De fato Sophocleo, particula prior

61쪽

non vult suam accusatam culpam, hanc asserens , caus

patrisque in selieis, ubi ad umenidum lucum accessit, Ismena sperat'): θεους ώραν τιν' ξειν studetque eum recreare hoc solatio'): νυν γαρ θεοί ' ργουσι, προσθε δ' ωλλυσαν. Tum Oedipus, e sulmine tonitruque tempus sibi adesse ex aerumnosa vita discedere ut animadvertit, Theseo haece eo quaerenti ):εν τω ίω κεῖσαν του μορου et κριηρίως

ardentemque desiderio tergendi ire ad docum sibi destinatum, impellit, ut ipsius verbis utar του θεου παρον. Filiarum vero patre se orbatas esse vehementer querentium chorus his tentat sedare luctumq): et φερον ε θεου καλῶς ριηθεν γαν φλεγεσθον. De fratribus haec refert Ismena'): νυν δ' εὐθεων of κα ἀλιτηρου φρενος ειςῆλθε τοῖν τριςαθλίοιν ερις κακῆqρχῆς λαβεσθαι καὶ κρατους τυραννικον.

62쪽

qui ictu mutuo transfixi ubi ceciderunt Argivorumque exercitus in fugam se convertit, Creon'): νεοχμὰς νεαραῖοι θεων ἐπὶ συντυχμαις χωρει. De Antigona quam grave supplicium Sumpturus esset Creon, cum cognovisset chorus, omnium Labdacidarum calamitatum θεον τινα esse auctorem affirmat '), deque ipsa illa virgine queritur ): κατ α νιν cI0ινί, θεῶν ων νερτερων ἀμα κονις. Creontem Polynicem insepultum jacere riui jussisset, quantam in se admisisset culpam non modo his admonuit Vates'):και' oti δεχον rαι Ῥυσι δας λιτας ιι θεοὶ mo' ηριαῶν, Ουδε μηρίων ν λυγα sed etiam ipse rex, ejusmodi chori verbis petitusq):

utar θεν Gεπἱεῖν, ad quem ortunae suae stragem reserret, neminem habuit nisi θεον'). uamquam salso haec ita dicit, quasi insons in i deo vexatus sit. It custos vulgaris ille homo, qui Polynicis sua ipsius manu sepulti incurrisset suspicionem Creontis, quamvis magnum fuisset pericultaui, de ipso ne supplicium sumeretur ubi nihilominus salvum atque integrum se vidit dimitti , ἐκτῖς ἐλπίδος ri 'u' , θεοῖς confitetur se debere , πολλὴν χαριν'). Deinde Orestes patris ulciscendi desiderio motus deorum nititur auctori-

63쪽

tate') quod postquam aperuit sorori non potest haec sacere, quin profiteatur ):

dubitat filia patris amantissima implorare Apollinis fidem, ut avens restis consiliis impiae matris occisae exemplo doceat hominibus ): τἀπιτίμια τῆς νςσεβείας οἴα δωρουνra θεοί. Postea via exercitus ducibus serrum caedemque illaturus cum a Minerva in furorem conjectus esset, ili Xes, hujus tantae divinae potentiae summa assectus admiratione, eX clamat ):

quare et suo jure haec praedicat dea'):ορας, 'Odυοσεν, τὴν θεων ἰσχυν O D, et recte Macis insania , θεῖα i/όσος vocatur' neque immerito Menelaus diis suam ceterorumque ducum salutem debet et integritatem'). qui per simulationem jactasset in posterum se non dubitaturum esse δε θεοῖς ' εἴκειν ' , nihilo vero secius potuisset inducere ferocem animum, ut se ad modestiam applicaret, is talis , θεοῖς mortuus esse apte dicitur a Tecmessa'), quae item deorum

64쪽

auctoritate servitutis molestias se perpeti pro certo habet'). Hercules victor , EDei του περσας πόλιν ) offert sunt nuntii verba):

απαρχ&ς θεοῖσι τοῖς πχωρί0ις')virginumque florem εξείλεθ' υτω κτῆρι καὶ θεοῖς κριroν ). luem praeter Deianirae exspectationem jam in eo esse, ut domum integer rediret cum nuntiatum esset, Xor laeta erecta spe diis gratias ager jubet mulieres, cujus dominae edicto etiam chorus se praebet obedientem, si quidem et cantu et saltatione tum Apollinem, tum Minervam Ortygiam γείεονὰς τε ut uere celebrat ). Vestem autem quam Herculi miserat, conjugi perniciosam fuisse ut comperit, ad aras quae iii domibus erant, confugit'), diis certe, qui tantam calamitatem admiserint, dolorem suum pates actura. Omnino vero dii Herculis vitae exitum constituerant'), quem virgines Trachiniae jam non instare ratae his consolari student D an iram metu et angore sollicitatam ' :αλλώ τις θεων αἰεν αναμπλάκχντον Λιθα σφε δομων ρυκει. Denique Philoctetes omni acerbissimorum dolorum ge

65쪽

Atque et arcus ejus, et ipse miser cum θ εο ῖ auctoritate ' Graecorum Xerei tui non solum desideratus, sed etiam ad Trojam capiendam necesSariu coepisset esse, quoniam hanc ob rem arcessito te terrimi morbi remedium inveniebatur, divina, non μοιριδία auctoritate fiebat, ut ab omnibus molestiis aliquando liberaretur. Ac penes

μοῖραν, vel omnino pene Vim fatalem, quocunque nomine notatur, Summam esse potentiam ad hominum sata moderanda, si persuasum fuisset Sophocli, parum sane suit consentaneum, apud eundem poetam ad deos potissimum fieri preces, ut hominum rebus faveant adversamque sortunam averruncent. am quod Furiae implorantur' et Dirae'), nec sunt hae preces omne iam X pressis verbis

significatae, quam ea quibus dii adeuntur et plerumque una cum illis numinibus etiam vel superi, vel inseri invocantur ). Praeterea semper sere sic implorantur numina illa, quae dicuntur, sat alia, ut nisi praesentium opitulandi vim ac lacultatem nullam esse appareat ), neque opitulantia eadem excedunt eos sines, qui bras, qu0 proprium credebatur

eorum e SSe munus, circumscriptum est, Verbi gratia ultrici sua vi ubique orantur, ut a V eant, HS quam Vero praeter

et Oedipus Meti uult sibi ἐλθεῖν ρωγους συμμαχους Oed Col. s. I 0093.

66쪽

unum locum ' valentes ad hominum fortunam omnino moderandam quae res in uno deorum arbitrio posita esse ducitur. ullum igitur esse periculum, nullum discrimen, nulla denique angustias, quin valeret numen divinum ad salutem calamitosi ex his expediendam, cum unusquisque pro certo haberet, ut Thebanorum civitati eique jacenti prostrataeque medeantur, Ilinervam , Dianam, Apollinem, Jovem, Bacchum, omnibus precibus orat h0rus'). Pestilentia postquam saevire desiit exercitusque hostium aufugit, cum illae preces auditae essent, sacere non possunt senes Thebani, quin haec pronuntient'): θεῶν δε ναου χοροῖς παννυχίοις παντας πελθωμεν. Eleetra quo minus ad deorum templa confugiat se impediri ab Aegistho et Clytaemnestra acerbe queritur ), qui sine dubio deos eam imploraturam esse ultores Suspicati, ne ratae fierent hae preces animo angebantur. Ajaci, ne manus sibi asserens suos derelinqueret in orbitate, haec revocat in animum Tecmessa ):

Oedipus ad itine nidiim ii cuni ubi necessit, quod primum haec adit numina precibus Oed Col. s. 84 et 5 eo minus debilitat divinam potentiam, quo disertius insequentibus versibus Apodinis auctoritas, quam secutus miserrimus senex illum Iu- cum Xpetierat, illustratur Paene oblitus esSem animadvertere illa, quae ja Ἐρινον et Iiκην vs. 390 velit perficere, non tam precis quam desiderii speciem prae se erre. y Med. R. s. I 59 Sqq. Ant. s. 148 et 149. - ib. s. 894.

67쪽

Deianira, ut δελτον illam quam Hercules ipsi relique rat, D π 7 10νῆς ατερ habeat, deos orat ') Postremum Philoctetes, etsi saepius fortunam suam accusans simul de deorum gubernatione mundi questus aest, clam eis doloris acerbitas et extorsit exclamationem, qua deorum fidem limplorat ). Deorum igitur spectatur vis per Septem, quae Supersunt, tragoedias Sophocleas valens ad omnes res et pro- Speras et adversa comparandas, ut probetur jacis illa vox '):ξυν τω θεω πῶς καὶ γελ κωδυρεται. Sed ne ullus relinquatur locus appositus ad persuadendum, etiam oraculorum, quibus suturi casus significantur, quae sit ratio, considerandum est, num in divina, an in satali quadam vi eorum sanctitatem ac religionem Sophocles positam esse duxerit. Dua quaestione, Si hic poeta primas partes dedisset Moseo ceterisque numinibus, penes quae omnem vim fatalem esse vulgaris erat opinio, quid laret ut Xpediatur, perspicuum est. Itenim qui vim sa-

68쪽

talem vel diis superiorem sibi finxisset potita, nonne eidem ipsa haec vis etiam oraculis praeficienda fuit, quibus quae constituisset, aperiret Talem vero poetae superstitionem qui accuset locus, invenitur nullus omnino Contra deorum potentiam etiam pertinere ad oraculorum voce edendas, qui probent, multi Xstant et graves quid nonne

cultitia, quod Herculi suturos casus significavit, est , τουπος ἔο θεοπροπον Ta παλαινὶ tot προνοίας ), nonne ipse

Juppiter praeest oraculo Dod0neo, Apollo Delphi eo AP areis illud munus in eos delatum esse ubinam sunt indicia, ex quibus tale aliquid colligatur Immo non solum

oracula sunt deorum propria, sed etiam omnium vaticinationis generum hi sunt auctores Tiresias enim, vaticinans ex avium clangore, ex apice flammae e Xtisque comburendis ) Apollinis se esse ministrum libere profitetur ). Et quod Helenus Vates ille ευγε νηὶς ), e Linr0μαντις ' ut Philoctetes arcesseretur suaserat, hoc eum ut deorum volun

talis interpretem fecisse, apparet ea e re quod eoptolemus ad Philoctetam respiciens is Tot roν inquit '), , θεὸς εἶπε otis ιν Atque in iis quoque, quae Somniis portenduntur, deorum spectari vim docent preces quibus Cl3taemnestra adit Apollinem ). Duae eum sit deorum Sophocleorum potentia atque gravitas, quin hi omnium rerum teneant principatum etsi jam mon potest dubium isse. tamen mi omni ex parte

69쪽

quaestio absolvatur, ut locos asseramus restat, qui Xhibeant numina fatalia eam cum diis ineuntia rationem, ut utrorum superior sit potentia manifestum fiat. Ac si sorte cuipiam eliam lio loco quaedam ambigua relicta SS Videbuntur, Jovis quae sit potentia ad sata moderanda et administranda, cum Xposuero, omnis sublata erit dubitatio. Itaque ut res faciles enucleat viam nobis aperiant ad dissiciliora invenienda, si primum videndum est de mἐμ0 cum Oedipus quem edictum suum neglecturis imprecatur ποτμιον, deos Oret, ut ratum faciant, cum Philoctetes ποτριω δαιμονων dicatur vexari, cum Menelai ille ποτμος

pendeat a deorum auctoritate intelligimus. Idem cadit in αἰσαν, quae πλαχος Ajaci scelesta facinora perpetraturo a Minerva mutissa erat. Tum πεπρωρ ενη illa ερις filiorum edipi, quod pater deos adit, nolint committere ut componatur, nisi a diis non potuit esse constituta. Ceterum id quod jam supra significavimus, ne ἱμαρμέν ςquidem deae adumbravit Soph0cle notionem, cujus ingulare quoddam sit munus, sed nihil agnoscit, nisi ,θεων εἱμαρμιενα leui αν Πκην non exsistere quin a diis imposita sit, vel id nobis persuadet, quod nomen appellati-Vum persaepe usurpatur a Sophocle ad certum oraculorum eventum significandum in quae in deorum auctoritate posita esse demonstravimus. Et ν γ vir illam '), cui Creon putat non δυςμαχ'τεον esse, Polynicis dico sepeliendi necessitatem, quin dii imposito in Tiresiae verba dubitare vetant. Eadem est ratio loci e Phaedra sabula supra ')'D vide supra pag. 35 et 36. yy Ant. s. I 061.

70쪽

allati, ubi meinorantur νοσοι θεήλα ro ι, in quibus perserendis ἀν κη illa exsistat. Uno loco quod ανάγκης nominis appellativi noti0nem jam propius accedere vidimus ad numinis cujusdam vim adumbratam, cui ne Mars quidem resistere possit'), hanc non optio cleam esse deam sed Thyestis opini0ne iactam, nescio an justis ex auSSi Spro recto habeamus. υχην vero omnem a diis proficisci eum doceant tales voces, quales sunt: θεία υχ' 'i, κθεων Dχαι do ει ι ι θεῶν συνιυχίαι 'λ θεων Γναλλαγαί ' , θεων Dcπραξίαι 'i, tum quod Tecmessa, ναγκαίαν quam subierat τυχηρν' aperte in deos confert'), quod edipus ubi Creontem dei responsum relaturum jam

ac paullo post sic pergat' '):ῆ γαρ ευτυχεῖ cσυν τω θεω se Apolline φανοὶ μεθ' et πεπιωκονες quod his, quae sit τυχζς conditio, ex Apollinis pendere arbitrio diserte significatur, quod Menelaus macis temerarium eo natum perstringens et hujus τυχην adversam furorem in quem conjectus erat et suam ipsius ceterorumque secundam vitam incolumem servatam Minervae tribuit in nonne haec sunt argumenta, ita quam clariS-sime proponant divinam potentiam, qualis spectetur in τυχης