장음표시 사용
81쪽
potentia, Ni a primo Pbιlosopho consideratur, in plus esse: quoni talis potentia O actus ad plura se extendit: non tamen, quod reperiatur actus qua eam, hoc est, aliquod agens citra motum, hoc enim ridiculum es, nimisq; puerile, Nile per eam Philosῖμι auliaritatem, quod tamen quidam facere conanta P demonstrare esse aliquod agens sine motu . Quare ab elusemodi ea cauendum. sunt enim deceptiones ac impositara potius quam disciplina, quas cucullati hi adferunt, νt dicemus in quUione decreatione, in prima Pbilosi phia: O alias prolixe dilutauimus octauo P sicorum, contra Grammati . n. Proinde dicendum est, relationem agentis nullam se, nisi ad pasium, atq; ad id quod accipit sumn esse per motum: O ex quatuor causis, ut a nat rati considerantur, duae, ne P agens O finis res iciunt motum: ct duae res quae pura materia O forma, efectum. Quare agens via Physico considera tur 1ion rejicit prorami atq; immediatd ipsum esse sectus: neq: finis,ut te inat motum, quoniam in mobilibus non est Nees finis, Ni Auerroessaepe docuit. Trimus Philosiophus potes t quidem fecundum rationem abstrahere movens, itesciens: s' productum, ut factum; O formam, inquantumsubstantiam, it dem ct materiam: sed in re sunt tantum tavis, agens O finis, moremtes; materia πero, O forma, permotum constituunt se rei. Non igitur reperitur σciens , neq; factum, me motu, Ni audies in prima Philosophia. neq; Ioan. Gram. Simpli. intestigiin quid sit veri creatio, quae ita nostris Theologis nuncupatur. NU: audiendus est abstrahenssecundum rationem, quasi ita sit in remularis minus ea admittenda sunt, quae adferunt de sempiteι emanati ne. Si quidem longa νia aberrant. nam simplex emaratro, non est actio aut passo, per quam aliquod accipitesse: sed nisi aliud est quam construatio potentis,
qua aliud agit o patitur. Neq; Nesim imponerent verba Auerrois primo decreto, qua videntur Uerere, coelum dependere alia dependentia quam per m tum haec enim sunt friuola, ut disces ex prima Philosophia,O isa: na emanatio, ut o surpatur Philosephus, est quando aliquod principium infundit alicuio tribuit potentiam O facultatem, quomodo a caelo in haec inferiora videntur
virtutes. avare: a crio, inquamsanquam artifice in nos, ceu instrumenta
coeli, sic O medici d fontibus principalibusq; membris facultates adsua orga
na emanare dicere nonnunquam olent. NM; aliter Intelligere licet, veluti aussies. Calum igitur est primum alterans, primumq; agens naturale, quod ex primo mouente,Wnon moto componitur, ut sane a naturali, O primo Philosopho co gnoscitur: veruma naturali, motor Ni coeli pars agnoscitur eunq; permotum declarat. Atq; id coelum bac inferiora ceu artifex alterat, O gubernat ordirusq; est causa: sed quidam im ediate mouet, veluti elementa, elemerarumq; pasones, Pt ictum est libro Meteorum: quaedam veta mediate. Ad haec propter diuersos motus, quibus cietur; iam ortus ac interitus, O perpetui
rasis es auιhor. nam motu suo in circula obliquo et arsi generationa ac corrup
82쪽
. Ira E m3 νη et , re D v m ri Arflanum est causa, authorq; quare haec vicesim oriantur ae occidant, motu aut fixarum sellarum, grex talem scit; quemadmodum libro secundo de caelo Osecundo degeneratione docetur, O quamuis utroq; motu aeterintatem sibi proponat, eamq; spectet; tamen per motus planetarum videtur agere finitatem,
quoniam excitat motus generationis ac corruptionis finitos, per motum Nens stellarum in errantium, res continua sunt, quare nemitatem faciunt. Itaq; non, uniformiter res recipiunt in luxus ὰ coelo, atq; eius rei causa est materia
propter suam x onςίαν O inde teminationem, de quasupra satis superq; ianamumι seu M. nam a materia prouenit, quod res naturales sint in pluribus Onon semper, sitq:in illis fortuna, temeritas, ac contingentia, quemadmodum sexto primae Philosophia monast quoq; Aristoteles. Habes ergo, quomodo is hoc mundo sensibili, invia acoelo transa uniuersalt, finem . perse Bontiis suam adipiscanturMempe': hic mundus sensibitis fecundum partes generetis.
non tamen secundum totum, quod careat contrario totaq; sua materia conflet
ob quem etiam unum eII, ut latuit Philosiopbus primo decalo. Est: ν ni Gelum,ac unus princeps: quod optima entium dii sitio unum principiam νωquirat. Neq; fas est dicere, coelum in meliorem statum ρύtui Ieicommutari. adtametram confitendum exi. intelligentias ae Deum per caelum prout dere biriemundo inferiori: quod ipsi insuis partora quae providentia opus babent, Itan
bilibus mutatiombussit obnoxius.. coelum vero, hoc est corpus orbuculare, M habet ea opuri: quod unoetidemq; mod inperse habeata rudiabin xter P. temeritu, quod materis expers sit, quae H disimus, temeritatur, seras Est e v caelum medium quoddam eo pres, quo inferasa eras vectum quo omnis in fictior virtus dependet. , Uerum relectu aliquorum,ut tingua. ramdam elemetitorumaste Tomis, as in libro Jueteora altas enam unus. est causa particularis, hoe est, est proxima ct immediata esticiens cansae attotius mundi sensibilis est causa uniuersalis, quoniam Sof O homo generat ho- ,
minem, ut docetur seeundo Physicorum. Concurrit oe ad generationem muscarum, Vel rum,apum,o' plantarum, ceu artifex intercedente instrumento quEadmodis in particularibus generationibus explicabitur essed hic em/rgunt non modica dis ultates, primum, viae sumamus necessitatem : demde ψ uredicimus contingentia carere causa determιnata, si e materia exoriantur: demq; iquae simi, quae sub ciantur ato quaeq: flageneratio fatalibus. Quibus MD- tufiat, cire licet,res que natura constant, haud mosthabent modo. quidam enim simplices, alia compositae sunt. simplices ab utraq; ratiove sunt, quorum nece itas νniformis est,eodemq; se habet modo no secus qua esse. rebus, Ner I iapositis necessitas que inest, persias caussis,no tame egisseres,quo prepediri Disint AHI iccirco in rebas naturalil demostrationes . causis efficietibusad isuos sectus sunt potissms:quod effectus impediriqueg bMatensiliscum millatami, q Marma mustis ceHUamin reoper M. Porra tuccum rarit L a
83쪽
a materia Oru Philosophis appellat necestas simpliciteri num alia ob ratio Q.
nisi quod est e rerii naturalia a materia oriatur, NIq; aliter asserere potuerunt quod non amouerint aliam substantiam, praeter materiam. At necesto,qμφεro scitur a forma o sine, s nuncupatur necestas suppositionis quod enim re naturalis in motu sit id. vi ristoteles qainto de Generatione animalιum reuatur: forma vero Ofinis, istam antea ex primo de Generatione dictum fuit,eade fere ubeat rationeriecirco quecnq: necestas a forma, ac Desumit,exIuppositione nominatur, v quod dentes oleriores Iunt acutiores, non amasteria sumenda est ratio, sed ab opere, quia incidunt. haec enim est utilitaso finis, cuius gratia dentes anteriores eiusmodi figuram funifortiti, atq; ea propter ab opere oe sine stimenda est necestatis ratio. miam ob rem materia ob id est talis, quia destinutur ad tae formam, a et iccirco optimὰ lxit Alexander, quod ab illo, primo de amma Auremes quoq; mutuatur, Pod membra Cerui disserant a membris Leonis e quoniam an dissert ab amma. Hac sata νia dirimitur controuersia, qua dubitarι silet, an distinctio formas u
tur istinctionem materiae, an e conuersio. Nam cum forma obtineat rationem
sinis, satius est dicere, quod distinctio formae, sit eausa distinctionis materi ut habet Averroes ecundo de anim. licet materia, id est pars materialis set signu stinctionis formae. murre conclusit Averrore octauo Playsicorum, quod se bomo generaretur ex terra, set aquIucia hamo, quia altam formam ascisceret.
Habes igitur Quod tota necessias, totaq; distinitiosit a formae,ut destinatur ad opus: non autem a materia primo, quemadmodum ant tu senserunt, persuasi nullam esse substantiam nisi materiam, veluti supra monuimus, o Armoteles
septimo, atq; octatio prima Philosophiae doceri mittas sic declaratis, pateremto, quod ab omnibus causis sumi post necessitas: attamen d forma, ut sinis
est, capitur necessio exsuppositione, ex materia ver simpliciter. Porro hic locus exposcere πIdetur Pt expendamus, num pluma, quae pluit sub Cane, qua nullam habet necessetatem, qua hyeme, ut frumentum putrestat, si propteriatquem finem. Duobus modis videtuν hic resbondere Simplicius, primum
quod pluuia neq: hyeme, neq; aestaresibi proponat stuVenti putredinem: sed
hoc euenit ea*, haud aditer quam monstra Insequaritur actionem natura. raroenam in requatur pluviam putredo.αDeinde inquit, quod Ose natura videatur hoc casu facere, tamen Deus, qui cti natura superior, πritur natura, ut cuncta
pro iure o quo dirigat. Veri haec ecunda respondendi via videri post astruere, quod Deus cognoscat particularia, cuius oppositum alubi docuimus. Dicendum igitur puto,quod eme pluuia non generetur temere, verum ob id is humida Ignantur: at Uatem a casu, quod tunc nulla sit intentio generam-ὐ humida sed potius mea. licet materia ob suam indeterminationem post alia formam recipere. Et quamuis ex eiusmodi pluuia quada inuniuerso oriatur perfiliis: ratamen cit uous cribenda alicui causa. per se. nam q*emadmoduc a issiligod by Cc ste
84쪽
LIRER sECUNDUS ' ΑΙ dixit Hippocrates secunda siectione Aphorismorum, his quae non ex ratione i uant non oportet fidere, neq; multum formidare mala, quae praeter ratronem eueniunt plurima enim talium stabilia non sunt, neq; multum durare , O permanere consueuere. sic neq; laudandus est effectus bonus, cuius causa infortusta, quo modo Aurcenna quoq; ait, rectunt ab errore non laudari, ramd siqua ras, an Deus sibi proponat m intelligat frumenti generationem aut corruptionem, Equidem censuerim christiano veritatem reι agnoscentri ita esse assere dum, Verum Philosophus naturae vestigia intuitus,id negabit, dicetq: generisetisne plumae nihil aliud spectare,praeter incrementu generationem; hum dom. ad quae,cἀm certo tempore fiant, quod sequatur frumenti incrementum, hoc fit per accidens. At agricola, qui naturae ministrans eam inseqititur, commictit terro semen eo tempore quo ut plurimum fiunt putrerines. πιιare generatio frumentι est propositum artificis, non autem naturae,sed eius qui natura dii sitiones obseruat o cognoscit, ad eius rationem frumentum evarte dilonit, Proinde non putarem ego posteriorem Simpli' r ponsionem esse peripateti- eam, Neram sed artificem per Ie non autem naturam, aut Deum lectare Omi proponere frumenti generationem. Verum estert se rursus satis comm dus dubitandi locus, utrum menstruasint intenta a natura , ita enim iam loquimur. Q ιida senserunt, intenta quidem a natura, sed uniuersati, non autem particulari. nam quod hic filius qui gignitur habeat sex digitos, haudquaquam id sibi proposuit generans pater, sed natura uniuersalis. Q od projecto dictum D issimum est. Inquit enim Aristoteles, quinis de generatione animalium qua non sunt opera, Nel naturae communia, vel generi singulorum propriaborum nullum alicujus gratia aut est, aut fit, sed monstra,vecsunt natura com munia, nec alicui generi propria. Igitur sunt praeter natura tam universalis quam particularis intentionem. Deinde se id tribuatur materiae, quod propter suam indeterminationem id esciat, quemadmodum cctera naturalia iniasicribuntur, non tamen natura ascribitur. Norbus quidem famias conueniunt animalibus, ct morbus sequitur naturam materiae, O sanito forma est comes: non tamen morbum absolute dicemus naturalem, nisi cum conditione.
Torro in auibus frequentia sunt monstra, ceu in gallinis videre est: verum id accidit ob partus frequentiam ac multitudinem. Ex his liquet, quo pacto in rebus naturalibus necessisad sit e sine petenda: cumq; finis si gratia cuius omnia fiunt, ab opere sumentur partium animalium ac plantarum tum qualitates tum quantitates. quod in artibus quoq; , ut septimo Politicorum deesarauit Aristoteles, locum habet. navis enim non fit tam exigua, Ni νentorum , Marumile impetus funinere nequeat: nec adeo magna νt gubernari non possit,qua sis qui si longitudine Iiudiumsuperaret. in natura quoq; funt certi fines: cem req; rerum magnitudines, quod destinentur operi. Et quanquam materia est
85쪽
quas emposita naturalia actiones suas obeunt, habet terminum quantitatis qualitatisq; sibi praescriptum , ut alio quando de augumento dg utabimus,
aperiemus. Quares quando exceditur limes ac terminus magnitudinis qualitatis: id sit prater natura intentum quae est in rebus ordo ac mensura. nihil enim in natura est in ordinatum, ut docet Aristoteles octauo Phisicorum. Ratio porro termini est a forma: ut indeterminationis a materia, Hlurisupra quoq; abundd explicuimus. Verum in dubium vertitur num quae fiunt casu. fiant i certa definitaq; causa, eum dicamus ea sequi natura materia, O qua habent certam calusam materialem, talent quoq; escientem: nam νt inquio Plato nullus est effectus, quem non procedit aliqua ligitima causia. Solet praeterea quaeri an detur agens aequale, quod sua natura non magis νnum oppomtum, quam alterum agat. Quata νt haec explicentur,prius videndum est quid sit casus quidue fortuna. nam haec causas quidem esse hominum eonsensus fatis edocet: idq; experientia quoq; docet, verum quo pacto inter se distinguantur non ita cuiuis patet. O quoniam casus fortuna inter causo, ct nonnunquainter effectus recensentur; ut proprie nihil aliud sit nisi babιtudo quaedam causae ad 4fectum non intentum, iccirco de viroq; , de causa inquam ct de essectu dicendum est. Cumq; docuerimus quatuor se causarum genera, prιmum in oriendum venit ad quod causa genus referantur. Profecto non reponentur in materia, quandoquidem fortuna non sub citur neq; figuratur, nam non est ipsa subiectum sectus fortuiti, neq; casus temere eueniemtis, ceu pars: esset enim
necessaria, setq: pars essectus. Neq; est forma quoniam per formam res uni necessario, quod sit rei pars ae substantia. Ad haec, non est causa ut finis, nafinis is dicitur cuius gratia agens operatur, o propter qum materia moti
tur. Sed causa haud quaquam fortuna, aut fortuiti effectus gratia minet. nafortuna, O si pro causa accipiatur tamen non proponit neq; intendit sectum productum, neq; mstor efectum eissimori fortuitum, tanqiιamscopum spectat. Relinquitur ergo, risi fortuna pro causa habenda sit, reducatur ad caulam ese scientem. CMerum cum causa siciens per se appelletur ars electio natara,ac deus: causa Nero per accidens csub qua fortuna ab criso. collocatur 9 necessario reduci debeat ad aliquam earum, quic per se dicuntur, de ferri debeat causa perse ea est. qua sua natura,suaq; propensione agit id quod intendit O ULeit, ceu medicus, quifanitatem sibi tanquamscopum proponit, eius per se causa est. Quod si contingat messicum musicum quoq; se, vi muscus per accides sanabit nam id sanare inquam, medico per se competebat. Ita seres habet, et t. sin se tu. nam Gger νt versanatur, quod si eueniat, aegrum esse musicum cca accidere possit natura musici ut aegrotet 9 sanitas ipsi ut musco, erit accidentaria. Porro cum fortuna neq; inter causas, nec inter efectus per se recenseri possit: quoniam causae essectusq; per se certa determinataq; sunt: fortuna V ro, sue pro causa, siue pro Uectu accipias, indefinita incertas est, cuiumodi sunt illa quaper accidens funi, fortuna igitur inter causas per accidens manse
86쪽
randa est. caterum cum omis causa per auidens ,sit alicuius erasa per Raccidens: si fortuna inter cocta locum habere debet, inter eo qua ex electi me proposito vel arte agunt, reponenda ridetur. . re fortuna causa eris voluntaria, qua finem quem sibι proposuerar, non assequitur. Proinde qui agunt ab appetitu voluntate cum fine suo frustantur, quem proposuerant, CT adιum temeia consequuntur, aut producunt, dicuntur agere a fortuna: Mnisq; ita temere productus, a causa quae talem non intendebat, dicitur finis δεν tuitus. aesti si bonus fuerit vocatur ἐν ru ix; sin malus, et AIα, bona si ιicet malaqr fortuna. Porro easus, si proprie eapitur, ae ut diIlinguitur a fortuna, est eausa naturalis, vel naturasuum finem quem sibi proponebat, non aφtingens . hie autem finis effectus cactualis O fortuitus quibusdam nuncupari silet, quod elasimodiis natura nonfuerit institutus . hic Iape euenit chymistis, quoniam flauum sibi colorem proponant facere purpureum, aut aliquem alium efficiuηt. Fortuna itaq; est propositum noserum, cum ab eo fine quem D I bat, aberrat. Sic casus est natura qua a suo quoq; sine errat. Q are habitu do propositi noIiri, aut natura ad finem non intentum, appellatur formalis ratio caseus ct fortun , Hinc colligad aliud proprium in casu O fortuna,quod erifectus qui temere δεηt, rari sint. atq; iccirco dixit ristoteles, esse in pauci ribus. Attamen, nequid ambiguas, non quicquid fit in paucioribus dicimusis fortuna vel easu fieri. Licet omne quod a fortuna casuve fit, raro contingat. alam labor fiolis defestiisq; raro, quidem fit; verum tamen quod habeat certam definitamq; causam haud quaquam a fortuna vel casu fieri dicemus, quod eius certa sit causa certum; tempus. atqui effectus fortuitus, nec certa est causa,
neq; ipse eertus est Q ιodsi instes mderi rem aliter se habere diciaq; 4fectum
fortuita certam obtinere causam: quod animalis propositu errans set eius causa sic casus natura errans causa habetur. Equidem dixerim prepositum O natura errantem nequaquam se certa legitimam; causam, quod erret innumeris occasionibus incitat tam in natura, quam arte O νoluntate. Idem quoq;
sentiendu es de sectu fortuito O easuali, qui incertus est, hoc est ηo prasinitus ab agente quod ab eo no θectaretur. putasquis fodiens terra, ut arborem ploret ueniret thesauruJ.dere quide est plantandi causa per se; inuentio vera thesauri est Drtana; eaq; id si bona dicitur boηa fortuna. Sin cotris, mala quis fodiens terra ut plantet arbore, a serpente ictus languet; est quide hoc dDrtuna,quonia id no erat illi propositu dia appellat mala,quod nocuerit..isds inserpenta copia fodiens a serpete feriretur;haud quoq; id proprie tribuerase Ortuns,sed potius fodietis temeritati ascribenta,quod fodiat locuserpentibus abutante. SimiliteνRs equus,pabuli auiditate tu locy alique cocesserit, ubi ab hostibus incolumis euasit e naturalis quidem appetitus erar pabulι. attamen fortuna ct easu factum est, ut ps appetitus sitie sibi salutis causa
fuerit Noto tamen te ignorare , easus nomen nonnunquam cum fortuna
Uisai, oesyproprie sumatur ab ea distinguηιur, Porro qui definiunt Dr-
87쪽
earum se causam abditam ct rationi humana ignotum: si fortuna ratiotrem non coηstituunt, ut satis belle Alexander,libro de intellectu explicauit:sed staeuunt, in qua hominum habitudine ad ea asse habet fortuna, σ causa ac ratio in promptu est. nam qui nouerit hanc causam, quam fortunam nominamus,
is suid sit fortuna quoq; cognoscet. qui νοὸ ignorauerit, causam non hyectasse neq; sibi proposuisse eiusmodi sectum,is etiam quid sit fortuna nesciet. Prα-terea si cuius'iam effectus causa aliquibus fuerint ignota, ct aliquibus notae: profecto quid sit fortuna aliquibus perspicietur,aliquibus vero mini si enim
ut res planius tradatur 9 dicant aliqui fortunam eausam esse ignotam, qua ab omnibus ex aequo ignoretur; haec fari ars erit vaticinatrix, qua nullis ce tu constat principiis, ex qua nihil eerti eognosci potest qualis geomanti Ochirom tia, quarum principia nihil habent certi: quamuis η qui illarum flu- s incumbunt, inerant se complura incantationibus ae taminibus O aruisti cina cognoscere. Arist. tamen lib. de Historia animalium primo, editib. pr blematum asierit, quod lineae ut ac per totam manum ducta longitudinem rixae, ac robur designaηt. Q uare se quid habere certi putentur id totum ex astronomia mutuantur. Caeterum qui censentfortunam inscientibus ignotam esse; nec j quidem recte definiunt fortunam: quoniam ignari nee eas quidem scis ima, qua certae habentur callent. Proinia dicendum est, quod fortuna se enignota nobis hoc fit, quia non sit definita neq; certa eausa. Q Pare qui nιtu tur effectus fortuitos ad certam aliquam causam redigere. M perperam agunt. Quod si obiicias homines reperiri, quibus omnia qua agunt, bene succedunt; in alios contia, quibus omnia mali: O ni e possent redigi ad certam causam ζ sunt qui id astribunt Deo,quemadmodum O in somnia; id tamen πω primo, sed intercedentibus fecundis causis. AI3 referunt ad complexionem σtemperiem, quam horoscopus oe Stellarum configurationes largiuntur . Nerumihi in prUentia dicendum videtur, bonam fortunam, hoe est essectum bonum
svius ab hoc quam ab illo provenire,esse per accidens: quod conueniat mi.particulari non per certam causam, neq; per caelum, aut Deum. quamuis iesuetquentius Hi quam alteri Uu veniat non tamen est ad Deum,ad horosiopum nascentis conferenda causa: quin potius ad fortunam, tanquam ad causam per ac
eidens. Et licet alicui contingat, ut ope sit fortunatus, actamen quia id νni est proprium dicimus raru esse,ut alibi latius disseremus. Dixit quidem Aristo,bι est plurimus intellectus en, o pauca fortuna: verum ula vult distinguere causaσ, quasi quaedam 4 causa per accidens, H fortuna.inquibus enim in multus intellectus, est eausa perse: at inquibus est multa fortuna, est causa pera cicths. Atq; haec actenus mihi dicta simi de bona fortuna: nam alias prolixi eum theolcgu ιnstituetur dilutatio. caterum Hesuecurrit non leuis dubita. tio, an qua fiunt a casu O fortuna, fiant d causa certau legitima e MDndem quidam,quod ea qua sunt d casu O fortuηa set incerta nisu, natura, tamen
88쪽
air BE R. O C V N D v s Mot certa, quard natura quoq; necessaria, nobis vero contingentia, Inlientio igitur thesauri, dicitur a fortuna quo ad nos, verum natura sit necestaria: di xitur vero contingens, quod quo ad nos non sit determinata. caeterum haec a uersantur AriR. quonιam sicut non datur contingens ase, necessarium abatio, Ni docetur primo de coelo: ita no dabitur nece Iarium aD, O contingens
ressinu nostri. Deinde, quod est perse tale, cu quocunq; comparetur semper eji tale. ed id quod a natura determinatu eis, esu perse tale. Igitur si cons retur nobisium erit perse tale. ANII. item O Themistius primo PosterioruAnalyticorum habent, quod demonstratio absoluta non submittitse ad captum ingen nostri, quoniam perse talis est.ita quoq; electus, qui sua natura habet causam per se,quauis ea hominι sit incerta, no tamen propterea appellabitur tingens aut causa,aut affectus: sed perse erunt necesiaria, ex accidenti Peiaco tingentia. Ad haec, distinguitur causa perse semper o causa ut in pluribus suntq; sua natura tales neq se accomodant captui ingenis nostri. Sed Arist. I. T censuit,quod ea quae raro fiunt sua natura sint talia.quare no propter nostra cognitionem sunt Musimoditata quia sua naturasunt apta nata fieri. quod
Averr.quoq; cocessit. Dicendu ergo,quod causa eorum sit materia, qua obsuam indeterminationem se habet ad νtrunq; contrarιῶ ac propterea sexto primgphilo ophia,visupra quoq; monuimus.contιngentia ad materiam reseruntur, ceu ad causam indeterminationis ac in deerantia. Caereta hic rursus emergere videtur dubium quodda an reperiatur aliquod agens contingens O indist rens,de quo Auerr. cum Avicenna secundo Physi.digladiatur. Putauit enmt Avice.quod agens Noluntate O intellectu, sit indisserens:ta Arist.dicat,quod agens rationale sit ad virunq; contra νιum. agens porro naturale,esi ad νnumacsingulare. Neq; id caret ratione,cum enim natura sit agens. ut in pluribus
O semper O ram,rationi quoq; consonum est,utst agens aquale, idq; secunes naturam cui tame aduersatur O alia ratio,nam si es et aliquod agens, quod aequaliter duo agere posiet,non hoc potius quam illud produceret. Luare nihil produceret quod non sit maior ratio de νno quam de altero. Verum mihi Nidetur restondendum. quod licet ramo sit ad opposita,quo ad potentiam agendi: attamen ut actui applicatur, semper magis hoc quam illud aget, vel rati ne Pessensu.ratione quidem quoniam messium demonstrationis facultatem magis ad νnum quam ad alteril impellit: sensu vero, quoniam ipse magis ad ali rutrum propendet quem cum insequatur ratio hoc sibi quoq, potius quam illud proponit. v are ratio no pol se indisserens quod a sensu vel ab aliquo medio . sensu desumpto,ia dirigatur, ad hoc νt illud magis amplectendum. Proinde
licet ratio sua indeterminatione ad vir ; propendet; cu tamen actioni iungitur magis ad hoc quam ad illud acredit. Atq; eam quoq; obrem intellectus diuinus no pol se indigerens ad mundi creationem: quod occasio remporis, Nel
89쪽
vationes Auerν.quibus octauo P s astruere nititur a Deo nihil noui produc , nullι- essent momenti aut sicacia. Igitur aequalitas est in potetia pagiua,atniccirco voluntas nostra ut passio,est indifferens; at ut agens est determinata ab obiecto;vel appetitu sensus.ex quo liquet, quod potentia indifferens O rat δε-ctionis, sit potentia materig.nam agens determinatu est.i , manifesta ratione persuadetur. Siquide omne agens est in actu,sed quod est in actu, eterminatur magis ad Hu quam ad aliud. Atq; ita intelligi debet, quod potentia indisteretia, sit potentia recipiens,iuxta Philosophi quide placita. Ouare cu intellectuso voluntas dicuntur potentiae indiferentes,hoe intelligendu est,utfiunt potentia recipientes: quia ut agentes, sunt quapiam specie ιnformata, a qua inclinatur ad hoc magis quam ad illud producendum. Q od si instes, quod pos sedere oe non sedere: concedendum quietem id est, attamen ad alterum agendῶ d terminor vel ab electione vel alio quopii atq; ιd ago,quamuM antea ad utruqς eram in potentia. 22 are vero hoc prae illo eligam,id innumero habet causas.- Torro cu Arist. dieat potentiam rationalem semiradictionis: intelligit quod potentia sit anceps σ indiferens ad recipiendum duo contrarta; O ad ea producendum per successionem.producit enim prima isum, deinde altersi. iatq; ob id Auer. sexto suarum destructionum dicere solet voluntatem nostram esse passionem in principio: sed ri per unam speciem informatur ad νnum agendum determinatur. id quod etiam sensit Aristo. tertio de anima, eum ait principia motus loralis esse appetitum eum specie informante,cum fit immediatum agens, quod mouetur a fine,quod es mouens immobile ac primῆ, quemadmodum i Eeo loco docet. Uerum eum vocemus coelum primum alterans,quod a Deo,ac mulligent8s necessario movetur, iἡ quastiorem venit, an qua necestate mou tur ab intelligent s, eadem moueat euηcta haec qua globo luna fukciuntur: quod est querere de neresstate fati. Deines videndum est, an idem sit pron dentia gusd fatum . nam Augustinus Nidetuν dicere, quod nomen fati sit Gentilium,no autem Christianorum cum inquit,linguam cohibe O mentem retiner
uasi velit quod giendum sit nomen fati, quodq; ratio fati sit prouidemia.cμι Ilpua quoq; Astipulari videtur, ut infra pia u.
Conmunis hominum de fato sententia satis probat fatum esse, ct mut
tarum rerum causam: licet unus repugner Anaxagoras, qui id ommno tollit, er vanum esse nomen contendit. Verum in illa re nulla illi est prpstanda fides, vi vulgo diei solet 9 famosum non sit ex toto suam, est enimcνt Cicero quoq; inquit 9 hominum consensus quasi natur e vox. eam obrem Thilosophi non dubitant an fatum sit; sed non modica inter eos est dissensio. Did nam sit, inquibus rebus existat. Nulla quidem a caeso memre, qua
90쪽
matarine eum, Chrysippus, Barde sanes Syrin, Oenomarus, Diogeni aus asserunt: situmq; causam esse meustabilem aiunt. Atis vero non obscuri γbilosophi,fatum omnium esse causam negant multa enim dicunt fieri, Casia o fortuna,quorum causa euιtari possit: plaraq; etiam in moenu nostra γ ; in nostra se potestate. Qua propter νt baec antιquorum defacto placita ι nnota scant. primum nomen est explicaridum.
nomine fati. CAP. X I I .QVatμον quadam nomina passim apud Platonem est legere, ne ἡ adrastio in quinto de Repub. sicitum ineuitabile in Phaedro, leges quas Deus de uniuersa natura dixit coelestibus animis, in Timaeo; σ Lactem in Politicis. si a Me pacto a Platonicis diuinguuiut. nam per Adranian, O ineuιtabile βιtum, prouidentiam intelligunt: per Lachesin, nccessitatem naturalibua inditam: per leges vero de Miuersa natura, pleri; omnes fatum, qua sane lex est ordo, qui in sublunaribus .seruatur. Sed ut explicetuν hic ordo stire licet animam mundi apud Platonem in tres partes distrahi, ire Spharam inerrantem, ιn Planetas, ct in sublunaria haec qua contima actione passiones agitantur. Aesiphaera Stellarum fixarum c προποσ nuncupatur, quid nullo pacto flectetur, neq; ordinem suum mutet aut variet. Planetarum
Nero orbes, qui non uno motu cientur, appell*ntur κλωθώ, Natura postremδsublunarium, λαχε in vocatur. Cum igitur fatum multifariam consideretur,
in Hellis fixis dicitur ατ oetret in planetis κλε s, ct νt haec omnia in nobis recipiuntur λαγεςr quippe fatum cuncta hac complectitur. Fatum itaq; est lex nobu promulgata, instar diuina mentis, a qua haec lex indiriditur seruanda a nobis iuxta nostram conditionem. Hae vero lex, quam fatum appellamus, deltiberandi facultatem relinquit, iuxta Platonis decreta; estq; eiusmodi lex sub conditione, puta, si talem vitam elegeris, hujusmodi patieris: at hane i lamve vitam eligere, in nobis est. Et quamuis qua semel elegeris, ea fatali ea lege pati nece e sit: attamen ad eiusmodι vitam amplexandam haudquaqua a re fatum compellit, sed ubi ultro eam nullo cogente elegeris, fatalis ilia lex se comitem adiungit. Lex ergo fatum ad causam, Oc ut ita dicam P ad
antecedens nos compellit. non secus qua H qui legem promulgat vi trito exemplo res facilior reddatur exempli gratia ,siquis homicidium commictit, morte puniatur. Haec lex non cogit, ut quenquam Interimo, at Mi id tua Poluntate
patraueris; certu nece riunq; ιnstat exitiu:Atq; ita Laio quoq; dictu fuit , si liberos sustuleris,occideris. Ita etia Thetis filio prsdixit, si ad Troia pugnaret,
se amico necem paraturum. Item apud No en Ada interdicrum fuit, nefructum a Diuiti sed by Corale