장음표시 사용
71쪽
An quoties voluntas peccat , praecedat aliquis error practi As , vel saltem
aliqua inconsideratio in intellectuὶ
D Ieo, post e voluntatem peccare, quin . si-
quis error practicus j, vel saltem aliqua inconsideratio seu inadvertentia in intellectu praecellerit. Ita Scotus pluribus in locis. Prob. Voluntas potest peccare cum plenistiina & persectistinia scientia: ergo, ut peccet, non requiritur error, nec inadvertentia in intellectu .
Consequentia patet, quia ubi est yersecta scientia & plena cognitio objecti, ibi nullus est error,nec inadvertentia de eodem, ut est evidens. Prob. antecedens. I. scientia aut advertentia objecti non cogit voluntatem ad peccandum,
nec ad non peccandum, alias stante cognitione non estet omnino libera, quod est falsum: e go non obstante plena scientia intellectus, id eis, stante carentia erroris, aut in advertentiae voluntas potest peccare, seu nolle adimplere Praeceptum cognitum , R. velle rem lege divina prohibitam: plures enim peccant, licet videant,quod melius est non peccare. 2. Pecca re cum remorsu conscientiae, est peccare cum Plena scientia, aut cognitione & advertentiacti; nam ex Goneto, conscientia est judicium intellectus practici, dictans de bonitate vel malitia eorum, quae hic .& nunc a nobis agenda sunt; ideoque remorsus conscientiae, est absque errore & inadvertentia in intellectu; sed plures
Peccant cum remorsu conscientiae, quales sunt illi, qui dum peccant, cognoscunt damnati nem aeternam peccatoribus praeparatam: ergo peccant cum plena scientia facti. voluntas potest velle minus bonum propositum cum me
72쪽
ὶ evidenter cognito, ut dixi& amplectid quod judicatur ab intellectu hainus utile &aus bonum , ut testatur Medea de se ipsa
id Mastr. es melicra, proboque , de erroraior : ergo potest errare,quin intellectus erret, eccare nolendo rem praeceptam cum plena intia & persecta conlideratione, aut advertia facti.
onfirm. Posita cognitione facti aut adve tia, voluntas manet adhuc libera adoinit- dum vel committendum contra legem sa talis cognitio illam ad peccandum, aut adi peccandΠm non cogat ; ratio est, quia nitio non determinat voluntatem Physice , moraliter: ergo posita persecta cognitionei, id est, secluso errore,& sine inadverten- , voluntas est libera libertate contradictio-& contrarietatis , ad peccandum & ad non candum , ad faciendum & ad non faciem
'rob. 2. Non requiritur major cognitio autertentia, ut voluntas velit rem praeceptam,m ut nolit: nam cognitio quae lassicit,uta amoris Dei eliciatur, sussicit, ut omittaturre: sed ut actus amoris Dei eliciatur, nul- requiritur desectus in intellectu : ergo nec Imittatur; sed illa omissio amoris Dei esset caminosa: ergo,&e. 2. Si voluntas non Pos peccare absque praevio defectu in intellectu, ueretur,quod dum erraret, non esset culpa-
care, supposito errore aut in advertentia imectus,cum aberraret deficiente ductore.Non-njustum esset punire caecum, qui a recta viarraret, deficiente & aberrante ductore Sed: est falsum, voluntas enim est causis liberaulpabilis peccati: ergo voluntas peccare PD ,quin in intellectu prccedat aliquis error Pra 'us aut aliqua inadvertentia. bj. i. Gunetus ex Arist. i. ethie. cap. . ubi ait:
73쪽
ait: Omnis prout est ignorans et Cui consorme est
illud Proverb. 24. Errant omnes qui operantuν is Aquitatem. Ad ucit hic Verba Cajetani, & D. Thomae,quae omitto,quia non Probant nostram conclusionem esse salsam, sed tantam conclusionem esse Τhomisticam. Resp.Aristotelem non loqui de ignorantia antecedente malitiam, aut errorem voluntatis , alias excusaret ipsam a Peccato, cum,eX Goneto, ignorantia antecedens causet involuntarium
simpliciter ; sed de ignorantia consequente ad errorem voluntatis, quia eligens aliquod illiciatum, imperio avertit intellectum a recto dictamine , ipsumque excaecat malitia, ut colligiatur ex illo Sap.2. v. 21. Haec cogita erBm Oemra eramt,excaeca it enim illos malitia eorum. V
de pravus aut malus est ignorans, ignorantia Proveniente ex peccato. Ad illud Proverb. D, co,qubd debet intelligi de errore morum &vois Iuniatis , seu de errore Proveniente eX Peccatos non vero de errore intellectus, seu Praecedente Peccatum, ut etiam colligi potest ex illo Sap.
Aura erunt, excaca vix enim illos malitia eorum;
ac si dixisset, malitia quae excaecavit eos, est causa erroris G quia haec particula est causalis: sed malitia est in voluntate Pergo non OPerantur iniquitatem quia errant, sed errant quia operantur iniquitatem. . Obj. 2. Cum voluntas fit appetitus rationalis sequens dicium S directionem intellectus uenunquam eligit aut respuit aliquod objectum , nisi intellectus judicet hic & nunc aliud esse amplectendum vel respuendum: ergo quotiescumque homo peccat eligendo aliquod objectum malum S rectae rationi dissonum, puta adulterium aut furtum, debet intellectus judicare hic& nunc aliud esse eligendum sed judicium quo judicatur aliquid esse eligendum, quod secundum rectam rationem non est eligendum , est falsum & erroneum: ergo in omni peccato suo
74쪽
uod objectum moraliter malum eligitur , et esse judicium practicum erroneum, subin-ue aliquis error practicus. onfirm. Omnis electio voluntatis qua alid bonum particulare eligitur, o supponit alim discursum formalem aut virtualem intelus practici, qui ex duabus constat praemis una universali quae dictat bonum esse amana S prosequendum, & altera partjcularie dicit, haec actio hic & nunc in particulari mihi bona & conveniens , ex qua sequitur: conclusio regulans electionem: ergo talis' hic & nunc a me exercenda est: sicut ergo heculativis error vel salsitas quae est in comione 1 reducitur ad falsitatem vel errorem continetur in altera praemissarum; ita in m2bus omnis electio prava & distormis regulis rum, debe t procedere ex aliquo errore Pra o, seu iudicio practice salso,quod in aliqua missarum contineatur. Unde sicut in isto sib
3rgo homo non es risibilis: error qui est in contione, . reducitur in iudicium falsum S erro m 'uod continetur in minori ; ita & in isto
2icus qui est in conclusione , reducitur ad cium falluin & erronςum in minori propo-
zesp. negando antecedens : I. si ante enimmo ludicio intellectus, quo aliquid judica- eligendum tamquam majus bonum, & aliud uendum tamquam minus; voluntas pro suartate potes eligere minus bonum , relicto
tori. i. stante illo judicio praetico, volunta . Potest
75쪽
potest suspendere actiis suos, & relinquere utrumque, id est, non eligere illud quod intel-
. lectus judicat bonum, nec respuere positive in lud quod judicat illinus bonum vel malum: ergo voluntas peccare potest,quin intellectus e rei, cum voluntas Postit non respuere illud cbjectum quod intellectus vere judicat esse res-Puendum, nec eligere quod judicat eligendum. Ad confirm. dico,quod antecedens non est abs lute verum: nam licet tape electio voluntatis debeat supponere aliquem discursum, tamen aliquando non supponit illum, quia ut voluntas
moveatur ad amandum bonum,uel ad respue
dum malum, sussicit simplex apprehensio obiecti: ergo si sit aliquis error in actione quam eligit, non est attribuendus intellectui, sed voluntati . Unde non valet illud de sillogista' speculativo i quia in isto, conclusio necessario nas, incitur ex praemissis, & intellectus. necessitatur
ad assensum ; at in sillogismo Pradico & morali,
conclusio eligenda non nascitur necessario ex praemissis , sed ex libertate,in qua fundatur mori ralitas,nec neces tat voluntatem ad consensum, . clim sit omnino libera. . Obj. 3. Si esset aliquis caecus ex natura sua . determinatus ad sequendum ductum alterius , non posset deficere & a via aberrare , nisi deficiente & aberrante ductore ; sed voluntas est potentia caeca, ex natura sua determinata ad si quendum ductum intellectus ; objectum enim
specificativum illius est bonum sibi ab intellectu
Propositum : ergo, &c. Addit , quod in omni . Peccaro quaedam: imprudentia reperitur': unde' Proverb. i. Peccatores, stulti & imprudentes appellantur ue & regor. lib. t s. morat. cap. omni, inquit) utius f in enlyare go cum prudentiae sit dirigere rationem practicam in ordine ad agibilia ab homine, sicut ars illam dirigit in ordine ad faetibilia, oportet,quod in omni peccato aliquis desectus rationis praeim
76쪽
ae , 'subindeque err inpracticus, vel saltem imonsideratio reperiatur. Resp. I. Argumentum probare voluntatemon posse ferri in incognitum, quod non dispuimus. Resp. 2. negando minore:voluntas enim cet sit caeca,' non est ex natura sua determin
i a d sequendum ductum intellectus , cum ipta : determinet, & sequatur ductum intellectus velit, quia non dependet ab intellectu in mo- , o volendi, nec cogitur ad actum, sed tantum ἰependet ab intellectu quoad praeostensionein ibjecti, quatenus velle noti potest nisi id quod , raeostenditur, utprobat istud axioma, Nilail
uin intellectus deficiat, licet non possit defice l,quin intellectus demonstret objectumad ad-- dico, quod Scriptura & SS. Patres lo-iuuntur de cons quenti, quia omne peccatum. t causa stultitiae & imprudentiae, cum, ut di' ,
ant, peccatum ita aliud trahat.: Praeterea, : Pec .itores non . dicun tur stul ii, quia erraverunt iu-
dlectu errante k sed quia erraverunt eligendo, ri volendo opus quod intellectus ostendit dis, , muni rectae rationi, sta intellectu non erranterim caecus qui caderet in foveam ductore cariate, non esset stultus, bene vero si caderet du- ore recte ducente & stante: ita similiter pecca- ,res dicuntur stulti & imprudentes, quia PI .entia dirigente, & intellectu bonum manife- ante, ele erunt quod respuendum erat, &:ciderunt in foveam, intellectu stante & ve-im manifestante.
Vel dico,qudd heccator dicitur in sacra Scru
ura stultus, quia non voluit bonum sibi abitelleb propositum & manifestatu in ; nam voluisset illud , non esset peccator nec si ut is; sed rectus & sapiens . Haec tam ei, omise
3 volitionis quae stultitia est, nullum praesuP- .mit in intellectu. errorem ; cum dictet ipsi iluntati bonum esse eligendum , & volunta Durand Tom. M. D ma- .
77쪽
maneat aversa. & pro sua libertare non elisae . actum volitionis circa bonum propositum, sa--.Pientia, aut judicio dictante prosequendum rigitur peccator non est stultus in culpa , quia voluntas elegit, quod intellectus errando. judicavit esse eligendum sed quia non elegi quρd intellectus recte judicavit esse eligendum ; &in hoc aut propter hoc Peccat , quia non Pec caret voluntas, si non deficctet nisi intellectu errante , quemadmodum non caderet culpabiliter caecus in foveam, si caden t cadente d . Hore. Insuper: est domina suorum actuum; in ipsius enim potestate est se determinare ad actum debite cognitum, & dato,quod non in determinet ad actum quem elicere tenetur de Praecepto , Peccat, estque culpabilis, quin sit error in intellectu qui recte judicat , & bonum voluntati debite demonstrat ; idcirco liscet voluntas peccet toties, quoties sequitur dictamen intellectus errantis,' ut volunt adfers rii, & ut probant eorumdem argumenta 3 tamen non sequitur voluntatem non Posse peccIO: quin intellectus erret, cum sit libera , & possie peccare non eliciendo actum quem elicere potest& elicere tenetur, ut dum peccat peccato ommissionis.
An Deus directe , vel Ditem indirecte. possit dici causa peccati λ.
DIco, Deum non esse, nec dici posse directe, nec indirecte causam peccati. Prob. . I. Psalm. s. habetur , -Deus volens in Juμνarem tu es. Habacuc I. mundi stini oculi turne videant malum, O respicere ad iniquitatem
78쪽
odisti iniquitatem . Et Ecclesiast. is. Nemin; mandavit impie agere: Deus non pctest di .ci directe causa nec author eccati. 2. ratione:
Ut aliquis sit eausa peccati directe , oportet quod dum agit, attingat deformitatem iactio . ais ad legem, di quod illam velit, cum in hoc tonsistat essentia peccati ; sed Deus concursu quo non . attingit hanc deformitatem actus , nec:ani intendit concurrendo eum creaturis r ut 3robat illud Ieremiae I9. AEdificaverunt ea celsa
gatim, quae On praeeepi, nec locutus sum , necisce id runt in cor meum: ergo non est directe
ausa peccati; nec indirecte: Quia Deus ' ne- nisi denegat auxilium ad non peccandum sus ciens: ergo dum homo peccat, Deus non est ausa indirecta peccati. Deinde, nullam Occ ionem praebet infallibilem ad peccatum: ergoion est causa per accidens peccatorum homi
Obj. Deus praecipit, consulit , & ordinat
eccatum , ut . colligitur ex a. lib. Regum . ubi dicitur , Doraminus praecep t er, ut talediceret I av d. Exodi V. Induravit Dominus in Pharaonis. Isaiae M. uuare errare nos fecistie His tuis e Oc. ergo Deus est causa peccati. esp. negando antecedens: Ad authoritates dio, quod non probant Deum braecipere , nec or- inare , ut peccatum fiat, sed ordinare pecca-am commissum ad aliquam Poenam & punionem: nam induravit cor Pharaonis, non im-ertiendo malitiam , ait Aug. epist. Ios. ad xtum, quia sic ordinaret, ut peccatum fiet : sed non largiendo misericordiam , . quod dicat Deum ord nare peccatum commissumi poenam; dc sic explicanda sunt similia verba
O . a. Deus est causa entitatis actus peccainosa, c um concurrat ad omnes eflectus cau-r um secundarum; & ex actu libero, aut ent,
79쪽
rate actus liberi resultet distbrmitast ad legem positdi', sicut ex uno pariete albo resultat rela- ti similitudinis, posito aliis: ergo Deus est caussa illius rescitionis distbrmitatis actus liberi, sia e ut hom0 ίR P negando consequentiam: inia Deus non concurrin ad actum liberum , ut sit distbrmis legi divin i, sicut hodio P nam' qui
absque intentione occideret hominem , non pecciret ex desectu intentionis, quamvis Pro - duxisserpeccaminosum actum quoidentitatem -.& materialitatein . Ita similiter, licet Deus con- icurrat cum homine occidente alium, clamen' non pe ccar sicut homo , quo non intendit agere contra i stam legem Non oecides,sicut homo: im '
Vel quia pens non eoncurrit ad inum libe. rum , ut causa particulari, determinativa sed tantum ut causa uni effatis determinata per vo- iluntatem creatam, quae est particularis. Ratio hujus rei est , quia causis universali non potest speci liter attribui actio, cum sit indinrens ad hane vel illam actionein licet concurrat cuin particulari juxta ejus inclinationem & dete 'minationem ad proaucti uenem astus& praesesin tim liberi, cujus potentia est,determinativas di 'ia domina sui actus: ergo Deu' non potest hac 'ratione dici causa peccati ; ut enim aliquis peccare censeatur, necessὰ est , qu bd actus malustribuatur illi specialiter , & quod sit praevaricatio legis, quae praevaricatio subsistit&depen- 'det a subiicibditate ad legem: unde cum Deus non subiiciatur legibus, noh potest esse earum- dem praeVaricator, nec per 'cinissequens potest dici casia Peccari', ut sanciae Tridentinum sess , , . can. 6. in quo sanct Pitres declarant prodi-rionem Judς non cile opus Dei,fierevbha tibnem Pauli, & anathemate percutiunt eos qui opp9
Dic G: Hac ratione suadetur Deum non' esses ausirin honorum operum c nec retires materia- liunar
80쪽
D E . P A, C C A T I S- ..77sium, quia concurrit etiam ut causa universi lis;sed hoc est falsum,ut constat ex variis sacrῶSςripturae locis, in quibus Deus dicitur causa boni re author mundi: ergo responsio est nu la, nec solvit argumentum. Nego paritatem , tum quia Deus suadet, imperat bonum, &ad illud incitat saltem moraliter , sicique tribuitur illi opus bonum morale; at quoad peccatum, prohibet illud, nemiην enim mandavit impie agere: ergo. non P test ei tribui sicut bonum ;licet ad utrumque honcurrat ut causa universalis, clim actus malus non respiciat Deum ut causiam ad ipsum se determinantem, sicut actus 'bonus, ad quem Deus per imperium , Persu tibnem &ς. se determinat . Tum quia actus bonus intenditur causa universali concurrente , scilicet a Deo; actuS autem maluS non intenditur: ergo non valet Paritas
Objicies 3. Homo potens impedire malum alterius & non impediens, maxime si possit, est causi illius mali, ut fatentur omnes: sed Deus pόtest impedire malum,& non impedit illud tergo debet censeri causa saltem msralis. ipsius actus peccaminosi; homo enim peccat contra charitatem , si malum Proximi non impediat dum potest.
Respondeo negando minorem. :. tertum est
Deum posse impedire Peccatum, sed quia reliquit hominem in manu consilii sui; & est causa universalis , debet praestare concursum suumh6mini, ut faciatquidquid voluerit , & ut Porrigae manum ad ignem veli ad , mirum mortem vel ad vitam: erin liced pomi absis-
lutei impeditie peccatum', oum. tr uni teneatur impedire illud, imoγ ex ratione causae unifein fatis deboad praestare concursum suum 4 , non potest Anseri causa peccati, quamvis: noli impediarillud , nisi per prohibitionem , quae non necessitat voluntatem humanam ad bonum, upsereet libertatem eius i quae prohibitio evideam