장음표시 사용
121쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. 8 quicquam immutandum est, quamuis obligationum causae pactione possint immutari, & ipso iure , & per pacti conuenti exceptionem: quia actionum modus Vel lege,vel per praetorem introductus, priuatorum pactionibus non infirmatur, nisi tunc cum inchoatur
actio,inter eos conuenit., e ciuile sue ho-t conuenta non obseruari
De pactis, quibus contractus formatur. Contra ius pullicum, norarium, id est praetorium, aedilitium, tribunitium ,pacta conuι exemplis aliquot ossenditur. Etiamsi non a priuaras,sed a marifratibus, uemque acOP 3s m corporibus facta l.nisi non adpublicam lassonem ,sed ad rem familiarem resutiant. De causis obligationum. De flatu stu natura obligationum. De modo actio . num. Quando inchoari actis Eicatur. Uius legis hanc ego sententiam esse arbitror, ut actio ex contractu per pactum formari ', & ipse contractus nudo pacto a Minimmformari , id est ut non cotra naturam quidem ipsius, ut postea demonstrabitur,verum de natura,deque adminiculis cotraque ι, t. I λ--adminicula pactio fieri,atque ita per pactum excontinenti ap. positum ipso iure transformari, vel per pactum ex interuallo adiectum,exceptionis ope, contractus immutari possit, ut in hac specie Nauta ex praetoris edicto,actione in factum honoraria in duplum tenetur, etiamsi sine culpa eius res quam recepit perierit, vel damnum datum sit sine maiore casu Is ta- e L . Ostiae mensi praedixerit ut unusquisque vectorum nes suas seruet, neque damnum se praestatutum N praedictioni vectores consenserint,ex hoc edicto ipse tunc non d - . ii conuenietu .Cessat enim actio propter pactum. Sed,ut magis familiari exemplo res tota perspicua reddatur, in venditione, in qua plerunque caueri de du-
pla solet,si conuenerit ut venditor nullatenus ob cuictionem teneatur,vel con contrareri tra,vi satisdare cogatur ,valet pactum, aut si,cum emptionem rebus seri non posse pridem contra Cassium & Sabinum placuerit Proculo &Nervae: ouo. -LLLarum senditidem contra Cassium & Sabinum placuerit Proculo &Nervae: quo. mutaei. I. demtentia merito praeualuit cum pretium in numerata pecunia consistere debeatβ ,postea placuerit,ut pretij causa non pecunia numerata, sed pro ea fiam Uli. darentur pecora in solutui contractus enim irritus non constituitur, si coli. sentienti venditori data sint sed conuentio potius ista vel rata est ipso iure, vel p. c. δε ' λper exceptionem conseruatur. Idem dicendum,sicum iure veteri potestas esset v υι creditori ,relicto reo,eligendi fideius res,inter contrahentes:aliud placitum est se doceatur': aut s, quod seri posse supra diximus , c5uenerit,ut ex causa de- - g. positi omne priistetur periculum, nec enim pactum hoc,tanquam contra iuris nformam conuentum, improbatur ', hoc pacto nihil ex praetorio, vel ciuili iure ι t. -- iis. immutatur. Itemque post contractam obligationem,cum larii nasci 5 inchoa -- Tri actio incipiat,potest conueniri ne ipsaexerceatur,ut puta post admissum furgia n. tum factamve columeliam, atque ita ex pacto ipso iure id est ipsa lege x 11. Tabularum, non modo immutetur,sed etiam planὸ tollatur obligatio,vel pereri ceptionem, si post damnum culpa datum ita conuenerit, ne agatur Aquilia. Caeterum hetc ita conuenire non posse ante contractam obligatione,a lioquin se tu rum,ut modus actionum aut a lege,id est ciuili iure, aut a praetore introdii ri, tictus per priuatos infirmctur, quorum conuentione pactionibusque nec ex
122쪽
praetorio,nec exsolcnni iure quidquam immutandum sit. Ait lex, Nic et xpR AETOR io, vi ccce stipulationes aut sunt conuentionales, aut praetoriae. In illis, contractui dant sormam contrahentes, hae legem ex mente Praetoris accipiunt, qui eas proposuit:denique in his nihil immutare licet, nihil addere, nihil detrahere''. Nam Praetoriae iurisdictionis est, si quid in huiusmodi stipulationibus vel addi, vel detrahi,vel immutari oporteat is seruo ambiguus
'Ut L acciderit, Praetoris est interpretatio. Eius enim auctore Venuleio, mens aesti- ριμ, kr manda Ait lex, NEC Ex soLEMNi. Ius ciuile solemne est, Praetorium. ιρυ- non item, aut proscctb non peraeque. Quamobrem ius praetorium scrupulo stati, nimiaeque subtilitati iuris opponitur . Ergo nec praetorium, nec ciuileius ullam in partem a priuatis vel tolli, vel immutari potest. De praetorio exemplum attulimus, de ciuili aliquid dicamus. Libera matrimonia, inquit Alexander Imperator, esse antiquitus placuit, ideoque pacta, ne liceret diuertere, non valere,& stipulationes, quibus poenae irrogarentur et,qui quaeve diuortium secisset, ratas non haberi constat Hoc ita, si aliae poenae aut grauiore aut leuiores irrogentur, quam eς quae legibus inductae hunt. Contenti enim esse debemus poenis, quas ius ciuile introduxit, quod & Pomponius ita a. b. ι ἶ' extulit' , Si ita stipulatio facta fuerit, Si culpa tua diuortium factum suerit darii nulla stipulatio est, quia contenti esse debemus poenis lege comprehen-3 si stipulatio tantundem habeat poenae, quanta lege sit comprehen--.ctis ij. G. Illud, nisi fallor, Omittendum non est, quod nunc succurrit, Praetori j iuris 3...ed Ws appellationem, ad ius aedilitium ac tribunitium protrahendam, cum & stipulationes praetorias Pomponius ita exaudiri oportere dicat, ut in his contineantur etiam aedilitiae , quod hae quoque a iurisdictione veniant ius aedilitium honorarij iuris portio sit'. Honorarium vero ius dici solet , quod υ M.f. is ad honorem Praetoris venerit ' , ad honorem Praetorum sic nominatum 'i H quantiis id quoque honorarium appellari possit cuicunque magistratus, qui , ΤΠ , . gerunt honores, auctoritatem dederint' .Denique contra ius publicum pacisci nemo utiliter potest, siue id ciuile sit, siue honorarium , & hoe siue sit dis is, praetorium, seu aedilitium seu tribunitium. Ius cnim publicum priuatorum de inrin pactis mutari non potest, ut Iurisconsultus ait, & Iacobus Culacius expiz: suit in notis ad i. ius publicum. p. de pactis. Hoc vero est quod traditur in l.
done .LG neque pignus. 43. 3. . l. priuatorum conuentionem iuri publico non derogare , hoc est iuri communi, quo totus populus Rom. utitur. Ideoque impet m.i δια dire non potest: ne vel ex maleficio quod fiet,vel ex contractu qui habet, c tu oriatur obligatio, vel actio: itemque facere non potest ut quis ad id quod . sima fieri ius prohibet exequendum , obligetur, etiamsi adhibita fuerit stipula -- tio'. Nam non modo non pacto, sed neque cautione ac stipulatione pri u
ι ι ,..il δε torum legibus S iuri publico refragandum esse constitit . De pacto quidem emi i. exempla proferam aliquot, ut ecce, pupillo rerum suarum administranda- . rum ius non competit'. Denique ita placuisse Iustinianus ast, hanc esse re ι-- η- gulam iuris,ut possit pupillus meliorem, non etiam deteriorem conditionem
dum pG facere Φ,&Caius, Meliorem inquit, conditionem suam facere pupillo, d IU.d. .m etiam sine tutoris auctoritateconcessum est.Ergo si pupillus paci secerit, ne at is se petatur,utiliter fecit: si autem ne ipse ab alio petat, vel intra certum tempus, Franc. vel in
123쪽
vel in perpetuum, nihil agita quoniam contra iuris ciuilis regulas pacta conuenta rata non habentur . Eademque ratione landus sine censu, vel reliquis ut . comparetur, pactione essici non potest'. Eadem ratione, cum regula sit iuris di γ'
solo superficiem cedere, si quis in tradendo, dixerit, se solum sine superficie iri. ni
tradere, nihil proficit quominus & superscies transeat,quae natura solo cohae- rili. .cem my. itemque cum ex epistola D. Hadriani diuidatur inter fidei ustares obliga ' retio , non ideo minus diuidetur,quia adiectum in obligatione fuerit, ut in so- ιιι Maiis lidum singuli tenerenturinam &cum hoc non adiicitur, singuli tamen in .lidum tenentur, & nihil ea conuentio mutare potuit de conditione iuris & A. iaconititutione Addamus & aliud exemplum, Dat Praetor in eum, ad quem dotis nomine aliquid peruenit,funerariam actionem . Qui dotem pro mu- ἱ liere dedit, stipulatus est sibi duas dotis reddi partes, tertiam apud maritiam de Uit Ir- remanere, tum pactus est, ne quid in funus conserat maritus. Hunc mari- e tum poterit extraneus qui mulierem funerauit, nihilominus conuenire pro des o . parte dotis,quae apud ipsum remanserit,idque ideo, quia pacto ius publicum infringi non quear,ut ait Vlpianus '. Eost, ut pactum contra dotona non sit C- . in seruandi im', vel conuenire non possit, ne omnino dos petatur,couentioque illa moribus improbetur'. quippe mulieribus conseruari dotes, propter quas nubere possint,easque saluas habere interest Reipublicae'. Qua ratione con 'pra,rir uenire non potest,ut longiore die dos reddatur, non magis quam ne omnino reddatur. quod enim ad reddendae dotis diem attinet, pacto mulieris condi- Eti M.tionem non deteriorem, sed meliorem fieri obtinuit', quemadmodum de pupillo etiam diximus:& hoc est quod Pauli sententia continet Dr, functioncm ire, I rudotis pacto mutari non posse,quia priuata conuentio iuri publico nihil deroget.Quam sententiam in publicum Culacius' protulit, & more suo breuiter, . t rised erudite explicauit. Eadem ratione cum si ij meritis magis ad paterna ob, re πι--- sequia prouocandi sint quam pactionibus adstringendi, sanxit Iustinianus, vis quis a patre certas res pecuniam ue acceperit, pactusque suerit de querela H,4 pri M. inoffcioli aduersus patris testamentum non mouenda, suiusmodi pacto non
praegravetur, possit iue non agnitum ipsius iudicium oppugnare'. Plane post omortem patris paciscistius poterit de querela in officios, quae iam nata est, z. .e non mouenda,elque renunciare. nam de iure priuato, non de publico pacisci es tur, quod tamen is pontifex non diceret,qui tradit' , ideδ se constituere ne sa- T O 'cerdos renuntiare possit sori praescriptioni, quod ius publicum immutari non hsi possit priuatorum conuentione, sed erroris pontificem recte coarguit Cula. cius doctor meus in notis ad i. ius publicum. 7.de pactis. Itemque ius ciuile, ' moresque apud nos, ait Vlpianus, recepti, non patiuntur donationem interi e p. si dili coniuges ratam esse: quin etiam soluto matrimonio, is quem donationi. p s . nitet,recte rem sibi reddi petit. Ideoque conuenire non potest, ncc illud pa- ι ι .ria. ctum seruandum est,ne ob res donatas agatur : quoniam hoc pacto, Ux Paulus bεit',ciuile ius impugnaturiquod ita veru est, nisi pactio hςc fiat soluto matri- . . . monio,ut puta si diuortiti bona gratia factu sit, nam hoc casu id couenire po- v ις test.Nec nominatim ax te, nec tacite cotra ius publicii pacisci possumus, quan- ' a mouam secus existimet Accursus': nam fraus publico iuri seri non debet , ius x
124쪽
Lrum i . publicu circutieniri non debet'. Perinde tenetur qui fraudem legi secit,ut is qui coni ra legem aliquid admisit ', quinimo neque contra legis interpretationemd ι. eonira. pacisci possumus, quam qui circuuenire vult, maiorem quam illo casu frau- 'si dem admittit . Sane in legem committunt &ij, qui vigorem eius scrupulosis 3. ρ., is, & excogitatis artibus eludere festinant,ut ait Iustinianus .Et quantiis apud ma in ur gistratus municipales,qui ut Paulus docet, usque ad certa duntaxat summam:. . ius dicebant ',agi de re maiore inter conuenientes possit ': quantiis inter liti--υ ci. statores conuenire postit quid,hoc est quatenus,& qua de re pronuntietur,au-
ά a. ctore Vlpiat adeo ut iudex, qui usque ad certam summam iudicare iussus est,
etiam de re maiori iudicare pollit, si inter litigatores csi ueniath:itemque ut id. ιμβυ in iudicium non veniat, de quo nominatim actum est ne veniret , itemque' ut seriatis diebus pronuntietur,ut eodem libro Vlpianus ait', attamen id re . e timer '' inter se pacisci nequeunt cum exempli mali sit Vt certam sententiam iu- -.- , dex pronuntiet 'quin & si compromissum ita fuerit in arbitrum, hic ita rece- f int si Z-- plus cogi non potest a Praetore ut iudicet λ. Ait lex postea, pRi, Tox vu- ..9.ῖ CoNvENTIONE. Idem in corporibus,&collegiis,Vtputa negotiatorum, arti-3 in L st Lia ficum, ergo laborum, balneatorum,quorum i licitae pactiones prohibentur'. - Hem in conuentione magistratuum municipalium, siue duumvirorum, interi δε --. quos si hoc conuenisset, ut alterius tantum periculo tutores darentur, eam g tiri iμ pupillo non praeiudicare D.Hadrianus rescripsit, ut est apud Vlpianum ini., δε-T. d. f., .s intera.de magistr.conuen .ubi huic sententiae huiusmodi ratio subiicitur, iudie. Conuentione etiam duumvirorum ius publicum mutari non potest Sic ma- , 26stratu sessicere pacto non postulat, quominus collegae quoque nomine obi L quatim. administrationem conueniantum quoniam pacto ius Reipub. mutari non po-I test,ut idem Vlpianus tradit . Nec igitur priuati, neque magistratus munici-ι tacta. m. pales formam publici, hoc est pritorij iuris, aut ciuilis immutare pacto querit.
γρι Dicet aliquis,Cur ergo licet impetratam a Praetore actionem remittere, ac pa- Ap. xis ad cisci de non exercenda,quae iam inchoata est,actione Ita enim contemni iu- min. r. ad risdictio, de maiestas Praetoria videtur,cui se litigatores commiserunt, conte-
' p stando litem in iure ad sellam Praetoris,ac tribnnal .ita edictum etiam, quod pars quoque iuris est publici, & ex quo iudicium permissum ,& actioni iudex additus suit, spernere videtur qui paciscitur. Sed huic dubitationi sic respondebo, ut alia in specie, quae de operis noui nuntiatione ad rem similiarem pertinente fuerat proposita. Celsum respondisse Vlpian. reseri, Isto quoque casu non esse tericulum, ne pactio priuatorum iussui vel auctoritati prae
toris anteposita esse videatur: nam nec aliud praetor agebat, si iam ut eorum
controuersias dirimeretiratumque habere debebit, si sponte ab ipsis recesserint. Similiter si post nouum opus nunciatum,atque adeo postea quam Praetorix iurisdictioni te commisisti , conueniat fortasse tibi cum aduersario, ne
7. a. ideo minus aedificet,quanuis quidam, auctore Vlpiano, piitatierint non vat 'Π re pinionem, quasi in ea re P toris imperium versetur', danda tamen erit. - .ct se vicino conuentionis exceptio, si tu agis ut quod operis post nuntiationem peris,st L fecit , hoe destruere interdicto restitutorio compellatur '. Ita fit, ut pacisci 'iis M. . . . liceat contra ius publicum, id est contra Praetoris edictum , de iure tamen η si μη priuato, non de iure publico. Nam & ita heres pacisci poterit cum legata riis, ne
125쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. AN T. si
iis, ne utatur eo , quod pro se introductum est, benescio legis Falcidiae, cui tamen, utpote iuri publico, refragandum non esse , nec pacto priuatorum, neque cautione, siue stipulatione constitit, ut ante di,imus '' Quod scilicet sic accipiendum est, ut inuito herede, impediri non possit Falcidia qua si nolit ipse uti, non ideis magis refragatur legi, ac iuri publico, cum lex non ita concepta sit , ut ipse herede inuito locum habere debeat. Deni que, auctore Paulo, poterit heres an vendenda hereditate cauere, ut& lege Falcidia interueniente solida legata praestentur, quia ea lex heredis causa lata est, nec fraus ei fit,si ius suum diminuat heres,qui hoc minoris hereditatem distrahit, quo solida legata praestari vult'. Nam ut M. Tullius ait . Quod mihi εἰ ms. Zlex mea causa det,eo mihi non uti non licebit Θ Sic licet ubi semel in aliquem litigatores compromiserunt,& receptum est arbitrium, Praetor hanc rem ad curam & sollicitudinem suam pertinere putet', attamen a compromisso recedere permissum est, & arbitro quoque accepto, factam inter fratres coheredes, consensu,diuisionem,reuocari non oportet,licet arbiter sentetiam iurgio per-
empto, non dixerit'. Nam praeterquam quod litigatores quae inter se u si sine dolo malo pepigerunt, ea imprimis arbiter seruare debet', nihil etiam hic auiactoritati Praetoris detrahitur, qui ad se huius rei curam ideo videlicet reuocauit,quod studeat lites finiri copromissum enim ad finiendas lites pertinet' s.& quod non debeant litigatores decipi, qui arbitrum, quasi virum bonum in I - / 3
ter se disceptatorem elegerunt , non etiam ut inuiti cogantur stare arbitrio: is, qui nimbex compromisso non oritur exceptio, sed si poena sit promissa, huius nascitur petitio'. Denique nihil mirum si conuenire potest inter litigatore, ne ' intsuturo stetur arbitrio, siquidem ita litigium omne terminatur. Sic N qui remittit actionem, qui patitur vicinum cui nouum opus nunclauit aedificare, facit contra id quod edicto Praetoris, & publico iure continetur, sed non refragatur iuri publico: nam per pactum huiusmodi, ius aduersario condonat suum: iuri publico non derogat, quia ius publicum non vetat ne a lite discedatur. Quin imb id Reip. non parum interest, ut expediendarum &finiendarum litium permulta sint remedia, modique quam plurimi. Sic accipiendum esse puto, quod ait Vlpianus lib.i. ad edictum Aedilium, scribens pactici contra edictum Aedilium curilium omnino licere, non ut restastari possimus aedilitio iuri, quod est honorarij, publicique pars iuris , sed ut contra beneficium edicti aediliiij, in contractu puta venditionis sad quam solam id edictum pertinet, &interdum ad eam, quae huic est assimilis, permutationem, non etiam ad locationem,aut contractus reliquos'ὶ siue in gerendo ipso venditionis negotio, in- al. -- ter contrahentes aliquid conuenire possit, siue postea M, ut ecce, venditor etia si ea ignorauit, quae praestari iubent aediles, nihil esse viiij, morbsue in ea re quae tio auuendirur, quaeque ipse habere nota potuit, praestare debet emptori, cuius non interest qua ratione fallatur, utrum calliditate venditoris, an ignorantia' Hoc est ius aedilitium,contra quod ita potest pacisci emptor, ut aedilitias quascunqi H I. ' actiones remittat,ita enim iiis publicum non immutat, sed iuris publici benescio non utitur,tus denique suum,quod sibi iam competebat, remittit, adebui 'neq; dandus ei sit regressus in venditorem, qui non consulto viiij, morbive aliquid in re vendita reticendo dissimulauerit,ut eodem lib. i. ad edictum aedilium
126쪽
dioiarhur. Vlpianus tradit . Ilcmque per edictum,ut ait idem auctpr,curulium, etiam deseruo, quasi de re pretiosiore cauere venditor iubetur,id est repromittere', sedia; cu. specialiter id agi&conueniri potest ut satisdetur , vel contra, ne cautio duplar MI ri praestetur3 : nec obstat quod stipulatio duplae honoraria est,cui nec quicquam. -- . vel detrahi,vel addi potest, ut ante diximus . Nam in caeteris omnibus,vel ad euim Aedilium', vel ad Praetoris edictum pertinentibus, quae non ad publicam lae- ,-D- sionem,sed ad rem familiarem respiciunt, pacisci licet, ut est apud Vlpianum .pi .inprim Quaero cur ergo non liceat pacisci de summa,quae in condemnationem dedu-
2 iudice,iusiurandum in litem sequente,cur ea summa minui pacto non .ui . L possit, ut est in l. 3. C. de inlit. iur. quam legem ut effugiant nostri,aiunt ibi agi
ἡ Δ .' Ratio autem illius legis illa est fortasse, ut suis quondam curatoribus nunc re cm MN imittere de suo iure nec quidquam possit, quo magis ipsi puniantur qui dolobis . . versati sunt in administratione curationis, idque non tam soriasie ob utili- deverb.eH. talem minorum publicam , quam in Odium curatorum introductum est. Ait - lex, os Lic Aetio NVM c A vsAS. Causae statum & modum significat, ut eum diacimus, bi ita donatur mortis causa, Vt nullo casu reuocetur, causam donandiit magis esse, quam mortis causa donationem : itemque cum dicimus causas&αja in , i. conditiones inesse stipulationibus. Vtrum igitur hoc loco sic oblitationum seu in causas accipimus 3 an Vero causas, effectus obligationum, id est actiones inter-δεἰ in uia pretamur ivt Grqci Videntur facere,apud quos O υπα reseν-ς οιπα
si iuriscosulto credimus, obligationum causae scre sunt quatuor. Aut enim dies in liis est,aut coditio,aut modus gut accessio': hae possunt ipso iure immutari, uinctaa. ut si quod stipulatus sum sub condotione , id in diem postea stipuler nouandi i si animo,nam ius in stipulationibus continetur,quae vicissim aliae alias tollunt, si hoc actum est ': per exceptionem autem, Ut si paciscamur, non si stipuler,aut pactis, vero si sic stipuler. Quod mihi pure, vel ex die debes, usque ad Kalendas illas dare spondes quamuis enim ad tempus obligatio constitui non posse, atque adeo prior nondum sublata esse videatur,attamen hoc quoque casu obligationis causa immutabitur, nam si stipulator petat post tempus, vel pacti, vel doli exceptione summouebitur. Itemque si non constituendae obligationi eonditionem inseruero, sed post puram eam atque persectam posuero, essicax non
erit conditio, ita, nisi nauis ex Asia venerit, existente tamen ipsa, locus erit ex et .m 3Mi ceptioni pacti conuenti, vel doli mali'. Ergo ita fit, ut causae oblitationum im----.ώ mutentur. Caeterum status, & natura Obligationis mutari pacto non potest, ut ...tior. σου ecce, duo eiusdem rei depositari j culpam promiserunt, qui de dolo tantum a-: lioqui obligarentur, alteri postea pacto culpa remissa est, quamuis non aeque
se s Π unus ut alter obligetur, sed hic de dolo tantum ex posteriore pacto, ille ob cul-τ pam quoque teneatur ex priore conuentione contractui adhibita in corinenti, non ideo minus tamen duo rei sunt,quia posterior, quae ex interuallo facta est conuentio,& in alterius tantum persona intercessit, obligationis, quae duos ini-
127쪽
ilo reos fecit,statum & naturam immutare non potuit'. Itemque status,& na-p t. m. s. tura precatij haec est, ut qui precario concedit, scdet, quasi tunc recepturus cis sibi libuerit precarium iotuere '. Quamobrem etiamsi maxime incontinenticum precatio aliquid datur, conuenerit, ut ad certum usque tempus precatio possideat, nulla vis est huius contra naturam contractus persectae conuentionis, ut rem alienam domino inuito possidere licear, & qui precario rem habet, nihilo magis exceptione adiuuandus est, ne possessio ci ante auseratur'. Simi- se l. -- liter cum substantia, & natura cmptionis ex pretio consistat, pacisci quidem caria.zi possumus vel ex incontinenti, vel ex interuallo ut minoretur, aut adaugeaturi' 'pretium, at conuenire non potest ne omnino pretium detur,sine quo nulla est venditio',.quamuis pacisci possiimus ut merces, siue pensio constituta in locatione, ut pretium emptioni des nitum remittatur', licet contra legem contractus,&consuetudinem regionis'. Quae ut vera sint, nemo tamen est qui neget C
obligationes ipsas ex Praetorio iure,vel ciuili ortas,&immutari,&m totum tol- Tli ex conuentione priuatorum posse, pactoque id non inutiliter essci, ne quod mihi debes ipso iure ciuili, vel honorario amplius debeas, pactumque ipsum aut omnino tollere actionem ipso iure, si ius continetur in pacto ut puta, si est legitimum', vel ex continenti adpositum) aut inanem eiu ere, Opposta exce-Τptione,si versetur factum in pacto'. Quamobrem libenter hoc loco causas obligationum pro ipsis obligationibus, & contractibus accipiam, ut nihil aliud hic significetur,quam quod dictum est in laeon tractus. Σ3.7 si quid plus,vel minus conuenit in singulis contractibus,id seruari quod conuenerit. Ait lex nu i AA CT I ON v M , mallem illud Qv i Α, initio legis praeponi, ut eius quod in hoe loco dicitur,actionum modum legitimum,vel Praetorium infirmari pacto non posse,ratio illa sit,quod nihil ex praetorio vel ciuili iure immutandum sit pactione
priuatorum. Sanc multo plura comprehendere,magis esse generalem ratione conuenit,quam id cuius ratio redditur. Inepta haec si sutura eius, quod initio dictum est,ratio, nam priter actionum modum aliquid esse potest, quod a iure vel ciuili, vel praetorio descendat. Sic & in I qui mortui. s. de verb. senis ubi Paulus ait, eos qui mortui nascuntur, neque natoS, neque procreatos videri, quia nunquam liberi appellati potuerint,aliquis tenta reposci hoc debuisse iurisconsultum dicere, nunquam liberos appellari potuisse mortuos natos,quia neque nati, neque procreati videantur, quoniam ita recte quis argumentetur Non est procreatus, ergo non in ex liberis. At non ita recte quis e conuerso' alat,non est e liberis,ergo non est natus: primum enim nasci oportet visi ex liberis,antequam nascatur nemo est ex liberis.Veruntamen melius est,ut ne quid immutemus. Et haec Paulo mens fuerit eo loci,ut diceret libertino, libertinae ueno prodesse mortuos natos, quasi natos d amissos ad hoc, ut operarum postea, vel ante impositarum praestationeliberentur, quia lex de natis loquatur ut etiaostendit l. qui libertinus. s. de oper. liberti quae non ex eodem, sed ex sequenti tamen libro est,&ait ex lege Iulia & Papia solos liberos natos prodesse,ideoque
posthumos natos non prodesse. Sta ad rem . Ait lex, PACTIONE PossINT IM-NvTARI, quae tamen ex persona heredum non immutantur ut proditum est
a Paulo in ta6.eiusdem .rde verb. obl. ubi S auctorem huius regulae Pomponium citat. Ait lex, Qv I 3 AC Tio Nuri Monus. Certi sunt contractus, ex quibus
128쪽
bus iure ciuili,aut Praetorio datur actio, certique sunt modi, quibus debeti alici Ga quid vel desinit vel incipit proinde certus est modus,&certus numerus actio-cra. . de ebl. num,ucla lege,vel per Praetorcin introductus. Omnes enim actiones aut sunt ciuiles,aut honorariae'. Harum modus & numerus quem diximus, priuato
genera Dis i. rum pacto infirmari non poteli Vt augeatur, Vel minuatur. Vt ecce, facere
'non post um ut ad tempus constituatur obligatio, quia quod deberi cepit, id certis modis deberi desinit i pso iure, ut nouatione, solutione, accepti latione,&in quibusdam caussis pacto conuento. Denique si stipulatus ita fuero, usque
ni bia ad Kalendas dare spondes t & exegero ante diem finitam , postea quoque ipso iure petere potero quod promissum est, sed repellar exceptione pacti vel doli''.
Item ex nudo pacto, ne iure quidem Praetorio, praeterquam in constituto,& in pignore actio non datur. Ergo ex pacto donationis, ex pacto permutationisiton oritur vlla ciuilis obligatio'. proinde in ciues Romanos ut Paulus ait, lib.
. ferper- 2.sent. tit. I . non competit acti O, iure nostro, secundum quod & Imperatores ut LP rescripserunt in l. si tibi C. de locato. Rem enim sequi necesse est. ac conditionenis . ex alterutra parte interuenire, neque si maxime quis voluerit, hoc poterit eff- L cere ut alioquin inde nascatur actio. Et contra, quoniam per constitutionem: Iustiniani & legem, introducta est ex pacto donationis obligatio,&actio', nuta M. . lo pacto essici potest, ne si quid mihi postea donatum suerit, eius consequendi i C . - nomine actionem habeam , quoniam ea ipso iure mihi competit, at pacisci possum nequam habeo, vel sum habiturus, actionem exerceam. Potest&ita intelligi actionum modus in hoc loco, ut hoc verum sit sine dubitatione ulla in famosis,& turpibus actionibus, quae originem ex delicto habent, quae sunt ex facto, ut ait l. actionum. s. de obi. & ach. quoniam interest Reip. has exerceti actiones, pactumque adeo de his antequam natae fuerint non exercendis non fieri,ne alioqui fenestra patefiat ad nequitiem, quod non peraeque dici potest in. ἀ . .a actionibus ex contractu, etiamsi quaedam ex his famosae stintinam de his quo 6,ATHos que in quibus de rupta fide agitur', antequam oriantur,non exercendis,utilitet . a 2. conuenit . De his quae ad Rem p. pertinent non exercendis, neque postquam f. . -- ortae fiunt, pacisci quis Vtiliter potest . Ait lex'Nisi TvN c. hoc secundum pri air mam interpretationem sic totest accipi,ut conuenire tunc pacto possit, &immutari modus actionum,cum inchoatur contractus,non post persectum conia tractum,sii ex interuallo fiat nuda pactio, quae hoc casu contractui non dati gem,neque sermat actionem, sed sorsitan Vult dicere non ante pacisci licere ne agere liceat, quam ipsa inchoata fuerit actio, postea licere, ut exempli gratia in i p., ιιι b c specie. Cum testatore filius pacisci non potest ne de inossicioso testamento dicat ,nondum enim obligatio nata est,nondum inoffciosi actio coepit com petere, cum nullum extare testamentum intelligatur, nisi mortuo demum te statore.At nata in ossiciosi querela post mortem testatoris, recte cum ipsius he redibus transigitur, quae omnia proponuntur in l.si quando.*cillud. C de inoffic. test. Hac vero transactione, licet post inchoatam actionem habita valeat, non tamen dicemus modum actionum infirmari, cum neque debeat, neque possit. Quod enim Pomponius ait hoc loco, accipiendum ita non est, ut cuin inchoatur actio, id est nata iam obligatione, tunc pacto possit infirmari modus actionum a lege, aut Praetore constitutus,Verum perinde quasi dixisset. antequaincho
129쪽
inchoetur actio, conueniri non potest inter priuatos, ut obligationis suturae causa immutetur, quoniam ita modus actionum infirmaretur Atta inchoatur actio, inter eos conuenire potest ut obligationis causa im mutetur, quo casu manifestum est non insemari modum actionum. Quid enim hoc ad legem, aut Praetore lex pacto coquento ipse tibi remitto actionem,quae mihi coepit competerera ut si pacto conuento de ussi ris praestandis ab initio conuenit , quae loqui non venirent in cocontractu'.8 simile loquendi trenus in t y C. Th dei tiiure hici. l. Praetor edixit. 5. sed & siquis. . de iniur. Plania interpretes Graeci lo- ντι eris cum hunc ita explicant, ut p*ulo ali aer ac nos habemus legisse videantur, ita
γαρ --dita ον συμ*υνον ου μ ει , εὶ vise o mi is oui ,σῆ. δνυχω λπιικὶς καλ- αγω υποτοῦ μου ἡ auri m-τιαίω τοῦ Α, δανει- , m G tyr ramis τ-- p ἀ- - ρον μυλ lea eri, τὸ ν ον τὸ λίνον,5 αὐρα- πόν in ἔχει τυ Γαι τοῦ πω a να- cpω-- ωρ -ώ- κωλυει. δείαται γὰρ - Η ἀργυρ1 si Ha Ostii, qua si vela sint, haec quoque, t opinor, erit huius regulae sententia, quam adscripsi. Obligationum causae pacto pos Iuniit'mutari quidem per excςptionem,si pactio ex interuallo facta sit, ipso autem iure si famst incontinenti. Sed de si incontinenti facta sit. quo casu ipse hare serina &Lx datur obligationi, nihil tamen contra ius ciuile, aut Praeto-xium inducitur μα quo nibit immutari potest. Denique non ut in his pactis copuentis quae δd Vesuntatem, ita S in his quae ad ius pertinent semper voluntas contr*hensium scrva tui,sed ita, si nihil contrarius fiat, ut eleganter Paulus docet in I. s pater.a2 9. 1.iuncta l. 14. is .it; &i .s quae valde ad hanc sentcntiam facit in ...de pact. dur L Contra ius autem fieri videtur, non quando' nata iam action quo minus intendatur id conueniat, sed .quando impeditur pacto, quominus actio na*atur'. Ait lex ,Cv.M INcHOATUR A C Ti in Quando au- Misis. ig. tem inchoatur actioὶ ins ne contractae obligationis tempore 3 placet. etsi enim G -m imactionem inchoari nullo alio in loco legere mc mini, attamen ut pactione sor mari actio dicitur , quid vetat quin &ipsam inchoari dicamus quanquam hic iactionem, si quis pro obligatione positam putat, aut etiam pro AC T IO, repo. to p LIGAT in non vallic repugnabo, nam &alibi id quoque faciendum esse animaduerti In Ix S. idem scribit. s.de pecul. eius actionis sinquit nomine,ex qua non potuit pater depectilio actionem pati, ACTI Nis, expone o ac Α- τι oti Is aut potius repone o 3 L ic AT am N i s. Nam do paulo post i psam iudicative uti obligationem spectandam ait. Igitur cubi iNCHOATvR AC Tio, id est, in ingressu contractus. Ea enim, ut Iurisconsultus ait, pacta insunt, quae legem contractili tu, id est quae in ingressu contractus facta sunt ab initio, ut Vl- ραρο
prinus loquitur', qui etiam ait in singulis contractibus hoe seruari quod ini- conuenit, legem enim id contractui dedisse', ideoque si tum aliquid inter G A
contrahentes conuenerit,no tam videbitur ex iure vel Praetorio, vel ciuili quic quam immutari, quam ex Obligationum causis, atque conditionibus. Sed ut T. 1 - , res exemplo fiat illustrior, iure nostro est potestas creditori relicto reo , ut ait ' Antoninus, eligendi fideiussores, sed ita, nisi inter contrahentes aliud placitum . s cloceatqr', Aille INTER Eos cON 'ENIT, nominatim S e presse. Alioquiα si
130쪽
llita dic PETRI FABRI J. C. COMMENT. Acontra, nam licet significes adiectum fuisse in obligatione ut singuli fideiusso . 'res in solidum tenerentur,tamen nihil lisC res mutat conditionem iuris, cicon-istitutionem secus existimarem si adiectum esset,ut singuli in solidum conue-Fem C niti pollent Similiter si quis in tradendo dixerit, se si 'superficie solum trade ditabilis i. re, nihili ut ante diximus Proficit,quominus & superscies transea luae natura πώsoe, -- solo cohaeret . Attamen si nominatim superficiem exceperit,&excepta super 'a at in ficie solum,aut fundum tradiderit, vallat quod actum est intervivos.nam de iti
AD L. XXVir L. Vlpianus libro trigesimosexto ad sabinum Diuus pius rescripsit, eos qui ex liberalitate coueni uptur,in id quo
facere post uni condemnandos. De donatione quae traditione, mel si μlatione terficitur, sist in quantum dona condemnetur, eius deiussor aut heres. De marito dequestos bere ue, mel sua, me extraneo seue defensore, aut ci spre m riti. Et quatenus V quod facere quiriques
Vmptam esse hanc legem asseuero e x l. si extraneus. vers hoc enim , de iure dot. ubi eadem sententia iisdem seu verbi, i mponiuini ita mouet me quod utriusque diuersi sit inscriptio in omnibus inalii Florentinis libris eum haec nostra ex libros ς. illa me r. desumpta se ad Sabinum Vlpiani libro, facilis enim est omisso, vel adiectio viiiii notulae Immutanda vero mihi potius videtur inscriptio l. s extraneus, quam huius nostrae regulae,ideis quia in primis illis ad Sabinum libris usque ad x M. ex quorum sexto illa l. si extraneus de sumpta proponitur, Vlpianus de testamentis pricipue,deque institutionibus,vel substitutionibus heredum,earumque eri ditionibus, itemque de acquirenda hereditate, ac delegatis sere disputat. Nihil vero interea de donationi b. inter extraneos,vel inter maritos, nihil de dotibus' nisi a libro si. usque ad lib.36.disserit: quae ratio quoque non mouer modὁ me, sed vehementer etiam impellit ad emendandam inscriptionem l . Papinianus
s. de donatant.vir.&Vx. Vtibi etiam pro 6. legamus 36. nam sub eo est. lex nulla ex eo lib. 6. desumpta est,ut antedixi. At ex lib. 32.quam plurimae,& ex lib. 3ς Isistipulata. eo .lit in qua quaeritur an stipulatio donationis gratia inter coniure habita,morte ipsorum conualescar,ut de in d.l. Papinianus. eo. tit. His ita lucu lenter explicatis,ad regulae nostrae sententiam accedentibus minor, ut spero, la bor est futurus. Donatio modus est transferendi domini j iure tentium intro ductus, at contractus non est, non modo non bonae fidei ' , sed neque stricti iudicij. Unde negoti j contracti causam, a donatione benesci j quae eausi merito ε ι separat Paulus, in 1. interdictum. s. de precario, ubi ait, nullam iure ciuili, id est.. i. d. legibus xl L tabularum nominatam actionem nomine precatij competere.' φ ... . quod ipsum ad naturam donationis proxime accedat: & Vlpianus alio in loco ,. Irimori ait, non esse contra cum qui precario rogauit,ciuilem actionem,quia simili do eau ρη- nato precarium sit . Sanc cum donatio quasi doni datio dicta sit , cum dona ... --kia tionas Verbo factum demonstremus, quod ab eo proficiscitur, qui liberalitatisis d. s. gratia dat aliquid, ut confestim sat accipientis, non qui pollicetur se daturum', inde