장음표시 사용
191쪽
praestiti, aut vindicas domum, quam per errorem in area tua aedificaui, nec impensas restituis'. Qua ratione autem qui suo iure utitur, non videtur dolo facere, hac ipsa ratione non videtur vim facere', ut puta si creditor ex lege
conuentionis,atque ita suo iure utens ingrediatur fundi sibi oppignerati pos- g. sessonem, non reddita sibi pecunia ,aut si fiscus suo, ut apud Paulum est, iure usus,abstulerit creditori solutam a fiscali debitore pecuniam . Eadem ratione o
similiterquisio iure utitur fraudem facere non vidctur,& ideo agentem a- ctione in factum reuocatoria eorum quae in fraudem creditorum alienata
sunt repellet possessor pignoris sibi obligati: suo enim iure utitur qui suo incumbit pignori Damnum alteri dare non videtur, qui facit id quod facere ius habet,atque adeo iure suo utitur. Qud fit ut stipulatio damni insecti non committatur, si quis in domo sua puteum sorte aperueritiquo aperto ven pu rei tui pr casae fuerint, neque enim existimari operis eius vitio damnum tibi dari in ea re, in qua iure suo vis sit.Idem est si iure suo aedificium quod iuxta - tuum est aliquis altius extulerit,aut si in agro, qui tuo vicinus est, aquam tuam L. His
sessa vel cuniculo auocet, nec enim tam videri damnum tibi dari, quam Iu- - Ζυ ρον
crum impediri : nam non uti eum in publico facit,sic etiam cum in suo noui operis aliquid instituit, videris damnum pati,am ista quali quali commodo Mum4.ticii. quod antea consequebare &e contrario nemo damnum dat, nisi qui id facit quod facere ius non habet fi , etiamsi damni tantum occasionem praestiterit . Sic enim alio in loco Iurisconsultus,Verum est,inquit, eum qui per iniuriam verberat dolo malo facere, & eum qui causam praebuit damni dandi, dani '' num dedisse Itaque cum magistratibus municipalibus, quibus modica in seruum castigatio non denegatur, supplicium a seruo sumere non liceat, ut lib. 18. scribens ad Edictum circa legem Aquiliam factum Vlpianus ait , si id i l. sim faciant quod ius non habent,damnum dant,& ideo magistratus etiam municipales si damnum iniuria dederint, utputa si loris ruperint & occiderint,pos- resis , G. zsunt Aquilia teneri , quamuis non teneantur si quid aduersus resistentem violentius secerint, quia id facere ius habeant,ut est apud eundem in eodem 'lib. Certe is demum dedisse non videtur,aut quasi dederit non tenetur, nisi qui in- θiuria dederit, qui ius dandi non habuerit, utputa cum quis magna vi, aut tu. istis in iasto metu cogente,vicinas aedes ne ad se ignis perueniret, interciderit, qui cum aliter se tueri non posset,damnum dederit'. Caeterum cum is qui priuato suo iure utitur dolo facere non videatur, ut Caius noster ait in hoc loco, quan--Ladio minus is qui iure publico utitur, iniuriae faciendae causa hoc facere videbi turὶ Iuris enim executio iniuriam non habet : quamobrem si quod legitime factum est nullam poenam meretur',ea etiam quae iure potestatis a magistratu fiunt,ad iniuriarum actionem non pertinent, Vt ecce non agit iniuriarum propter Praetoris praeceptum , qui quod non obtemperasset Praetoris decreto ' s rQductus fuerit,quae omnia traduntur in l.iniuriarum .s.de iniuriis. Ait lex, v Ti. Tv x,utputa negotium suum gerendo ',aut seruu, quem ex stipulatu debebat,
in facinore postea deprehensum occidendo ' Plerunq; autem iure suo potius
quis uti quam dolo tacere credendus est'.Vice versa, dolo facere plerunq; no nosor. ut invidetur qui suum ius remittit, interdum tamen dolo carere no videtur,ut pii ia si iam mota quis cotrouersia hereditatis, siue cautionibus evicta hereditate
192쪽
i 18 PETRI FABRI I. C. COMMENT.
legata reddi, legata det Est& alia species in qua, qui cautionem cum posset exigere,supersedit,tenetur quasi dolum secerit Praeterea si quis cum in pinsessione bonoruesset, noluerit persequi quod poterat,aut non exegerit quod poterat exigere,dolo facere videtur,ut Vlpianus ait lib.c1.ad Edictu , & ideo cum eius qui in possessionem inissus sit dolo malo,deterior possesilonis causa facta sit, ex eo dolo actio in factum in eum dabitur, quae descendit ex edi
cto, quod Vlpianus eodem libro explicauit . AD L. L VI. Gaius libro tertio de legatis ad Edictum urbicum.
Semper in dubiis benigniora praeferenda sunt.
PMenioris seuerpremisias exempla. Te legato riuio relicto, cum plures essent Tu, amici rectatoris. Αec lex,ut ex inscriptione patet,explicari debet ex initio l. si he res iustis. s de legat. i. Ad legata enim utraque, cum ex Cab litabro 3. de legatis desumpta sit, proprie pertinet, atque adeo con firmatur a l .cum in testamento .s.de rebus dubiis'. vi l.ea quae. - .vitii hoc titu. cuius initium deseruitute legata interpretarinos oportet,quae cum in partesdiuidi no posti a singulis heredibus solida δε betur: nam ex eodem libro est l.3.s.deseruit. leg. Quod autem in M. vlt.ait, in re dubia benigniorem interpretationem sequi non minus esse iustius quam tu tius, proprium est quaestionis eius de qua inl.3.s.de iis quae in testa.delen . quae praeterquam quod cx codem libro est,eadem quoque Verba resertis tamen it,
ut est Flo. utroque in loco legas, NON MINVs IVSTIvs EsT QVAM 'Tu τ i V s. Sic enim & in l. dominus testamento. in fin .s.de condit.indeb.tam beni
gnius quam utilius est.Igitur si heres iussus sit facere,ut Lucius centum habeat. quaeritur vitum liberetur heres locupletem reum offerendo ',an verbcentum dare ipse cogendus sit,quasi nemo facere possit,ut Lucius centum habeat, nisi ei dederit.quod est verius, ut eodem in libro Caius ait': cuius rei ratio aliunde quam ex hac nostra regula desumi non debet nam in dubiis benignior senten tia praeserenda est:benignius autem est, Vt plenum beneficium ab herede lega tarius cosequatur.Eadem est ratio ini. Paula. . Pompeius.s deleg.3.vbi quam-ui, secundum verba codicillorum ab omni Voluntate, qua filiae nonnulla e tiam post fratris mortem defunctus reliquerat, recessum videretur, placuisse tamen ait Paulus,humanius interpretari ea sola, quae Vivente fratre acceptum erat adempta videri'. Eadem est ratio in l.ex hac scriptura. s. de donationib. ubi quia testator scripserat se vivum donasse res aliquas libertis suis, earum rerum dominium benigna interpretatione ad libertos pertinere respondit VI pianus.Huius etiam regulae ration adducti Impp. id constituunt,quod conti netur in i non sine ratione. C.de bonis quae liber. Vt quoniam consequens est ambiguas,atq; legu diuersis interpretationibus titubantes causas benigne, atq; naturalis iuris moderamine cotemperare. Idem iuris in sponsis quod in eo niti gibus obtineat,ut quς in potestate constituti inuicem sibi reliquerint, non patri acquiratur,sed ad eoru ius pertineant.Gricus scholiastes ad hanc regulam qua dicimus
193쪽
Omuς ως Gλοις S φιλυθρω- ἐπὶ κρύειν, hanc speciem adfiniit, ut de duobus Titiis si dubitetur cui relictum sit a tellatore , pauperior ditiori praeferatur: ἀδο- γαρ ὀντος τῶ πο- -Vω καπιλωrε τυέν ε λεγατιν, τῶ - δε δοται λα-Sed hac in re Scholiastes dum est x ιλανθΡω-,mea quidem opinione, samaatri, evadit. Nihil enim tam iuri contrarium dici, aut cogitari potest,quam quod ille ait. Etenim constat & in heredum institutio nibus,&in legatis tam libertatis, quam aliarum rerum,& in tutelis testamentariis ita obseruari, ut cum ex pluribus eodem nomine personis unus liber, tutor,hereses aut legatum accipere iussus non appareat qui sit, nullum liberum,heredem, tutorem,aut legatarium esse,nisi ex aliis apertistimis probatio nibus fuerit reuelatum de qua persona testator senserit, quia non ius quidem, sed probatio deficiat . Nec mutat quod Paulus in eadem specie tradit eligere edebere heredem cui soluat ex duobus Titiis ut ab eo defendatur: nam cum eo
temperamento accipiendum est si videlicet heres soluere legatum paratus sit, ad quod praestandum alioqui nec tenetur, neque compelli potest Idque' adeb verum est, ut in legati non datione modo,Verum etiam ademptione obtineat,quamobrem si duobus Titiis separatim testator legauerit,& uni ademe rit, nec appareat cui ademptum sit,Vtrique legatu deberi Vlpianus ait, quem. 22T . admodum & in dando, si non appareat cui datum sit, dicimus neutri testatum .Haec ipsa Vlpiani verba sunt in l. .si duobuade adim legat. quorum mn auctoritate,aut ipsa potius ratione iuris innixus, assi are ausim alterum e -- Π .iusdem Vlpiani locum lat. si fuerit legatum ., sed & s legatum . in sit. s.de re bus dubiis,mendosum esse, eumque abuutiue legi oportere hoc modo x τ η
non appareat cui ademptum sit, ut paulo ante posuit,qiri seri potest ut ademptio valeatὶHγ interpres autscholiastes Graecus quisquis est non vidi ed ne que ex Latinis quisquam adhuc ita,utinos ficimus, omistis subtilioribus Ac. eursij quam verioribus distinctionibus, explicauit.Sed ad i. 17. veniamus. AD L. LVII.
Gaius libro octauo decimo ad edictum prouinciale.
Bona fides non patitur,ut bis idem exigatur.
De Lia exceptisne opponenda bis eandem pecuniam 'tenti in ii T. -
Aec lex ad ea quae petuntur quasi ex defuncti voluntate pro prie pertinet. Sumpta est enim ex lib. xv m. Caij ad edictum prouinciale. in quo is de legatis praecipue ac de Falcidia disse
rebat. Hanc vero interpretationem potest recipere, ut iniquum
sit eundem debitorem qui semel debet,bis exigi,quod sic accipiendum est si eandem rem exigatur quam semel iam ei, vel alteri praestiteritur ecce cum heres nolens exhibere tabulas testamenti,legatario aestimationem eius quod ei relictum erat semel praestitio nam repellet exceptione doli leuatarium iterum petentem', S non tantum ipse, sed etiam quicunque ab eo cau-
194쪽
ico PETRI FABRI I. C. COMMENT.
causam nactus erit,aut quicunque contra eum habiturus cst regressum. Simi liter qui ob rem sibi furto ablatam egit condictione furtiua, S condemnauit furem, atque adco nactus est actionem Iudicati, si antequam eam exerceatrem nactus sit, ac dcinde rci eiusdem nomine iudicati agere velit, repelletur, Li Cira per exceptionem doli nec enim bona fides id patitur.Similiter cum debitor non satisfacit, in bonorum eius pollessionem rei scruandae causa creditor mittitur, eum si non admittat in possessionem debitor, tenetur actione poenali ex edicto, quo Praetor misso in pollestionem vctat vim fieri . Si pre M - farra nam praestiterit debitor, quanti creditoris intersuit in possessionem admis vi i P sum esse,dubitatur an postea recte conueniatur a creditore in summam debiti. Paulus putat improbum, atque adeo exceptione doli repellendum eum esse, qui velit iterum consequi quod recepit, i. si quis dolo.9. vltimo .f. de re iudicata. sic enim ea lex intelligenda & legenda est, ut pro vΕNDirox sub stituatur o EsITOR , quemadmodum praeceptor emendauit libro 4. Pauli Sententiarum. Similiter si rem mihi vendidcris alienam, & antequam eius tibi pretium soluerem, a vero domino redemerim , non poteris ex vendito agens a me pretium consequi, quasi habere mihi rem liceat, ut recte con tra Neruam Celsus filius aiebat , dc quia ex alia causa rem habeam, & quia nec bonae fidei conueniat, ut Pomponius ad Sabinum scribit . Nec mu tat, quod legatarius qui legati aestimationem ab extraneo consecutus est in terdicto de tabulis exhibendis, recte legatum ab herede postea exigit, non enim eandem rem videtur exigere, Cum ab extraneo non rem, sed magis poenam consecutus esse videatur'. Quod & in creditore Verum est, s ab extra-δmnalis. 7. neo vim passus, nec admissus in possessionem,eoque nomine poenam consec. - ' euius debitorem conueniat rei debitae gratia. Nain & eadem ratione qui debitorem in ius vocatum vi exemerit, si soluerit, eum non liberat, quia poe-f Lolita. ne nam suam soluit Item non mutat, quod qui eum conuenit qui dolo de serat possidere postea recte in possesserem agit: nam ipsius interest rem ha .st tam m. bere, M ideo si prius possessis rem conuenerit, non potest eum qui dolo pos a L sidere desierat, exigere, qtita iam ipsius nihil interest cum rem habeat . Item . et non obstat l. fundum. s. de nouationibus . nam ibi non eadem res petitur: - μω - quoniam ex diuersis obligationibus agitur. Ait lex , po NA Finis, id est ratio &aequitas naturalis, sic enim za Vox plerunque exaudienda est. Exceptione itaque doli tutus est debitor, qui semel praestiudquoniam aequitate de Q, .sei sensionis actionem Dotest infringere., nisi sorte actor causam ignorat, currat.a-- exequi non debeat, hoc enim casu petere dolo non Videtur ,ut exponetur inii excipi, i t sine dolo. hoc titu .Et alioquin tutus, ut ante dixi,est debitor aduersus quem uis creditorem, etiam pupillum. Denique si debitor ex delegatione pupilli pecuniam creditori eius loluerit, fingetur a nobis pubes esse is qui pupillus est, auctore Iuliano , id est ei debitum persequenti opponetur exce ptio doli,ne,inquit, propter malitiae ignorantiam bis eandem pecuniam con-ῆ sequatur '. Id enim bona fides non patitur,Vt hoc loco Iurisconsultus ait. Ait T leY, Nou p Α τ i τ v Mnisi scilicet manifesta sit contraria voluntas defuncti, vi
195쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. ait AD L. L VIII.
Vlpianus libro secundo Disputationum.
Ex poenalibus causis non solet in patrem de peculio actio dari.
- ctio de peculio. X contractibus filii fami l. aut serui patrem vel dominum depeculio teneri constat, itemque ex quasi contractibus, utputa ob negotia gesta '. Ex delictis aut quasi delictis siti famil. aut alsi bisse. serui pater dominusve non tenetur de peculio poenali actio- ne, si turpis est . ita enim accipio quod hic traditur, ex poena-n solere in patrem de peculio actionem dari, rei vero persecutoria tenetur, Si filiussami l. surtum secerit, actione surti tenetur ipse in solidum eius quod interest nomine, pater eius ne de peculio quidem hac obli-
satus est actione. Condemnato tamen filio furti admissi nomine, pater actione iudicati recte conuenitur de peculio, quasi iudicio & condemnatione cum filiosam ii.contractum sit . Rerum autem amotarum iudicio, quamuis
poenale sit, pater ob res a filio filiaue diuortij causa subtractas, conuenitur - ,
de peculio , quia turpe non est ', ac multo magis condictione tenebitur ex ι' ι. 3. k.Mea causa , siquidem & surreptae a filiosa mil. rei nomine pater condictionem patitur de eo quod ad eum peruenit, itemque dominus de serui pe- οῦ ,
culio . Ait lex , poEN AL i s vs c A usi s, id est malesciis,vel quasi malesciis. a 'Ait lex, N O N soLET, Bene, soLET, nam interdum datur, si videlicet δε- rhois, hQ. mosa non si, ut superius ostendimus. Ait lex, ira pATREM. In dominum de cend undatur actio poenalis , cum noxae deditione. Ait lex , Ac TIo poenae perse-Juendae causa. Nec obstat l.tam in contractibuszde iudiciis. Quod enim ait e transsatione iudicij, non pertinet ad actiones poenales, vel ex delicto descendentes.
AD L. LIX. Vlpianus libro tertio Disputationum.
Heredem eiusdem potestatis iurisque este, cuius suit defunctus
constati Ius , conditis heredum, vel ceterorum successorum. Ractatum est in i 1 .supra nonnihil de huius regulae quaestione. Ita vero Vlpianus libro 3. Disputationum des nit, ut citi dem potestatis iurisque sit heres , cuius & defunctus fuerit. Ait lex, Ei v s D E M. Vult dicere peiorem heredis causam non a-- esse quam defuncti : & ideo licet verum sit quod scribit noster Vlpianus in litiem Disputationum libris, heredem de iuncti voto esse obligatum , & quod Pomponius ait, heredem eius qui sui aliensve hono- is etris causa opus facturum se in aliqua ciuitate promiserit, ad perficiendum Myscit. perinde obligatum esse, atque ipsum qui promiserit μ, attamen ex l. toties. ι ι-; a c. l. ex pollIcitatione. s. l. si quis .ii. 5: r . s. de pollicitationibus . colligituro 3
196쪽
,ci PETRI FABRI I. C. COMME NT.
aliquatenus meliorem heredis quam defuncti conditionem esse, ut in aliis quoque iuris partibus obtinere do bimus postea. Deteriorem quidem non esse constat. Nam si magistratus eos exacta cautione tutores constituit, qui tune erant,sed esse postea desierunt idonei, quemadmodum ipse probὸ actio- σι - - sim ' nem recusaret,quia suturos casus & fortunam pupillo praestare non debet 8, ita& eius heres multo iustius eam actionem,quam causa cognita D.Pius dari vola luit, recusaturus est': non enim aequum videtur ei nocere hoc, quod aduersus eum non nocuit, in cuius locum successit, ut explicabitur copiosius in l. inui-Mnum tus.*.cum quis l. hoc tit. Melior tamen heredis est,quam desuncti fuerit conditatio. Quamuis enim si euidenter magist ratus cum minus idoneis fideiussoribus contraxerit,in heredem idem Imp. iudicium esse dandum atat', non tamen sa, t. militer tenentur heredes magistratuum,Vt ipsi tenentur: nam ob negligetiam tutoris magistratus qui succedit in omne periculum tenetur, heres magistratus non tenetur, succedaneus enim est dolo duntaxat,& proximae dolo non
f L a ἀπ- etiam leui culpae, auctore Vlpiano in eodem libro 3. Disputatio.' Itemque ς' quamuis plerumque accidat, ut quod desunctus non potuit, hoc heres , etiamsi bonam fidem habeat, usu acquirere non possit,& retro, ut quod a defuncto potuit, usucapi, possit etiam ab herede, licet malam is fidem habeat, ut ostendimus in l. 1 . in fin.zattamen in eo melioris conditionis esse videtur quam defunctus, quod aduersus pignoris persecutionem exceptione longae possessonis uti potest,quae defuncto competitura non fuerat, a quo rem pignori datam, ac deinde alteri distractam ipse redemit.Sed in specie proposita ideo heres exceptione utitur, quia pignus ab extraneo redemit,& in extranei locum successit,non in eius qui pignori dederat. Nam sane si causam haberet heres a defuncto, si eam ut hereditariam possideret, exceptione longae possessonis hypothecariam actione excludere nullo modo posci, eodemque iure quo defunctus, nec meliore uteretur, quamuis in rei successoribus aliud a Lam vita. obtineat.quae omnia eodem libro Vlpianus tractauit .Negari certe non po*-φ-j, test quin quod ad poenales actiones attinet, melioris conditionis existat he-t res quam defunctus: nam iis, non ut hic, ita etiam ille subiicitur, ut susus &ι ip .. ,- plenitis tractatum est in l. sicut pcvna 38. s. Idemque dici potest de in rem actio et L A iaia. nibus,quibus heres posscssoris qui ipse non possidet, non tenetur, etiamsi dei me nctus dolo possidere desierit . Sunt & alii quidam casus,in quibus latior est heredis potestas, quam eius cui succeditur. Ecce enim legatarius pro parte
in . . repudiare, pro parte acquirere legatum non potest heredes eius possunt, uth /'RI alter eorum partem suam adquirat, alter repudiet ,Ait lex, EIvsDEM po I LP-ρο- TE sT A Tis. Quod enim defunctus potuit,id plerunque succesbr etiam pol rip&e contrario. Ait lex, IvRis Qv E. Heres enim non in singularum rerum
oti, . ρσ dominium Vt emptor ed in omne ius detuncti luccedit ,in poenam tamen m i ρο ῖδε non siiccedit iusque successionis plenius est,quam emptionis Ideoque saepe . d. s. u.- in amplius tenetur heres,quam emptor, Ut ecce quod is cui heres tum fecit,
perinde est atque si ipse fecissem:vnde si tibi aqua pluuia noceat, cogor mea, a impensi tolleroeat si is a quo emi bona fide opus secerit, ego restituere non ι Me φω cogor, sed patientiam tantum praestare debeo': nec obstat quod est in t em l . ' i' ptor. s de aqua & aqua pluuia arcen.C AETERIS SUCCESSORI Bus: nam hoc accipiend
197쪽
accipiendum est de rei, non de iuris succetaribus, ut quod in emptore dictum sit, idem in donatario,& legatario seruetur atem cum patrifam. mora facta sit, iam in eius herede mora non quaeritur, tunc enim ea heredi proximo heredi-- Lorio iure competit, di ad caeteros quoque deinceps heredes transmittitur i, 'itemque fiscus, qui ex suis contractibus usuras non dat, cum in locum priuati successit etiam dare solet , ssci etiam quasi heredis ratio habetur, bonis dam . r ις
nati fidei utaris fisto vindicatis, si inter fideiustares actio diuidi ceperit'. Sed na Vircum ius successionis plenius sit, quam emptionis, qui fieri potest ut pactum in C sis personam conceptum emptori,vel donatori, non etiam heredi prosit ' 3 Quod
de herede dictum est, id in quovis successore,qui heredis loco constituitur, accipi oporter. I g
Vlpianus libro decimo Disputationum.
bem per qui non prohibet pro se interuenire, mandare creditur, sed μ& si quis ratum habuerit quod gestum est, obstringitur mandati actione. ne assione mandat i Aec regula est de contractu mandati. Mandatum inde dictum Isi dorus non male tradit', quod olim in commisso negotio alter alterii manum dabat: per nuntium tamen aut per epistolam suscipi pose,
quia consistit nudo contrahentium cosensu, nemo est qui dubitet Multo magis mandatum contrahitur si praesentem roges aut iubeas aliquid 2 L 2: sacere,statimque is tibi obligari post mandatum susceptum incipit, ae vieissim tu ei quoque contrario iudicio incipis teneri, ut puta si ex mandato tuo pro te fideiusserit, vel alias interuenerit, eoque nomine aut ipse soluerit,aut alio qui negotia eius gereret soluente, ratam habuerit solutionem . Quae autem actio competat si tu nominatim id eum facere non russeris, dubitatur. Et quidem si iandonandi animo pro te fideiussit, expeditum est nullam neque mandati actio-
secerit, vel inuito te ac vetante, aut ignorante fecit, ac tum si pro praesente, ' Π - α multoque magis etiam si pro absente fideiussi tam mandati, quam negotio rum gestorum aduersus te actionem cestare constituit', quaquam tentari pos- eo. si sit obligari te ignorantem negotiorum gestorum actionesi ea utiliter admini
strata fuerint. Nec obstat d. l. qui fide, ubi ait reum promittendi conueniri non z α- M. posse, nam hoc acciriendum est demandati actione. Et sane cum fidei ubere pro alio quisque possi, etiamsi promissor ignoret', quis non videt aequum esse
nisi sorte non tam contemplatione tui, quam quod sibi consultum vellet fide iusserit,aliudve quid mandauerit,ut in sipecie l. creditor.3.1.ver. item qu situm. s. mand. Vel te patiente, nec recusante secit, actum quidem si pro te praesente fideiussit, etiamsi ex mandato &s de alterius, mandati iure te quoque habet obligatum exoluta pecunia, vel secuta condemnatione , quia mandasse cre- Me mderis:&hoc est quod in hoc loco Vlpia ait, semper qui non prohibeat pro se interuenire, mandasse intelligi, exempli causa, cxacta est a te cautio iudicatum e c ς Ο
198쪽
solui, fideiussores abs te dati hoc tibi praeter mandatum tuum asstina Plemiativiti;- -οῦ litem nomine tuo defenderent: si obtinuerint,poterunt & litis sumptus,auctore' .: haesti Vlpiano consequi, quasi iuxta mandatum, & si mandatum non fuerit Cuit se ρη non est absimile quod idem ait alio in loco,eum qui patitur ab alio mandarita τ' Vt sibi eredatur mandare intelligi , mandare autem intelligi non creditori, sed 3 ip i ei qui creditori mandat. Quod si pro te patiente verum absente quis fideius lit, ' - -neraliter dicimus fieri non posse quin actione de negotiis gestis ei obligatus ι au. t seu sis, siue ratum habueris, siue non'. Cum autem quaeritur an mandati quoque actio in te competat, ita ex Pauli & Vlpiani responsis distinguendum esse colligitur,ut si ratum habueris quod absente, vel etiam ignorante te gestum est,&id fuerit tuum,tui quecontemplatione Festum negotium,obstringaris non modo negotiorum geliorum actione, quod aliquas ea utiliter adrninistrauerit, sed 3 linumma' mandati etiam iudicio', quum rati habitio retrotrahi soleat,& mandato comparari, ut in extremo huius nostrς regulae. Alioquin si quidem tuum negotium
non fuerit, licet nomine tuo gestum,non tenearis etiam ratum habens,nis sorte actione negotiorum gestorum, si aliquid ex eo gestu tibi adquisitum fuerit, ut in I. si pupilli. 9. item quaeritur vers item ait,&seqq. usque ad 3. videamus. p. deneg.gest. aqua lege Accursius,& caeteri se ut explicare possint non habenti aut si tuum quidem negotium, sed non tui contemplatione fuerit administratum, negotiorum gestorum iudicio tantum teneri possis, etsi ratum habeas. Quod si ratum non habueris, dicamus negotiorum gestori,ut puta fideiussori, si pro absente vel ignorante fideiusserit, solam superesse negotiorum gestorum in tei tin, actionem,id quod aequum est.Mandati enim actio competere non potest,eum . G. i. non antecesserit mandatum,ut Paulus ait ' , neque intercessisse posit intelliti,ῖ- i quia ratum habitum non fuerit. Ait lex, Qv I NON PRO HI FET. Qui scit,adest, di patitur, neque vero exigimus ut ratum habeat postea quod semel videtur comprobasse.Hic crgo mandati obligatur. Ait lex, MANDARE CREDI Tu Mut pro se interueniat is qui non est prohibitus. Quod ego verum esse arbitror in iis personis,quae pro aliis interuenire solent, Vt puta in procuratore, tutore,cuia..is serum ratore, caeterisque huius generis'. Sunt & alij casus in quibus qui re vera non mandat, mandare tamen intelligitur, ut ecce cum quis omnibus negotiis suis
i ,-. aliquem praeponit,intelligitur debitoribus madare ut illi procuratori soluant'.
Mino simia Ait lex, CESTVM EsT, eius nomine, in rem eius,eo abs te vel ignorante. Ait 7 lex, MANDAT i Ac TIONE. Idem in actione quod iussu, qua dominus tenetur,
aut pater qui ratum habuit quod seruus,filiusve gesserit ' Vtrunque merito,
ν ιν mi si cum rati habitio iussiti demandato plerunque comparetur,ut post Vlpianum Iustinianus monet',&in maleficiis etiam obseruatur, ut dicemus ad i. hoc iuret .lis t. r. is is L.F.itSed de actione de negotiis gestis recte conueniri potest, quas rati habi μή - tio non intercesserit, si magis hoc velit actor, ut quia utiliter negotia se admi
AD L. LXI. Vlpianus libro tertio Opinionum. Domum suam reficere unicuique licet, dum non officiat inuito es teri, in quo ius non habet. Συ
199쪽
AD TIT. DE DIUER. REG. IVR. AN T. icueno domibus reficiendis. Raeses Prouinciae inspectis aedificiis dominos eorum causa cognita ea rescere compellit,ita ut&aduersus detrectantem competenti remedio deformitati auxilium serat.Verba sunt Vlpiani ex opinionulibro tertio'. Ita vero aedificiorum domini ea debent reficere, ut in ιρ se terim vicino inuito in ea re in qua ius non habent, non ossiciant, ut in hac ex eodem libro tertio desumpta regula, Vlpianus mouet. Ait lex, IN Qvo ivs NON HAax T, id est in ea re aut in eo loco qui seruitutem non debet. Ergo si ius habet, ita aedificare potest, vol rcficer Ut vicino etiam inuito noceat,ut putas a principe impetrauerit , aut si resis quaedam constituta fuerit seruitus. Sed ι& meo iure altius aedes meas possum cxtollere, quamuis ita fiat ut minus tu taminis vel aeris in tuum aedificium perueniat, ut luminibus tuis ossiciatur, aut prospectui,qua de re plenus est tractatus deseruitutibus.
Iulianus libro sexto Digestorum.
Hereditas nihil aliud est, quam successio in uniuersum ius quod defunctus habuerit.
Dictum Praetoris de hereditatis petitione, Iulianus libro sexto Di gestorum interpretatus est, ideoque quid esset hereditas in eodem libro definiuit hac nostra lege. Caius quoque in libro sexto ad edictum Prouinciale tractauit de petitione hereditatis, & ideo iisdem omnino verbis quibus desulianus in eo lib. c. hereditatem definiuit'. Ait lex. is vc cissio, id est, ius successionis, nam hereditas nomen iuris est,ut ait Vlp.' - B: auctore Africano,bonorum vel hereditatis appellatio, uniuersitatem quan ε ιρης --dam, ac ius successionis, &non singulas res demonstrat', atque hoc est quod hac etiam lege sequitur. Nam ait lex, iN v NivERsvM I us, quasi dicat, non in crimat in res singulas, non in singula corpora. Hereditas enim, auctore Papiniano,iuris ' ' 'intellectum habet, etiam sine ullo corpore, quamobrem hereditatis petitione tenetur, qui vel ius, vel rem hereditariam pro polletare possidet', ot heres,au- - :ctore Pomponio, in Omne ius mortui non tantum singularum rerum domi - tri nium laccedit,cum & ea quae in nominibus sunt ad heredem transeant , & he reditatis appellatio, cum iuris nomen sit, sicut bonorum possessio etiam damnosam hereditatem continet. Nam & in bonorum possessione bona se accipi fkberiaita-Vlp. ait, uniuerstatis cuiusque successionem, qua succeditur in ius mortui, suscipiturq; eius rei commodum & incommodum . Ex quibus omnibus id etiam Iapparet definitionem hereditatis a M. Tullio traditamvix dcfendi ac istineri poste. Id negligendum non est, licet ab aliis antea, sed non hoc tamen in loco 'animaduersum, non probari Senecae quod ex iurisconsultorum sententia di ximus,hereditatis appellatione non singula corpora, sed ius uniuersum significati. Ait enim lib. o. de beneficiis, Iurisconsultorum istae ineptiae in acutae, qui hereditatem negant usucapi potie, sed ea quae in hereditate sent, tanquam
aliud quidquam sit hereditas, quam ea quae in hereditate sunt.
200쪽
PETRI FABRI I. C. COMMENT. A D L. LXIII.
I ulianus libro septimo decimo Digestorum. Qui sine dolo malo ad iudicium prouocat, non videtur moram sa
ne mora, ct improbitate. Eus, siue promissor, siue possestar qui mauilli litigare, quam actori
dare,auti estituere quod petitur, multum refert utrum dolo malo, an ex bona fide id agat'. Nam illo casu moram facere videtur,&ideo si res quam praestari oportebat, post susceptum iudicium, & litem contestatam interierit, nihilominus perinde ac si ea extaret reus tenetur, &haec est sententia l. nemo rem. 82. 9.i. s. de verb. oblig. Nam qui primo rem inuito domino contrectauit,aut qui mala fide doloque malo suam,inuito eo euidebetur, retinet, semper in restituenda ea, quam nec debuit auferre, vel quam se praestare oportere sciuit, moram videtur facere, licet paratus fuerit excipere actionem: unde si dum stat per actorem ne lis contestetur, perempta res fuerit, eius nomine non ideo minus obligari reum Triphonius ait . Non omne autem quod differendi causa optima ratione fit, morae annumerandum est, ut puta cum aliquam exceptionem allegat reus, propter quam dare non debeat,
ac dum paratus est iudicium accipere si modo non ipsum fraudandi causa simulat ab aduersario cessatum fuerit, quod susus explicatur in l. sciendum, &tribus seqq. & l. paratum s. de usuris. Ergo si promissor hominis ante diem in quem promiserat interpellatus suerit,&seruus decesserit, non videturpereum. ιι isse stetisse ut Paulus lib., . ad edictum scribit', atque aded cum non fecerit moram non tenetur,si tamen paratus fuerit iudicium suscipere. Vt enim idem auctor eodem libro tradit, s solutioni moram quis secerit, iudicium autem accipere paratus sui timoram secisse non videtur, utique si sine dolo malo. si iuste ἀιf-υρ- ad iudicium prouocauit , idque ipsum in hac regula nostra manifeste propo-o ti nitur. Ait enim,si NE DOLO M A Lo, id est iuste,& bona fide , ut quia quantum debeat soluere ignorat: hunc enim quasi moram secerit,improbum &frustra- finitiani, torem videri non posse Venuleius ait. Vndes residuum debiti soluere parato debitori Praeses Prouinciae arbitrum dederit, apud quem examinaretur quan--t,i. tum ex debito reliquum superesset, idque debitor creditori obtulerit, improbe rem pignori datam distracturus est cre)itor,cum ille moram facere non videatur,qui sine dolo malo ad iudicium prouocauit'.Idemque dicendum est si pu-λΡ.r. tet quidem se debere, disciat quid debeat, ei tamen qui petit se debere non existimet quo casu si depositarius inficiatus sit non aduersus dominum,sed quod eum qui rem depositam petebat, verum procuratorem, aut eius qui deposuis. set heredem non putaret,agicum eo depositi no poterit, antequam id cognouerit, quia dolo malo nihil dum secerit, atque adeo moram in deposito redadendo fecisse videri nullomodo possit' ut autem is a quo petitur non videtur
inpr. facere dolo,cum ignorat quantum, aut cui soluere debeat,ita non videtur actoti p exeqiii, ac peterea olo malo, qui causam ignorat cur petere, atque exequi noni L0.. in iis.. debeat',qua de re nonnihil diximus ad i. qui in alterius. a. r. Ex qua lege intelligenduin est ita verum esse quod dicimus, si iustam ignorantiae causam adferre