장음표시 사용
231쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T.
mento delentur. nam diserte lex nostra loquitur de his quae intelligi, non de his quae legi non possunt. Multa vero perspiciuntur oculis quae scripta sunt,
sed non intelliguntur, & retro multa intelliguntur extrinsecus quae non sunt legibilia'. Ait lex, vT INTELLici NON possiNT. Alioqui cum perpe- - ι - - Aram aliquid in testamento scriptum est, benigne interpretari, di secundum id quod est credibile cogitatum credendum est M. Quod si penitus legi atque ' et '' adeo intelligi nisi ex coniectura non possit, plerunque pro non scripto est, ut h cum nomen heredis licet inconsulto ita deletum est, ut penitus legi non possit'. Caeterum quamuis intelligi & legi possint quae in testamento scripta sunt,
nonnunquam perinde sunt, ac si scripta non essent,ut quoniam cosulto ac voluntate testatoris inducta sunt . d
3. Nec paciscendo, nec legem dicendo, nec stipulando uulsouam i
alteri cauere poteli. αυλ' Extraneo id est ei qui seruus os si in dominus, teraste mansit, item non heredi consulere et Linpacto mel contractu possumus, excepra distu causa, , Hiis quis tam Vod postremo Scaevola hIc desinit, ut intelligatur, sciendum est obligationes ad hoc inuentas esse,ut unusquisque s bi acquirat quod sua interest : proinde quaecunque gerimus, cum ex hoi nostro contractu originem trahunt, nisi ex nostra persona initium obligationis sumant, inanem nostrum actum essiciunt
Eo fit ut, quemadmodum hic ait Scaevola,neque paciscendo,nec legem dicendo, nec stipulando quisquam alteri cauere possit, id est,ut nemo possit ita stipu- M. τα- lari, emere, Vendere, aut alias contrahere,vt alter suo nomine recte atat , nis M fortasse ipsus intersit alteri quoque ita cautum esse, ut in iis exemplis quς pro in ponuntur in dicta l.stipulatio ista.,.s stipuler.l.liber homo. p. de verb. obligat. ει. aut nisi poenam stipulatus suerit qui alteri cauere vult M. Ait lex, Nxc ν λ 'umc is C ENDO. Pacisci tamen aliquis dixerit,& constituere nos posse per liberampe sonam,atque adeo videri nos per liberam personam nobis adquirere '. Ve rum Paulus eleganter huic argumento respondet:ait enim liberam personam 'πά. non videri acquirere,sed ministerium tantummodo praestare ut & si mora ere in 'ditoris procuratori sacta fueritη hoc casu non videri per liberam persona adquiri,sed officium impleri Paulus idem auctor est. Idem est uno ex creditori. bus in possessonem in 'ussio in rem, & aliis quoque creditoribus id Praetorem
Videri permisisse, nec videri liberam persena adquirere alij, quia nec sibi quid squam adquirat cui Praetor permittit, sed aliquid ex ordine facere, & ideo eaete. π ''tis quoque prodesse . Ait lex, NEC LEGEM Dic ENDo. Pacistendo ut exce-giis,cul.ptionem,legem dicendo,ut alteri actionem adquirat ', ut puta hypothecaria,& si ideo nec frater fratri,nec maritus uxori pignoris obligationem adquirere possunt,quamuis eorum pecuniam suo nomine crediderint . Adquirit tamen in - ψ 'terdum, ut puta si res alienas deponens aut commodans domino eas resti tui pactus fuerit lege dicta contractui: nam ex ea non stricto quidem iure,
232쪽
t t. sim C, sed utilis tamen actio propter aequitatis rationem domino datur . Itemque si hit '' sua, deponens filio suo restitui mulier paciscatur ex continenti, utiliter P . - propter affectionem personarum pacta videtur '. At suas res deponens si ex- GM. - traneo reddi lege dicta paciscatur, nihil agit, neque donare intelligitur Iti .
m. . e L demque cum donator ita legem dixit, ut suos creditores donatarius liberet, non ideo magis contra donatarium, nec ideo minus contra donatorem actiorum. C. de creditori competit, cum debitorum pactionibus nec tolli, nec mutari possitis e creditoris actio '. Sanc cum donator ita legem dixit,ut post tempus id quod --,ib. donatum est alij restitui velit, licet ipso iure post tempus rei donatae petitio
P i C ad donatorem,vel ipsius heredem spectet, attamen benigna iuris interpreta- . tione iuxta donatoris voluntatem facta Impp.constituerunt, ut actio utilis ex η facu Lis' stipulatu detulei, cui donator liberalitatem adquiri voluerit contra eum, ineuta, quem initio collata est donatio'. Et sane id aequitatis ratiope subnixum essetἡmari δε- nemo non videt, cum is qui utili actione isto casu agit,ex voluntate donato-- ὸι- . ris quasi re sibi tradita experiatur'. Ait lex, NEC STtpvLANDO. Stipulatio cumrque geri. nis appellatione significantur omnes oblisationis contrahendae modi, quibus'. z. II adhiberi solet stipulatio,idque in hac certe regula satis apparet .Ergo si quis al-
. ,. teri emat nihil agit, nam nec alteri, nec sbi adquirit empti actionem ,&conia t m k sequenter si quis alteri simul& sibi comparet,in sua duntaxat, non in alterius iij atim persona,consistit emptio ' Ait lex, Qv I sQv A M, homo liber & sui iuris, ut pu- ta procurator'. Ait lex, ALTE Ri, extraneo scilicet, ergo qui alteri extraneo sti-2. Has ' putatur, vel paciscitur,nec sibi cauet cessante voluntate, nec ei consulit prohi-- . bente videlicet iure', etiamsi postea heres institutus fuerit : heredi sane nostro At stipulando & paciscendo cauere atque consulere cohcessum est, aucto-x L mre.. re Celso, optima quidem ratione, cum defuncti personam heres representet: sed si hic postea heres institutus fuerit quam ei restator pactus est, nihil ei ca-c--. u. . uisse intelligitur,uti diximus in l.19.quod ab initio.s. Item alteri extraneo scili- cet, euius iuri subiectus non est'. Sic enim Impp. Alteri cuius iuri subiectus non
m ms,is. est aliquid dari vel restitui ni si sua intersit, nemo stipulari potest , quod & in
ut iη oreis L matre verum est,quae filios in potestate non habet, ei ergo filia inutiliter paci ea . scitur in& rinc,nam filius patri', seruus domino,& viceversa pater filio, quasilium. sibi, ut vulgo dici Paulus ait , Itemque sibi aut seruo dominus utiliter paciscitur,aut stipulatur, propter illud potestatis vinculu, quo Vna vox, una esse per-A . - t. sona existimatur patris & fili j,seruique ac domini φ, idque adeo verum est patrem ei quem habet in potestate stipulari pose,ut non modo quas sibi, sed &. ' hic.ά. interim in eum casum ei stipulari possit, quo ipsum in potestate non est habii uti by. tutus,atque ita filio non directam quidem, sed utilem tamen actionem squasica. id . per patrem ipse stipulatus videaturὶ adquirere, utputa s post mortem suam μοι filio suo licet non extituro heredi dari stipuletur, vel post ipsius emancipara tionem hoe enim casu stipulationem utilem esse benigna interpretatio a. d. in. ne defendi potest'. Ex pacto etiam quod ita secerit pater ne a filio petatur,
233쪽
quanquam exceptionem pacti filius licet heres ex post facto existat non habet , quoniam alteri quam sibi paciscendo cauere non potest: attamen habet
subsidiatiam doli exceptionem ex pacto patris' propter affectionem perso R.
narum, propter quam & alia contra ius ipsum recepta sunt quam plurima. ut i pupilli adoptio,qua de re Culacius lib. 2. obser. cap. 38. nam &interdum propter naturalem affectum praesumptio facit' omnia patri videri concessit. Sunt . - μωzα alis ealus in quibus fauownuptiarum, &ne dotis commodo mulier defraudetur,&maxime propter eam quam supra diximus affectionem personarum ad hoc decurritur,ut actio Utilis permittatur ei, cui alius cauerit, ut puta si auus maternus nepti dotem a se datam soluto matrimonio reddi stipuletur quo ea su dirino actio non competit, directa non datur actio nepti, quippe cuius in persona inutiliter stipulatio concepta esse videatur,quoniam auus maternus ei
stipulatus esse proponatur, alteri vero regulariter aliquis frustra stipuletur' - cItemque si auus dotem dans pro filia paciscatur, excontinenti lege dicta, vel stipuletur dotem nepotibus filia sua prius in matrimonio desuncta reddi restitui,aut si mater ipsa in eum casum liberis ex se natis pacta vel stipulata fuerit iplis directam actionem quaerere non potuit mero iure, propter id quod dici solet,nec pacto, nec stipulatione alteri cauere quem posse',attamen propterit. lam personarum affectionem maternae illius, vel auitae affectionis intuitu spro ς φρο*pter quam & Triphonius ait nuptias interdum concedendas esse quamuis iure stricto prohibitae sint' aequum est utilem eis ex stipulatu adcommodari actio. ' Vnem quae denegaretur extraneo,Vt ante diximus'. Extraneo autem non utili, , ut per procuratorem stipulatione praetoria', verum etiam directa interdum
actio per alterum adquiritur, non quidem ex pacto, lege, stipulatione, triam :s
hoc a iure alienum est, ut Scaevola noster hic definit )sed ex numeratione sola. Nam si meos nummos quasi tuos, & nomine tuo alteri etiam te absente ac 'ignorante credidero, acquiri tibi condictionem ex numeratione responsum 1 ι-- R.
est', ac proinde hypothecariam ex Iustiniani constitutiorie, idque iure sintv ri μlari receptum est in ea specie propter crebrum & necessarium usum creditae 1 ι- ω pecuniae. Sed& pro altero vel ignorante, vel inuito tam soluere quam fidei ubere possumus, cum iure ciuili constitutum sit licere etiam ignorantis & inuiti zz meliorem conditionem facere . Alia complura huius regulae nostrae vitia pas M sim Doctores adserunt, haec nobis in hoc loco attigisse sussciat. Ait lex c λ- vi x E , id est consulere, Ut apparet ex l. auus. s.'de pactis. iuncta l. auus. Ξ de
AD L. LXXIV. Papinianus libro primo Quaestionum. Non debet alteri per alterum iniqua conditio inseret.
fae ictum de acri pluuia arcenda. Item de correissocia. Deoque quamuis de eo opere quod agri vel colendi,vel exsiccandi caula factum sit non competat actio aquae pluuiae arcendae, attamen si derivandae aquae causa factum sit, competituram esse Mutius aits Sic enim debere quem meliorem agrum suum facere, ne vicini de-aciat , atque ita deteriorem alteri conditionem inserat. Hoc enim tetriorem
234쪽
b LiI. d. si nullo iure licet. Ideoq; cum omnibus modis id Procosul agat ne cuius deteriori fiat causa ex alieno facto , intelligat autem exitum iudiciorum interdum du- δερ. . riorem opposito nobis alio aduersario constitui, eius quod interest nomine a- si ρ- ctionem in factum pollicetur, in eum qui data opera in aduersari j fraudem alium ei aduersarium suo loco, rem quae litigiosa futura est alienando, substi-d in steri ι tuerit nam famam cuiq; suum non aduersirio nocere debet, ut sussius explicabitur in isaetiim. is 14. hoc tit. Ait lex nostra, NON n Ε 3 E T. Simile est quod Hiar. 7. de dicitur non debere nocere factum alterius ei qui nihil secit'. Factum, inquam,
vi puta dolus ', item delatio iurisiurandi, quod inter alios praestitum aliis no- ,Σ eere non debet' item datio libertatis itemque desidiay,& negligentia' nemo
Hi - ' enim debet negligentiam suam ad alienam iniuriam referre '. Item ob erro-ρπε- rem aut imperitiam unius alter assici damno non debet . Factum, inquam,al- sis terius alteri nocere non debet. Alterius autem etiam fratris', etiam tutoris etiam procuratoris', etiam coheredis.nam licet in quibusdam hereditariis sti a vi inspuis putationibus earum rerum quae natura diuisonem non admittunt, unius δε-
- omne, teneantur, caeteris tamen familiae erciscundae iudicio damnum sar-n Tictio. eiet'. Etiam correi, ut ecce siduo rei promittendi sint, alterius mora alteri non nocet', quanquam ex duobus reis eiusdem Stichi promittendi factis, alterius Aa Azri factum alteri quoque noceat,scilicet sit socij sint,scenim accipio quod traditur mi - si n l. pen .s de duo. reis. Plus est quod dico,alterius etiam domini factum obesse ι et, si δε non debere alteri, ut puta serito'. Simile quoque illud est quod Venuleius re re in sert , non teneri me interdicto quod vi aut clam, si sine ullo dolo meo te volentem ad prohibendum ne opus facerem Venire, aliquis deterruerit armis, aeis f.7-- propterea non veneris,ne scilicet in aliena potestate seconditionem meam ni
hil delinquentis deteriorem facere AD L. LXXV. Papinianus libro tertio quaestionum. Nemo potest mutare consilium suum in 'therius iniuriam.
ne marietate cons .ne re tutione in interru. .E e contione nnorum
Apinianus lib. quaestionum de huiusmodi specie tractauit. Filius
emancipatus minor xxv. annis praeteritus, cui pater ab instituto lis rede aliquid legauera cum post et,non acceperat bonorum possessionem contra tabulas patris, sed iuuenili leuitate ductus aut omi Π tora. serat, aut repudiauerat Praetoris beneficium, exclusus tempore, ut pote anno
e u , . elapso,&maior factus petit se restitui in integrum, & recte petit, etiamsi ante ..zz. g. 2 agnouerit legatu m,inspecto videlicet initio,Vt in ali pecie quae proponitur in . si l deniques. si quis cum minore.vers scio etiam in fi. r. de minor. si quidem cae πηα, ter, omnia integra sint', verum si iam inchoata & pendente hac restitutioni,
i quaestione petit legatum,petit autem in iudicio, nam alioqui & si testato conia uenerit heredem ut sibi legatum solueretur, mox Tenituerit, eum adiuuari
235쪽
nam alioqui quamuis testamentum comprobauerit, est tamen aliquid quod vitio testatoris reputetur in atque ita testamentum ac voluntatem patris maior factus manifesto comprobat, liti renuntiasse videtur, neque in primo, aut se rari: si eundo gradu serim heredis iniuriam suum consilium imputare potest, atque impugnare iudicium paternum persequendo litem &quaesta onem restitutio nis,cui semel iam factus maior accipiendo legatum ,& elapso tempore intra quod peti debuit bonorum post essio, renuntiauerat. Nam & si bonorum possessionis tempus largiretur &lassiceret, eam tamen amplius petere maior quidem nam de minore aliud oportere dici nemo est qui dubitet, propter in integrum restitutionem j non posset,quoniam electo iudicio defuncti perlegati disi-. κεpetitionem repudiasse beneficium Praetoris, id est bonorum possessionem contra tabulas existimaretur', ad quod auxilium denuo admitti non debet, quia sne magna instituti aut substituti heredis iniuria non potest. Nemo vero, ut eodem in lib. Papinianus hac nostra resula definit, mutare suum consitum It s
possit in alterius iniuriam. Quae ut ita sint, attamen Praetor nonnunquam va νη----.
de bonis conserendis cauere fratribus noluit,videtur bonorum possessionem
rietatem non repellit, & consilium mutantem non aspernatur, ut eodem lib. 3. quaestionum Papinianus alti, ut in hac specie, si filius emancipatus praeteritus, 'in vel ab intestato unde liberi, vel contra tabulas repudiasse,qui sermani possessionis, ut Papinianus ibi loquitur, vel ut idem alio in loco ait, sermam iurisdi- I t Mctionis conseruare noluit, ideoq; non posse consilium in fratrum iniuriam mu- lare,secundum id quod hac regula nostra continetur.Veruntamen cum de bonis paternis inter emancipatum,& caeteros fratres disputetur,benignior est sententia diuersia, eorum videlicet, qui eum audiendum esse postea existimant, si velit oblata cautione beneficium bonorum possessionis exercere, ut pristinum ius recipiat , admittetur ergo, maxime si cautionem Osserat intra tςmpus de .s Li. Mutatae possessionis petendae, nec nocebit ei varietas ipsius, Ninconstantiaicum eo' insquod mutat consilium suum non rem iniuriam fratribus facere,quam eos non V T. et assicere lucro videatur, qui ipse ad bona si iuris naturalis rationem habeas δε-ει-. pene propria venire desiderat i & sane in alia quaestione iurisconsultus ait, nonyideri eum iniuria assici, cui lucrum extorquetur, non damnum insigitur potius fauendum esse repetitioni, quam aduentitio lucro, ut suo loco expo situm fuit. Ergo in hac specie mutat frater consilium, sed non tamen in fratris st raria. iniuriam, ideoque in regulain binc nostram non commitpt. Haec est sententia .mrum quae Papini nur eodem lib. 3, quaestionumtraviat in d.l. 8. s de collat. quam hic non omisit Accursuri de hi m 4 nostra: regiae, quoddam quasi ri, rium, atque exceptionem coit ea in Aixlex, CONsILIV Μ ΜvTARE. Merito igitur stare dubete creditores reditarios iei quod semel postulauerunt ait Paulus in libri*quiesti 'numinet posse reueni ad heredem eo casu,quo separa tionem boni mimpex auerum, di inueniatur heres idomu hereditas autem yis M. hc nidone Ait lex, I s insMisi ominiν Riam. Ergo mutare consitum, &poenitere p0Nst,i nulla ipsisto ei in poenitentia actori sit'. est. κἀ
236쪽
io, PETRI FABRI I. Q COMMENTIn totum omnia quae animi destinatione agenda sunt,non nisi vera,& certa scientia perfici possunt.
ra hereae. 7...iscis. her. s. item μιν meus in
ne pro h redegestisne, st agasuirenda hereditate. E huius legis sententia dictum fuit nonnihil ad i. xl. 7. hoc tit. Ait
lex, IN TOTvM, Omni modo . ergo in quibus agendis & inchoandi; animi nostri destinatione opus est, nullo modo, nullatenus peragi' 8 &absolui possunt a nobis, nisi vera certaque scientia nostra interue -r Σμὰ . niat. Exempli gratia.ex sola animi destinatione, nudaque voluntate pro herede σ petendo quis heres fieri potest ', id igitur ex vera & certa scientia fieri debet. ideoque ut quis pro herede gerendo se obstringat hereditati, scire debet qua ex um . .=- . causa hereditas ad eum pertineat,ut adhibitis exemplis ostenditur ,scire,inqua, . n. i debet eum in cuius bonis pro heredegerit testatum intestatumve obiisse, de se exi mos. et heredem esse , neminem enim pro herede gerere posse vitio eo cuius in I o liba bonis gerendum sit Labeo ait, auctore Pomponio'. Ita demum igitur ali Hr. 2ι. quis pro herede gerendo adquiret hereditatem, si & eam sibi delatam esse creta AE dat,d- re vera delata sit .Exigimus igitur scietia in eo qui pro herede geritione adquisiturus est hereditatem, ideoq; non potest soror transmittere fratris sue o i sis cessionem ad heredes suos,quae prius defuncta proponitur, quam cognosceret, an a fratre sibi hereditario nomine quidpiam relictum esset: nec enim ante prof 0- erem, herede gerere potuit, nec quod qui facit pro herede gerere videtur bono- rusti possessionem petereF. Praeterea non debet ignorare conditionem sub quas in Ec. heres institutus est, quin potius eam extitisse scire debet,qui pro herede petit'. - si Plane qui se pupillum falso existimans,cum esset pubes, pro herede gessit, quo m T minu, heres existat nihil error talis ei nocebit i sed , si quis partem ex qua Eeres institutus est ignorauit, nihil ei nocere quominus pro herede gereret Iulia ιL: s..,ι. nus scribit , nec enim in eo, sed in seperioribus quae diximus exigitur vera &γ- ας ber, certa scientia. Certe nullum ab ignorantibus& inuitis , horunique similibus negotium recte contrahitur, geritur, perficitur. Quod etiam ad ultimas volunatates non inepte reserti posse putem. Cum enim & heres, & legatarius ex tu yy se dicio venire debeat,ne destinatione testatoris, non admittetur incerta persona ιι--ι ut heres heredis qui incertus est, ad legatum vel hereditatem ei su bstitutione,s v δεῖ - nec enim ex certa scientia vocatus intelligit ur. i Ait lex, AN Mi DEsries ida'. d. ειν. TIONt, animi propositione', animi iudicio', animi existimatione,ut est iiii E in elu, S.Cessus s. ad munici p. nis tamen ibi pro Exrs TiMATi NE, legendum' 'φ est, x x ossi tu Ar i o x,nam Eaec subiicit iurisconsultus, s i vili obicies vinmiseritumi setiuάτο si τ'A Ni Modec. & in autograph ό Florem tino legitur exstinationei
'dia sis. o ex loco potest ad hanc regulani adcomi nodari species huiusmodi. Vi ,.si cum de muneribus i colono veI municipe pMutidis quaeritur , quoniam A - C se': destinatione animi ubi domicilium quis habet acti piendum sit', eaq; quae de arta s. stinatione anim, agenda sen non nisi vera cerea scientia perfici pollini' vim μή hic traditur, nihil autem vel scientiae et tonsenssiliam contrairium sit, quilii
errorem eiustiarum prOLis λά ρ, error qui imperitiam detegit,u is iurisconsultus consequens sit er vos er- qui se municipem, aut colori uin existimari, misneta ei uilia suscept misit,defensione iuris non excliadi, Tuad Papinianux scripssit'
237쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. ANT. 1oi AD L. L XX VII.
Papinianus libro vigesimooctauo Quaestionum.
Actus legitimi qui non recipiunt diem vel conditionem, veluti mancipatio, accepti latio, hereditatis aditio, serui optio, datio tutoris, in
totum vitiantur per temporis vel conditionis adiectionem, nonnun- qua tamen actus supra scripti tacite recipiunt, quae aperte comprehen
sa vitium adferunt. Nam si acceptum feratur ei qui sub conditione promisit, ita demum egisse aliquid accepti latio intelligitur, si obliga
tionis condicio exstiterit, quae si verbis nominatim accepti lationis cinprehendatur,nullius momenti faciet actum.
τὸ Hssin letitimu qui Aem conditionem rataram recipiant, n expressam, potissimum ne optione. E hae lege nonnihil scripsimus ad .i.l. in personam Q. f. Hoc au tem in loco Papinianus quosdam non contractus, sed actus legi timos S: solemnes enumerat, qui tacite quidem , sed non expresse conditionem dic nave recipiunt, inter quos mancipationem quae propria species alienationis est & rerum mancipi, eaque fit certis verbis inter ciues, eosque peregrinos quibus commercium datum est, libripende & quinq; testibus praesentibus, auctore Vlpiano in instit.' Haec mancipatio ut in hoc lo- a iis. d. d.
co traditur, neque conditionem, neque diem expressum recipiebat: cinde D.
ctum puto ut adoptio ex die, vel in diem fieri non possit, in qua mancipationem interuenire necesse est, quamuis huius etiam rei alia ratio reddi potest. b -Lsito; unus Adrianus Imp. Antoninum Pium ea lege,conditione, modo adoptauit, vi ipse sibi Marcum & Verum Antoninos adoptaret, idq; Spartianus , & Ca- e is Aeliapitolinus memoriar prodiderunt. Adiungit Papinianus accepti lationem, de T qua satis abundeque diximus ad d. hin personam 11. F. i. 7. Adiicit hereditati, : γ aditionem, quam ego nullam esse reperio s sub conditione fiat, ut puta hoe modo, si soluendo est hereditas adeo hereditatem,idque diserte Africanus ait'.
Eadem ratione cum omnis hereditas quamuis postea adeatur, tamen cum e m qui
tempore mortis continuetur , nulla est aditio ita facta, ex hoc die adeo here ,' ditatem,vel in eum usq; diem,nam a morte testatoris, l& in perpetuu heres esse, fι ac pro herede gerere debet,qua uis & sub conditione,& ex incerto die, &ad incertu lepus institui possit'. Capita quae hic ab Accurso adsertitur,non ad adita hi, i ' 'tione, sed ad hereditatis datione pertinent,adde quod huic nostro manifeste re pugnant, cu in l. hereditas s de her. inst. tradatur,vitio teporis sublato manere in diis c. institutionem, hic autem diserte Papinianus hereditaris aditionem vitiari per in hemi' adiectione conditionis vel temporis dicat. Cui sententiae Papiniani valde ob 'stare videtur quod est iii l. primo gradu s. quae in f au. cred. quam hic ab Accursio, S caetetis omisiam esse miror. Nam ibi diserte Scaevola speciem proponit, in qua ea eonditione adita est hereditas, ut creditoribus heres partem 'duntaxat prςstaret. An ergo dicemus ibi aditionem non vitiari adiectione conditioni ob id quod allistoritate Praesidis prouinciae secundum constitutionem, samae deiuncti seruandae gratia, ex consensu creditorum facta sit 3 an vero po
238쪽
'itionem pure saetam, de eo tamen ante aditionem ita heredi conuenisse reditoribus defuncti, cuius bona vix ad quartam partem aeris alieni se ficerent,ut ipsis partem duntaxat praestaret sic unum ex duobus necessariis he redibus,qui altero abstinentescit, aut scire potuit se oneribus fore implicitum,h Isidua silai ea conditione adire videri hereditatem Vlpianus ait . Addit superiorib. optionem serui Papinianus, quod concoquere multi non possint iam cur potius in ' serui,quam in caeterarum rerum optione adiici dies vel conditio non poteritrdeinde Iustinianus in ,.optionis. inst. de legatis squo solo haec firmari ac stabiliri videntur praeterquam quod non deserui tantummodo, sed etiam de alia-'rum rerum optione loquitur, non ait optionem, sed optionis legatum tacitam in se olim habuisse conditionem, scilicet, si legatarius ipse optauerit, quod de optione expressa accipiendum est, cum aliud in tacita semper obtinuerit, uti i s p - puti homine generaliter legato, qua de re Iulianus' & Paulus iurisconsulti Dis. Tia videantur. Mouet illos etiam quod optionis datio,siue legatum, non vitiatur adiectione temporis. optionem enim dari posse intra certum tempus existi-: mant satis aperte Paulum indicare, cum ait', eum non videri alienare, qui ι Lalie mi optionem intra certii tempus data non amplectatur. Quod si quis dicat id qy ac 2 f. hoc loco de serui optione traditur, sic esse accipiendum, ut in ea insit haee tacita conditio, si post aditam hereditatem optatum fuerit,nihilo plus aut me. Iius dii uirum esse,nam iurisconsultum id generaliter in cuiussi bet rei, non mo m ιν tis,. do serui, optione definire'. Postremo adiiciunt nullam ese legem, qua conti 'LM F - neatur serui aliarum ve rerum optioni conditionem diem ve adiici non posse, ' tacitam vero inesse posse. Num igitur ea verba reiiciemus tanquam notha &spuria, aut quod aliquando in mentem venerat, expuncto, si xv I, verbo, retia nebimus optionis vocem, & ad tutorem reisemus, hoc modo,ut legatur u et REDITATIS ADITIO, OPTJO, DATIO TvTOMs. Equidem scio Tutori,
optionem dixisse veteres latinitatis auctores. Titus Liuius lib. s. utique Fece-liae Hispalae datio, deminutio gentis, emptio, tutoris optio item esset, quasi ei vir testamento dedisset M. sic optio iudicis, optio patroni a Cicerone dicitur. Veruntamen haud quidquam muto: Papiniani enim ipsius esse censeo illa, s et x v i opTIo. sic autem accipienda omnino esse,ut quod deseruo hic a Pa piniano dicitur,exempli caussa intelligamus traditum, quia plerunque seruorum potius, quam aliarum rerum electio & optio legaretur, deque mancipio rum saepius, quam aliarum rerum optione iurisconsulti & consulerentur &scriberent, ut ex ipsa totius Digestorum tituli lectione manifesto apparet, ideoque hoc Papiniani verbum de serui optione ad alias quoque res producatur, & neque serui, neque aliarum rerum optio sub conditione,vel in diem, vel ex die fieri possit:quod sane perspicuam ac dilucidam rationem habetinam. rem υ- se quoque quod Paulus libro primo ad Sabinum ait', s IR v I E Lx e Tiout
LEGATA sEMEL DvNTAXAT OPTARE possv Mus, intelligi debet, ut in alia
tum rerum optione idem iuris stiNam & apud Aufidium lib.i .regularum scri ' ptum est, ut ait Labeo', cum ita legatum est v Es TIMENTA Qv Ag voLgrTRic LINIAM A sVMITO, s IBIQUE HAsETO, si is dixisset quae vellet, deinde antequam ea sumeret alia se velle dixisset, mutare voluntatem eum non posse ut alia sumeret, quia omne ius legati prima testatione qua sumere se dixisset, consum
239쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. AN T. os
consumpsi quinetiam res continuo eius fit smul ac dixerit eam se sumere. Hactenus Labeo. Igitur optio sue serui,siue aliarum rerum neque sub conditione,neque in diem cerium vel incertum fieri potest, licet non minus sub conditione in diem certum incertum ve, quam puro testamcto legati, dari, relinqui possit,ut in ea specie quae proponitur a Scaevola in l. filium .pen.s.de optio. lcg.
diem continere satis apparet. Et in t .alienationis.De verb. signi. Quod Paulus
id vi opinor, ita est intelligendum , ut datam testamcto optionem intra diem certum, si legatarius amiserit, alienare no Videatur. Optioni testator diem adiicere potest , ut cretioni.Is qui optat cerni diem adiicere non potest. Caete- ρ ι tum optio cui tacite eonditio vel dies inesse possit, non facile a quouis reperiri potest.Nam optionis quidem legato inest illa hereditatis aditae quam diximus ' Possunt& aliae inesse complures tacitae conditiones, ut in hac specie, . . Stichus subcodatione liber esse iussus est, mihi seruorum optio legata Optio. a.d ἶ-.nis huic legato contraria conditio tacite inest, itaque ante aditam hereditatem si conditio statutae libertatis desecerit, legatum etiam in Sticho est utile,
ipsumque optare possum . Sed si sub conditione expressa legatum relinqui ct ιμ vi q. potest, ut posse ostendimus, quis dubitat quin ei quoque tacita inesse queat 'L.-Nam quod Iustinianus optionis legato tacitam hanc inesse.conditionem ait, ν. i. Dissi legatarius eleperit, non eo pertinet, ut nominatim adiici ea aliaue conditio
non possit eiusmodi legato,sed ut ostendat id legati genus per optionem scilicet,olim per se ac natura sua fuisse conditionale,propter electionem quς personae legatari j coli rebat. Deniq; optionis legatu non est actius legitimus, non magis quam hereditatis datio. At quomodo aditio hereditatis,ita serui aliarum uerem optio actus est legitimus,& ideo sub expressa conditione, vel in diem cem tum incertumue nominatim fieri non potest.Sed ei tamen talis qu dam codito tacite inesse potest ii testamentu puta quo illa relicta est non infirmetiir per querelam inofficiosi testamenti,vel bonorum possessioncm cotra tabulas: quq tacita conditio c eris omnibus legatis inest. Nam quod mihi quida ex amicis vir .doctus, alterum conditionis tacitae quae in sit optioni exemplum atxulit huiusmodi, si legatarius optet seruum a testatore sub c5ditione aliena;um, puta addictum in diem, quasi haec tacita conditio in sit 5ptioni, si venditionis conditio desecerit, nec tamen optionem vitiet, summopere probo.. illud addo, eam optionem tacita conditione interdum vitiari, ut puta statutae libertatis conditione tacita in hoc casu. Finge enim Titium, a quo herede instituto Sempronius fideicommissariam sub conditione libertatem reliquerit Eroti , postea secto testamento seruorum optionem Seio legasse, Quaeretur an
Erotem Seius optare possit 3 Equidem non posse puto , & si eum elegerit,hihil omnino agere. Nam & si Stichum sub conditione quis liberum esse iusserit,& mihi optio serui data sit,frustra Stichum eligam,Commodius quippe constitui Iulianus ait', eum qui sub conditione libertatem Sticho det,& optionem seruorum alteri, de Sticho non cogitare, secundum quod eum V. qui Stichum optauerit, elegerit, nihil agere, quamuis in seruo siue sub
240쪽
ios PETRI FABRI I. C. COMMENT. R
conditione, siue etiam pure legato contra sit. Si enim Stichus Seio legatu sit, optio seruorum mihi data, Stichum optare possum, ut idem Iulianus, L sim notath Cuius diuersitatis illa est ratio,quod seruus pro parte meus,pro parte alterius esse potest, at pro parte liber, pro parte meus non itidem. Sed de optione iam credo plus satis diximus. postremo Papinianns inter eos a chus qui conditionem , diem ve non. recipiunt, tutoris dationem enumerat, quod de dativo tantum tutore accipimus. Nam intestamentario aliud seruatur , ita enim is recte datur quoad in Italia erit, vel quoad trans ma- ω re non ierit'. & ex conditione, & ad conditionem, & ad rempus': verum si q- a Praesidibus prouinciarum sub conditione tutorem dari non posse pla-
sed putὸ errari debet. Creatus quoque tutor auctoritatem si velit interponere, pure id faciat necesse est, etiam si conditionalis contractus sit'. Caelestis distri rum dies conditione quae aperte compraehensa tutoris dationi vitium ad serret, hanc suprascriptus actus tacite recipit. Nam Attilianus tutor qui dari. Eis istin tiuus est, desinit esse tutor, existente die vel conditione, qua aut alter tutor testamento datus, aut heres institutus erat'. Quaerit Accursus an sub Ei p. ivi. conditione, vel in diem contrahi postic matrimonium, S: putat posse, nosis licia contra existimamur Neque Vero Hlum exemplum ex libris nostris educi po test nuptiarum sub conditioncivel exdi vel ad diem contractarum Bene igitur notatum est , nuptias non recipere )iem neque conditio .Plane ad daema, V ' contrahi non posse apparet ex definitione nuptiarum, in qua ponitur indiui
cluam vitae consuetudinem Ea coniunctaone contineri. 1 l ur
ADUL. LXX VIII. 2I L. LXXIX. Papinianus libro triges m optimo Quaestionum. Generaliter cum de fraude disputatur, non quid habeat actor, sed quid per aduersarium habere non potuerit considerandum est. .
. Itam libro trigesii secundo Quaestionum. Fraudis interpretatio serni r in . iure ciuili non ex eventu tanta xat Mxx conuim quoque deiideratum Ad titulum, quae in fraudem ereditorum facta sunt me re rituanis turi ne inline in sectum 'M Him τλὰ .HE τὸ '
. interdicto fratνdatorio. Aec lex a.dcl. prosi eiusdem auctpri ex eodem, ni fast lor libro,utraque pertinet ad interpretationem tituli, Qin in fraudem creditorum facta sunt ut rellii uantair: ad queriν letiam non incommodὰ referri possunt l. non alienat.l. ni. J Eil dolo. l. non fraudantur. l. nemo videtur. in princi p. l. ini condemnatione. s. primis. J.hoc titu.quamuis earum legunt nonnullae ad alias proprie quaestiones pertine*nt; tex inscriptionibus mani. ' sistunt