magis,
Zoipse actu, impetiactus caloris inealefactibili etiasteus ea motus.