장음표시 사용
61쪽
mm . eaeterum illud per se ct non per accidens, non determinat causam ;sed effectum, ut recipitur in Isibiecto. Itaq; dixit primὸ, quo innuit impetum ac iuclinationem se principium proximum ac immedιatum: O dixit persee o non per accideηs, quo determinat effectu vi insubiecto recipitur, veluti dixi, adeo ut ab arte distinguatur natura duobus. siquidem in arte, in νno eodemq;subiecto non est impetus ad motum primo; neq; amictit perse illum motum, Ut in naturalibus effectibus usu venit. nam in medico, H medicu eLt, est med cina primo, cum sit proxima causa sanitatis inducenda: non tamen per se recipit sanitatem, O ut medicus, insecte nanq; haec distinguntur, O sub alia ratione infert sanitatem, O sub alia eccipit. quippe inquantum medicus, est sanitatis causa ἔ at quatenus aeger, recipit eam . At in entibus, ctefectibus naturalibus νbi est principium primum ac proximum inclinationis ad motum, ibi ast re ceptio motus. Non est ergo idem, primo, o perse, ct non per accidens: nam primum determinat principium, Erper Iereceptron motus. Inhisquoueniunt casu, non est primum principium id est proximin impetus ad essectum. 'sola enim materia eri eiusmodi euentuum causa, ut sexto prima Philosiophia
Philosophus declarat. Ac propterea in coelo non reperitur casiιs quia non est materia eiusdem rationis, cum hac nostra Troinde in his quae casu eueniunt,
est principium, id est proxima causa non determinata, sed per accidens: atq; in his qua fiunt ab arte, quamuis sit principium perse, tamen non in eodem subiecto perse sub alia ratione est principium, oeciendi O patiendi, cum hac duo possint separari speq; seiungantur.'. odsi mihi ob scies ex Auerme, arte saltandi, quod in eodem sit principium mouens: O ars altandi. Dicam ea Gediuersa, nanq; facultassetisus, est pricipium mouens; quod vero actui modus imponatur id facit mens, quae non eit principium motus. Ῥιare Os fiat ab electione, quae imperat actui, ac regula en principis moventis: attamen primprincipium est facultas, quae est in musculis ac membris. Q ιod si instes, rationem saltandi, in animantibus quoq; ratione carentibus conlpici, puta camburs Vrsis: atq; id genus reliquis. Dico ea artis quandam imagine habere qucmadmodum octauo de Historia animantiu docet Ariit. propter idq; quod habeant memoriam . quemadmodum oe psittacus exprimit humana verba, notamen arte aut ratione, sed Uu O memoria, veluti copiosius docuimus libro
primo primae Philosophiae. Quare non pinum probare id quod refidit Auem rces de arte fallani, insecundo Physic. Itaq; ut insumma contresumus ea quae diximus quo facilius memorie mandentur. dicimus natura ese principia O causam motus o quietis: atq; hoc ad causam esciente vel id quod se habet ut causa esciens, se referendum. Et per morum oe quietem intelligcmvs d Jositionem rerum sublunarium, ac substantiarum naturalium . nam que ma uentur folsim, veluti corpora caelestia, habent statum, quod simi eodem in loco; ' quictem secundum partes; qua tamen non est veri qmes, cum nunquam es o li
62쪽
d-modo se habeant partes, licet totum sit semper in me, ut diximus supri , sic quς quiescunt semper, o si partes eorum babeant propensionem ad motum;
non dicuntur vere quiescere O moueνι. Quo circa nec de caelo, nec de te ra, ut centrum est, dicitur natura hec: Sed de medys, qua ahquando quiescunt, O aliquando mouentur , Ode terra, non ut centrum, Ied νt est compus naturale, habens propensionem ad motum O quietem. Atqi illud eius
in quo est primo ac perJe excludit caelum; quod Osi, sit prima causa, non est tamen proxima. QP are non ita interpretamur, ut Graci, sed vi Aristoteles habet octauo P0sicorum. Seclassitur etiam intellectus ab hac ratione cima non sit principium motus, ut immediata causa: sed principium mouens est facultas sentiendi quae eLI in musculιs. Illud autem O non per acci-dras , determinat principium recipiendi; nempe naturam non per accidens recipere motum, ad quem habet propensionem vi medicum qui nunquam vi medios, in prox um O primum principium medendi ac sanandι: tamen noo recipit Amtatem ut medicus, sed alia ratione, qua a medιco potβparari, nempe vi ager. At in natura hac seiungi nequeunt. nam quod in natura est priucipium inclinationis ad motum in illo, in quo in ; id non separatur . neq; alia ratione quam produxit, recipit, quod eodem principio, quo impellitur ad motu aeripiat quoq; motum. Et quamuis habeat impetum Nna ratisne, nempe ut avius materiae; o recipiat, ut compositum : attamen idem en principium pro
Xιmum impetus oe receptionis. Hinc intelligere facile poteris, quod oe si actio conueniat foms, tamen causa quare habeat impetum ad id quod recipi tebet in se ipsi, informa in materia . caliditas enim νt inquit Artoteles primo de Generatione, si separaretur 2 subiecto, produceret calorem, non tamen pateretur. N forma dicitur habere inclinationem ad motum recipiendum,
nisi ut en in materia, licet ad ipsum producendum posset ab intellectu intelligi, non tamen in se ipsi produceretur, nisi esset assesIto mi perficiens, cuiusmodi en ipsum intelligere , qus en actio manens in intellectu intelligentiarimavi libro de humaua mente explicauimur. Natura Nero ιmpetus, ct inclinatio;non est nisi ad recipiendis motum: et propter boc potius appellatur principium passuum ab Aristotele quam activum, vi iximus: uec te moueat id quod habet Grammatιcus, quod Aristoteles non descripseritnaturam, sed γ' natura: quoniam Naturalis sipponit substantιam ω accidens; ac cognostit, oe inquirit cuncta, ut referuntur ad motum vel recipiendum, vel producendiι. At primus P inophus ea, nempe an sit substantia Nel μι idens,perscrutatur. Torro eorum quae sunt ab elestione, electio non est semper initium producendi
vel agendi, cum electio non secus eorum que tu a s quam qus in se ipso recipiuntur sit principium vi docuimas in lιενο An homo hyonte sua fiat bonus τἀ
malus. Atqibs de ratione narure bre ιter ictasent . . . Di iliaco by Coral
63쪽
appellari natura secundum Aristotesem .
SIMPLICI Vs, quamuis sibi ipse non satιs Gnstans opinatur eausam e
cientem recenseri ab Aristot. inter ea qua nomine natum significantur; idq; imuisse exemplo medici: adeo νt natura comprehendat, materiam, formam, generationem, qus est Ua in naturam, O causam esscientem. V
rum hse non restondent verbis Philosiophι. hi quidem ipse distinxit eausam f
mentem ct mouentem 2 natura, ct quanquam mouens latius patet, ut constas ex libro tertio Physicorum :σ primo de Generatione: tamen ea a sacrens, ct mouens dicitur naturalis, non autem natura, eum non sit in illo euius est natura. Generatio quidem dicitur natura, quia est νia ad naturam, denomin turq; natura a termino ad quem properat, at agens dici nequit natura ob id quod producat naturam. Bene tamen dicitur naturale, quoniam agit secunia Ordιnem natura. causa Nero naturalis appellatur ea.que est principium viae motus naturalis oritur, ut docet Philosophus Secundo P sicorum, o nono prima Philosiophia. NMilominus natura habet similitudinem eum causa esciente ratrone motus: sic'cum causa materiali in quantum motum respicit. Censemus ergo causam escientem inter natura significata non e se admιctemindam essed dicendum se, pricipium unde motus. Et licet primus Philosephus appellet causam escientem eam, quae sine motu mutationeq; escit; qualis e In Deus: attamen elusemodi agens nuncupatur, per se litudinem . nam agens verum, nominatur faciens quod cum transmutatione agit σ operatur; dicitur principium unde motus. Atq; bse est vera naturalis actιo, quae operatur eumotu, tunc enim accidit prouentus o consecutio, ut tradit Auermes duod rimo prima μιlosophiae. Neq; Aristotelem insequenti concedenda est ere tιo, qua dicitur emanatio: cum oe Alexander neget, Deum esse causam as. eientem mundi, secundum totum: licet semper generet mundum, secundu partem. Nym en igitur dicendum, causam eμιentem esse natura . nam partem vocat quidem Aristoteles causa naturalem, di om tamen natura : nec agentia, nisi vi sunt principia ode motus in quo sunt O facientia, nomInantur natura. Neq; mirandum est, quare Aristoteles dicat,alia esse, natura; alia pro- pter alias causas: nam per alias causas, Deum electionem, casum, oe artemmtelligit. Omnes enim ha causae, sunt ocientes ut septimo prima Platoβ-phia traditur. σ primo caeli, νbi inquit Deum oe naturam niuit frustνὰ siue re, o per naturam, eausam naturalem incientem intelligit. Quare dicedum est, naturam ibi eapi pro rerum naturalium eongerie, re amplismo significa--,cu ait, natura nihil frustra facere: at lac, vla dixιt qMadam sunt a natu , naturam accipit pro causa agent O pro prιncipio impellente in illo in quo est; propria Diqitiam by Corale
64쪽
prepri8 si licet nomine natura Uus. Porro qua de causa exemplum artis fuerit adiunctum, iamsupra docuimus: quare ita finis buic ιmponatur, H de Ii-
t quam causarum pracipua,O omnium causam causa auspicabimur. haec enim omnes altiu eausas, siue ea fuerint naturaitis, siue ex electi
ne, qua perse finem aliquem sibi perscribunt proponuntq; , mouet. quod satu docet materia O forma, cde qbus abunde satis obro pri. dissutauimus,9 atq;
ipsa causa essciens. Verim cum nomen finis primum inquιri soleat: scire licet, nos iam non loqui de eo ne, quem per opera nostra attingere nitimur, qui Deus en benedictus cisti nanq; cupimus vimilari: idq; ex ipsius natura insinctu ae praescriptused de eo sine,qui nostram actionem insequitur,quis nihil aliud est, quam terminus a nobis eflectus, ad quem producendum quibusdam medi1s, O quodam ordine contendimus, qui sinis in virtute agentu esse debet. qec boc loco, quod Aristoteles facit secundo Physicorum, necesse, en distinguere finem quo, O gratia cuius: Cum id ex verbis ipsius Philosiophi satis pateat. circa Anem ultur, gratia cuius agem mouet, siue ex electione, siue impetu naturali agat nostra haec quastis versabitur. Ac primum in dubium v camus de causa mali. num id sit finis generationis, o id quod per gener nonem M. nam quamuis dicat Aria. finem generationis esse formam, tamen forma non sit, sed compostum, ut diximus superiori libro. quod enim sit est eo cretum ex materia O forma. atq; iccirco in generatιone duo videntur fieri. cum pluribus videtur satius se vicere; esie concretum id quod sit,quam forma quandoquidem adepto eo quod coaceruatur ex materia O forma, generatio cessat. Deinde, id nuncupatur finis, quod generos postremum sibi proponit; sed generans postremo sibi proponis hominem, o filium, ac per eum formam; vi formare materiam. Igitur id quod fit cum sit compositum, gratia euius agens operatur, istbue debet dici finis. At Aristoteles facit formam, finem. σ non id quod sit ex generatione. Inquit enim primo degeneratione, babis bus pr entibus . in materia cessat motus, o insecundo P s. forma est finis. generataenis. uJo circa poeto reprehendit, qui mortem finem esse dixeνut, sinis enim non solum signiscat vltimum,sed bonum. Deinde dubitatur an ages naturale a fine perficiatur, puta an pater generans filium perficiatur, filiusq; si eius perfemo, νerum H priori satisfiat, quidam aiunt, quia terminus totalis, sit compositu, formalis, sit forma: verum hoc no probamus nec arridere posie A .putamus:quod compositu,quia compositu veta diei nequeat termin M, quod aeter g em pars, puta materω, cquamuis fiat pars, eo quo dixi tutis
65쪽
modo θ non simpliciter accipiat se, propter suam in determinationem ζ neq; fiat absolut8 ,sed forma accipit se terminatum, non tamen esse materia quia si hoc estet, gigneretur, nec set aterna: sed capit se terminatum, hoc est se huius formae, qua fit in actu, pars huius compositi. Qua propter cum a tera ccmpositi pars, non absolute d:catur ferι: Ideὸ Aristoteles non dixit, id quod sit, esse finem generationis, sed forma, quod ea simpliciter accipiat se,
quia antea non erat nec in materia in actu, nec inferna, Ni i supra demo
strauimus. N sq: iam additi a distinctio de termino formali, O totali aliquid inuat: nam terminus est unus, O est finis generationis quae en forma, ἀ qua mutatio rationem mutationis sumit simpliciter; secundum quid, vel alterationis O generationis νt aiunt. N q; hoc quod dicitur. formam essererminum quo, compositum se terminum quod, sit Peripatetice dictum:
cum forma sit sinis quo O quod: sed quod sit, est compositum gratia cuius enforma producta in materia. Qua generatio entitas, perfectio actualitas, Ῥινων ipsorum verbis, s per rationem forma, tanquam per catusam, ac partem.
Forma autem non dicitur vere gigni, esieq; id qucd fit, perse, ut satis docetia ristoteles duodecimo primae Philosophiα, O ratio in promptu e i; quod fomma n ex sit, neq; ex illo fiat, tanquam ex parte. 22 od si aliquando dicitur Ab A riRotele,formamfieri, id nonsignificat aliquid distinctum a mutatione.
quia mutatio est forma diminuta qua cum absoluitur, desinιt mutatio. Iam cum dicit, quod habitibus praesentibus in materia cessat motus, intelligit qκod actio perficitur, ct compositum factum est. Forma igitur habet rationem causa, propter quam compositum sit in esse perfecto; O compositum dicituν rei
per formam, quid cum ipsa non adest, negi completa exi in materia, composita non dicitur fieri. N est igitur dubitandum, quare forma dicatur terminus non autem compositum: quia per formam tanquam per causam gignitur compostum: Ipsa vero cum sit simplex, secundum totum accipit esse σ propterea dicitur finis, nempe vi causa, ct Ni simplex. Itaq; csmpleta generatione eompletus est ames compositi factus eii. atq; iccirco forma nequaquam dicitur generari, quia ad eam haud concurrit, nisi quatenus causa. u)od si quando reperiata generari materiam O formam: hoc dicitur, quia forma educitur, naeum natura sibi non proponat ceu scopum formam , sed compositum, forma enim tantum habetur vi concausa, ut paro per accidens eam dicimusgum. Sic materia quoq; , quando fit pars compositi, dicitur per accidens fieri. πιι, bus ita explicatu, intelliges quid velint illi qui aiunt materiam generari subiecti , formam Nero formaliter, O compositum terminatiuρ, ut totum. Licet eiusmodi ncmina totam rem potius confundant, quam explicent. Quare hoc
modo res est percipienda, natura non proponit sibi formam, sed compositu,quod sit gignenti simile: Igitur proponit sebi formam in materia,quod est composta rqua quidem forma eIn rei natura, veluti rictum fuit, qu a cum materiat ta
66쪽
Ilituit rempositum O naturatum, ut ita dicam. Cumq; concurrat ut cauta, o pars, nam vi diximus natura non proponit sibi illam primo ac perse, 9 ex accidenti generatur. Similiter o materia. Atq; hoc pacts diluuntur omnes rationes , quae hanc sententiam demoliri videntur, nam cum dicitur , quod in ni motu debet terminus persee. De quidem verum est,quia semper forma terminat generationem; non tamen disimus ipsam per se fieri, id est ab agente naturali: non enim eam sibi per se proponit. Sic nec ea ratio valet, forma est per se terminus, ergo per se sit, nam quamuis forma sit per sie terminus, tamen cum
non fiat, nisi ut pars , non per se sit hcet per ipsam compositum fiat, tanquam
per causam ct partem. cum agens naturale, materiam quoq; proponat sibi sacere partem compositi, adeo νt ipsa sonina sit causa, quare materia fiat pars. am nisi e materia educeretur forma, νtιq; non fieret pars. νna enim forma est causa, quare compositum fiat: O quare materiae pars in actustat pars Imius eompositι. Deinde, cum demonstrare conantur, formam per se gigni, quia pracedit totum in ese, est enim causa, ex quo inferunt, ergo pracessit in generari, quia illa causa pracedit in esse, cuius generatio praecedit generationem compositi, neq; Nna generatione νtraq; gignitur. θοndendum en, quod haesit differentia inter causas extrinsecas oe intrinseco, quod esse efficientis praecedit, neq; simul sit cum re genita effectu. quemadmodum docet duodecimo Met Dy. Aristoteles. at causa intrinseca, putaforma, simul est cum eo cuius est forma, alioqui non esset forma propria illiu , cuius est forma. QIare cum ob c tur, quod causa praecessit rem, mtellige de cvasa extrinseca, puta liciente non autem de intrinseca, quisq; est intra rem. 2 ei; generatioso A, praecedit generationem compositi: Sed νι raq; νna eademq; generatione critur: quod compositum habeat νnum se cum forma. quamuis secundaria significatione, compositum connotet aliam parae m. Quare, quia habent unum esse dicunt Philo DFu formam ct compositum significare primo idem: quanquam alteram par tem, ceu compositum, secundario notet. Atq; νt inquit 'Aristoteles, quarto primae Philosiophis, qua sunt eadem, νηa generatione generautur,eademq; corruptione corrumpuntur. Est O alia ratιο, qua nituntur probare formam per se generari, quoniam id potius dicitur generari, quod secundum omnes suas partes ac secundum totum generatur. Sed forma generatur secun m omnes suas partes, compositum vero secundum mam, puta materiam: igitur formantris dicitur per se generari quam compositum. Veru huic ita ali et, quod non videtur ratio generari secundum se, o omnes partes; quia simplex est, ac propterea vocatur sinis generationιs: verum id quod agens naturale sibi proponit dicimus per se gigni id autem est compositum O non forma. πιιod si is
stabis compositum fecundum νvam partem generatur, nam materia haudquaquam gignitur. Dicendum est, quod materia vi sit pars, generatur,o sub hae forma: Vertim νtsubiectum σ pars huius compositi, desinit esse, non autem I a
67쪽
t materia, eum significet indeterminationem: nam ut materia Osub Lmtiae, potentia est Sterna, quae per priuationem notat formam determinatam, d senit esse. Duplici ergo ratione deficit, tum ut subiectum, O pars compositi; tum ut materia, quatenus denotat determinatam potentiam ad certam foma, ita nanq; Philosiopbus primo Physicorum, ait eam per priuationem esse corruptibilem, idq; nobis unificauit Alex. libro primo de anima cap. 2. Mi cum de materia prima loquitur inquat, Simplicium corporum materia interιtus, in propriae formae abiectione consistit. Est igitur forma finis generationis,sed id quod subsistit fit, estq; id quod agens sibi proponit. Dubitatur praeterea de homine
quod cum sit compo1itum corruptioni obnoxium, forma tamen est aeterna. nam anima ct intellectus substantiae sunt aternae. Multa de hac re dirimus in libro de mente humana, sed Ni quaedam sub typo nunc repetamus, quo dubitationi saxis faciam, dico animam, qua educta est de materi gremio, se corruptioni ob noxiam, intellectumq; haud se aeternum, sed oriri O occidere. Et quamuis hoc orthodoxorum Ades refragetur, quae animae aeternitatem adfruit: attamen Thilosipho id fuit ignotum, vel altem ita fuit coactus asserere, quod plurimorum dubiorum ambages alio est agere nequiverit. Proinde Hi tam satis ut rit declaratum, quo pacto forma sit terminus ae finis generationis, re stondendum est altera obiectioni, qua quaerebatur num arcns in generatione sursi lis
perficiatur. Dicimus itaqς, quod agens in bis sublunaribus per suam attiore perficitur, est enim amonis O operis gratia. Itidem in suo similι electu per scitur quippe per effectum fit speciei conseruatio, ataui ita quodammodo fit aeternitatis particeps, assimilaturq; -s saltem aeternitate successionis, licet non existentia. m am ob rem ait Aristoteles in Oeconomico, quod qui matrimo Dium spernit, Deos spernere videtur: quod Deus sit aeternitas. atq; ob id quoq; dixit, generalissimum esse, gignere sibi simile. quod appetitu qundam natur ιι unumquodq; semper se desideret. duod se mihi o cias hune efectum posse a diuersis agentibus generari; quod Socrates a Platone per accidens gener rur. Dico, quod Socrates, vi est a Platone genitus, haudquaquam est perac- ridens; licet ordo sit per accidens, nempe aui, aut proaut . non enim ad Socratis generationem necessarius fuit auus, quod auo corrupto, a patre fuerit genitus. Verum in causis qua habent ordinem sentialem, posterior causa nequit est ctum suum citra mediura producere, nisi intercedat prior. . re rixit Auer es octauo Physicorum, casias singulares habere ordinem per accidens. echic sectus potest alio tempore idem pro ei, quia sequeretur, quod idem posset restitui. quod reluctatur Artoteli quinto Physicorum, qui ait, indutidua iam facta non pse restitui, neq: redire. Q Jod si instes, esie idem agens, eandem
materIam, eandemq; potentiam: igitur eandem effectum. Huic multifariam re ponderi potest, primum, non esse post ortum Socratis eandem habitudinem agentis ad materiam. Sunt qai dicant, non esse eandem potentiam ad Socrase by
68쪽
haud tamen erit idem effectus eum prodacto , sed lis , quod habeat easdem causas; ερο si approximario cutsie dicam O potentia non sit eadem, neq;
diuersis temporibus erit eadem mutatio, quamquam ιdem est agens, ct eadem materia. Itidem de omnitas mutationibus dicendum ess, nempe easdem mutationes diuersis temporibus non posse oriri. Sed si ea e proximae erunx eadem, similes producentur. Q od si dicas, auidentia, pine ab agente Imiuom arq aequivoco gigni, ut docent Philosophi, cum sint forma imperfecta, atq; enim imminuta. Respondeo, quod quamuis qualitates a diuersis agentibus posuproduci: Similes tamen, non autem numero eadem producuntur. Sie σ ρομβ', quae infertursensui, O qua fensus ascituri quam Philosiophi nominant
sensationem. 2 potest quidem a dιuersis agentibus similis esci, non tamen ea dem numero, liset senius non agnoseat prioris ac posterioris disicThnen. Hinc fit, ut se duo oua sensui interdum offerantur, aliquo interposito tempore, is -- queat alterum ab altero secemere. Atq; ita hac dubitario diluatur.
num te ιnus sub boni specie. CAP. VI. PFr Obsecura nobis oboritur dilutaris,dum quirimus, o finis, sub ratione achpecie boni inter causas recenseatur, nam quibusdam haud ignobiliua Philosophis sub ratione mali finem quoq; nos mouere νί- est: Uerum NMo post, eum de 'eciebus ae causis dιsileremus, quantum valeat hacsente tia docebimus. Itaq; taran qualis sit finis: quem cause naturales sibi proponunaperiamus: cui deinde: de fine propter quem causa cognostens operatur: H tatio annectatur. Est igitur animaduertendum: duplices esse causas nempe per se: σ per accidens. tamq; eausa per acridens: certum sibi non proponar emene causa quidem finalis certam ea amesticientem obtinebit: msi fueris causa necessaria. Q Dare cum quaeritur de modo causa aliae non quaeritur de earm refertur ad causas per accidens; sed an causa per se esciens moueazur d sene. De fine igitur est loquendum,euius gratia agens naturale operatur.de quo fine accipiend sunt creditiones eum eas Nideatur habere, qua forma cotu munt , in quibus necessario causae finales reperiuntur. Conitiones autem forma sunt perficere esseq:ε ι τελέα et materis,oeterminare. Uerum e famatis his adiut bonitatem ac perfectione a qua ortum habet: νt agener comparatur, oe appetitionem. Et quoniam entia quia sunt actu bona ae perfecta assiamitantur fini vitimo, Hoc est Deo Opt. Nax. in ratione sinis , diuim obtinetrationem: propterea diuinum, optimum, oe appetibile vocatur sinis . is igitur naturalis habet suam basim atq; Originem ἀforma,atq; ab actu. Quo se
69쪽
gnificare voluerunt ii, qui dicunt, bonum sequi actum, O malum potentiam.
Atq; idem asserere videtur Philosephus primo de generatione animalium, cuisquit ponimus casiarum genera quatuor numero, primum cuius gratia,Nt senem: secundum substantiae rationem quae quasi unum quoddam fere σιstiman dasunt. QVtin secundo Pissicorum, vocat speciem formam, O me laro rarionem, O quod quid erat se: quoniam natura appetitu huius formae, facit ea quae facit.quod vel inde liquet, quoniam ea:adepta, cessat actio et quod ad eam, Neluti scopium, omnis naturae mutatio destinetur. Patet igitur, quod natura dum sibi proponit formam, bonum intendit. Verum appellatur forma, πι dat ege O materiam perficit: dicitur vero bonum, ut te inat appetitum naturae, atq; in ea appetitus agentis quiescit. Sed quare nominetur exemplar simplicius cum Alexandro di sentit. Censit enim Alexander, quod tam forma qua producitur, quam producens νocetur exemplar. quippe forma producta ncmmatur exemplar, quia natura euncta quae operatur, agit vltima perfectionis desiderio, quae terminus est mutationis, in qua appetituN NItitur a quiescere. Vocatur demdd O agens exemplar, quoniam ad instarsua forma
aliam producit, si nons cie similem, altem genere propinquam. Verum pri mum producit id quod habet potentiam alterius effectus proximi, nempe simul atq; iniectum semen est in uterum , ipsum habet potentiam mouendi ad alium proximum effectum qui habet potentiam mouendi sibi immediatum effectum, nec homo perficiatur: atq; ita secundum quosdam numeros, ac ordines ista obitur mutatio, quousq; absiluatur id quod natura sibi proponit, nisi quid impedierit: non quidem secundum praeelemonem, vel cognitionem: Sed ob nat resem quandam propensione, ut speciesseruetur.quippe nihilseipsum generat, Ddseruat. Atq; iccirco complures Δxerunt, agens in suo simili perfici. Hanc
porro naturam Alexander appellat rationem quod omnia ordine ac mensura quapiam peragat.quandoquidem nibit in natura est inordinatum,uo docet, Philosophus octauo P sicorum. atq; ita natura secundo degeneratione, nuncupatur ratio. Enct alia ratio quae operatur per cognitionem qu a vere oesila ratio rici meretur, nam natura per similitudinem appellatur ratio; ordinem scilicet, quem in agendoseruat. Caeterum Alexandri hanc sententiam Simplicι-us Nellicat, quaerens quomodo forma elementaris dici queat exemplar. Ad xur enim quod res qua vocatur exemplar sit producta, non autem agens. Verum responderem quod forma appellatur exemplar, quod omnia ad formam ordine quodam seruato eius desiderio tendant, ese agens dicitur exemplar, quia natura operatur, H dictum est ad eius exprimenda similitudinem. Neq; to quere debet alia Simplicii ratio, cum inquit quod si appetitu eiuU formae age operatur, sinis non autem exemplar sit dicendum . nam retondeo quod forma obtinet duas rationes. Siquidem ut terminat appetitum naturalis agentis, yocatur Nitimum oe finis , ob id quod omnia ad ipsam terminantur.
70쪽
. x νη ER SECUN DYτ 33 fora vero infirma exprimitur similitudo agentis, vocatur agentis exemplar quoniam media ad finem diriguntur, O secundum suam rationem fit ordinata mutatio, mediaq; disponuntur: atq; ita forma dκιtur exemplar res ectu mediorum: agens appellatur exemplar,propter formam postremo loco productam. Sic cum alia dubitatione Alexandrum agitat, quod si forma sit νυ oportet aliquam esse causam νnam prιmam, quae particulares causo pracedat puta si triticum, quaesi causa particularis berbam facit, herba vero stipulam; debet aliqua una causa se, cum sit forma Vna, atq; eam opinione videtur tutari Aueνroes duodecιmo prima Philosiopbι , νbi habet, quod natura commune facta, vi ipse loquitur, rememorata ab intelligent s. non errantibus suum effectum producat. Haec enim ita dilui potest, quod agens sit olus effectus. νnaq; causa; Uerum cum ea forma, atq; id quod sibi proponit, in lucem non prodeat, nisi multis intercedentibus med r, Ni patet ex A ri tot. libris de generatione an malium ἔ opus en i ντ νna causa aliam proxime atq; immediate producat, nisi quid fuerit obstaculo, H in hominis νel planta generatione, qtae suis numeraseonstat, liquido constat. Verum vi Alexandem secundo questionum naturalium docet, cum entia,qua occidunt, oriuntur,alterius auxilio indigeant visnt aeternitatemq; secundumspecim consequantur permutatione ordinatam,
id a superioribus mentιbus motu atq, lumine coeli nancisicuntur, ipsisq; ivde prospicitur, νt quadam cum motu corti habitudine gubernent, ὰ quo morus inferior ordιnem suum fortitur seruus. Una igitur en causa agens particularis quae γbi dixit Auerrore, est velut instrumentum : sita est prater eam alia,qus coelum est, quod veluti artifex habetur, vi octauo Ph corum tradit idem uerrore. Atq; iccirco feodo degeneratione dixit Philosiophus, omnia laeinferiora se in terminis; quod motu caeli gubernentur, qua in causa omnibus
Secundum 'eciem prouidens, id quod barbatiendo quoq; sensit Averroes ta decimo primae Philosophiae, eum inquit, quod circa speciem est diuina silicitudo. Caeterum rursus contra Alexandrum instat Simplicius O ait, si omne quod est immediatum proximum esciens, poten producere: ergo herba enpotentia stipula . Sed omne quod vi in potentia, est materiale: ergo herba erit
materias lipura, non autem esctens, necoeq; erit quarere aliam causam es
ctricem. Verum illi ita satisfaciendum est, quod herba sit potentia effectrix,
non autem receptrix solum: quod in herba sit ratio agendi, ac principium recipiens : quemadmodum in tritico est virtus formativa, O potentia recipiens . Attamen νt hec riti perficiantur, necessarius est motus coeli, veluti Lctufuit quare non omnis potentia est receptiva. Sic in sterinate est potentia homo,νerismtamen non immediate ac proximἡ . nam ita in illo solum en potentia cor at
in corde potentia est hepar. id enim est, quod primum e semine fit, 2 quo caetera
demde membra, suo quaeq; ordine gignuntur, quemadmodum docuit Arinose ita. Porro cum iterum νrget, quod proxima causa in animantibus sit mater-