Summa philosophiae D. Thomae Aquinatis doctoris angelici. Ex varijs eius libris in ordinem cursus philosophici accomodata. Auctore R.P. Cosmo Alamannio Mediolanensi Societatis Iesu theologo. Hactenus in Galijs desiderata, nunc demum canonicorum regul

발행: 1639년

분량: 154페이지

출처: archive.org

분류: 철학

101쪽

lo 1 prima Secundae Partis Sum. Philos

l mitur .vno modo pio pile, & est actus imperfecti, fletis . vel alti fictilis iespectu propriarum matelierum i non conuenit angelo cum talis motus sit propter in- - Ii,f. sunt actu rei secti eum sint termini motus aquas sui l digentiam mobilis. Alio modo communiter, prout ' si a ρ:i illatum . t dictum est, motus autem est saus traper- l motus dicitur actus petiacti , quoio o intel:iste

sectui. te, & sentire dicuntur moueri terito de ani. t. 1i. Ag tertium qicendum.quod motus Φ.g calefactio. cuiusmodi motus non est propter indigentiam ino. ni tion est actu imperfectui caloris in calefactibili bilis sed alterius .& tali motu movetur angelus. , i ρεχtia Ad decimum dicendum .vt dictum est

existeti ieeund iii d. quod actu ea tantum, ut plo- lcedit obie lio . sed secundum quod iam in actu exi. lnens habet ordinem ad ulteriorem actii m. quia si tolleretur ordo at ulteriorem actum ipse actus quarum cutique impei sectus esset terminu . & non motus seut se e dii. cum aliquid tantum semiplene eas est, ardo autem ad ulteriorem actum comperit exissenii inpotentia ad ipsum. A a quartum dicendum . quod motus non est actus quicunque impei sectus aicens ordinem ad vitetio rem actiam : nam si actus imperfectus cons de tetultantum si cundum quod habet rationem potentiae,

eontinuitas successiva. Dieit enim Philosophus ivrta 1.31. mei. t. 1 f. quod tempus est passio motus , de a non habet rationem motus sed principat motus, po l physi. sum a 'dicit.quod oti tui ex fiscet mone eo iest etiam incipere eas enctio scut a frigido , ara & attinuanti, tiis; nam quaa motus est continuus . temnust fido si .eio doti lideret ut . & iecudum quodcum- l est eontinuum .sed passio cor sequitur ptine pia pilenparatur ad ultὰ iocem actum,ut potentia,&secundu tialia subiecti . ut dictum est ergo de elletitia nititu, 'quod compitiatur ad aliquid unperfectius . Vt actus, est continuitas suecessiva. tune tali, actus impet sectus est motus; morus enim a Plaeterea de ratione motus est, ut dictum est quoditeque est potentia existentis in potentia , neque est si actuς impersecti tendentis ad ulteriorem gradui a prata. actui existenti, tu actu. sed est actus ex eniis inpo- sed in hac tendentia necessatio inelua itur se eeestitia clientia. ut pei id. qiiod dicitur actus, designe x ox Q continuitas , quod enim calest paulatim paraeipat eius ad anteriorem potentiam, Spe ad ,quod dici xu olorem nia is ac magis, ergo de ratione imotus est a praecelin potentia existentia designetur Dido eius ad vite' eontinuitas luccessiva. ad ρ Iiorem actum. . . II l'raeterea unaquaeque forma secundum qnod est Ad quintum dieendum . quod generatio etiam in fieri cum sit actus imperiactus est motui sed om p d q. a. a sumpta pro mutatione dici potest actus imperfectu ne fieti necessario inuoluit in se tempus quia omnes' ratione termini a quo.qui est piluatio.&tationςxς 'quod fit, fiebat,ut probat philosoplinis physi omini ad quem. qui est persectio illius . nam in dςhm- ergo de latione motus est continuitas Deeessiva. tione motus quae conuenit etiam mutationi tu mi uti Praeterea diciti hilosophus ε physi i & ij. ouod , .s ' motus comminuet pro muratiotae, iron ut ς Dp xi l omne, quod mouetur in tempote motietui . sedd. a. ε ρhro ixia, j. i cte prout diuiditur contra generationem. α Qxine' l tione temporis est continuitas suecessiua vi diei phi 'iionem vel die . quod vite ratio sumitur a i bilos ..t losophus ibidem i. tr. ergo etiam de talione motus pho, vel pto alteratione praecedem e terminata λd l erit eontinuita; Reeessiva. sol iam substantialem a quia enim alteraiio h-beς j s Praeterea dicitPhilosophus r. physi io nilogeene.

duo, terminos. ilicet sol mam substantialem.&ῆς' ratio no a est motus, quia omnis motui est inter eou.

Eidentalem . 3uplieiter nominatur, & alterario , & traria . quae scilicet maYime intet se distati id & ahehuetatio. quomodo sumitur a lintritosopho 6. phys l quorum vno contingit in aliud eontinue petu enite. ι V eum dicit. quod generarum est prius ne ab tu ν nam hae duae conditiones requiruntur in eo nitariis' vel pto generatione successiva totius anim lix Pp nulla vero continuitas potes attendi in formis subpartes Lationi etiam conuenit definitio motus, laxio stantialibus, eum elia substantiale cuiust bet rei sit in enim est actus monilis secundum loeum, quatenus mobile est. mobile enim d:eir potetitiam de ad ipse mlationem in ad terminum extrinsecum,quem acqui. tit mobile. qui dicitur locus. Ad sextum dicendum , quod mobile per motum rimax.ls. tegucitur adactum de illa potentia quae est ad ipsummoueri. nam reducit ad actum iosum mobile . in . quantum est mobile; mobile autem gicitur aliquid per hoc quod est in potentia ad moueti, di se te eitur huiusnodi potentia in actum

mouelut

Ad septimum dicendum quod motus non est a ctus laliquo indivisibili, ergo de ratione motus est tontinuitas successu a s praeterea dicit Philosophus 3. physi p. quod mo- νι, Π videtur esse de genete continuo tum. ouod ig- tus videtur cile de genere continuorum, quod idem doe et c. phys ergo de ratione motus est continuitas necessiva. sed contra est. quod Philosophus in praedica quan. viatis,& s. met t. i s. dicit, quod motus est quantus,5 continuus tantum per accidens , ergo de ratione

quando actu i motus non est eo tit nullas sueeessiva. 'Respondeo dicendum,quod tripliciter sumi potest Otus,pIimo comuniter, prout motus dieittit actu, aeti inquantum est aes.sed inquantum est in potentia persecti, quomodo intelligere, & sentire dieuntur,d statuam. v lictum est. moueri tetrio de ani & quomodo sumptu, nori A 3 oct,uum dieendum . quod in definitione sor- est propter indigentiam mobilis sed alterius. hoe 4 aesh; . . L matum aliquando ponitur subiectum, ut in sot me. Vt modo conuenit motus substantii separatis seeun/o

eum distili ut motus, quod si actus entis in poten-l ptoprie, prout est acttia i ei se et si odii a P '

aut i p. tia .prout in potentia ; aliquando vero ponitul subie ' gentiam mobilis, quomodo dissctum forma ium. ut eum sicitur motus cst actus mo bilis..elimnen est actus lucidi. & hoc modo alitiua dicitur actus corporis organici physici. quia anima faciti plum esse corpus organteum , scut lumen iaci: laliquid esse luet dum Λd nonum dacendum, euod nilotus duplici tectui Philosopho pt physi.6.&is.&sic sumptus conuenit etiam muta tionabus instantaneis . quod manifestum est primo eriplo philosopho, nam tertio physi.p.dieit se vella agete de motu .eumque definire,ut melius intelliga- tot natura: quia cum haec sit principium motus. hoc ignoraco ignorabitur&illa: natura autem non solu

102쪽

E D. Thom. Doctrina. Ios

ep ptineis iura motus, sed etiam mutationis, ut i,. ne motus sed eae ratione terminorum intor orios da d. latisti l ., exempli 1 explicans ges nitionem motos traditam, i tur medium quod necesse est ab ag te si .i a viii uti intet motus definitos ponit mutationes instantaneas, prius transiri quam seu matur ad extremis . . . est. . &s. plobat motum non esse prditer res per i Ad rertium dicetidum quod omne seli inuoluit ...ti. a. omnes species mutationis, puta per generationem, i tempus quando fit mutatio itit extrema .inter quae '' di corruptionem, det .i; .in ratione, qua refellit desi- l est aliquod medium , quod ab agente smiae uirtutis alientes motum esse alteritatem , inaequalitatem ,& l prius tempore transeundum cst, quam perueniat ad non ens , supponit generationem , de corrupticinem l aliud extremum : verum hoc non arguit de ratione esse motus.praeterea quia indisserenter nomine muri l motus este continuitatem successitam Ald:ctum est, tus,& mutationis utitur usque ad i. t. s.phys vicon. sed tantinaa,quod semper est coniunctus motus cum

corruptionem vocat motus. & mutationes , tum ex Ad qR tum dicendum quod tempus non est con . s. mee l. istratione qua a phys .ii. probat definitionem motus, tinuum,di quantum per se sed pet accidens. sciat A: quam ex propria sententia attulit . esse recte tradi. t motus, ut dicit Philosophus in s metaph.&propterea,4,. A ram quae probat ellam generationem ,quae est mura- licet omne, quod mouetur motu proprio m meis ictu,

in ' tio esse motum, ut dictum est. Secundo probatur, imoueatur in tempore. non tamen est de rationem o

quia ad motum susseit,ut sit actus impet sectus eYi-itus continuitas successiva. venti, inpotentia tum ad ipsum actum imperfectu, Ad quintum dicemium quod obiectio tantum pro . itie diis tum ad ulteriorem actum persectum , ut dictium est; bat motui propriissime, de ptesse sumpto, ut distin

hoe aurem totu eonuenit generationi nam est actus t guttur contra mutationem insantaneam , esse con

generabilis .ut senerabile .idi st materiae . quae est po. iunctam eontinuitatem sue eessivam , quod verum tentia ad ipsam genetationem, cuius proinde suscep. l est,f ed inde non sequitur intentum. ii est.&ad ultetiorem actum perseaum . puta ad sed lextum dicendum, quod motus dicit ut videli ate sedetio uitia i , - formam substantialem. Tertio si mitur motus ma- degenere continuo tum , quia est quantus per aeri ira ac iocis i l . . sis proprie, & presse , ut eom radistinguitui a imita-s dens. ut dictum est.

tione.& tunc necessario quidem motus inuoluit con. in , tinuitatem & successionem, sic enim ratione eonii . l 'l' ' nuitatis mensuratur per locum, ratione .eto succes. ARTICVLVS III. sonis mentitatur per tempus . & sie distinguitur a lmutatione instantanea, cuiusmodi est i eneratio,& i ,

corruptio . non tamen est Aetatione motus sue in t rim secunda ρ ηιiumst ri HE Ut primo modo ellendi, siue in secudo, ut contia distin. l recte ignasi.

guttur a mutatione, pii mo quia motus. & mutatio

disserunt in se per soc. ut dicit philosophus 1 phy.

I ξIsa. . t. o quomnotiti est mutatio e, subiecto insubidi j v Υs detur quod secunda definitio motu, quod sectum . inutatio vero ex non subiecto in subiectu, vel V actus mobilis. quatenus mobile est. non sit a s rhoi l ex subiecto in non subiectum deinde . quia motus no Philosopho recte assigna m. Dicit. n Philosophus ι. est eontinuus nis per accidens tarione alterius , ut phrs t. s. quod motus est actus mouenti, . seditio dictsi est e, Philol.pho. Pixterea. quia ideo mutatio uens inquantum mouens non est mobile, ut patet, 'thae , tiliqua est instantanea.&subita,quia est inter ea .inter eigo motus non recte de suitur quod si tactus mo qu.r non datur medium , ut patet in illuminatione, bilis. generatione, Accorruptione,aliqua vero est successi- 2 Praeterea unius rei una est definitio : sed motu I in 3 sensui.)έ tia . quia eli interea inter quae est dare medium , & supra definitus est, quod si tactus emi, in potentia.. pioinde agens finuae vii tutis non potest ab extremo prout in poteritia, ergo non recte definit ut alia des ad extremu tendere sne medio; quod ii daretur ages nitione quod sit actus mobili,. potens in subiecto pio ducere unani formam, & con praeterea. Dicit Philosophus i. phys. t. s. quod eo, 3 phro, ita tia edi pellere,illa esset motus quia esset a subiecto in potentia , cuius actus est aedis eatio , vel allelatio. r in subiectum , & estet instantanea , quia subito. Et vel motus est alterabile ut alterabile,&aediscabile. se manifestum est, quod . quia tunc saluaretur natu . ut aedificabile.& naobile, ut mobile. ergo eadem estra motus, quae consistit in transitu ex tetmino asst definitio motus prior cum hae posteriore.&se alie malo in a firmatum , de ratione motus in communi tuita est supeissua. sumpti non est continuitas successiva. in particulari Sed contra est. quod Philosophus i phust is ti4die Il.s . r.e tamen motus localis non potest esse in instati, atque alteram definitionem motus, quod sit actu, mobilii. adeo necessario requit illuccessionem , quia omne. l quatenus mobile eYissit. quod mouetur localiter, neeesse est . quod prius per i a Praeterea eiusdem rei potest dari multipleYdes. ueniat ad mediti magnitudinis, quam ad extremum; nitio, iuxta multitudinem causatum. se enim di in x pl si is

ubi autem est plius Spossetius , ibi necessario est scientiis demonstrat mis datut duplex definitio. Una.

Recessio. l quae est demonstration sprinci prum . υt hae e toni . Ad primum ergo Alcendum quod tempus est quid truum est cxtinctio ignis in nube , quidam Veto est y' eaetiitiseeum motui iJeut&locnsaeon sequuturenim demonstrationis conclusio, ut haec, tonit tuum est motum tamquam evieitotes quaedam mensura: continuns sonus in nubibiis ira in proposito. prior dea nam tempus est mensura motus.& locus est mensu finitio motus est a rausa se m ili . 5: hae e posterio , ta mobilis. ει ideo non est passo proprie dicta. quae materiadi & illa est principium . hae e conclusio. nam sesneei inuiniae aluiam subiecti eiusque principia haec ex illa insertui, quia enim motus est actus entie- essentialia consequatvt. ut dictum est. in potentia .inquantum inpotenti .existens autem in Ad secundum dicendum, quod motus ideo gici tui I potentia inquantum huiusmodi est mobile .non auid actus imperfectus erigens tendentiam ad ulteriorem mouens, quia mouens in altantum huiusmo di est ei, s- actum . quia subiectum motus Aebet habete poten-ὶ in actu, sequitur , quod motus si actus mobilia . in .

tiam ad duo.&adactum impersectu,& ad persectu, j quantum huiusmodi, ergo dicendum est, quod hae aut dictum est . quod aute ira talis aequistio ulterioris i definitio seu a Philosopho recte tradita. m. te mini non iustiti tempote fiat, non ut ex ratio ' Respondeo dicendum, quod recte secundu phalo- ι.εh, si is

103쪽

io. Prima Secundar partis Sum. Philosoph.

sophus definiuit motum. quod stactus mobilis. in

quantum mobile est. Aa cuius manifestationena coasiderandum est,quod omne mouens mouetur, quod patet, tum quia omne, quod prius est in potentia, &postea in actu quodammodo mouetur. m uens autem inuenitur esse plius mouens in potentia , & post in actu ; tum quia cuiuscunque sua immobilitas est eius quies huic inest motus,quies enim .& motus,

eum snt opposita, habent seii citea idem . sed mouentis immobilitas . seu cellatio a monendo dieitur

quies, ira ne igitur tale mouens mouetur. Caetetum licet mouens moueatur, motus tamen non est actus

mouentis , sed mobilis secundum quod mobile est. quod manifestum est ea hoc quod moueri non com petit mouenti per se, nam monens inquantum mouens est in actu, est enim mouens persormam, petquam est in actu; sed ei competit per accidens, nam motus competit mouenti ex contactii, ex quo sequi. tur,quod simul dum agit patiatur. & pet conseques moueatur cum ergo motus ex dictis stactu se, isten. tis in potentia . ut 3 ictum est. sequitur, quod motus noti si alicuius inquantum est movens . sed in qua natum est mobile:&ideo recte secundo definitus mit a Philosopho motus , quod su actus mobilis inquan tum est inobile. 3 Fb,si Ad primum ergo dicendum .quo a motus est actus

mouentis. & mobilis. quia est actus causatus imo.

uente in mobili, ut docet thilosophus 3. phys e.

1. post I ii. Ad secundum daeendum quod unius rei est uua per secta definitio complectens omnes causas, sed possunt esse plures definitiones sumptae ex vatris causia, ut dictum est. . Ad tertium dicetidum quo a prior definitio in o. ,c , tus est sormalis nam per particulam. potentia. sigci

a. 1 c di ad 1 ficatur quod motus ratione ulterio is actus tacit imo. bile esse in potentra ad illum cum tamen ratione an .

a m hului . terioris potentiae ad ipsum . quae explicatur nomine' mobilis in secunda definitione, si actus illius, ut di ctum est.

motus.

I lget ut quod a ctio. & passio non sint unus, &v idem motu, . sed diuersi. Cum enim actio stactus agentis. ut dicit philosophus ι .ps3st i .s actio S passio sum unus motus. sequitur quod actus agentis sit quodammodo in patiente , & lie actus unius erit in altero. quod est inconueniens.;ssa a praeterea idem non potest esse actus diuersorum secundum speciem; edactio est actus agentis.&pacsio patientis . ouae lunt specie diuersa, ergo a ctio, depastio non possunt esse unus motus ihi ἡ Praeterea actio non est idem eum passione, i sedia sequi tui . si actio , de passio sunt unus motus, quia quae sunt eadem uni tertio sunt eadem intelse , eigo actio , & passio non sunt unus . & idem

motus.

ibid. 4 P eterea agere non est idem .quos pati .nee docete quod addiscere;sed id sequitur. ii dicamus astione, de passionem esse unuua motum ergo actio, de passio

nota soni unus motus.

b a. s Praetet ea in conueniens est , quod omne docensa/disiecit, & omne agens patiatur a sed hoe in conue

niens sequitur si ponatur, quod actio, &passio sum

I unus motus, ergo actio, & passio non sunt untia reo i tus sed diu eis.l si Praeterea si actio. 3c passo sunt unus motus,sequi. tur quod non debeant esse duo praedicamenta . cum praedicamenta sint genera rei uin , sed vete actio .&i passio sunt diuella praedicamenta . ergo etiam erunt

diu et si motu .

Pi aeterea s motus uel est actio vel passio, non in- ibid., uenietur motus in substantia. quantitate, qualitate,& ubi. sed solum continebitur in actione. 8c passione; sed vete motius continetur in praedictis, ergo mOIus non est idem tu actione, de passone. Sed eontia est. quod philosophus f physi i8.is. ro.& ii mei. e s. dicit . quod actio.& passio sunt unus. s. meta . . & idem motus realitet . sed duo secundum ratio.

1 Preterea si actio di passio sunt diueis motus ne- ibi

i eesse est.quod uterque sit in aliquo subiecto, aut igii tur primo uterque est in agente M hoe non .quia inci tus est in mobili. ut dictum est , aut secundo uturque est in patiente. & hoc non . quia inde sequuntur duo inconuenientia .umim est.quod pi Opi ius actus uniuscuiusque non si in eo cuius est actus actio autem est actus agetis:alterum est.quod aliquid uiuim.& idem moueatur secundum 3uos.motus actio enim. de patiat so supponuntur nune esse duo motus, in quocunquel autem est motus , illud mouetur secundum illumi motum ;s igitur actio, & passio sunt in mobili, sequitur, quod mobile moueatur L cundum duos motus rendentes ad eandem speciem . quod est ampossibile. i Aut tertio alterum eorum est in agente . puta passio. l de alterum in patiente, di tunc is . qui sc loquitur,l aequi uoce loquitur . id enim quod est passio, vocatl actionem,& contra . aut quarto actrima in agente,

i S passio in patiente, & hoc noti quiram actio sit ,

motus quidam , via ictum est . sequitur vel motum esse in mouente, vel eandem esse rationem inouentis , & moti, quorum utrumque videtur inconueniens, et go dicendum est, quod actio. & passio sunt

unus motus.

Respondeo dieendum. quod actio. & passo sunt

unus motus seeundum rem, sed duo secundum ratio nem di ratio est,quia motus est actus mouentis,seut& mobilis. quidquid enim dicitur secundum potentiam,de actum habet aliquem actum sibi cortespon. dentem, & competentem; sicut autem in eo , quod mouetur, gicitur mobile secundum potentiam , in quantum potest moueri, motum vero secun 3u actu. inquantum actu mouetu ita ex patie mouentis mo-ituum dicitui secundum potentiam inquantum scilicet potest movere, mouens autem inquantum acta mouet,&agit. praeterquam quod illud est actus alicuius, quo sit actu, sed per morum tam mouens. quamobile fiunt actu ergo motus est actus mouentis, &moti , sed idem omnino est secundum rem quod mouens agendo eausat in quod motum patiudo reeipit, non enim mouens facit alium motum , quam illum, qui est in mobili , ergo idem est secundum rem motus, qui est actus ageniis, vel movetis.& qui est passi. .el mobilis disseteus tamen secundum rationem, ni motus est actus agentis, vel moueniis. ut a quo ,&mobilis. seu patientis. ut in quo, scut una est distantia secundum sena duorum ad unum , & unius ad duo. 'sed dissert ratione propter quod dis eis modes is- ea tiar, scilicet per duplum.& simidium ; & similitet una est via seeundum tem ad ascendendum . & descendendum , sed disseit ratione. propterea enim di euntur hi ascendetues, fle illides cev flentes. Ad primum ergo dicendum , quod non est incon- ibi ueniens actum unius este in altero . quia doctio est actus docentis,ab eo tamen tu alterum tendens con-

104쪽

E D. I horn. Doctrina.

continue.& sine aliqua interruptione: unde idem est

actu apentis ut a quo & tamen est inpatiente, utre. ieeptus in eo esset autem inconiaeniens. si actus unius eo modo quo est actus eius .esset ex alio.

a. a. Ad secundum dieendum quoa nihil prohibet unuactum esse gootum. ita quod non si unus . &idem motus secundum rationem sed virus secundum rem, ut supra dictum est.

Ad tertium aleendum . quod ex eo quod actio, &ibi . passo sunt unus motus non sequitur, quod acti O . de passio stit idem. vel 3octio. doctrina, sed quod motus curari est v riumque eorum. st idem . qui quidem motus seo indum vitam rationem est actio , secunda aliam est passio. alierum enim est seeundum rationea esse achum huius ut ab hoe,3c esse actum huius, ut inhoe;motus autem dicitur actio , se eundum quod est actus aetentis. vi ab hoc .dicitur autem passio . secvn.

dum quod est actus patientis, ut in hoc . de se patet, quod licet motus sit idem mouentis & moti propter thoe . quod abstrahit ab utroque ratione tamen actio& passio gisserunt proptet hoc quod has ratione diuelsa in sua signincatione includia iit. Ag quartum dicendum, quod non sequitur, etiam is doctio, & goctrina addiscentis essent idem . quod docete &discere sint idem quia doctio .&doctrina

dicuntur in abstracto,docere autem,& discere in coeteto unde applicantur ad fres,vel termino . secuti

dum qitos sumitur diuersa ratio actionis,& passiotii, is etit licet dicamus .quod sit idem spatium distantium aliquotum abstracte accipiendo , s tamen applica mus ad tetminos spatis, sicut gicimus distare hine illue & inde hue. non est unum & idem. Ad quintum dicendum, quod non est necessiarium. quod doeens addiscat, vel quod agens patiatur, et si 'age te & pati snt idem tamen dicimus, quod no sunt

idem,sicut ea .s uotum ratio est una. vi tunica, de indumentum. sed sicut ea. quae sunt idem subiecto. de diuersa secundum rationem. vi via a Thebis a 3 Athe. nas. de ab Athenis ad Thebas,ut dactu in est. no enim oportet quod omnia eadem conueniam ris quae sunt

quocunque modo idem .sed solum illis. quae sunt idesubiecto vel te talionein ideo etiam dato. quod Meie. & rati sint idem . cum non sint ratione. ut dicium est, non sequitur , quod cuicunque conuenitia eo s. agere. quod ei conueniat pati. Ad sextum dieendum.quod quia pra dicamenta ditiueis fieant ut secundum diuelsos mogos plagi can/i.l idem se eundum quod diueis mode de diuersis praedia eatur, ad diuelsa praedicamenta pertinet ; locut enim seeundum quod praedicatur de locant e. pertinet ad genus quantitatis, secundum quo3 autem denomi native praedicatur de locato, constituit praedicamen tum ubi Similiter motus seeundum quod ptaedica-ὰe subiecto , in quo est . constituit praedicamentum passionis .secundum quod autem praedicatur de eo. a quo est constituit praedicamentum actionis. Vel die. quoA licet motus sit unus tamen praedicamenta,qitaesumuntur secundum motum , simi duo , secundum quod ii diuelsis rebus exterioribus fiunt praedicabile, denominationes; nam alia res est agens, a qua scutis exteriore sumitur per modum denominationi praedicamentum passionis, de alia res est patiens, aqua denominatur agens.1 Ad septunum dicendum, quod ratio motus eoira pletur non solum per id, quod est de motu in terum natura sed etiam per id , quod ratio apprehendit. de motu . n in rerum natura nihil aliud est , quam actu,

impet sectus. qui est inchoatio quaedam actus det secti in eo. quod mouetur, scut in . quod dealbatutiam incipit esse aliquid albedinis; lea ari hoe , quod illud impet sectum habeat rationem motus, tequiri-

tur vltetius quod intelligamus ipsum quas medium

inter ἡuo. quo tum praecedens compatatur ad ipsum sevi potentia ad alium , unde motus dicitur actus, consequens vero comparatur adspsum . sicut persectum ad impetiactum vel actus ad potentiam, prop. ter quod dicitur actus existentis in potentia. unde quodcunque imperfectum accipiatur .ut non in aliud persectum tendens. ὀicitur terminus motus, & non erit motus, secundum quem aliquid mouetur . utpote s aliquid incipiat dealbari. ει statim ἡealbatici

interrumpat ut . Quantum igitur ad id. quod in rerum natura est de motu, motus ponitur per reductionem in illo genere quod terminat morum . sicut impers ctum reducit ut ad persectum sed quanti, ad id .quod ratio apprehengit clivi motum .scilicet esse medium quoddam inter duos terminos. sciam implicat ut ratio causae.&essectus,nam reduci aliquid de potentia in astum .non est nisi ab aliquo agente, & secundum 'hoc . motus pertinet ad proedicamentum actionis, Acrassionis: haee enim duo praedicumenta aeeipiuntur secundum rat1onem causae agentis, de patientis.

Videtur quod actio transens si in passo . tam

quam in subiecto , non autem in agente. Dicit D me .l. si enim Philosophus v. iri et . t. is. quod actis est in 3 phlys l. . facto, ut adincatio in discato. Nid probat, quia 3ρος ni. s. quando praeter actionem est aliquid operatum actio est in patiente, & ratio est . quia talis actio pet scie

peratum, non autem operantem . sed quando praeter actionem non est aliquid operatum . actio est in agente, tamquam persecta ipsius se tu vis est in vidente 3. phγs.l. ro. ri. in et c. s.& 3. deant. t. rs'. dieit

quod actio.& passio sunt unus . & idem motus, sed motus est in mobili . tamquam in subiecto, ut d ustum est,ergo actio est in passo. a1 Plaete seas actio est in agente sequuntur 3tio in conuenientra . ut inquit Philosophus s. phys. t. s. 7'' '

quod ninrarum omne mouens moueatur, nam actio

est quidam motus. de quod aliquid habeat motum, de non moueatur ergo dicendum est,quod actio non est in arente sed in patiente. 3 Praeterea dicit Philosophus 1.de ani. t. i. o. quog 3.3 a Dscut passo in patiente est. sed 'Mn in agente, se de ipsius seris bilis actus in ipso senstiuo elisit.

ergo actio es in passo,& non in agente. . via ea omnis persectio est in eo , euius est per- ν met. l. q. . sectio;sed actio transens est pet sectio patientas,ergo a g csero.

actio est in patiente de non in agente. - πάs Praeterea actio ita sens in hoc distinguitur ab , t

immanente , quod haee remanet in agente , a quo emanat . illa vero recipitur in passo eausata Tab. actio ab agente; nam ideo dicitur transens . quia tran n 3. st in exteriorem matellam , ut docet pbilosophus s.

s Praeterea amo . scut de reliqua quinque ultima q is.log. a. praedicamenta sunt formae extrinsecus denominati. vn.tes.ut dimim est sed s actio esset in agente esset sol ma intrinsecus denominans , ergo actio non est in agente ρ' patiente. Sedeonii est, quod philosephus 3 phuec. t. st .dicit, i phrsi i. quod licet actio. de passio lint idem motus, dili tunt Tati v actio tamen inter se nee una est alia. quia disserunt seeun. n. νgum habitudines ad agens, de patiens . tamquam seeundum proprias rationes ged habitudo ageniis ad

105쪽

i os Pthma Secundae Part. Sum. philosoph.

patiens est in aetente, di habituao patientis ad agens rum gi Selenita non est nisi penes terminos, segie et est in patiente ergo actio secundum propriam ratio- agens.& patiens,& mollis abstrahit vitoque ter Dem est in aetente. mino.ideo motus fgni hcatur ut sine illa differentia. 3- rsis. a Plaeterea dieii philosophus i. phs t. io. quod in- & propter hoc dicitur quo ἡ motus est unus. Ad teYid conuenien st quoa fictio si in patiente, eo mo Jo. i 9 . met. dicendum quoa Philosophus loquitur de in c.' quo est actui et ni is .sed est actus agentia sol maliter : actione secundum allud . quod ad illam concurrit, ut actio. ergo vi actio es in aetente. t tamquam materiale. vi dictum est. 3 Ad seeundum dicendum,quod es sicut ex eo, quod . iiiii actio.& passio sunt unus motus .no sequitur, ut Aictu

est ex philosopho quod actio Ac passio fiat ide, quia

disserunt secundum proprias rationes. ita licet actioni malit et sumptast in aetente .non sequitur, quod ine.&q. . agens moueatur. quia actio ima liter sumpta. de se loga xo a Icundum propriam lationem non est motus .sed origo 'motus, quae est relatio agentis ad passim in agente subiectata. At tantum ratione motus, quem cci notat. dieitur esse subiective in patiente. vi dictum est. io Ag tertium gicendum.quod actio agentis est in tritist iane, nihil aliud dieit actis. quam ordinem otiginis, se passio , ratione motus. re pomonis quam inserta mo

N . coniuncta cum motu . ut dictum eu.

3 Plaetet ea illud est t maliter actio, ratione cuius constituit praedicamentum distinctum a praedicametopassionis, ed actio non eunstituit speciale praedicamentum ratione motus . tum quia motus non facit

praedicamentum proprium, sed redueitur a 3 praedica. .F. r. mctum termini .ut dicit philosophum. 3st...tum' ad ι.εcr. s. quia ad io.&passio conueniunt in substantia motus, a sed α.a . ut docet Philosophus s. Mys t.q. xo. ii. illud autem,' in quo guo essem latuet distincta eonveniunt, non potest esse piopria ratio vitiusque .ergo constituit ra . tione Originis motus . nam subtracto motu ab - phrtl.p ε

cundum quos a causa vel principio procedit ista id. quod est a principio i sed talis ordo. cum sit agentis . causantis aliquia per motum in passo. est in agente, tamqua in iubiecto .ut patet ergo actio est in agente. ν δ g q. . .. Re pondeo dicendum.quod quia a chi .vtest prae.

ι ad ι dicamentum. dicit aliquid quens ab agente com mo tu ,duo ad actionem eocurrunt,unum tamquam isti

male,alterum tanquam materiale illud est habitudo I.e . r. loe agentis ad passum, hoc vero est motus. Quod mani a. Lico ad, seste patet ex tribus.& primo quidem . quia in quali bet actione illud quod est ex parte agetis, est ima te.illud autem, quod est ex parte patientis, vel recipientis, est material habitus o autem agentis ad passum se enet edi parte agentis . nam per hane gi seri Ad quatium dicendum . quod actio est persectio 46 se etiam ipsius agenti: est enim actio media inter ages, ad p.& patiens , , latione illius dicitur persectius esse. quam quando est sne actione. Ad qtiiritum dicendum .quod actio dicitur transi cs qiclo, l. ratione passionis, & motus, quae inseri, nam huius- ei: 'modi actione, ieeipiunt ut in his. quae fiunt per mo-gum passions m. secundum quod motus est in moto, ut in subiecto nam sumptae formaliter . vi actiones. iit in si is agentibus, sicut passiones simitu rebus patientibus. Ad se, tum dicengum, quod licet actio formaliter q.lotati sumpta sit in agente.non tamen des nil esse. secudum actio a passione tamquam per propriam talionem. l quod est praedicamentum, forma quaedam extriti a licet cum illa conueniat in substantia motu . . t dieit i cur denominans,quia, ut dictum est . licet actio in Phalosophus 3 phri.t i 1. motus aute se tenet ex parte s quantum es accidens, si in agente tanquam in stiti. patientis licet enim reducatui ad genus te mini .qua l lecto. quantum tamen estvictio,eons delatur ut est tum ad suam substanti, m. tamen eundis quod i m. t ab agente quia illius ratio non perficitur .prout est inporis I oaedinem mouem a amotum reducitur potiti, subiecto, sed ut quid ab alio in aliud proceden, . de ad praedicamentum passionis.quam actioni , ut dieit per consequens ut formavi propriae rationis exitin. Comm. .ph3scomni . . secundoctissat ex eo quod . secus denominans. cum actio se eundum ptimam nominis significatione .

significet originem motui, re subtracto motu adhue . . ,- -ι-

Iemaneat actio.vt patet in diuinis, actio ni aliter, l& egentialiter nihil aliud importare potest, quam sordinem originis, secundum quod ab aliqua causa,

vel principio pto cedit in illuA. quod est a principio, iqui ordo non nisi in agente est subiective Tertio pro l

. batur,quia illud est alito vel passo sormalitEtquod l

ν.4 4. q. p. saluatur in omni actione, & passione. et eatio autema ν q. .de Passiua quia hon est morus, nihil aliud est quam te. lpata. . latio creaturae ad creatorem . per modum mutationis. ratione nouitatis. vel ineaptionis impol ia assi cara,seu ut ex actione agentis innascitur, ergos miliis ster passici eoniuncta clim motu format iter erit rela. lito ad principium motus. fgnificata per modum mu. tationis.& vi ex actione agentis innascitur:& smili. lter,actio sue si coniuncta eum motu, sue non . erit lsot malitet habitudo agentis ad pastum eonsiderata 'per modum originis. Inde mani sestsi est quod actio formaliter sumpta quatenus constituit praedicamentum peculiate accidentis . di quateMus distinguit ut contra passionem . eum si ut dictum est . habitudo trienns ad pallum . quae est subiective in agente .etiam tipsa est subiective in agente.& non in patiente. ἡ o q:pa Ad primum ergo dicendum . od citi Rost in agente & passio in patiente. non potest Ainuem numero aeeidens quod est actio, & passo, cum unum aecigens non pomi esse in diuelsa subiectis .unde etiari uie. dicit . quod non est eadem numero aequalitas

Deinde considerandum est de his, quae consequuntur motum intrinsece, puta de in

finito.

ARTICVLVS PRIMVS.

ne,vel multitudine,tepus enim semper ruit. 3e

106쪽

stitutum est . quia si ineipit esse, aut in ripit in instanti.

, aut in tempore. non primum quia in instanti tempus non est, neque secundum . quia sic nihil temporis an e rem potis terminum esset. nihil enim rei est an tequam res esse incipiat. ergo tempus non Incepit. esse.sed semper fuit. N sututum est . at quod est hu-hasmodi est infinitum ergo datur infinimm actu. 1 Plaetet ea infinito in magnitu danibus utuntur una thematici in sui, demonstrationibus . sed hoe non esset, si insinitum toralitet tollere tuai rebus. ergo oportet ponere infinitum.

3 praeterea de ratione sulti est . quoἡ semper inelu-l datur baliquo esto, quia videmus apud nos omne lfinitum exterassi usque ad aliquid .detur ergo aliquod corpus vel illud est infinitum . de habetur intentum. vel est finitum, de tunc oportebit quod terminetat ad aliqui liud. tu uetum illud s si finitum. ad aliquOg aliua aut emo erit procedere in infinitum , aut deuenietur ad aliquod corpus infinitum . de utroque modo ponetur infinitum actu

Pi aeterea intellectus. unquam de seit quin super quodlibet siritum datum possit aliquid addere, se in

tellectus cuilibet numero salo vlutaturi addendo facit aliam speciem . de qualibet magnitu ine data potest aliam rixatorem imaginati. sed apprehensioni intellectus. A sensus .lespondet res a patiet et, quia res ad extra est caiisa veritatis rei in intellectu , ergo dat ut in rebus infinitum. s Plaetereae 'ra caelum est spatium infinitum , ut patet .ergo de erit coi pus insilitum . nam si est spatiuin finitum. aut est vacuum .aut plenum,si est plenum habetur intentum . quod dottit corput infinitum a siautem est vacuum, cum vacuum nihil sit aliud.quam locus non repletus corpore. post bile tamen te pleri, neeesse est. quoa si est spatium infinitum .st etiam lo. cus infinitus qui possit repleti corpore. de ita opor te bit corpus esse infinitum . quia in pei potuis non dissert contingere.& essu .nam si contingit locum in fiat. tum repleri eorpore oportet dicet e.quod si repletus corpore in sinito, necesse est ergo dicere, quod sit corpus ins hilum. 6 Pinterea si non datur infinitum , sequitur, quod i magnitudo non si sen et ditiis bilis. sed

quandoque deueniatur per diuisionem ad quaedam. quae non sunt magnitudines; praeterea quod numerus non augeatur in infinitum . sed .mam uiae est in conueniens. quia omnis maetnitudo est diuisibili . Ee cuilibet numero potest aditi unitas. & fiet maior numerus, ergo dicendum est dati infinitum actu. ' Plaeterea dicit Ithilosophus it m et c. ' quod infinitiam est passio quantitatis, sed passio simul existit

cum suo subiecto eum sequatur eius principia, vidi. Ehum est . ergo cam detur quantitas, de ne merus in natura .dabit r etiam infinitum. Sed conita est , quod philos ph3 a t. o. II. mei. c. s. d. p. exli a t. 3 . probat non dati infinitum actu sue in magnitudine, siue in multitudine Respondeo dicenaum. quod nullum insilitum actud a tui .quod patet manifeste.& ptimo quidem in magnitudine ni omne corpus sensibile aut est smplex, aut eompostum, sed neutrum potest esse corpus in finitum. non quidem compositum quia elementa ex quibus componitur corpus. sunt finita seeu 3um mul titudinem. Neque diei potest, quod unum elementum sit infinii om. & alia finita, quia se illud reliqua absumeret.&sic tolleretur mixtio, nam licet ponatur debilis virtutis . sempetetit maioris virtutis . quamcolpus finitum ineque diei potest, quod omnia ele merita sunt infinita, quia de ratione eorporis infiniti est quod habeat dimensones infinitas in omnem partem , de se non potest esse, quod ex plui ibus cor

lporibui insnitis aliquod unum eomponatur, qnia quodlibet occupat torum mundum inis scinatur duo

corpora esse simul .quod est impossibile; neque potest hoc eot put infinitum esse simm lex, nuta unum ex elementis . nam in lixe tantum reso: itur mixtu quia hoc corpus mi e coni erteret alia corpora , de consequent et nihil esset in m udo aliud . quam hoc coipus. Praeterea hoc corpus infinitum uel est homogenesi. vel hetero eneum. Si primum vel erit tota se eram mobile vel semper mouebitur , quotu virum que est impossibile. quia per alterum horum excluderetur

quies. dc per alte tum motus a rebus naturalibus. Multoque modo tollitur ratio naturae , cum natata septincipium motus.& quietis. Quod autem is qua iatur patet, quia si ponamus, quod tale corpus sit tetra. non erit assignare, quo pars aliqua tetiae moueatur.

vel ubi qui eleat quia quamlibet patiem loci itis niti occupabunt aliae paties eiusdem corporis. Si secundum, sequitur, quod dissimilia sunt loca diuersatum partium , unde sequii ut secundo quod eorpus totius in solii non sit unum simpliciter,sed secundum quid, idest seeundum eontamina , de sc non erit corpus unum infinitum .Praeterea necesse est quod huiusmodi paties hctriogeneae aut sint specie tum finitatum. aut trisnitarum secundum numerum; no potest aut ε ei auod sint stiliarum, quia opoitebit quod si corispus est iusnitum .quod quaedam sint finitae quantitatis. Je quaedam in sinitae aliter enim ex sititis numero non pollet componi institium. Hoc autem posito sequitur quod quae sunt infinita corrum Aut alia pto p ret contrarietatem; si veto patit s sia infit itae semi dum specten .sequitiir quod de eliso enta sint ii sui ta. de infinita sint loca secundum i peciem , quorum utrumque salsum est.quia de elementa sunt lini ta.de species loci itidem finitae. Tettio omne corpus sens bile est in loeo. qiiodlibet enim habet grauitate , vel . leuitatem per grauitatem autem corpus sertur deo sum de leue tutium .sed nodatut locus infinitu . quia haec duci e fluertuntur, esse in loco , & esse in aliquolo eo . sicut de esse hominem.& esse aliquem homine. de esse quΑtitatem.& aliquam quantitate. scut ergo non datur aliqua quantitas infinita, quia sequeretur quod aliqua quantitas puta bicubita .vel ira cubita sielii finita quod est ire possibile ita nec dabitur locus in finitus.quia sequeretur aliquem locum sit sum , vel deorsum esse ins nitum, quod est impossibile . eum quodlibet eorum significet quendam terminu .ergo dicedum est quod nullu datur eorpus infinitu. Quod . - . vero nee detur vllum infinitu in multitudine prosa .i tur quia quantitas totius mundi est finita, & deterret. nata sed infinitum pet appositionem seu in multitudine non excedit in maius Omnem quantitate mundi determinatam.& finitam, pel hoe enim distinguitu ea sinito se eundum duit sonem . & seeundum magnitudinem excedit omnem determinatam p. ruitatem in milius ergo direndum est quod no datur numerus infinitus. Confit matur quia si darentur infinita entia sensibilia .cum cuilibet conueniat locus, sequitur, da ti locum instat tum, quod supta leprobatum est: diiscendum ei go est non dari actu infinitum sue in m a gnitudine. siue in multitudine.

Ad primum ergo dicendum quod quia mundusi: . -

non est aeternus tempus non semper fuit. seu incepti esse ines pit autem in instanti quia eius substatia ei, m non si permanen .non est tota simul, ae proinde est totum.quando incepit esse est tamen tempus, se ut de motus infinitum in potentia. Ad seeundum dicendum quod magnitudo non est infinita in actu .neque per diuisione, neque petatig phos umentationem intelligibilem. potio Mathematie neque indigent ad suas demonstratione, insitito is

107쪽

log prima Secundae Ρ artis Sum. Ρhilosoph.

actu neque illo utuntur,sed solum inalgent, quod si

aliqua linea snita. tanta, quanta est eis necessaria , ut ex ea possint subtrahere quod volunt.& ad hoe QE-cu.quod aliqua maxima magnitudo sit . quia alicui maximae magnilogi ni competit, quod possit diuidi secundum quantane unque proportionem respectu alterius gatae ma nitudinis unde ad demonstrandum non dissert utrum sithoe vel illo modo, pura vel infinita. vel finita maetima quantitas. sed quantum adesse rei multum disseit,ut tum sit .vel non sit. Ag tertium Aieendum quod aliud est tangi seu imcludi , & finiti, quia tangi, & includi dicitur te ecta alterius, ne enim tangens tangit aliquid, sed finitudicitu. bsolute.& non ad aliua inquamum per plo-ptios terminos aliquid finitum est 4n seipso . aceidit enim alicui finito , quod tangat. non tamen oportet, quod omne tactum ab uno tangat aliud, ut se in infinitum procedatur ; unde patet, quod haec obiectio

nihil ex ne eessitate concludit. Ad quartum dicendum quod in eo nuenient est cre de re intelligentiae ita ut quidqaia apprehenditur intellectu vel imaginatione si verum. vi quidam antiquorum puta erunt, quorum opinio reprobatur a

Philosopho in . mei non enim sequitur si apprehen do tem aliquam minotem . vel maiorem , quam si, quod sit aliqua abundantia.vel desectus in re illa. sivi solum in apprehensone intellectus, vel imaginationisi potest enim aliquis intelline te quemcunque limminem esse multiplicem eius quod est, vel duplum, vel triplum,ues qualitereulique augmentum in infinitum,non tamen propter hoe erit aliqua huiusmodi θuantitas multiplicata extra intellectum, aut extraeterminatam quantitatein totius mundi. sed con

tingit.quog re existente sie aliquis ita intelligat. Ad quintum die endum. quod, si eut non est nerensarium quod tempus sit pilus.quam incipiat esse. vel postquam desinat liaet prius. & posterius, quod nostra tantum imaginatione fingitur, antequam te pus realiter incipiat esse.Videantur tempus fghistare ita extra caelam non oportet pone te locum , vel spatium

fgniscare,quia nihil est extra caelum , nis quid ima.

ginatum.

Ad sextum dicendum, quoὁ obiectio tantum probat dati infinitum in potentia. probat enim dari ins-nitum secundum appositionem. & secundum diuisonem in magnitudinibus , quae non sunt infinita in actu. sed tantum in potentia nam appostio in infini tu in se inuenitur in magnitudinibus, quod tamen non exceditur per hoc quaecunque delet minata qua. titas. puta quantitas caeli. Cum enim quatum uniam quodque est in potentia.tantum possit esse in actu, si esset in poteria naturae quod erelaeret aliqua magnitudo in infinitum, seque tetur quod esset aliqua magnitudo sensibilis infinita. quod est falsum . ut supra dictum est iunde patet etiam salsum esse . quod quadadi eunt.quod in materia prima est potetia ad omnem quantitatem noti enim est in materia prima potentianis ad determinatam quantitatem ;cotta vero diuisi in infinitum sie inuenit ut in magilitudinibus,quod diuiden/o translut quaecunque quantitas in minus &ratio dispalitatis est . quia eum infinitum habeat rationem materiae . continetui, sicut Ze materiai illud autem . quod cotinet, est Aeries.& forma: manifestu autem est, quod totum habet rationem sor ς partes autem rationem materiae aeum ergo in magnitudini bus a toto procedatur ad paries per diuisonem . ratio

nabile est . quod ibi nullus terminus inueniatur, qui non transcendatur per in sinitam diuisonem, sed in additione itura pallibus ad totum quod habet rationem formae eontinentis. & terminantis; unde rat: nabile est, quod si aliqua detegminata quantitas, i quam infinita appositio non transcengat;neque vero sequitur ex diuisone continni infinitum numerus actu infinitus, quia licet in magnitu/ine verum se .l quod tantum sit in actu, quantum est in potentia. ial tamen salsum estin numero, non enim oportet nu-i merum tantum esse in actu.quantum est in potentia,& ratio est . quia aggitio numeri sequitur δiuisionem l continui pet quam a toto itur ad id, quod est in pote as tia ad numerum , unde non oportet deuenite ad ali queina bim sistentem potentiam, sed additio ma gnitudinis ducit in actum,ut dictum est. Ad septimum die endum quod eum in materia non ad 4 rdetur potentia ad magnitu ginem, vel multitudinem infinitam. ut dictum est , passio quantitatis non et it

nfitiitum sed in potentia. Vel dic, quod infinitu ti. ν ε g - ,

est passio quantitatis in commani,non autem in patia 's ticulari de speciei. non enim ipfinitum est . ntra ra. tionem quantitatis incommuni , sed contra ratie nem cuius bet speciei quantitatis finitae.

Virum sit omnino imposi siti dari segnium acusae in miseni dine , fluem

Videtur quod si omnino impossibilegati infini ι .plii s i t.utum actu sua in magnitudine . siue in inulti tuis , dine. Dicit enim philosophus a phys. t. . de r. met. c. s quod de ratione.& destit liene corporis est, quod a tae. st superseie determinatum. se ut des nitio lineae est. quod eius tetmini sint puncta, sed nollum corpus determinatum superficie est infinitum , ergo nullumeorpus est infinitum neque sensibile quod est eo uanaturale, neque intelligibile, quog est corpus M,

thematica . x praeterea omnis numerus.&omne num diruin ha. , , . t 'ben x est numerabile, inquit philosophus ibidem, sed nullum nutne tabile st infinitum, quia numerabile est transbile numerando, ergo nullus numerus potest esse infinitus. Praeterea infinitum non potest esse ex ptineipio aliquo, ut dicitur 3 physi.3o. sed Om na . quod est .aua. praeter Deum, est ex Deo, sicut ex ptimo prineipio ergo nihil, quod est praeter Deum, potest esse infini.

tum.

Praeterea omne corpus vel est naturale, vel Ma- p p q r assthematicum sed neutrum potest esse infinitum, non primum . quia tale corpus habet sorsiam substantiale detetminatam, sed determinatam sol mam sequutut detet minata accidentia, inter quae est quantitas. Praeis tetea habet motum naturalem ahq8em .corpus autein finitum nullum motum naturalem habete potest. non rectum, quia nihil mouetur naturaliter motu recto nis eum est extra suum loeum , quod eorpori infinito accidere non posset, occupatet enim omnia cloea , &se indisserenter quilibet locus esset loeus eius ;neque circulate, quia in motu circulati oportet,duod una pars eorpotas transseratur ad loco m. in quoesuit alia pars quod in corpore infinito esse no potest, quia duae lineae protractae a centro quanto longiust protta huntur a centro. tanto longius distant ab inui-l cem si ergo corpus esset infinitum,in infinitum lineae distarent ab inuicem & se una nunquam posset petis uenite ad loeum alterius. Neque ne udum, quia talel eorpus s imaginemur esse actu, oportet , quod illi di uuaginem ut sub aliqua figura , quia nihil .cit acta

108쪽

E D. 1 ho m. Doctrina.

nlii per ita in sormam, sorma aurem quanti est figu.ra , se erit finitum. ibia, . e. 3 Plaeterea oportet omnem multitudinem esse in aliqua speeie multitudinis; sed species multitudinis iunt secundum species numerorum . nulla autem spe etes numeri est infinita , quia quilibet numerus est multitudo inensurata per vitum ergo impossibile este lie multitudinem a ctu infinitam. 6 Plaeterea multitudo in rerum natura existens est M. creata. sed Omne creatum sub aliqua certa intentione creantis eo m prebeditur, non enim in vanum ages aliquid operatur. ergo necesse est,quod sub certo. de determinato . re sdito numero omnia comprehen . dantur. impossibile eigo est esse infinitam multitudinem in a cta. Praeterea non potest esse actu in re tum natura

.liquid noti speciscatum ad diu et sis species indisse

renter se habens non enim potest esse animal in actu. quod no sit rationale vel irrationale, sed unaquaeque quantitas speciscatur per certam terminationem quantitatis, scut multitudinis species sunt suo . Ntria. de sic de aliis. & magnituditiis species sunt bicu bitum triculatum, Echuiusmodi. vel secundum ali quam determinatam mensuram . ergo impossibile aestactu existere insiritum siue in magnitudine, sue in multiiugine. 4ebl , , t e s praeterea posito institio anu Jantur multa ineoti uenientia , de primo quod creatura agaequet Deum, i infinitum enim ins nito maius non est. Secundo ob eandem ratione quod par, sit aequalis toti. Tertio

quod potentia Dei si finita .s etiam demus Deum fa qiu as cere infinita,'el aliquid amplius potest facete . & sie et . infinito est aliquid maius . vel nihil amplitit Leete

potest.& se impotens ex his . qua facit, tedditui. 3c sua potentia ad eius cipera finitur. unde non e tit infiruta quae omnia sunt impos libi 'ia uuario quod pol is . sed tentia corporis itis lita moueat in non tepore. Quin-ssotra. to quod infidito possit esse aliquid maius . nam cui cunque potest fieri additio . illo potest esse aliquid maius . vel plus, sed infinito hominum potest heri alio tum hominum additio.& itis meto corpori potest addi aliqua alia quantitas, ergo dicendum est ans ni in m actu esse iis possibile ' Praeterea philosophus .pbus p. eali Ze xi. met. probat multis rationibus impossibile esse infinitumidii arx ε. in omnibus rebus.

ς comm Sed contia esi, quod non implicat mundum esse aeternum. e homines semper fuisse. At per conseques hq 4ε. lasmio, homines esse mortuos ante nos.sed homine ei a. ii. monente non moraturaruma eius, sed manet, ergo suo: ν ais non implicat dati insilitum actu. 1 Praeterea magnitudo dioisibili est in ins nitum. p. q. ...3 sc enim des nitur continuum . quoa est in infinitum πιι diuisibile.vi patet ι .ph, sed contratia nata sunt fieri cirea idem,cum ergo diuisoni opponatur ad gitio, de δiminutioni augmentum . vigetur quod magnitudo

posite testete in infinitum . de sic erit possibile dari

magnitudinem infinitam. 3 Praeterea mO:us.& tempus habent quantitatem, uia a g. . & eontinuitatem a ma nitudine.super quam transit motus vi dieitur ι phrs sed non est conita rationem tempolis, re motus, quod stat infinita, eum unumquodque indivisibile signatum in tempore . M motu circulati sit principium , 3e finis . ergo non est eoutra rationem magnitudinis, quod sit infi

nita.

a. . 4. Praeterea non est impossibile id, quod est in potentia. reduci ad actum . sed nume tua est in infinitum multiplicabilis, ergo non est impossibile esse multi.

tudinem actu infinitam.

III. i. s Praeterea cuiuslibet speciei possibile est esse ali. quod in suiguum in actu. ses species figurae sunt infinitae , ergo possibile est esse infinitas siluras ia

6 Praeterea ea, quae non opponuntur ad inuicem, non impediunt se inuicem .sed posita aliqua multitu. dine telum adhuc possunt seti alia multa. quae eis non opponuntur, ergo non est impossibile aliqua iterum smul esse eum eis.&se in infinitum,ergo possi l bile est esse infinita actu. Praeterea Deus quaecunque sutura e gnoscit, illa cognoscit tamquam piaesentia, quia Deo nihil potest esse fututum . sed Deus sititit, Ac a ctu cognostit infinitas cogitationet suturas angelorum. ergo hae omnes sunt praesentes Deo.& per consequus actu datur infinitum si hem te spectu eoonitionis di

uinae.

Respon/eo dieendum.quod si quaeratur Itrum infinitum actu sue in magnitudine, siue in multiiugine dari naturaliter possit. dii endum quod non in rebus corporalibus, hoc enim satis probant argumenta philosopbH ph p cali&n. mei .inspitu ualibus vero se eundum mentem philosoplii videt ut non solum posse dati, sed etiam,ctu dati infinitum in multitu.

dine . nam secvnaum 1 psum mundus est aeternus , re animae soni immortales. auare remauent post homi. Dis mortem . unde cum praecesseritu secundum Philosophum infinitae gεneiationes hominum, necessatio debet dati actu infinita multitudo animatum . si vero quaeratut vitu possibile si Deo infinitum actu. Aist m Medum est,eum enim duplicitet aliquid repugnare possit potentiae agentis per intellectu, uno modo quia repugnat potentiae eius alici modo, quia repugnM modo. quo agit dicendum est. quod in f illi actu non repugnat abratulae poteritiae Dei primo mo. do. qilia non implicat contiadictione repugnat autesecundo inoao coiri enim Deus asat pet tuum intellectum.&per verbum .quod est tormativum omniuoportet quod omnia quae agit, sint sol mata . in finxiuautem aecipitur sciat materia sine forma nam infinitum se tenet es parte materiae. Unde s Deux hoe

ageret. sequeretur. quo i opus Dei esset aliquod informe. R hoc repugnat ei, per quod agit. Ae modo agendi, quia per verbum suum agit. su omnia sciris mamur. Caeterum quia obiectu in diuinae potentiae absolute loquendo est quidquid non implicat conis tradictionem, quidquid enim est huiusmodi eontine. t ut sub illii possibilibus. retrectu quotu dicitur Deus omnipotens propterea absolute.&smplieiter diee- dum est quod Deus potest neere infinitu actu. quia1d non implicat contradictione ineque enum implicat ex parte Dei. quia potentia Dei est infinita . de multo plura potest facete . quam quae ab ipso detetminata sint.& qua quae potest natura neque ex parte qua tutatis, quia inimi tu non repugnat quis litati,ut quatitas est. propterea enim philosophus infinitum ponit passione quantitatis ut dictis est; neque etia speciei qua . titatis absolute sumptae.quia Ae ratione corporis sim plieiter non est terminati supet se te . sed tantum estge ratione corporis sniti .scut & de ratione multitu dinis non est quod sit mensurata per unum , sed hoe tantum est Ae ratione numeri, Ee se non implicat ex parte speciei quantitatis .vt abstrahit a finita , &insanita .dati infinitum actu:vnde & Philosophus .ph s& ii. met e o probans non posse dati in nitum actu in m , nitustine. de multitudine, quia de ratione cor. potis est terminati superseie, & de ratione numeri est mensurari per unum vocat has rationes probabiles.&non necessarias, atque adeo non concludentes unde ad idem probandum statim subdit alias ta tiones, quas vocat physicas, di magis conelugentes. di necessarias. praeterea cum Deus. ut dictum est

x iij

109쪽

Prima Secundor Partis Sum. Philosoph.

rossit pet absolutam suam potentiam facere ut ma- i est, propterea non implicat dati multitudinem insiti q.3 a. i. te ita desistat sine forma ita potest esseere . ut quanti- l tam . quae non possit nacti surari per ψnum, nam talista existat sine termino , infinitum enim habet ratio- l inultitudo esset numerus infinitus .seu species nume- η tol is , , nem materiae. t dicturn est. Neque implicat ex parte i ri, ut abstrahita num et o sutio. 3e ii si lino. quot.; a p c ipsus infiniti quatenus est creatura. eo quod inde se i Ad si, tum dieendum quod si Dcu, infinitum actu quitur eleaturam aliquam esse aequalem Deo. quia i in ma nitudine. vel multitudine creator. tale infini- 2 4 V ahoe non sequitur, nam ei quod est infinitum omni-l tum comprehenderet ut stibeeria intentione crean 'ρ' buη modi, non adaequatur illud . quod est infinitum tis naiti id neus inten it. ad quod se determinat di. uno modo . dato enim quod sit ignis infinitus secun- l uina eius volunta .inclinatio enim Dei ad agendum. dum maenitudinem .non adaequabitur Deo. quia . de i quod intellectu ipsus conceptum est . pe tinet ad si si infinitu, ignis in quantitate, est tamen quia fini. voluntatem diuinam: potest autem diuina . oluntas p p q. 33. tum in speete. Deus autem omnibus modis est infiti se determinate ad pluta alia, quam que ab ipso de. ' tus neque implicat ex parte loci. quia se ut per traii. substantiationem sub patuis speciebus potest contiquot. .' ne ii Corpus Chtisti , quod latione suae quantitatis,p q 7 -- p ς ubi est qliantitatiue longe maiorem locum Occupat. ρ' quam locum specierum . ita potetit Deus sub exigui, speciebus ponere eorpus infinitum , vel multitudinem ita finitam Praeterea potest Deus ellicere perpe. 77φ s neliationem. Vt duo eoi potastit sinistin eode loco; quare.& eo tetit efficere .ut infinitae partes unius cor pori, sint timui penetrative.& occupent locum finitum i & s militer ut in eodem finito loco sint in sinit,

entia repupnat ratne de implicat dati infinitum actu in intensione, ut quod alicuius corporis virtus moti es, si actis in istitia. nam si daretur talis virtus, &po- axtentia infinita .ut bene arguit Philosophus 8. phys t. finitus inius nitum distaret a Deo. Neque ieeundum,pp. q. is a L. I s. moueret in no lupore, nam corpus mouens allud quia licet vinum finitum additum institio non Delat ad i. corpus est agens uni vocum . unde oportet quod tota j maius. sed plus . v num tamen infinitum potest esse qaol, , . potentia agentis manifestetur in motu i quia igituri malu a s enim Deus saceret insinuox leones. & illis ad p.rat, quanto mouentis corporis potentia est maior . ratarcii superadderet infinito, hominet. hie numerui infini iosa scin velocius mouet. necesse est . quod si fuerit infinita, i tus maloi esset . quam numerus infinitorum leonum ' 'moueat imp opoitio noliter citius. quod est n oueret tantum.& numeri pares.&impares infiniti simul ae-iti non temporeum possibile autem omnino est mo i cepti sunt plures quam numeri pares tatum. Neque

tum fieti in non tempore et unde dicendum est quod i tertiuin . quia obiectum infinii potentiae non est unu VJ absolute, B: sinpliciter per absolutam potentia Dei, i infinitum actu, sed infinitum in potetitia uti e si s Fidii quo in no J3 qua Deus praeter or3inem , de cursum totius natura: l ceret unum in sinit v. posset pluta alia sacer ut post- operat ut .infinitum actu fieri potest Vnde responde quam secis let infinitos leones pollet Aeete in sinitos dum est obiectis utriusque partis, quia priora probat i homines ; lieet enim infinito simplieiter quoad om etiam per potentiam absolutam Dei infinitum feri l nia nihil possit tale maius . infinito tamen secutissum non posse . posteriora veto posse fieri per potentiam ordinariam, & naturaliter. is is it ' . Ad primum erςoptimae partis 31cendum . quod de U '' ratione corporis lanii iesi tetminati superficie, non

autem de ratione corporis smplieiter. Ad secundum dicendum . quod de ratione numeri est mensurati per virum, non autem de ratione multitudinis. Ad lettium dicendum quod Philosophus to e. cit. t et minata sunt atque adeo sacere in sinitum acta , licet hoc non contincat ut in potentia crearia rae. Vel die quod si daret ut v .g aet infinitus, adhue haberet elle determinatum, & finitum , nam ellet limitatum 3 p υε ad dei et minatam naturam, unde etiam mensurare- '' turper scientiam Dei, de consequenter esset sub cet ta intentione Dei. Ad septimum dicendum , quod tetminatio δ'p magnitudinis . vel multitudinis potinet ad magnitudinem , vel inultitudinem sui iam , ut dictum

est.

Ad Octauum dicendum. quod ees positione infiniti xης,

actu non sequunt ut inconuenientia ulla . non enim primum.quia ut dictum est adhuc talis , .g. ignis in. 4 d. p

ibid.4 ἡ eet . quod philosophi antiqui probabili substantiae sep possit ellati

quid est aliquid maius extra illum ordinem. Neque

quartum.quia non concedimu uirtutem infinitam Τ b, uas.

mouendi .ut dictum est. Noque quintum, quia licet nixa at in sinito,qua parte infinitu est nihil possit addi potest 's tamen addi aliquid qua parte est finitum. Ad nonum dicendum . quod Philosophus in p. de , e t e v. caelo uphrs de ia. met. tatum probat impossibile elle ..d p. 3 uinfinitum actu in rebus naturalibus , & sensibilibus. non autem in rebus immaterialibus cuiusmodi sutit 3 fg ψ- quadam ratione probabant infinitum non posse esse ex principio .sed esse principium , quae non concludit necessatio i eum enim probant infinitum non posse

esse ex principio, quia quod habet principium habet

finem , infinitum autem caret fine , committunt di quiu orationem in verbo principium . de finis . nam

quod est ex principio habet principium originis .

Ad p. 1. p.dicendum . quod muti qui potest fierit ab op iri N3.1hyti ε. ex principio,sed esse principium . quae non concludit i aetetno quoad entia permanentia, non autem quoad μσ generationem humanam saltem quoad potentiam ordinariam Dei. Ad secundum dicendum quod infinitum quod p p q,et

convenat quantitati, ut di stum est, se tenet ex parte matellae . per diu sionem autem totius aeceditui ad infinito autem non repugnat huiust nodi principium, materiam .nam partes se habent in ratione materiae. sed principium, & finis quantitatis, vel magna ludi. per agditionem autem aeceditur ad totum secundunt s. quod se habet in ratione sotium. 3e ideo non inueni-T .aeeia Ad quartum dicendum, quod sicut Deus p - mr infinitum in additione magnitudinis , sed in dies densn ιε. test separare omnia aeeidentia a suo subiecto . de sione tantum. per eo equens q antitatem a materia . de sol ma. Ag tertium diconflum . quod motus & tempus ibid.13 ut patet in sanctissimo sacramento , ita ei iam po- non sunt secundu totum in ama sed successive. unde test facete quantitatem itis nitam sne materia , & habent potentiam ad nix t. in actui, sed magnitudo forma, cui proinde non eompeteret mobilitas ita est tota in actu . de ideo infinitum . quod eonuenit q AE p. turalis,quia caret et materia & ima, quae sunt prin- l quantitati, de se tenet ea parte materiae, repugnatio. eipsa motus, & quietis in eo, quod mouetur, vidi i talitati magnitudinis , non autem totalitati tempo ctum est. ibe ad p.&, Ad quintum dicendum . quo g quia de ratione numeri finiti latum est mensulati per unum, ut dictum ris, vel motus, esse enim in potentia eonuenit a.

tiae

Ad quartum dicendum , quod Naumquodque

110쪽

E D. I ho m. Doctrina.

Ibit adiis. cis . quod est in potentia , reducitur in actum secundum, modum sui esse.dies enim non reducitur in actum visi tota smul, sed suce essiue , di similii ei infinitum multitudinis non reducitur in actum, ut si totum s. mul,sed successive . quia post quamlibet multitudi nem potest suini alia multitudo in infinitum, Ad quintum dicendum . quod species figurarum

habent infinitatem ex infinitate numeri ciunt enim species figui a tum ivt tti laterum , quadrila terum, vn de se ut multitudo iij fiuita numerabilis non re Au .cit ni in actum, ut sit tota smul ita nee multitudo fi

Ad se, tum dicen gum quod licet quibusdam pos- perenis aliqinarii.&ternarii .conscient numerum maiorem numero instilici binariorum.

Ad ptimum et o dicen Hum. 'Dod ins nitum dici- s.phrs. l. o. tur ignotum feeundum se . scut& materia .haec enim noti ci gnosciturnis per formam. & smilitet ins ni tum in potentia non ius per ordinem ad actum eo-gnoscitur.& hoe modo des nitur. Ad secundum dicendum quod infinitum. quia est ..., .scul ens in potentia, magis habet talionem patii, , Α -

quam totius; nam materia, cuius rationem habet in finitum eomparatur ad totum ut pals . nfinituni auia

tem se habet ut pars inquantum non est de ipso acci suam partem in aditi.

iis alia poni non sit eis oppositum, meti tufinita po-l Ad teritum dicendum, quod i litto ini opponit ut cuilibet speciei multitudini fini .vm l aliter definierunt iii finitum . quam l'hilo ophus, de,sophi antiquiden on est possibile dati naturaliter aliquam multi.

trudinem actu infinitam. leue definierunt infinitum . nam praedicta definitio Ad septimum dicendum , quod obiectio tantum conuenit toti, definituretum unumquodque totum erobat dati infinitum acturatione durati ius mdiui' ess. cui nihil deest, sicut dicistius hominem totum libilis eognitionis diuinae. eo quod D simul co- aut aream totam, quibus nihil deest eorum suae gnostit omnia.& per nam speciem, non utςm Pro debent habere cum autem aliquid deest per absentiam aliculos intriti ei, tune non est totum ,&ita praediicta des nitio vere gompeiit 'i ciuod est vere io. tum puta v reuerso, hoe enitia ell extra quod nihil estide se manifestum est. quod bre est desinitio totius, tolum autem & perfectu ni vel sum penitus idem , vel sunt propinqua secundum naturam . nam totum non inuenitur in simplicibus . quae non habent partes in quibus tamen utimur nomine petsecti. Vnde

praedicta definitio conuenit etiam persecto, sed nullum eatent fine, cuiusmodi est infinitum , est petia ctum, quia finis est persectio uniuscuiusque, finis au tem est terminus eius cuius est stat s.ergo nullum in finitum N interminatum est persectum, & per con-hat, quod siti actu infinit, in se.& respectu Iul.

1 311cl. n. XII detur quod infinitum non .sita Philosophou iecte definitum, euius semper aliquid est extra. pinsa r. . Dicit enim Philosophus s. phys. t. 66. quod infini. tum est ignotum. sed quod potest des niti potest eo-gnosei. quia definitio ducit in eognitionem essentiae rei.&proprietatum eius,cum includat princi se a spe isequens illi non conuenit definitis persecti quae est ei et .ergo infinitum non potest defini ι, ecpe conse- euius nihil est extra . sed defitillio illi competeti, quens male fuit a Philosopho definitum. l erit , cuius semper aliquid est extra : quia adlioeisinu. x Ptae erra inlinitum est quoddam tum siquod aliquid sit infinitum , inquirit ut quod extravi dicitur phys. t. s. sed totum est id, cinu ni quamlibet partem acceptam sit quaedam alta itata. hil est extia. ut dicit Philosophus ibidem v οι ergo men quod nunquam resumat utilia, quae fuit prius

male definitur infinitum, cuius semper aliquid est j aeeepta extra. t vel dic, quod infinitum est euius nihil est extra in, Pisterea infinitum dicitur contiuere omnia, i illo se ilicet ordine. ii cons deretur ut infinito illud . ' de omnia in se ipso habere . hanc enim conditio quod est de eo inpotentia, non autem Id,quod de eonem tamquam perie notam Philosophi antiqui aeceperunt, ut ait philosophus 3. phys. t. E. . sed quod continet omnia, non est illius semper aliquid extra . ergo male definitur infinitum, cuius semper aliquid est extra. reditu. ,. 4. Praeterea dicit philosophus p. e celi t. iso. quod insnhum est id . quo non est maius seg hoe est infinitum esse id. cuius nihil est editta quodque omniaeontinet ergo male definit ut id euius semper ala quid

est extra.

,sili sed contra est quod philosophus s. phys. r. 61. de

' finit infinitum cuius semper est extra aliquid. Respondeo dicendum , quod infinitum in po, . .l φ tentia quia habet potentiam admittam actui. vi di ctum est, Auplicitet potest consaetati . uno modo secundum id. quod est acti . & se eum illi semper fetipossit additio, optime definit ut a Philosopho f. phys. Πη idas quo es sit id ,euius aliquid semper est extra. Alio modo potest considetati secundum totum, quod de eo lest.iri potentia. α se. cum in eo ordine non possit illi lfeii additio , recte definitur a Philosopho p. eost. Q ood si id , euius non est plus , seu quo non potest Tibi. As maius accipi, in illo scilicet ordine . nam extra illumi, quod deel est actu, vidictum est. l Ad qua itum dicendum, quoa si consideretur in in ait finito id ,quod de illo est hi potentia , non est aliquis

maius in illo ordine.nam extra illum ordinem potest dati aliquid maius, ut ductum est.

QVAESTIO XIX.

De loco.

Deinde considerandum est de iis quae ex

trinsece competunt , & adueniunt mo

tui & primo de sis , quae adueniunt

motui extrinsece , quasi mensurae mo

bilis , Dura de loco , & vacuo. Secundo de tempore , quod est in ensiim

motus.

1 potest accipi aliquid maius, nam in ordine litum binariolum licet non possit accipi ali

ordinem

num et crum

SEARCH

MENU NAVIGATION