장음표시 사용
211쪽
S. Gregorius I. Pontifex , cognomento Magnus, Romanus, qui plurima scripsit, praesertim ad mores reformandos. Ejus Epistola rum Registrum, squ Regestum constat Iz
libtis; sed Jamesius in Vindiciis Gregorianis nonnullas Epistolas ab eo abdicat, quas
tamen suas esse contendunt eruditi cum Natali Alex. Verum ipsemet Natalis negat , Commentarios in lib. Regum, in z. Psalmos Poenit. , et in Cantica, esse Gregorii Μ. Item Privilegium S. Medardi multos habet impugnatores cum Launojo, licet Ioan . Ma-hillonius, et.alii tamquam legitimum de .fendant. 54. Saeculo r. laudantur praecipue S. Isidorus Hispanus, et post S. Leandrum Daintrem Episcopus Hispalensis circa an. 595. Hic inter cetera ex Moralibus S. Gregorii, ac etiam ex Augustino, aliisque tres libros Sententiarum docte conscripsit . A Concilio Toletano VII. vocatus est: Ecclesiae Catho- Iicae novissimum decus , ... in me saeculorum doctissimus. Leontius Cyprius, qui omnium primus locos communes Theologicos appe satis lucubravit ; et Anastasius Sinaita Patriarcha Antiochenus, qui Acephalos consutavit; Taius Episcopus Caesaraugustanus, qui eX ejusdem Gregorii scriptis, et Augustini composuit libros quinque sententiarum , in qui bus de tota ferme Theologia disputat. 55. Praetereundum tamen hic non est,
saltem eruditionis gratia , quod hi , qui per
212쪽
id temporis Theologiae vaearunt paucis
exceptis , qui veteres Haereticos confutarunt ), Scripturarum praesertim enarrationi operam dederunt. Initio sequebantur Origenem, antequam de ejusdem scriptis tantae essent CX citatae contentiones: sed postea Grae
ct Chrysostomum, Latini Rugustinum , et Gregorium M. in suis interpretationibus sunt imitati. Quare paulo post Gregorii aetatem factum est, ut in exponendis Scripturis in id unum intenderint Doctores, in excribendis scilicet sententiis eorum, qui iam prae cesserant, quas Catenas Patrum appellarunt, nihil, aut parum addentes de proprio. Id praecipue aggressus est Beda Anglus Benedictinus, cognomento Venerabilis, vir utique omni disciplinarum genere clarus, qui Catenam ex dictis Patrum contexuit sub initio saeculi octavi; idque facere monuit Monachos suos, ut sequentibus saeculis diligentissime praestiterant; praesertim vero Alcvinus, seu Albinus, qui an . 8O4. decessit Turonibus; S. Ha ymo Episcopus Helberstadiensis an . 8 o. , Ludgerus Monasterien is, Rahanus Μaurus Archiepiscopus Μoguntinus ad an. 8zz. , qui etiam confutavit strenue
Gothes calcum, suit hic discipulus Alcvini; Walafridus Strabo, qui ad 84O. Glossam ordinariam in Scripturam ex Rabani commentariis composuit. quae deinde ab Anselmo
Laudunensi aucta, et ornata est , adjectis Patrum sententiis. Hanc tamen Glossam nonnulli adscribunt alteri Straboni Fuldensi Mo
213쪽
nacho, quod nobis hoc in opere inquire qdum non est. Beda autem praeter Catenam,
et alia egregie scripta, exaravit quoque Historiam Ecclesiasticam Gentis Anglorum a primo Julii Caesaris adventu in Britanniam ad an. z3I. 56. Circa. vero medium saeculi 8. Ioannes Damascenus opus condidit in 4. libros dispertitum, cui titulus De fide orthodoxa , quod pro iusta Theologiae epithoma, Seu compendio haberi potest: unde haec aetas prima Theologiae Systematicae vocari solet. In illo namque pauca admodum desiderantur, totumque est ad Haereticos revincendos, praesertim Iconoctastas, Eutychia nos, et Nestorianos. In primo lib. Damascenus pertractat de Deo, ejusque attributis, et Personis: in altero de rebus a Deo creatis, de homine, de providentia , praescientia , praedestinatione, Adamique peccato disserit: in tertio de Incarnatione , de . Persona, et utraque natura
Christi: in ultimo de eodem argumento, ubi quoque sermonem instituit de fide , de ha- Ptismo , ceterisque Christianae religionis dogmatibus. Scripsit praeterea Sacra Parallela, in quibus tamen eamdem , quam in opere, doctrinam prosequitur, sed secundum ordinem literat 'm dispositam. Quare Damascenus a nonnullis. inter Scholasticorum proavos Eccensetur . Hoc ipso saeculo scripserunt contra Mahumeta noς Theodorus Α- bucara, et Bartholomaeus Edessenus; Praeter Alcvinum S. Paulinus Aquileensis, Ethe rius
214쪽
sto rius, et Beatus Divinitatem Christi adv. Fe licem, Elipandum , aliosque Vindicarunt.
57. Saeculo autem 9. tum in oriente .
cum in Occidente plurimi extitere Theologi Polemi ci . Siquidem sub id temporis' triplex controversia exagitavit Theologos, Prima erat inter Orientalem, et occidentalem Ecclesiam sub Photio Pseudo CP. Patriarcha circa Spiritus S. a Patre, et Filio processionem, quae statim in apertum schisma evasit, quod ad haec nostra usque tempora insauste perdurat. Altera de Corpore, et Sanguine
Christi in Eucharistia apud Occidentales; et
baec vehemens, ac diu tyrna . Tertia tandem in Occidente de Praedestinatione adv.
Gotte scalchum monachum. Nimius essem si Pro utraque parte disceptantes Theologos vellem hic recensere . Si nosse desiderasis , qui contra Photium scripserunt, consulite Fabricium Bibliot. Graec. vol. 8. pag. 322. Hujus
modi i men Theologi misere admodum philosophati sunt, sine perspicuitate, sine modo, sine ordine, et incondito dicendi genere, neque sorma usi sunt, si unum excipias S. Benedictum Anianensem , qui Damascent iter Prosecutus est in suo de. forma fidei opusculo, quod veluti Theologiae compendium haberi potest . 58. Tanta nihilominus hoc saeculo, ac etiam duobus sequentibus obtinuit ubique ignorantia L ut si Gulielmo Malmesburiensi de gestis regum Angliae lib. a. fidem habere velimus: Clerici literatura tumuDo tuaria
215쪽
ruaria contenti, vix Sacramentorum verba balbutiebant ; stupore, et miraculo erant ceteris, qui Grammaticam nossent : Sic ille : quare per .Concilia Provincialia , ut videre est apud 'aronium Annal. Eccl. ad an. 99 a. n. 25. , sancitum e St, ut Pre,byter interrogetur: Si Evangelium, et Epistolam benὸ legere possit , atque saltem ad literam ejus sevsum manifestare . Item si sermonem Athanasii de Me ss. Trinitatis memoriter teneat , et sensum ejus intelligat, et verbis communibus eis nuntiare sciat . Heus heul post lucem tenebraei Nescio quo fato . Ast si talis Sacerdos, qualis populuς ps'. Transeamus ad seculum X. ceteris deplorabilius, et infelicissimum omnium propter morum perversitatem, et literarum inscientiam, idcirco ferreum nuncupatum U1 de te Baronium ad an. 9 o. n. I. γ . Nini lde moribus hic dicemus; unum de ignorantiae magnitudine dixisse sat erit . nempe quod in ipsa urbst Roma rarus admodum erat, qui literas sciret; si quis autem Trivium,
ut Ouadrivium didicerat, hic doctissimus reputabatur . Erat autem Trivium studium Grammaticae , Rethoricae , ac Dialecticae . Quadrivium vero Geometriae, Arithmeticae , et Musicae. L.andantur tamen in tanta morum corruptione, et disciplinarum inscitia S.
Odo Abbas Cluniacensis, qui Collationes morales in Job, et Commentaria in libros Regum posteris consignavit. Moyses Ber Cepna Episcopus Syrus in Orat. sex dierum , Na-
216쪽
therius Veronensis , qui libros edidit adv. An tropomorphitas , deque Eucharistia , et Praedestinatione, aliique Perpausi.
De Theologia Christiana a saec. X. usque ad
integrum XV. ubi is Scholastica.6o. Λ D veniente saec. XI. disciplina Trivii, L A et Quadrivii, praecedenti saec. Pen
obsoleta, caepit paulatim reviviscere . In Dia Iecticam tamen hoc, et sequentibus Saeculis animum praecipue intenderunt Theologi, adeo ut saeculum hocce Dialecticum appellaretur. Tunc igitur haec duo simul conjungere satagebant, Suientiam Scripturarum secundum Patrum, aliorumque explanationem, et Dialecti eae peritiam, quae sola tunc eratiota Philosophia . Inter ceteros hoe saeculo insignetur resulserunt S. Fulbertus Carnotensis Chattres Episcopus Benedictinus, quem Trithemius dicit in disciplinis humanis , et
sacris sui temporis omnium doctissimum ; et de eodem Iolsaldus ita scribit: esse sanctitate laudabilem, in sapientia mi abilem , in cujus morte studium Philosophiast perierit, et gloria Sacerdotum penὸ ceciderit tapud Mabili. saee. VI. J. S. Anselmus item Benedic. Archiepiscopus Cantuariensis Cantorbery in Anglia, qui multa, et eximia opera evulgavit, Praesertim de Trinitate, et Incarnatione con era Roscelinum Compendiensem Presbyterum O a sub
217쪽
subtilissimum Dialecticum , et a Secta Nominalium , et ab erroribus celebrem . De Anselmo ait Mabillonius de studiis Monaesticis par. 2. C. 6. p. 285. γ, primum fuisse , qui Theologicum argumentum scholastica methodo tractarit, sed iam constat, ipsum praecessisse Lanifrancum, aliosque. S. Bruno Coloniensis, et Scholarum magister, cui multa tribuuntur opera, quRe tamen Exuditi altero S. Brunoni Asiensi Episcopo Signiensi adiudicanda esse defendunt, praeter cluas Epistolas ex eremo Calabriae scriptas ab eodem, unam ad Rodulfum Viridem, alteram ad Maioris Carthusiae incolas. Circa hujus saeculi medium Berengarius peritissimus Dialecticus Tranxubstantiationis dogma
aggressus. est; cujus tanta erat dicendi co-Pia , tantumque ingenii acumen, ut difficulter posset concitari Refutarunt illum tamen pro merito Hugo Lingonensis, Durandus Troarnensiς, Git mundus, Algerus, prae cipue vero Lanistancus Beccensis Abbas vir doctissimus, qui ini dialectica arte non minus , quam Berengarius, Valebat. 6 I. Saeculum quoque. duodecimum felicioribus auspiciis incaepit; sed cum nonnulli Dialectica intemperantius uterentur,
eiusque, et Metaphysicae principiis divina
Μysteria, . quae sola locutione constant, eX Plicare conarenturi plurimi inde, gravissimique errore sesemersii sunt Abaelardi, nimirum de Trinitate, de Christo, et de gra via male sentientis, Arnaldi Brixiensis, Gil
218쪽
berti Porretani, Almarici, Davidis de Uinant , aliorumque perniciosissima placita, quae a Patribus , et Conciliis postmodum damnata sunt. Nec huius mali caussa fuit Dialectica illa iam vetus, quae sub D. Augustini nomine tradebatur; sed multo magis hoc grande malum promovit auxitque Dialectica Aristotelis, quam vulgatae illi statim anteposuerunt, simulque Porphyrii Metaphysica . Cum etenim post medium saeculi XII. nonnulli Aristotelis libri Physici, Diae
lectici, et Metaphysici, partim ex Arabo, Partim ex Graeco conversi, ad Parisienses scholas pervenissent: in hanc praesertim Philosophiam plerique animum intenderunt , eamque Velut sacram Bibliam excolere aggressi sunt, licet id emunctae naris viri tam aegre tulerint, et eos publice suerint detestati . Eo usque autem hujus saeculi insania philosophica Theologorum excrevit, ut Concilii Senonensis decreto sancitum fuerit, Physicos, et Metaphysicos Aristotelis libros igni
esse comburendos, nec quempiam deinceps eos legere, vel attingere auderet. Hoc ta men non obstante plurimi systemata Theo-
Iogica dialecticis, et metaphysicis quaestio nibus redundantia Parisiis condiderunt sub nomine Sententiarum, ut Guillelmus de Campellis, Petrus Abaelardus, Simon Tornacensis, Gilbertus Porretanus, Petrus Pictaviensis, Hugo de S. Victore, Rubertus Pullus, et Petrus Lombardus. Hic tamen ultimus ceteris moderatior suit, qui a subtilitatibus
219쪽
Er metaphysicis, quantum per consuetudinem
fieri potest, abstinuit. Bona insuper, et systematica utitur methodo Magister Sententia rum . Attamen Lombardus dialecticas, et metaphysicas quaestiones multas, Varias, et curiosas suis immiscuit sententiis, ut eX. gr. Utrum Deus Pater seipsum genuit: an alium Deum. Num Pater genuerit essentiam divinam , an essentia Divina Filium. An una essentia alteram produxerit; au vero essentia nec producta sit, nec producens. An Christus secundum quod homo, sit persona vel aliquid.
An divina natura debeest dici nata de Virgine . An Christas sit creatura, vel creatus, veι
factus. Et hoc ab Historicis Ecclesiasticis Theologiae Scholasticae initium vocari solet , quod sequenti saeculo complementum obtinuit . Quandoquidem haec tractandi Theologiam methodus, et ratio in ceteras Orbis Christiani partes ex Parisiensi Schola diffusa, et ab omnibus avide excepta est. Parisiis vero tanta erat Lombardi opinio, ut ejus scripta omnes libenter abriperent, legerent, explicarent, et iuventuti in scholis tradenda properarent ἡ62. Hoc unum tamen sciendum est, sub hac aetate Scholaςticam Theologiam nondum in artis formam fuisse redactam, neque Pe ripatetica methodo tractatam . Id mali Theologiae accessit initio saeculi XIII , cum Aver roesii libri ex Arabo conversi Christianis in
noteseere caeperunt, qui tanto ardore eos
lectitarunt, ut omnes fere Scholastici. Itali
220쪽
praesertim, evaserint Averroesiani. Ex quo tempore, inquit Antonius Vern ejus, quasi di-
Iuvium quoddam subtilitatum, et metaph sica rum contentionum Scholas inundavit, qtiod progressu temporis in immensum excrevit. Quod neque Pontificum Sanctiones, neque Conciliorum Decreta, neque piorum Theologorum querimoniae vel minimum retardare potuerunt. Siquidem cum suo Aristotele, et Aver- ,roesio desipientes, solida, bonaque Theologia neglecta , inanibus tantum subtilitatibus operam dabant Theologi , idque obscura, et implicata ratione. Hoc unum dixisse sat erit. post Albertum M , qui primus in sententias Lombardi commentaria conscripsit, plusquam sco. Theologos ipsum Lombardum varie, ac arte esse interpretatos. Ab hac miserrima philosophandi ratione excipite S. Bernardum
Clara vallensem Abbatem , mortuum an . D53. qui sapidd. ac devote multa scripsit, et SO-lide Ahaelardum , Petrum Brusium, ejusque discipulum Henricum confutavit.
6a Huic tam grandi Theologiae perni
et ei ultra medium saec. XIII. fortiter obstiterunt S. Thomas Aquinas Dominicanus, et S. Bonaventura Franciscanus. Ille praeterea , quae scripsit in sententias Lombardi ; Libros eNaravit contra Gentiles, Summam Theologicam composuit in tres partes divisam; qua rum alteram in alias duas divisit partes, ni mirum in primam secundae partis, et in se 'cundam secundae . In prima parte agit de Deo,