De fato Sophocleo, particula prior

51쪽

ris' patris eaedem ulturis. Atque Chrysothemis etiamsi in Aegisthum et Clytaemnestram intuens, de his praedicat'):δα hici δε τοῖς 1ῖν DT1Vχῆς καθ' ημεραν, ἐμῖν δ' πορρεῖ καπὶ Ἀγὶθεν ερχεται tamen, cum ipsa illam, quae videbatur esse, , δαίμ0νος tristitiam et severitatem mitigasset his verbis'):

tum riui fortunatissimi videbantur esse, Aegisthum , dico et Clytaemnestram, l0ena Gravissima jam non remorata est ). Sed haec de hoc numine, jam venimus ad aliud quiddam. Homines enim non omnem fortunae conditionem comparandam in suo positam esse arbitrio cum perspicerent, tum mortis omnibus suturae vim minime in sua potestate sitam esse videntes, item eam singulari cuidam numini tribuerunt Ληρι, potissimum ad violentam mortem

illustrandam. Apud Sophoclem vero de L i interfectores dieit horus ):

DAEI. s. 899 902. Interdum secundum eanden Sermonis consuetudinem, quam de Erinye et Ate disputantes, significavimus, ipsa fortunae conditio vocatur cliti/έων is Oed. R. s. ll64. Oed Col. s. 6.1332. s. fragm. 5S5γ μὴ σαῖρε πολλοῖς τυ Παρυνὶ δαίμονα. D Oed. R. s. 462 465.

52쪽

πυρὶ καὶ Gτεροπαῖς o Λιος γενδεας ' δειναι δ αμ επονrαι Kζραι ἀναπλώκyroι' hoc loco, quin Κῆρας sint propositae puniendi munere sun- gentes nemo erit qui dubitet Nec Philoctetam prorsus temere gravi cillo morbo qui κηρος nomine appellatur ), afflictum suisse cum hic suspicemur, quin infra suspicionis tentabimus asserre argumenta. Teterum puniendi munus non alienum esse ab hujus deae vi et natura jam apparet ex Hesiodo, sive nescio quo horum versuum inter

αἴτ' ἀνδρι ἔν τε θεῶν τε παραβασίας τε υσαι Ουδεποτε λήγουσι θ εο δεινοῖο χροολοιο, πριν γ' ἀπο τω ωαHn κακην πιν, στις μαρτη, ubi recte annotat Coeitlingius, verba: ictu βροτοῖοι - κακυν τε pertinere ad Μοίρας, illa vero:

reserenda SSe. Poenarum temere et injuste Xigendarum notionem non inesse in Moων munere, cum negatum Sit, ne eum mino υquidem mominis appellativi signiscatione ea conjungenda

Phil. s. 42. LII 42. Uno Ioco Sophocleo Trach. s. 30 Kγγρων nomine res adversae notantii et alio loco ejusdem sabulae us 451 nomen appellativum interprete scholi ista idem valet atque μερίς, κλῆρος, μοῖPG, tra V. Theog. s. 2IT 222.

53쪽

erit notio, ut sortem vel calamitatem sorte ac temere hominibus obtingentem denotare hanc vocem etiam Sophocli persuasum fuisse arbitreris. am edipus Laii interfectori omnes Thebanos operam navare investigando postquam jus

sit, quod pergit in hunc modum ):

tunc temporis pestilentiam ine dei cujusquam arbitrii temeritates in Thebanos irruisse credas velim caveas con Siderans . illam stragem ob L i regis caedem tamdiu nultam urbi immissam esse . . Deinde mino Labdacidarum, ad quem respicit Antigona'), incidisse non sine ulla caus Saantecedente, quamquam infra accuratius exposituri sumus, tamen jam hic audemus contendere, licet Polynices peregrini exercitus dux suam ipsius patriam oppugnaturUS a

νυθενr praetexat ' squae quam sit inanis quis non videt P), licet Antigona ποτμον suum deploret ) lie et denique Creon Antigonae atque Haemonis filii Mortis auctor

etiam Eurydicam eoujugem mortem sibi conscivisse, ubie nuntio cognovit, exclamet ): τίς δερα, τίς με ποτμος τι περιμενει;

54쪽

respondemus md quaerimoniam cillius lis, utentes inhori verbis'): ' Drori onoc λεο ' ργύac persuasum habemus, Creon qua sua , ipsius culpa in tantam cinciderit miseriam, satis patere Chorus ad repellendum δολερας νοενος crimen. in quod a Philocteta

55쪽

etiam Sophoclem tam ortuito sineque ulla caussa incidere fortunae vicissitudines credidisse, ut Statuamus non OS- sumus animum inducere. Ad rem , sorte vel sat certam et constitutam sunt

Ellendi ii ' verba significandam duobus locis Sophocleis passivi persecti participium invenimus usurpatum verbi Πορειν, cujus hic modus unus est usitatus Oedipus enim siliis imprecatur haec'): ἀλλ' o θεοί νι μήτε τὴν πεπρυωμεν ν

ονκ GLι θνητοῖς ξυμφορα drπαλλαγή. Illa vero ερις quin juste fuerit πεπρωμενη diis Oedipi nemo dubitabit, neque quidquam habet miri, talem, qualis altera est sententia, vulgarium hominum ore teri. Deinde nomen appellativum ἴσα D AID verbo, quod idem valet ac , , distribuo P deducenda, significat id, quod impertitur, tum vero imprimis eam, quam fortuna impertit sortem denotat. Sic vocatur jacis insania, in quam quibus ex caussis injectus sit jam memoravimus, αἶσα πλα ς'), ut, quamquam Deianiram tum jam non levitatis errore lapsam dicit chorus exspectare ):

κακὰν, δυστανον αἶσαν,

non ubique distribuendi rectam rationem huic voci deesse

56쪽

intelligatur Fata nexens inducitur Ala de his verbis: πιριωσι ἀφυκriet μήδεα πανε δαπαν βουλαν ἀδαμαν-7έναι υναίνεται κερκίσιν ἰσα, qui lamen locus num vere Sophocleus sit squalem in dorsus' vult haberi neene, et Eltendtio videtur addubitandum esse, neque Melchero, Ahrensio agnoscitur. Dearum satalium et nominum appellativorum, de quibus modo disseruimus, non eam esse vim, ut temerariae vexatrices, vel immanitatis sati injusti significationes esse p0ssint credi, satis explanatum est. 9uod ne de Moίρα quidem sive de Moίραις, quae proprie deae satales appellantur, concedimus. Nam cum antiquissimis temporibus Νoctis filiae errentur esse') ut hominum ingenia ab immani seritate ad humaniorem vitae cultum revocati sunt, eam cogitationis mansuetudinem susceperunt, secundum quam Μοῖραι ipsius ovis et Θέμι doc filiae singebantur e SSe, Ut earum quoqile munus ab honestate tuenda et turpitudine exstirpanda non prorsus alienum fuisse haud contemnenda exstent indicia. Duod jam docet ea ratio qua nomen appellativum lioιρα, a verbo μειρεσθαι ductum usurpatur, cujus eum partis' significatio sit antiquissima, tum denotat debitam quoque partem, unde facile prosciscitur notio ejus quod fas est. vi usus apparet ex eo

loco Sophocleo , ubi Hercules postquam Hyllum Ilium

Hesiod theog. s. 17. Licet ii Iociis ut piarius cum Goeti lingi uncis includendus sit, hoc tamen X e Rpparet, antiquissimis temporibus eam notionem hominum animis insitam fuisse, Secundum quana moiem octis filiae credebantur esse. D Trach. s. 60.

57쪽

patre combusto ne olam in matrimonium duceret recusare atque deprecari audivit, haec tacit verba '):

quapropter si hilo etetes'):

χαιρ' inquit, μνου πεδον μνίαλον, καὶ α ευπλ0ίψ. πεμφ0ν μεμψως εν 9 17 iεγ λθ οῖρα κομίζει . . . non hic notatur sati fortuita et temeraria vis sed signi-seatur ex Sophoclis animo sapientis divini numinis providentia, quae in tempore hominibus ad sua consilia X- sequenda utitur ministris. At chorus in Antigona memoria adversae fortunae Cleopatrae permotus, quae repudiata, nullo in se admisso peccato, Phineo conjuge in carcerem inchisa erat, his verbis illius tristem sortem significat '):

Hujus loci auctoritatem quicunque mihi objecerit, parum videbitur considerare, esse chorum, qui haec proserat verba idque consolaturum Antigonam, qui si etiam h0c loco miseriae virgini iuuii oderationem illam X probrasset, id qu0 in tenipore omnino non negligit, rationem profecto Secutus esset, qua nihil potuit ineptius cogitari. Accedit ad haec, quod idem chorus in eodem carmine cantic Lycurgum me murat, quem ipsum ibi contra Xisse calamitates neque ignorat et, quae agitia perpetraverit non solum diserte aperit, Sed etiam graviter vituperat. Tum etiam illud animadvertendum est, summo jure igni

58쪽

fieasse Boeehhium ), Cleopatrae et Danaae exemplum a Sophocle allatii esse multo magis propter similitudinem mortis illius et Antigonae, quam ad sati vim illustrandam. Ceterum Molaci invenientes apud Sophoclem memoratam de sati utique licentia et immanitate vel ea re velamur cogitare, quod idem mentionem facit μοιοι lici cujusdam τί bεως' id est poenae, quam repetit Mola dea, ut 0nperturbet nos haec vox '):αλλ io ιριδία νι δε νασι δεινώ 'oυτ αν νιν λβο ου ' ζG

quae est chori Danaae insontis miseriam respicientis opinio, non p0etae Sententia. Praeterea etiam duae inveniuntur voces, quae Surpantur ad vim fatalem significandam tuarum prior , τομοροιμον bis invenitur apud Sophoclem. Custos enim Creonti nuntium sepulti Polynicis allaturus, ne re seipsum perpetrasse hoc facinus suspicetur timens: Azῆς ελπίdoc' inquit ), ,ερχομαι δεδραγμενος et μὴ παθεῖν ν Γλλο η o bioe σιμον VOX consentanea profecto ad indolem vulgaris hominis. Tum Alcesti di simul cum Admeto mortem oppetere cupienti respondet chorus ):ῆξεις, Πεθον is δεν, εἰς TO μορσιμον

59쪽

talium effugere possit, significandae videtur prae se ferre. Denique quamquam ἱμαρι ενην deam nullam induxit Sophocle S, tamen memorat: D oc θεων ειμαομένα ), Sed facile apparet, nihil hae esse nisi satorum, quae dii con- Slituerint, suturum eventiam, quae non pr0rsus inique constituta fuisse infra de Trachiniis disputantes speramus

nos esse probatur OS.

Omnia quae usque ad hunc locum disseruimus, si una comprehensione quasi complecti libet, in eo nobis videmur salis elaborasse, ut X planatum sit, ne ab earum quidem dearum satalium munere, quae non tam manifestae sint scelerum ultrices quam ' ινυλ εltι ίκζ, εμεσις, meritas poena e Xigenda abhorruisse, nec raro etiam sub nominum appellativorum notione, quibus sati vis significetur, eam subjectam esse sententiam, ut ratione illud et consilio proponant moderatum. Duae cum ita sint, quamquam nondum demonstravimus, errare, qui etiam a Sophocle expressam esse dicant vim fatalem vel ipsis diis imperantem, tamen de temeritate et saevitia sati, qualiscunque ejus est potentia, Omnis sublata est cogi latio. Qua de re si nulla jam X stat dubitatio, ut quaeratur sequitur, quae intercedat ratio inter vim illam satalem et deorum auctoritatem, num exsistat haec dearum, quae dicuntur, satalium propria, vel communis earum et deorum superorum, an nihil sint illae nisi horum ministrae inservientes eorum consiliis exsequendis partibusque ab his datis. quae res in quaestionem vocanda haud magnis videtur obstructa isse dis ficultatibus. Exstant enim quibus nita

60쪽

mur indicia eaque a in solida tamque Xpressa, ut, qui eorum auctoritate a dubitatione non revocetur, nesciam an merito hunc dicam nimis defixum esse in opinione praejudicata. Etenim si totius mundi gubernatio, si omnis vitae conditio, si oraculorum gravitas ac Sanctitas ades θεων auctoritatem revocatur, si omnino deae satales, eum deorum tam frequenter factam mentionem respeXeriS, raro memorantur a Sophocle, illos a tali illa vi inferiores eSSe non poterit contendi. quos et quid universis civitatibus, et quid singulis hominibus aut fortunae secundae obtingat, aut adversae accidat impertire et immittere creditos fuisse primum de

Pestilentia, qua vexabatur Thebanorum civitas, ad deos revocata ' auctores, cum desiisset saevire, atque Argivorum XercituS, urbi atrocissima quaeque minitans, usus fugatusque esset, Creon coram senibus'):, Ἀνδρες, inquit, α μεν δὴ πολεος σφαλως θεοὶ πολλοὶ σάλω σείσαντες ovo θωσαν Πώλιν. Atque Teucrus intuitus in Macis miseriam, quae e fatali Hee toris gladio ei videbatur prosecta esse, quam Significaverat deorum vim ad omnem hominum vitae conditionem comparandam valentem'), hanc nusquam videmus debilitatam sati cujusdam interventu. Oedipus enim ob φονους, γήμους, ξυπινορ senis post sui ipsius excaecationem misera sors intelligenda est), quae Creon ei crimini dederat,