장음표시 사용
51쪽
FORMA My I T SUBSTA TIA, ET A c friuotelis rationes probare po t, reperiri formam substantiae.
t VII Aristoteles sustolum de tribus aetasierat, dema
teria, firma, oe quod ho si ei redetur, composito naturati i de materia quidem, πιsub te tur conera's, eanrecipit : de forma ver vi qua composita babet essest lieι- ter. habentq; nomen ac definιtionem: ct postremo de remis posito, ut per se existit, O ex illis constatur, quod era mprie ae primὸ dieitur subItalia omnibus conlpicua perscrutandum es , an tria substantiarum genera inueniri e tingat. Antiquiores duas tantumsium tias probarunt, ceaetera enim cinma accidentia sessicebant.ὰ materiam imquam ct compositum, quod etiam nomine materia, ac subtem nuneupatur. nam formam, quod alteri insit, M; accidere rideatur, accidens esse dixerans . Verum cum accidens aliud sit separabile, asia mnime et oe id virmarunt se separabile aecidens, quod post adesis, O ab sesisiecto non mutato, rus indilositionibus . inseparasile vero, quia aden, o abest .subiecto, eum eorruptione. quemadmodum simitari q-ὰ naso non potest abesse, nisi eum matutisne o oorruptione subiecti. Me accidens Peripatetici νocarunt formam substatias antιqκι autem, quaestatem materis, Ps mareria tantum eras substantia , cs' per eam composita. C sterim rationes Aristotelis, qvibus hanc opinionem regarguit, 's quidem, qui principvs eius m sunt addicti, nihil videntur deminstrare.nam ut omnes percurramus primum quod de elementis ricitur,ea H corpora sis iantias esse, ne antiqui quadem negarunt. ata materia est eo usa Sic nec a vis elementorum motu formas visubstantias dicamus esse cogita non motus in loco, cum ιsper accidens intermedium per erasur, puta grauita rem, lauitatem. Asrito autem oe densitas sunt materis afectionese ercalidum O frigidum, sunt elementorum prim qualitates rin durum ae -lleas'erum ac Deue, ρνι-s insequutur, Porro in inanimatis, puta metallis, pr morum Norum mixtio, o forma propria, que nihil aliud en, quam complario, illorum quam temperamentum quo inter se distant. aliud enim est rem ramevrum auras argenti,s aliud aris, quo nomen, ac definitionem nam
52쪽
se tar. In plantis autem, in mixtἰo corporum o earum vita in temptris mentum, quo nutriuntur crescunt, generant. nutriuntur sani corporeo, puta terra, qua abit O transiuin mixtionem, ex qua genitur crastis earumq; emperamentum. Augentur ad b6 caildo, quo rarum oriuntur, O NIuant,
oceidunt q:, eius defecta. - Nero A nimalia rationu expertia, sima propria est , secus, qu est temperies qRaedam qualitatum .erm hoe disserunt a plaη-tis, quod non declinant ad siccum. sic cito erum retundit organum sensus t UM, quo animal in animal, O in hoc cum antiquis e sentitsunt O Muase sita opera Fa intus exteremtur H est imaginatio, quam non esse Iab unam assimarunt; quod amma aenim εἰ facultates nihil aliud erant, msi temper mentum ; quod etiam Hippocratι Galeno caeterisq; medicis quam plurimis vrsum est. Ester ratio, qua nec ipsa est substantia, quoniam intelligere Otriue haudquaquam a substantia oritur, sed a nobilissimo, permissimoq; temperaraento. oe linit sententiae Alexander quoq; astipulatur. Sunt tamen rationes quaedam, qua eam opinionem tutari Iudeatur . . Primum partes, substatia sunt Iubstantia: igitur forma cum sit pars AHantiae, est abstantia . Ad hae id quod mutationem oe desinitionem rex, es substantia ista per abstemam in Drma, mutatur nome G desinitio: Igitur forma est fiastantia. Pyrsus, qWia terminat generationem simplicitere en substantia sed I a. teminat gen rationem simpliciterest igitur forma est substantia. Sed hae ratiρnes,ma q ut dem sententia laureuissunt, quaTe prunam ita demoliri licet, cum forma sit prax secundam qualitatem, quae ecundum aηtiquos non inseri subflatiam quia generos non dat multitudιvem,sed perfecturalem, quae qualitas iacitur . qumo Aristoteles quinto prmae Philosophis,disserentiam qualitatem
appellat, igitur per hoc, quod se pars binitis, quod sit substantia, sed quod sit qualitassis Lann sola igitur materia, qua est pars substantia dicit
substaηtra, quK quidem materia per hanc qualitatem mutas nomen Er definitis nem eo dIcitur geveratrosimpliciter; quoniam adueniente hac qualitate in materia compostum phoc itur, o fit af,homo pura, actu caro, cum antea eset potentia,qua tantae r materia, Operta actum perficit, sitq; species Catou ea, qua maeae ferre solemus magis nisulari 'gent, q; Iruves qua ab A risionis Iumuntur. ac primum quod hombesiet aggregatum per accidens ex substantia Gn qualitate. Deinde non daretur. Ouid proprie, sed sutam esset avium per quati. o disti eiuri materiam substantia, O res perficiantu ab eodem genere, o mi Armaan die eiusdem generu-, Veram luna antiquarum principia, hac quoq; eo quo diximus modo disicluitvtur . . nanr qualitates la inseparabiles sunt in materia habitus, O non di*suiopes: Catera vero aecidientia, qua possunt ad se abcse, sint mucria di bositiones Traterea, μι maduertendum en ex mire ora retentia, a materia simi genus: O ab his inseparabilibus quatitutium trecentias, quibus.genus cc Iabuum, atq;
53쪽
stetIe ridisti tax uri hac ratιone ab his sumitur quid Odefinirim. Et tilis pieitur quod homo qlat aggregatum per accidens Plia Get res diuersorum g nerum .'Respondeo, quod qsadam qualitates habent modum fustutiae tarisne inseparabiles: quippe que, nisi cum interitu eo Osti,separari nequeuntia Vr anima a subiecto haud se iungitur, sed desima esse, eaq; irae ite, occidit
quoqἰ tompositum per eandem enim rationem, per quam eo ositum accipiti speciem inperfection , occiderite pereunt upecie, c positum etiam euari
nescit . QPedam contrasunt qualitates, qus nerui tant modum substantis sed sunt accidentia, que absq; subiecti interitu rerum aer absunt, atq; eum subiecto faciunt congeriem per acrideηs: quod non accidit in superioribus; quia ille quod habent modum substantis non coagmentant, meq; confluunt composim tum per accidens. Nulla ergo torma est substantia, sed quedam obtinet m
dam is tantia, quia per eius aduentum compositum loret tragur H ita dicam, operficitur. Q oeiae pacto, bperam adductas rationes euertere licet et
neq; il a ratio 'mari potest, re demonstret formas esse substantias, sed tantummodo, idq; positis A risereri princires, probabiliter persuadent.. viis casia queato dilui potni, qua inocatur in dubiam rum magis sit substantiae posit- quam forna finamsi per substantiam intellig-- ,i quam G rsci cant imi σε ni qνs de nulla dicitur, sita omnibus subest, ae per se existit rco positum ac maceria erit mana substantia quam forma. , si vero per substatiam intelligimu essentiam quam vorat QMntilianus, πα quam cisero dicunaturam OG Ttοιτι'αν que eu ratio essendam certa ae determinata Jecie ἀque Monfra oritur Orma sane erat magu substantia,qnam materia accre ossatum, quia ea horum esse causa, nam tompositam ae materia, mutuantur suum ese forma, atq; ita censet Thilosophus, septimo , rnns philo hie. Atta men in ρ dicamentis, primam ac preeipuam substantiam xcit compositu, atqpad hanc magis accedit species quam genus. Quare specumagiae dicuntur substantia quam genera. quod pro ex Platonicas vicitur, qui formaa Ideas, priores ac nobiliores substantias esse asseuerabant. Sed ab illis disientit . Arissuteles qur compositum priscipuuae facit substantias . nam formς abstracte ψquas genera Olficies appellat. Ur si nisibus ese intimanti habent tamen
disse tenuissimum, ut potem intellem; non autem obitrant esse lapidis vel ligni
perfectiva enim e Ie es, tigni compositi, quam quod est ια mente, ircet aliter cui piam videri possit, O quod it in mente nobilius o practantias haberi 'nimi igitur dicendum hoc esse in mente, esse notitatu digno're, Fcinam .
dum medici de fanitate sentiunt.1 eadem enim semias est, in mente, CP in re tammen ea quae est in re, Nera dicitur arulas; ea vero qupeat in mente, O se obi ineat Gla nobilius non ta e vera tar ab esuta famias nuncupium ar. Eodem mor
54쪽
ION me latet, quam obscuram, Osenticosam Naturae rationem nobis, Qvi earu potira Aristoteses secundo Pb siti lιbro, quam aperte explis. 'ai. nit Proinde Ioan I Gramaticus in Insufferentiae arguit,quod ' tins demationem posuerat, necn docuerit quid sit quasi er opere, quod proponit , Ric nostere possimus v. Sιmplιcins qacq; materiam absolutam inena turam iuri negat ν ut o fama ,.er cinpositii et asseritq; nihil alιud esse qui propensione quampia ad forma recipietam,quia deforma inArmi mutentur ,ste nec formam, proprie dici turmi quod potius sit ens naturale, quam natura vocanda . Ut tamen forma magis natura, quam materia: quia praebet facultatem ac impetum, dete natq; materιam, qua est in definita, ad certam
propensionem, quin σν ipsa est in materia, O agendo σε patiendo inesse l. Verimi quod propensio materiam ad formam Iubstant est aliquo moedo prior natura materiae, quam sit forma substan . qu uis forma cum sis causa quare compositum sit in actu, esitari,ac deter vationis primipium,
verius obtineat nomen natura quam materia . Atq;.nonnullι diXerunt , --reriam esse naturam per accidens; quoniam H inquit Auertara est natur
quareno substerautur forma, illam; deserta ij atreum vertitur in dubium, cum natura quam Aristoteles bie describit, sit nomen latissimum: Vtrum issecludat naturam coeli, qua est eius intelligentia, an formam tantum ortur interituιq; ob noxiam. Plura sunt quae videnturἴς suadere, eius desinitione haud I aquam conuenire caelo: quod Aristoteles libro primo de partibus. animaliuratione naturae demat intellectum, ubi, vi multι sentiunt, loquitur de in ectu potentia. Ad haec quaeritur an complectatur animam, quae nati ae Oppornitur, quod agat per cognitionem. Poti baec, o in Mappuitu. materi cotum prehendatur .LDeinde, an bse ratio natura lit eommullis caelo, istorio ribus,ri videtur Ioannes grammaticus asseuerare. Deniqς, νιrum ascἰdes, cum sit principium motus, puta gramtu, leuita I salι - - sirgidum, Mreliqua ; possint dici natura . . Atq; is hoc tanquam auctarium accedat, cum nature nomen sit ambigvum ahquando in recto casu proferatur, saepius iuobliquo, dubitatur an idem Hroq; modo signi cet: an deuotet habitudinem, Nessit nomen absuntum. Hac sunt quae de natura, prout destribili rab Aristotele, in dubium vocari possunt. Qμοs modos νι d si tuamus, prenum diciorem 'quod nomen natara, per similitudinem adaptatur corporibus cuilegi, atq; intelligentiss; quoniam baec insiriora iurato sensua suberis. turi, illa. Nuequaquam, ct quaquam illa aut reprici' atqLua ωδ δε ess primm
55쪽
Aci debeat: non tamen priora it quoad nostram intectigendirationem, vera secus quam materia per similitudinem ac proportionem dicitur de materia carii atq: hac nostia. Licet illa hon patiatur eam vationem quam nostra. quoniam hac est subiectum omnium mutationum, diruurq; Neia materia, νtpote qua viciquem potest omnes formas complecti. Illa vero potius est ubiectum quam materia, quia substernitur motui, est res in actu, neq; est in potentia ad -- formam, qaera novi en in potentia ad esse ,sed ad xbi ut dicunt O ad motum tantssin. on igitur ratio G rammatici aliquid probat: quonim dei titioins,quas Aristotelet in 'sicis tradit, siret uniuersalas, O conueniunt caro, quoniam desinitum competit illiste dura similitudinem. Sed alia est in o alia est haec natura,scut alia funt corpora: quoniam ut Auerroes docet decim Me odecimo primae Philinoping, Meat ita per similitudinem borum inferiorum.1ta quoq; quod defensibus Platonici senserunt intelligi debet, est enm incin remus seensuum similitudo, neque est imaginatio, licet id Marcemur senseru. . Nec tibi persuadeo, propterea, quod excludat intellectum illum esse aternum.
namice,νω potius excluditur, quod sit primum ac proximum medioq. carens
motus principium utitur enim instrumento ut diximus in libro de mente humam, appetitu sensuo, ct primipis moti , quod adhaeret organis, Ni ipsa quoq; sentire videtur Grammaticus. 'Alibi ' mlominus, intellectum appellat na ruram quatenus scilicet: es principium activum tum intelligendi, tum multa rum functionum, nempe.H est , ficulto.anima humanae qua est in materia id est adfixa organis, O secundum sensem ac nutritiuam potentiam est virtus organica, o si non secundum intellectum propter quem dicitur separatus a m teria, hoc est ab organo, luet hic intellectus sit facultas anima, qua a materia ortum habeat, moueaturq; obiecto corporeo Neluti iam docuimus. Atqui ἁτhilosphis interdum intellectus dicitur natura, quod set principium induun
sacvittas hominis intrinseca: verum ea qu nos attulimus , cum Philosiopis consentire; ea Hro quae Ioannes G rammaticus O Simplicius commmiscuntur
ab eo abhorrere, ex ipsi et Aristotelis Nilia abundὸ colliges..Itaq; scire t ce eam materiam ac formam naturam nominare Philosophum, quam primo libro inuestigandam sebi proposuit: ea autem est materia quae rebus caducis δε- ιμcitur , forma cui opponitur priuatio, quaeq; suum esse obtinet in materia ηuare de materia ac forma agit, quae sunt partes singularis indiuidui, ae oriun urinoctitant. Id quod sitis Aristoteles testatur infecundo Physicor , semper dieat ruituram se in subiecto, quae est rerum corruptibilium naturae. Haterea ,s materia quam des ipsit primo Ebro Trificorum, no es commiscaloeap0. corpus est aequisocum caelestibus O inferioribus,uaq; ilia em bac tantunomine Osimilitudine conueniunt, ria , atura quae his describitis stranda scilicet libro est materia oe forma rerum generabiliu O corruptibalium, vel habitudo materia O formae nostra sic cum intelligentias nominat elementa se
56쪽
toelo os lunaribus, neq; natura commis erit: cum aqua sit amplitudo, materia, forma,ac natura. Ad haec Aristoteles proponιt cognitionem rerum naturalium, qua a non naturalibuis per naturam differunt. Sed entia naturalia omnia sunt corruptioni subita, praeterquam caelum, quod est mundi forma: C tur generabilium O corruptιbilium naturam docet, ac describit. Deinde, illa naturam trait, qua effectus naturales a non naturalibus distinguntur,sed illorum effectuum naturam voluit se principium, cum inquit. V edam se ὰ natura, quaedam propter alias causas. Igitur descripsit naturam quae in ei j ctibus naturalibus perlicitur, quod non est caelum, nec intes entia. atq; iccirco quoq; AriRoteles deum a naturase iunxιt, cum ait, Deus oe natura nihil
fruHra faciunt. nam causa caeli sunt dii,sublunarium verὸ,est natura. Postremo, cum natura sit principium moti s quietis, quies autem Ostams, sit fianis motus, motum enim propter statum Reri dicimus. 9 cunq; caelum sempersit in motu in fine, nam haec duo, esse in motu, O in lae,soli coelo conuemuerentia quippe corruptioni obnoxia dum mouentur non funt in fine sed finem sibi
proponunt eumq: appetunt. profecto de natura corporis coelestis, nulla hic potest fierι mentio. ec te moueat ιllorum commentum, qui conIunctionem, Oper disiunctionem exponunt, interpretantes motus vel quietis: quod hoc pe ridiculum sit, quippe cumsensu percipiamus res naturales motum quietem habere. Et licet terra videatur penitus immobilis, attamen partes eius multis mutationibus moueri videntur. His accessit, quod muni statum atq; dispositionem in tria partiatur Philosopbus octauo Physicorum : in ea quae semper mouentur, quod est coelum: in ea qua semper quiescunt, quae est terra prout ea muni centrum, secundum eiws totalitatem: postremo in ea qua interdum mouentur,ac interdum quiescunt, quaesiunt naturalia, res scilicet infra coelum
hac uia sunt Physiu tractationis, eaq; investigat, vi aperte testantur verba Ttnlosiopbi in primo de partibus animalium, νω intellectum separat a naturalimentia . nussa profecto alia ratione, nisi quod non sit affixus organo. Itaq; δε
lum de natura, qua est principium rerum, qua orbι lunari subrectuntur,o materia constant pertractant. Accedunt Aristotelis verba, secundo Physicora, ubi desimo, habet, quod neq: siue materia sit, Neq; secundum materiam, ubi formam, quae est in materia naturam appellat. Neq; hoc iam allis pluribus rationibus confirmare aut demonstrare conabor quod nulli amplius dubium esse miti persuadeam Ioc nos mouere debet illud A rιstotelis dictuin, coelum seeorpus naturale, habereq; naturam, nam haec omnia aequivoce dicuntur de crilo. Vocat porro coelum corpus naturale, quia mouetur ab aliqua natura interia, non autem exteria, oe ab extra, Vt ιoquuntur nostri. Sic intelligentias divinas nonnunquam naturam a pistat, quia sunt intra coelum: non tamen absolutam naturae descriptionem obtιnent. Sic naturam aequi te dictam infra De
57쪽
Vt Ara repse sublunariu ab intestigens s atq; ita primus nodua dissoluatur. N
Imr ia νt videamus, an anima intra natura timites comprehendatur. Habet Aristoteles, octauo Physicorum animaria moueri natura ci sistere se per aui- am , ubi per naturam Innuit, 'Iod non mouentur ab extrinseco, nec Hulenter, quomodo ignis mouetur in orbem a coelo. atq; u motus, quod fiat ab extri seco, dicitur 6Je igni praternaturam: ut supra naturam is, qus mouetur a compore supra se collocato; ct se conseruante. Quia igitur anima est principiumrntri mecum animalis, habet rationem natura: licet ab ea distinguatur quia noagit singulariter unum, vi ibidem docet Philosophus anima enim videtur duo
contraria agere. atq; hoc pacto non est natura, sed est natura, Pt est principium 'intrinsecum motus oe status. Neq; quia in definitione additur status, putandum est caelum comprehendi, quas illi status competat, quod se per sit in eode loco. nam situm mutat idq: assidita, saltem per configurationem partium, qua obtinet ad terram. atq; is flatu distra est per similitudinem, nam in definiti ne cum dicitur status nitelligendius est finis quies. corium autem quod non mutet locum, Alexander dixit, dum mouetur magis a semilaνι quieti quam motui: idq; ob eam quam diximus, causam. Ad id Nero, quod tertio loco pr ponebatur, dicimus, quod natura non sit propria inclinatio oe propensio, qualis est materia ad formam, forma ad opus, νt placuit Simplicio: quoniam si
.hoc esset natura non e Iet principium motus o quietis: quandoquιdem propensionem O appetitum , Aristotcles tertio de anima, νocat motum. I erumna
tura est ipsa materia O forma, cum hac propensione, O propterea nomen naturae habitudinem significat: quoniam haec propensio O appetιtio innuit inclina tionem, O vim dicam pendentiam ad aliam: nomen autem materia O forma significat concausam, O partes concreti. Inquit enim Aristoteles cudo Physicorum, in fine, quod se in ligno esset nam liua, set naturalis propessio ad naum, non enim natura significat solum propensionem O inclinationem, sed impetum qui sit. ab aliquo principio. Atq; iccirco secundo P scorum dic tur naturam e Iesubstantiam, quod profecto nulla ratione diceretur , si natura
esset propensio O appetitio; cum certum sit propensionem non e Iesubstantiam neq: in subiecto. sed nec scientia naturalis dicitur esse de propensionibusIedde
rebus, nam cum dicimus scientiam de natura, intelligimus de re a. materia igitur quamuis omnes formas appetat, appetitione naturali, qua est sine cogni. tione: tamen cum dicimus materiam esu naturam, non intelligendum est de ma. terra prima ac absoluta, sed de proxima, ac de composita; quod natura propea sone m habeat ad νnam formam potiusquam ad aliam. Naseria porro prima dicitur natura,quatenus defert naturam,ut docetur quinto Metapby.ab Auerroe. Cum natura notet propensionem ad certam formanet. Sed cum in dubium vertitur, an accidens si natura: respondemus, accidens haudquaquam rici n
ruram quia dicιtur secundum naturam inlotele secundo Posicorum, oesa
58쪽
accidentia ct facultates comparantur adactionem: vocantur instrumenta natura, eam ignis non agat nisi quatenus calidus, Ni inquit Philosis us libro de sensu. quandoquidem accidens, potius est sacaltas, naturae quam natura: O rationabilius dicitur secundum naturam cam natura sequatur, generaus dans naturam, dat accidentia, quae insequuntur naturam sic cum quaerebatur, an accidens eget principium motus: dicendum est, quod sit magis naturae sarallas . quam quod aliquid agat sua vi O facultate. Tostremo percuntanti an nutaram recto casu O in obliquo idem significet, respondendum, quod natura in recto denotat principium essendi ae motus, sed is obliquo aliquando signat perfecti nem, quomadmodum Aristoteli octauo Metaphsicorum qua sunt posteriora, sunt priora natura, visubstantia est prior natura accidente, hoc est, eIl perse ctione, O simpliciter prior. Atq; ita primo Politiccrum, dixit, totum se xatura prius partibus ut ciuitatem; oe loquitur de partibus materialibus. sic di cimus principia cla nota natura,boc est simpliciter, absolute .sed 4jectus sunt notι nobis. Atq; hoc pacto intelligendu est, quod ea qνα sunt nota nobis, χο sunt nota natura, do simpliciter suapte naturae, quonadmcdu principia
quae cum sint simplicia sua natura sunt nota; Aliquando priora natura vocantur, qua non comeant, neq; reciprocantur: qηο pacto Auerroes appellat pri
ripiti prius natura; quia principio dato cuncta sequuntur. non autem ἡ conird, positis natura prioribus necese est ponere posteriora H ex Drsicamentis,cap te de pri6ri patet. Quare non est idem natura in recto caseu, quod in obliquo. Nec Durum quod Dininus nomen naturae ad plura dilatet O ampliet nam cum eius scientia, sit comumssima, debet de comunissimis nominibus curam habere, eius : significata colligere, tamen natura proprie ac precipue icitur ea quae est principium motas essendι, senes quidem, vi es actus O tini motus Nero, ut notat propensioncm ad transimulationem atq; ad motum : atq; iccirco latini Ueruerunt, nomen natura significare habitudinem. Et haec de natura, quatenus ab Arist. describitur, icta satis in p sentiasnt: nunc ia: eius definitionis partes accedamuI.
QUAE in Phisicis pertractantur veluti proloquia quadam habentur in
Philosephia naturali: quare non immerito dubitari solet.quare naturam definierit,eum sit perse nota. nam quaIunt νeluti proloquia ,si tum opus habent tenui inductione. His respondet Simplictus. docens qua ratio, ne ex essectibus naturatibus natum definitionem erplicuerit. Fqyro quia6l- luimus hypotheticus non ea plicat ignota vaturalιter, ut recte monet osuc .mes,sed ea qua non rnigera robusta demonstratine: effectus natural . osi H a
59쪽
fimo hypothetico inferuntur. Disserunt autem naturales ab effectibus aliam
causarum: quoniam naturalia corpora habent principium intrinsecum o prese quo moventur quiescunt; at artificialia minime, vi per inductionem d cet Arinoteles. Igitur natura erit tanquam principium ct causa monendi
eius tu quo si, primo O per se. Vbi quaerunt quidem, quare dixit tanquam. Respondent nonnulli, iccirco additum fuisse, ut distingueretur natura a composito cum nihil sit tanquam principium, nisi materia O forma. Sed haec intem preratio non νidetur respondere verbis Philosopbi, neq; illam probamus. Usedetur autem, quod tanquam imminuat rationem principq cause, quod principium vere inciens sit id quod est extra rem materia quippe O forma , non sunt vere principia sed potius impetus inclinationes principis: neq; Nera causa quandoquidem causa proprie desinae dici debet..Sunt autem duesubstantiae huiusmoi impetum habentes quemadmodum diximus alibi in cluastionibus demotibus elementorum. atq; eum impetum Philosiophus alias tuo νροι nonnunquae μὴ, O . . Nocare consueuit, quod sit quoddam Neluti. excitam tum. ac propterea, ei modi impetus baud est natura; quod natura denotat, non solum impetum ,sed sit causa oe motus σε consistentia animalis : quoniam Nimq; conuenιt animali per animam, veluti diximus. Dixit porro principium O causam, atq; illum, est poηitur expositiue, cum quinto Metapb3. principium Niae dicitur terminus via, sed non causa, verum natura est principium tantum , edo ea a. Atq; dixit, tanquam νt monuimus: quod natura non sit vere principium motus. quemadmodum ars qua ponitur loco exempli, nam ars habet rattonem νοὰ principis, non autem natura. Praterea natura habet impetum ad
ea qua perficiunt substantiam naturalem O propter boc dixit tanquam, quoniam ars operatur, Ni esciat, non autem ut recipiat persectionem in seipsam: Verum natura habct impetum ad illa, ut perficiatur vel motu, Nel quiete ab intrinseco. Quibusl constitutis facili sedatur quUio, virum de principio activo, an pal uo loquatur. nam natura notat principium simile principio m tuum in artibus: Verum quia est principium motus, Ni insese recipitur, O Ni in subiecto in quo est ille impetus: ideo is impetus interdum Aristoteli principi um passuum, nonnunq; activum nominatur. qua res dedit causam dubitandi.
caeterum si quis diligentius considerauerit, videbit idem esse principium Of mentum illud. vel impetum atq; haec duo pse simul in eodem subiecto reperiri nempe habere principiu O inclinatione admotu O eum recipere, neq; uc duo esse νni incon bilia νt loquunt .vt se in lignis esset navifactiva haberet ligna
impetu ad forma nauis, eamq; reciperet.cr quemadmodu in lωτήρω est ignis. idest propensio ad igne, si excitetur ab alio: ita in elementis est natura; quἀhabet impeti. ad motum, si ab alio excitetur,vel a remouete prohibens, vel a generante . quia generans cum dat Drmam. dat impetum qui est i araei forma in materia. Id autem quod remouet prolabens, hanc formam ad motum raritati Diqitigod by Corale
60쪽
va habet propensionem ad motum. Phec potuit id accuratius exquisitiusve Thilosephus explicare alio exemplo, quam artis, puta medicr. nam ιpse sanitatem inducit, O ad eam inducendam nonsolam dicitur habere impetum, Ne- tam etiam escere. Verum duplex est differentia, avitatem recipere; e cere, per accidens. quae in medico coniunguntur; licet poni separari, velu tiin Hrato. nam in eo sanitas recipitur, qua a medico e citur. Sed in natura, illum impetum non proprie dicιmus se causam essectivam motus, cum non sit eia esstiens. Sed tanquam esciens. verius enim νιdetur, quod recitiai m φηm, quam egelat ab intrinseco: ata: ob id Aristoteles ait interdum elementa, tua sunt prima corpora naturalia, babere principium pasuum. At in motivus anima, non licet dicere tanquam principium: quod anima a corpore nonso tum ratione . sed sentia quoq; dis linguatur: cum animatum corpus: quo ad suum esse aliud sit ab anima. O licet esse animatι conueniat toti corporι, ob animam: tamen aliud en corpus, quam anima. QPibus sic declaratu liquet verba Aristotelis nihil ιnter se disere, cum dicat modo habere principium attiuum, id est impetum: modo pasuum, quod est a forma in materia. nanq; ἀ forma qua forma est, habetur impetus: ab eadem Nero ut en in mat ris,habentur principium pasuum. neq; est inconueniens, quod forma propter
suam imperfectionem patiatur, ut vi in materia, fortitur rationem partis, caetervm in animalibus forma, agendi potius obtinet rationem; licet, Ni est in corpore, multa perpetiatur. hoc emm ιΓι accidit ob corpu3. nam patitur iram, timorem. motum; quia mouetur ad motum corporis, quod mouet. O i amet
huiusmodi pastonis atq; afectionis en causa:sed habet potiorem rationem caust O principis, velut explicauimus in quUionibuS de motibus elementorum. Sunt plurimi qui in dubium vertant, num natura sit primum princi. O prima causa motus o quietis; cum supremae mentes, qua ordinant, atq; regulant , ut loquuntur, naturae opus νideantur esse primum principium . nam ipsa νμdentur oe arti σ artifici sMiles se. quippe,ri rei id dixit Auermes octauo Thysicorum. caelum est artifex, nos sumκε eius veluti instrumenta. Cui dubitationi satisfaciemus ex his quae habet Aristoteles quarto de generatione animalium, capite postremo quod mundus quidem hic inferior, qui circa terram est, amotu caeli, qui uni formis sitiqGemper similis est, regulatur: etiamsi propter materia se et, αν O indeterminationem, pomi fortuiti euetus oboriri. Attamen . quamuis coelum ordinet naturae functiones, dicaturq; primum principium; non est primo in composito naturali, Ni natura . . a propter coelum est primum alteros; non tamen est in illo, in quo en natura , Nerum ab illo seiungitur. atura autem est principium motus primum in illam quo est. Addidit porro iccirco primo, quod mea quidem sententia, pro pro prid accepit, aliter perfecto quam libro Posteriorum analiticorum nam hic proximo o immediato capit, quomodo dicimus causam proxima se causam pri