장음표시 사용
241쪽
sessum est. ideoque totus ille titulus breuiter, & singula sere aut praecipua ipsius capita perspicue a nobis exponentur. Praetor magistro , ut M. Tullius, id est, ut nostri loquuntur, curatori bonorum, vel cuiuis creditori dat intra utilem annum in rem actionem Paulianam aduersus debitorem qui fraudationis causa secit, & in eum qui sciens dolo malo fraudem suscepit, &participauit non consentientibus, sed inuitis vel ignorantibus creditoribus, , ut puta emptorem, eumve cum quo in fraudem creditorum praetore non
interueniente aliquid pactum contractum gestum est, qua actione id quod ita gestum erit reuocatur. Huc pertinet quod scribit M. Tullius libro primo Epistolarum ad Atticum Epistol. i.
Caecilius auunculus tuus a P. Vario cum magna pecunia stati daretur, a sere coepit cum eius fratre Caninio Satyro de iis rebus, quas eum dolo a l.βρ. malo mancipio accepisse de Vario diceret: una agebant caeteri credito - res, in quibus erat Lucullus & P.Scipio,&is quem putabant magistrum sere, si bona vaenirent, L. Pontius. Dat etiam eo nomine Praetor iisdem , & in
eosdem actionem in factum ex fraudatori j sic enim appellatur ' interdi cti causa sic datur actio in factum ex causa interdicti unde vi ) & in solidum quidem intra annum , postea vero de eo quod ad ipsos peruenit, per quam actionem in pristinum statum restitutionem seri oportet. Hae duae e'zM-s actiones uti separari possint, mihi quidem nondum certo constat. Etenim Iu stinianus unius tantum actionis mentionem licit ', ex edicto, aut interdicto Ia' -- an descendat non ait. Praeterea quae Pauliana dicitur ea in factum appellati . t --- creditur, in l.hac insactum. quae in fraudem creditorum . quo loco Vlpianu, ait, actione in factum Z reuocari dominia,&restaurari actiones eaque tene ri possessores rei,eosque quibus actio competit. Retro Paulus ita loquitur de actione Pauliana', quasi eam ex interdicti causa dari existimeti ut enim pro risbet fructus quoque actione Pauliana reuocari, sic ait. Nam & verbum x t η s T i T v a s, quod in hac re Praetor dicit, plenam habet significationem, ut seu ctus quoque restituantur. Atqui verbo REs T i Tvas, quamuis in aliis edictis nonnunquam, Ut in eo quod proponitur l.i .s.naur. ca Dp .stabul.& in edicto Tia. φde eo quod metus causa', non tamen in hoc edicto Praetor usus est . Pol g tlicetur enim tantummodo se daturum actionem de his quae in fraudem ere cI, ditorum gesta erunt iis quibus oportebit, in eos qui fraudem vel secerint vel susceperint, quod & initio proposuimus. Imo vero verbum stas τιτ v, ,, est proprium interdictorum restitutoriorum , ut puta interdicti quod vi aut clam F, quo & in interdicto de operis noui nuntiatione ',6 in interdicto unde vi' utitur Praetor,& in interdicto cuius ante mentionem fecimus,fraudatorio. Ait enim, Quae debitor sciente te in bonis sui fraudandi creditoris causa se t. it pra-cit, ea ipsi aut curatori restituas . Ex quibus Verbis duae potissmum quaestio.
nes oriuntur,quando in fraudem quid factum, fraudatusve creditor esse vi. Hm maedeatur deinde quid fraudato ipsi, & quatenus restitui oporteat, quas hoc lo- ί, . Icosingillatim exponere constitui. De priore Videamus,ut aliquid in fraudem factum dici possit,pecuniarium damnum fecisse creditorem existimus vi & i st' 'Vr patronum , item utrunque in debitoris & creditoris peisona exigimus, & GUT consilium & euentum ', id est fraudem euentum habuisse necesse est.& P .
242쪽
αοῖ PETRI FABRI I. C: COMMENTCa
consilium praecessisse fraudem, malignum consilium habuisse debitorem, it t fu i secutum esse factum Fraudis enim interpretatio,,V Papinianus ait , initure ciuili semper non ex eventu duntaxat, sed ex consili Oi quoque des ' i 73 dς ratur'.. Neque obstat quod est in l. omnes. s. pr d. supr quae in fraudem creditorum. ves reuocantur bona quae is alienavit, qui non proponitur consilium fraudandi habuisse : nam ut ibi disserte Iuris conlatius ait, ex sa lcto debitoris: quia curu cruditores habere se Liat, uniuersa tamen bona 'a filiis alienavit, consilium quoque fraudandorum creditorum habuisse ipsis ρ ιμι iis r. intelligimus. Consilium autem & euentu insinu babet , ideoque, reuocaturii 22 T. non restituto etiam, nisi extet in bonis debitoris I retio', si quorum credi d rum staudandorum causa seruus manumissus contra legemis Aesiam Sen- ' Π tiam, aut alienatus, aliudue quid gestum est ab ipss distracta suerint,inopis dehitoris, non etiam eius qui debitori successerit, bona, nec in ius rei aliena L si Π - tae verum pretium inuentum fuerit '. Dixi si bona distracta fuerint etenim L ὰρ a. iureψsuocreditorem uti necesse est, quoniam in hac quaestione fraus citin .f. re M. sectu accipitur . Et consilium igitur fraudis, id est manumittentur animus;&praeterea euentus damni suum rccipere volemium sequi debet', tunc intelianti c. 'i' tur:impediri quod gestu ni est, cum utroque modo fraudantur credito re id est & considio aebitoris, S ipsa re, ed quod eius bona non sunt: susia
mi sectura creditoribus '. Creditoribus autem veli iis dena , vel cert posteriori--f bus, qui tamen in eorum vicem nacccsserint, rapore quia nouorum pecunia
priores.illi dimissi. fuerint, quo casu in eorum locum in persensibus actio. ια Γηmi nibus ipsi succedunt Ex quo sequitur libertates quoque in fraudem credi i , t o torum directo datas prioribus creditoribus dimissis per in os i creditor sita enim lego & accipio quod est in i .in fraudem z.s.qui & a quibus manum.
ym irritas esse: ςontra vero non tae irritas , non rescindi, non1reuocari secreditor, cuim fraudandi consilium initum erat, simpliciter liberatus ac di. ηρ missus, s ei quem quis fraudari scit satisfactum est, atque ita non ipse , verumnis aduersus quem consilium initum non est, fraudatus fuerit'. Qua e-T in f . tiam in specie cum posterior Geditor fraudatus re vera dici non possit, putat probandum Vlpianus ut actio desciat, & hoc est quod dicitur in fiali 1mist ρυ- dem, editotum alienatum, vel alias gestum reuocari poste, si iidem sinter ditores '. Quod sane ita demumiqbtinet si dolo &fraude is quoque sece- et Izo- rit, a quo cretiutores iidem aliqvid reuocare volunt, siue adhuc possideat, sui iani desierit possidere Edictum enim Praetoris, auctore Vlpiano, eum νοῦ coercet qui sciens debitorem in fraudem creditorum hoc facere suscepit quodH-- H fiet, i, aut perisoam dolo malo interponit quae susciperet '. Ideoque si qui
.. aeeepit ignorauit . ignorasse autem intelligitur etiamsi sciat eum habere cretitu ditores,dum simpliciter sine fraudis conscientia cum eo contrahatὶ edicti verba cessant', ut etiam interdicti in quo Praetor ait re, id est eo qui conueni- sed . regem. tur hac actione, s C iENTE, non simplicitet, sed fraudem participante, qua isuoqm carere non videtur qui testatb conuentus est a creditoribus, ne quid, si h .. cum debitore gereret'. Actio igitur & ex edicto, & ex interdicto cessat
243쪽
- aduersus eum , qui cum debitore aliquid bona fide sine fraudis consito gesserit, ut puta in secundum emptoscin , aut in eum qui ab ipso debitore
ignorans fraudari creditores comparauerit' . Excipe donatarium tenorantem, cui lucrum extorquetur, non damnum infligitur. nam sane si macis
dctrimentum non patiatur quam lucrum faciat, aliud est o ad cuius elem plum excipiendus est legatarius, qui utili actione conuenitur cum heredis necessari j bona creditores distrahitiat. Excipe pupillum, aut furiosium, aut mi. inorem, qui quamuis consilium fraudis huius inire non possint: quia tamen ignorantia eorum quae per aetatem, aut Valetudinem contingit ipsis lucro su&creditoribus captiosa esse non debet, hactenus tenentur s& hi quidem nili sonase actione j quatenus quid ad eos peruenit, nec Vltra quam locu-fl. messi pletiores facti sunt nocet ipsis tutorum aut curatorum scientia , vel dolus F, μή
Π neque filii fami l .aut serui scientia patri vel domino. sic accipi debet quod est in l.qui autem. f. si quid cum pupillo. sequentib.7. quae in fravdcm cre- sditorum. l. etsi debitor. s. de mortis causa donat. Quae omnia pertinent ad explicationem l. 79. ubi Patrinianus ait, ex consilio quoque fraudis interpre hiationem desiderari, hoc enim habere locum Pstendimus non in debitore t 'tantum, sed in eius etiam persona qui cum ipso aliquid gerit, qui ipsi quan
do fraudare videantur ostendimus. Quando autem non flaudare intelligantur conssequenter vadendum crit, postquam a superiore Papiniani sententia, quod Ioannes S: Placciatinus faciunt) ex perimus fideicommisas liberta res, quae tanquam in fraudem datae quando rzuocentur, non defuncti ani- . tia, .cinum, sed euentum solum inspicimus') nec ideo magis competere quod frau m. . n. ms dis consilium debitor non habuerit, existimamus. A qua etiam Ipse arbitror a. excipi oportere tacita fideicommisia, in quibus cum id agitur quando fraus suas interpolita videatur, non consilium sed exitum spectan cum csse placuit .Cae 'i 3 s terunt Vlpianus tradit fraudari creditores non cum quid non adquiritura de bitore, sed cum quid de bonis eius: deminuitur',&Caius eum non qui occa. it, 'st
sone adquirendi non utatur, sed qui bona sua in fraudem futurae actionis, tri.)I:
atque adeo in fraudem creditoris' eroget,edicto teneri ait '. Ad edictum 'er iuu. go vel interdictum non pertinet,qui cum possit aliquid quaerere id agit ne to cupletetur, non id agit ut adquirat, ut puta si quis rogatus hereditatem resti tuere cum creditorum suorum fraudandorum consilium iniisset, tanquam suspectam ex decreto praetoris restititat, cui & remoto fideicommisso liberum fuit nolenti hereditatem adire creditores tali commodo fraudare, aut legatum repudiet, aut caeteras liberalitates non admittat, seruum heredem institutum sine fraude,ut puta iusto serui pretio accepto alienet, filium suum heredem institutum emancipet, conditioni non pareat ne committatur stipulatio, optionem intra certum tempus datam non amplectatur: his enim casibus cum -- rari. nec alienare videatur, in ea est conditione ut locum edicto non faciat ', quipare quia pertinet hoc edictum ad patrimonium suum deminuentes per eos fimici is, ' modos qui enumerantur in l. ait praetor.*.sicum mulier.iuncta l. si fraudator
3. i. i. si pignus. l.3. s.quae in sta u.cred .l.i.,.quod s in lite.s.s quid insta u. patr.ad υquam referenda est l. inflaudem .s de iure fisci. verbi gratia, per alienationem, PM cuius verbo & usucapio & amissio quae fit non utendo, cum quis non facit '' '
244쪽
p t. alii in quod facere debet, continetur', non tamen omissio possessionis ', nisi eum' -ι Hib. debitor hoc animo rem suam pro derelicto habet, ut quis eam suam saetit L .i.-m Ei autem quod legatum poste repudiari quasi nihil alienetur diximus', o stat prima iacie quod Vlpianus ait, sine praetoris auctoritate landum legatum ibi a pupillo repudiari non posse, quod nemo dubitet cum res pupilli sit, hane
quoque alienationem esse'. Sed respondeo id singulari iure in pupillo rece ptum esse, ut & alia quam plurima: nam Communi iure pauperior non effa Di, citur qui non adquirit, sedis tantum qui de patrimonio suo deponit: quam-ρὰ in ob rem cum inter virum S uxorem donatio hactenus constat, si nihil debo Zquam μη nis donato ris eroget u r,dicimu s ma ritu m repudiare posse successonem, aut te. Q uxorent substitutum soriaste peruenturum donationis causa adem Vlpianus edictum quo de agamus explicans lib. 66. ait, neminem videri sinu γ dare eos qui sciunt,&consentiunt', cum Volenti nunquam dolus inseratur . t sis .issis, nec decipiatur i, qui sciuit '. Et ideo cum quid consentientibus creditoribu, i a. - naudatore debitore aliquis emit, stipulatur, aut cum eo alicis contrahit in frau isti, P. 'o dem creditorum secis te non videri eadem rations adscripta, idem auctor eo uxor. dem libro significat ', cum visec celari qui sciunt',ita nec eo casu decepti videantur qui intelligunt , nec circumuenti qui consentiunt M. Paulus etiam Meritu. ait patronum fraudari non videri, eo quod consentiat, ideoque quod volente ..., e patrono libertus donauerit, actione Fauiana reuocari non poste '. Praeterea i , de imosin. quoque turpiter non facit, qui cum sit fideicommissarius, postulat ut debito i alienus heres institutus ex decreto praetoris hereditatem adeat, neque postea, γ -- ρω sibi vult eam restitui, aut Veso etiam recipit, quam remota ipsius postulatio ripui ne,ereditores compellere debito rom Vt adiret non potuerunt, ideoque intera. dicto fraudatorio locus non est . Itemque non videtur fraudem facere,&ideorem. . pra- non tenetur edicti aut interdicti Veibis, qui a debitore fraudatore suum, hoe
est sibi debitum recepit,licet eo minus inueniatur esse in bonis, quibus de ea Hed. re agitur. Huc pertinet quod scribens ad Edictum de rei vindieatione Pau LI. lus ait, nihil dolo creditorem facem qui suum recipiat', Quod & S uola &.- i. Iulianus ita demum admittunt, si non dolo & per gratificationem solutum ei potius, quam caeteris, cum Vtrique exigerent, verum ipsis exactionem negli ab dis tr. gentibus ille tulle debitorem exe rit: quoniam eo casu id suae negligentiae aed Lis μή - desidiae, cuius poenas industriam ferre non oportet , creditores expensum Az2 n. ferre debeant, quorum cupiditas huic qui diligens fuit nocere non debeat L--dstor. Nihil igitur dolo creditor facit qui suum recipit, quod iisdem sere verbis a pud Labeonem scriptum esse Vlpianus reseri. Ad contractus enim eos in
o ι n.ηλῶ- quibus praetor se non interponat rescindendos actionem non dari, cum iiii
mr si r quium sit eum impune non soluere, quem id facere praetor inuitum co-1 GH imgat . Nec obstat quod est in l.Verum. 3. si cum tres. s. pro socio. Nam ibi Iu-2 - rationem diuersitatis reddit, quia iniquum si ex eadem societate quae tui . um A fraternitatis quoddam continet, alterum ex sociis plus altero consequi. Rur
245쪽
sum non obstat quod est in l.illud. s. proinde s. de tribui. act. Nam id actionis eius qua de agitur natura exigit,ut omnia vocentur in tributum. Ergo qui cum nondum par conditio creditorum omnium factast, hoc est antequam debitoris bona possideantur, debitam pecuniam ab eo quem scit caeteris creditoribus non esse soluendo, acceperit,quia sibi vigilauit,&ius ciuile vigilantibus scriptum est, meliorem quoque suam conditionem secit, adeo ut id quod percepit, nisi sorte sit possessio quae tacite obligata fisco esset, aut mulieri, tunc enim extraordinario iure, id est ex priuilegio suum recuperatum aufertur 3 ab ι ι ἀ e re .eo n on reuocetur, nisi condictione indebiti,si quid plus debito sine dolo malo solutum sit δε nisi tutor in fraudem pupilli cui erat obligatus, vel ex admitti o. t. δε- stratione, vel ex contractu proprio soluerit alteri creditori suo scienti pupillum fraudari, & consilium fraudis participanti, quo casu tutoris creditor pupillo m ι.iώιον. 7. tenetur interducto fraudatorio': etenim illud sane imputari pupillo non potest 'tcur non fuerit diligens, cum tutor se ipse prius nomine pupilli exigere debuerit, ristis. haec enim est sententia &species ut mihi videtur l. pupilli debito s.de solui.vj I si vulgo male in Flor. Pand.& excussis omnibus legitur pupithi Drai Tox Tv-2 .
enim delenda est vox TvΤ ostis, nam &eam supplet Accursus, quasi abesset a libro suo manu scripto, inepte alioqui suppleret interpres quod ipse auctor expressit. Equidem occasionem ex eo cepi conquirendorum, & consulendo rum librorum veterum, itaque in tribus manus riptis qui asseruantur Auxis Vasconiae in Bibliotheca Ecclesiae Metropolitanae, S in uno perantiqtio Vaticanae bibliothecae, quem Romae cum essem . itenebris,ad quas veluti damnatus esse videbatur, in lucem proferedum, Et honesta sede col loca ndun, Huῖ, quo me post Florentinas nullum Pandectarum librum antiquiorem vidisse memini,in Eis, inquam, libris nullum eius vocis vestigium reperi. Deincla pro
delegationem facta intelligatura tutore, qui debitor pupilli ex administratione, debitor etiam Titi j ex alia causa, et Titio a quo se volebat liberare tutor suum non pupilli debitorem delegauerit, atque ita debitor & Tiiij & pupilli, Titio soluerit. Denique sic legendum puto, ut sitis aliquando & planius demonstrabitur, Pupi LLI DEBITOR TvTOR DELEGATIONE PE cvNIAM CR LPITORI soLvi T. Non lego, Tu T ORE DELEGANTE, sed TvTOR DELEGATIONE, quoniam non potuit creditori suo etiam ignoranti tutor alienum, id est pupilli debitorem suo nomine delegare:& tum non in fraudem tantum,sed etiam omnino nihil actum est, nec dici potest tutorem delegare posse quasi loco domini si, nam tum est loco domini, cum non ut praedo se serit,
neque distinguimus an scierit alter cum quocontraxit tutor. Generaliter enim non oportet pupillo nocere dolum tutoris, siue soluendo est, sue non est,ut explicabitur suo loco'. Nam patronus quoq; si tutorest liberti sui fidem exhibere . i, debet,unde ius publicum,auctore Vlpiano', reuocari permittit ea quae in fraudem creditorum scenim iamdudum lego,non D E BITORvM, S idem error est ρ t.s in Pan. Flor. in lys.s.de solui. gesta sunt,ut puta, pupilli quamuis liberti'. alias η- vero actionem creditor rescisso iam non metuit',quamuis debitori pecuniam 1. secum serenti, di fugienti, & inuito eam extorserit, nisi forte in eo tum tem -s 4
246쪽
poris debitor fuit let,ut ipsius bona nodu possessa distraherξ tu hoc enim easti& in iudicio iuste peti,atq; exigi,S recte solui,no recte tame ita extorqueri potuit extra iudiciti. Haec omnia coprobatur a l.qui aut c., .sciendia. l. ait praetor.*. si debitore. l.si pupillus., .ult.s.quae infrauaer .exqiiib.apertii est quid sentire de priore illa quaestione debeamus. Itaq; nuc de altera dispiciedii est. Diximus in fraudem creditorum gesta reuocari per actionem Paulianam ,eaque praetorem interdicto suo restitui i ubere, quod sic accipiendum est, ut noti modo res, . ipsa sed omnis etiam rei causa restitui debeat, quam per aduersarium actor habere non potuerit. Ergo & si rem in sui fraudem alienatam, aut eius pretium habeat creditor, utiliter tamen omne rei commodum sibi restitui petit. Generaliter enim, ut Papinianus in hac l. nostra docet, cum de fraude disputatur non quid habeat actor, sed quid per aduersarium habere non potuerit cons-derandum est. Quidam magni nominis iurisc. multaeque lectionis homo, itas is e. D. hunc locum addita negatione restituit ', ut legat NON Qvi D NON MA AT, PAPμ & Harmenopuli verba resere, in πεό απ- Ore Παις Hia o ωαγων, ω διατς rem&Qui. & sane ita legitur in epi tome Basilici Idem squod mirorὶ non posse dui inare se ait ad quam proprie quaestionem hoc Papiniani caput referri debeat. Sed ullo hie Oedipo nihil opus esse arbitror,cum aperic constet banc regulam ad quaestionem de iis quae in fraudem creditorum facta sunt pertinere. Atque ut ingenio . iam castigationem eruditi Viri non improbem, quod eam tum Graecorum au.ctoritate stabilitam video, tum vero ipsa iuris ratione confirmatam , quae vult non ex eventu duntaxat interpretationem fraudis seri, atque adeo non id alia tendi quod non habeat actor, sed ex consilio quoque interpretationem desiderari, ita stilicet ut quid actor per aduersarium habere non potuerit considearetiae, ideoque bonae fidei emptor non teneatur hoc interdicto, sedis tantum ' qui fraudem participauit. At tamen nihilo magis quidquam ex Pand. Flor. l ctione immutandum esse dixerim,cuius haec videtur esse sententia, quasi dicat Iurisc. non ideo edictum aut interdictum hoc cessare,quod res ipsa penes actorem sit, aut penes aduersarium non sit, neque dolo esse deserit, si non & omne quod ex re perceptum est, vel percipi potuit ob optimo patresam .emolumentum,quodque actori per aduersarium interceptum est, restituatur Idque huius verbi vis quo utitur praetor in interdicto, desis quae in fraud. 5 c. exigit. Nam imprimis ut Paulus lib. 6 ad Plantium ait, cum verbum RE s T i TvAs, lege inue nitur, etsi specialiter de fructibus additum non est , tamen etiam fructus resti. . istinari tuendi sunt'. Quamobrem Vt idem eodem libro scribit, verbum κε sr i et v λs, miti φης, 373 quod in hac re,id est cum de iis quaeritur quae in fraudem alienata sunt, praetors in I se , plenam habet significationem ut fructus quoque restituantur. Et ideo cum restitui Praetor vult, etiam fructus sunt restituendi, velliti interdi x cto unde vi . Nam & pristinam causam eo interdicto ei qui vi deiectus est restitui debere, quam habiturus erat si non sui siet deiectus, nec solum seu ctuum, verum etiam caeterarum utilitatum eo interdicto habendam esse ratio nem Vlpianus ait, auctoritate Viuiani motus, quem referre ait in hoc interdi acto restitui omnia quaecunqi habiturus, vel assecuturus is erat qui deiectus est sivi deiectus non esset, aut eorum litem aestimari debere a iudice, eumque tan
247쪽
in consecuturum, quanti sua interesset vi deiectum non c& sic enitia lep8n imputo non ut vulgo legitur si vitori Ec Tvs NUN Is T . Sic peractionem ex edicto de eo quod metus causa, in quo Pntror haec verba dicit, N r Qv t
tortam non restituat,actionem in quadruplum vel post annum in si plum millicetur, Vlpianus ait & partus ancillarum istus pecori na,& fructiis, S . Dmnem causam restitui oportere: necisolum eos qui percepti sitiit, verum si plus actor percipere potuit, & per merum impeditiis est tacet qboque auar-ssabuntur. Et hoc est quod Paulus in supradustoli biodilheo ait, sui infitisve causa rem actor tradiderit, non aliter cirectatuisse ad item Drumi inclais bini si . fructu aestiriaat,nee moram ei suam:aliquid auserin v k ue natista es si hi sciitio vex huius κε fra TvAT Rexigit plura enim Midetiqes1 cm98xtili in m ςans edictui prouinciale quo Proconsul danaetionem caupor ,hMuas,& ,: βι quod cuiusque saluum esse receperim restituunt, bit plus esse min restitutione, quam in exhibitione. Nam hibere es pnv en tiam corporis tantummodo praebere, restituere vero, etiam esse possetatem , est fructu,si . reddere, pisaque praeterea restitutionis verbo continer . Et Pomponius esto Labeone ait, si re ac multo magis exhibere hanc haberet seris fication m ut re
sit pmstare eluisse quo agitur corpori uirci squo Verbo adiecto ad Uibe Gnis definitionem e cui pradictis locis tollitur omnis Pompo iiij dubitatio' prae sentiam. Restituere veris non tantum qui solum corpus, sed ellam milest nem uincondicionemque reddita causa praestasP&totam restitutionem tum iure pretationumenti dest restitutionis Verbum interpretationem hi iure diei ' 'pere. Nam,&m interdictol quo Praetoniubet opus quod vi aut clam factum 'est rostitui, etiam damnum datum ain rem conscqtii debere Paulus ait , quia restitutionis omnis utilitas continetur L id est quia tantilis aestimatus in eo intelicto,quanti opus factum non esse actoris interest Idebsic fieti festi ditionem ossicio iudicis oportere rin omni causa eadem eonditio G hctori, quae futura esset si id opus de quo actum est, neq; vi neq; clam factu est,quod Vlipanus adhibitis excplis illustrat . Paulus quoqdi. 1α explican ut arbitror
Gictuitu quo praetor hipublkanum, publicani semibam; alisimve publiean
noli tine vi adimenteni aliquid, actionem pollicetur si id rcstitutum non fue rit',ait, publicanu restituere videri qui id rinima quod habiturus esset acto s. ei facta non esset publicanorum nomine controuersiaYIdem Paulus vel x vir P β' ad Plantium libro ex quo desiimpta est l. cumfundus s. si cert. pe quae lees adactiones personales pertinet ruclxxi. lib: ad edimina, tractans de rei vindie, ne,de actionesngularum rerum petition ait, victum possessorem restituetare intelligi, qui simul &causam actori redditi quam is habiturus Uers stus o f - - , iudicij accepti tempore res ei reddita misset, idest usucapionsi causam, & stu Ouum sic enim lego noh v xv c Tu M) , quinimo etsi abome fidei possiti te su tm
gerit seruus,non aliter cum absoluendum .ese idem auctes eodem lib. D. ait, nisi si cum interim eum usi erit, actionibus suis cedat petitori, & fructus eiii temporis quopossedit pnest . Ergo ut ad idem edictum seribens Caiu, nil -- non susscit corpus ipsum restitui,sed opus est ut& causa rei restitubtiir, nee solum stuctus, verum etiam omnis causa praestetur,ut Iulianus auctorest , id est 3 AZῶνα
248쪽
ut omne habeat petitorquod habiturus seret, si eotempore quo iudicium acci-r ab A piebatur, restitutus ei homo fuisset . In proposito etiam, quia gesta in fraudentinia. Praetor iubet restitui, fiet restitutio in pristinum statum , ut si conditionalis fuit obligatio, vel in diem, cum sita conditione vel die restituatur. Item quodcunq; commodum aduersarius debitoris dolo senserit reuocabitur, ut puta medij temporis commodum quod ipse debitor consecutus esset propter obligati O-nem si liberatio facta non suisset, usurae puta in iudiciis bonae fidei, & in strictis ι tr etiam in stipulatum deductae'. Adde repraesentationis commodum si quod in oris his iis diem debebatur, id fraudator soluerit praesens, ut puta mulieri dotem praesen-- ιnqua tem,quae statuto tempor id est annua, bima,trima die reddi debuit. Nam hae' ' actione mulier tantum praestabit, quantum interfuit creditorum dotem suom na- tempore reddi: Praetor liquidem etiam in tempore fieri fraudem intelligit'. ε 1 Praeterea res cum sua causa restitui debet, nec selum fructus qui percepti sunt. --.Lια sed ij quoque qui percipi a fraudatore potuerunt, neque sunt percepti, dedu-W ctione tamen sumptuum facta,& partus etiam restituentur,recteque hos actor etiam, id est hae aione creditor petet, quamuis ipsain rem alienatam reuoia cauerit, quia per aduersarium eos habere non potuerit, ut paulo ante mani
η t sestb demonstratum est,& Ulpianus diserte tradit'. Quandoquidem praetor id agit ut perinde sint omnia atque si nihil esset alienatum, ut restitutio fiat in orae pristinum statum, id est in eum qui futurus erat, si nihil instauqem ereditoru, GII gestum esset'. Hac igitur actione reuocabitur de restituetur non id omne mo-- --. do quod perceptum fuerit, sed de quod percipi emolumentum ex eo quod in
v fraudem gestum est potuit, quemadmodii de in interdicto unde vi , de actione quae oritur ut supra diximus, ex edicto de eo quod metus causa. Nam genera-ρ λ βή p fi litet cum de contractibus aestimandis quaeritur, constat animaduerti non de-- - bere an malae fidei possetar qualis est qui contra legum interdicta mereatur', ' i' ut in proposita specie fructus sit,sed an petitor, si ei possidere licuisset,seui po
tuerit ,ideoque malae fidei emptor in proposito fructus restituet, quos ad eumr in uia- peruenisse, aut peruenire debuisse constiterit Ergo si potuit rem locare cre-1 . ....is. ditor,aut pignori dare, quia haec quoque in fructu rei computantur, quantum s licto stis eo nomine creditoris interest ei praestabitur, uti dictum est in l. 1. s. Nam 5e si fraudator usumst.aut seruitutem amitti fraudandorum creditorum gratia passus est',in fructus perceptos aut qui percipi potuerunt condem nabitur debitor, ε ιs s vi i 5: qui in fraudem usumst. suscepit, seruitutis etiam nomine ves debitor, velis cui ea remissa est, quanquam vix est ulli ut fructus eius aestimari possint, eatenus tamen tenebuntur hac rescissoria actione.ut restituant quod boni patris. Am.interesse potuit ire agere non prohiberi, commodumque illud quod si se ν arg. t. -- passus non esset prohiberi debitor habiturus fuerat,in fructibus numerabitur ,:VI. . quos tamen ea deminuere debebunt', quae in eos redigendos impendi oporax tuiset .Quod autem diximus malae fidei possessorem de percipiendis fructibus: -- ῆ teneri,ei non obstat l. si landum. C. de rei vindic. Nam quamuis lex id solum dieat fructus mala fide perceptos restitui, non ideo negat percipiendos restitui, de sortasse qui libellum imperatori ea in specie obtulerat de solis perceptis querebatur. Plus dico, etiamsi creditor moram secerit quominus interdicto fraudatorio,vel actione ex interdicti causa fraudis participem conueniret, huius ta
249쪽
AD TIT. DE DI VER. REG. IVR. ANT. iis
men,utpote praedonis, onus esse non modo in restituendis fructibus, qui etiam ante motum interdicuim percipi potuerunt, sed etiam in restituendis rebus, quae sine ipsius culpa vel mortalitate subtractae sunt, vel aliqlio casu interciderunt, id est in rc stillienda earum aestimatione lut de interdicto unde vi & cad eius exemplum de actione quod merus causa' traditur) adde & in resti tuendis earum ita percmptarum fructibus, qui usque ad tempus rei iudi catae percipi potuerint, exemplo eius qui est in mora Proculus tamen eos demum fluctus creditori putat ex re in fraudem eius alienata productos cryn. restitui per hanc actionem,qui kost inchoatum iudicium percepti sunt, quem admodum in caeteris interdictP, ut puta intertino de precario , non eos etia 2 qui ante percepti sunt, nisi alienationis tempore sendo cohaererent. Quod Mela sic accipit, ut siue maturi, siue immaturi essent cum alienatus standus est, omnes restitui oporteat , caeterum medio tempore post alienationem ante ac- ceptum iudicium, non modo non eos qui percipi potuerint, sed neque perce pios restitui oportere, quoniam in bonis fraudatoris hi non suerint, atque itcenset Proculus restitutionem non esse faciendam in pristinum statum cum usua causi. Dissensita Proculo summa ratione paulus', & Vlpianus , quoniam ut ex Papiniano saepe iam diximus,generaliter cum defraude disputatur, con siderandum est quid actor per aduersarium habere non potuerit, ut hac regula nostra continetur. Opinionem Proculi retulit Venuleius in l.vit., .non . sumiquae in fraud. cred. Ρν - .
AD L. LXXX.i Papinianus libro trigesimotertio quaestionum.
In toto iure generi per speciem derogatur, & illud potis,tinuis ba 's betur, quod ad speci ha directum est.
plurima proferuntur t ad totum ιπι hoc regulam tertinere rimuniretur. It lex , i N T OTO IvRE M. Idoc est Prodidem Papinianus vox
alio in loco ait, propterea sanctionem legum quae in earum nouissima & vltima parte adiecta poenam aliquam irrogat is qui legum praeceptis non obtemperauerint, non videri ad eas pertinere species,'uibus perna special eripsis legum ver
bis addita est, quia non ambigatur in caetero omni iure speciem Mneri derogare'. Quamobrem si ex contrarii legibus controuersia nas- is in m.ις itur, cum inter se duae Videntur leges aut plures discrepare, considerandum K M. Tullius . utra lex de genere omni, Vtra de parte quadam,utra commu- luctan plures, utra in Mi quam certam rem stris a videatur. Nam quae in par- ueri.
lam liquam,de quae incerta in quandam rem seripta est, promptius vel vi esto dem, in op tu: 1 ad causam accedem Videtur, εἰ ad iudicium magis pertinere. PIIuila etiam regulae non lucum esse in contra tibWs reperio, nam qui gen nili et bona debitoris pignoriaccepit, potior est eo cui postea praedium ex iis bonis pignori datur, etiam in eo praedio, qu/muis ex caeteris pectima in suam 'redigere possit', quod tamen secus est, si specisitor quaedam,&generaliter uni. . , - , insa idem pignori acceperii. Nam si xx iis quα nominatim ni obligata siles r
250쪽
1is PETRI FABRI I. C. COMMENT.
vniuersum redigere debitum potest in caeteris alter cui postea obligata ea Dea. ι c se rint potior futurus'est Papinianus etiam auctor est doli clausulam quae stipulationibus subiicitur, non pertinere ad eas partes stipulationis de quibus nomi- i r natim ea uetui'. Ad testamenta quoque pertinet, igitur & in institutionibus lisse '' η' redum& in te atis locum habet. De institutionibus exempla sumantur, primum ex l .coheredi. , qui partem .s.de vulg. ubi patrem & filium pro parte heredes institutos inuicem substituit, deinde reliquis heredibus institutis assem exoleuit,& addidit, hos omnes inuicem substituo. Iurisconsultuso odit propter specialem inter patrem & filium substitutionem, magis esse verisimile ut
haec postrema verba ad caeteros omnes, non etiam ad filium pertineant. Alia terum exemplum accipi poterit exl.exsecto,s item quaero. s.cod. ii de vulnsubstitiubi ita facta proponitur substitutio mio MEus si INTRA OxcEM
filius octo annorum decessit, atque adeo intra decem &xviii. virum solus Titius an & Maevius ex substitutione cum Titio admittatur quaeri potuit. Et magis est in utroque eorum tempus suum separatim seruati, nisi contraria vo luntas testatoris aperte ostendatur. Species itaque temporis detrahit generi, ut ibi Accursius notat. Delegatis aliquot etiam exempla subiiciemus. Cum testator alimentis libertae deliinauit usuras pecuniae, quas ecialiter ei praelegauerat, ei ex alio capite quo generaliter libertis libertabusq; cibaria, & vestiaria.& habitationem reliquit non debebuntur, nisi hoc quoque ei datum proba fLalimior retur . Paulus quoque multum interesse inter genus S speciem ait, speciem ε' μ' 'η enim eae imi de genere placere,ideoque vicarium,id est seruum peculiarem,qui φ testimentost manumissus, esse liberum, ii set ordinario seruo manumisso peculium in quo vicarius erat, & cuius legato vicariorum etiam vicatij alioquis continerentur ἔ, praelegatum suerit . Qua ratione illud etiam essicitur, ut exr i.M omnium ancillarum relicto Vm legato quod generale est,eximatur species, veputa peculiaris ancilla, si seruo manumisso, aut etiam extraneo peculium lem uit, diatum priore, aut posteriore capite fuerit'. Itemque ut si pater instructos hor-.2o M. tos filiae legauerit, quaedam ex mancipiis hortorum postea donando minuat,
' testatum etiamsi acciderit uti donatio non valeat, quod posterior voluntas quet
ad speciem directa est, generali filiae legato sit potior . Item ut si Stichus subeonditione liber esita iussus sit,& mihi optio serui data,vel seruus generaliter le-eatus esset, Stichum interim optare, vel eligere non possim, nisi conditio ante ι aditam hereditatem defecerit , quamuis si mihi optio legata sit, alteri sue e traneo,siue seruo meo Stichus, non possim ideo minus optare Stichum, qui imo is inter nos communicetur, adeo ut interim dum optio fieri potest, is eui speetaliter Stichus legatus est, eius dimidiam solummodo partem habeat .u Eadem ipsa ratione cum sub vernis,tanquam sub genere, cursores continean-Lδες - lii tur, si alii vernae, alij cursores legati sint, qui simul & vernae sunt de cussores
non communicabuntur, sed cursorum potius legato, non vernarum cedent,
ηιρ---- quia semper generi species derogat, ut iurisc. ait'. Quod etiam dicendum vi 'se' detur si uni textores, alij vernae relicti fuerint, nam eadem ratione ad illum ire tinebunt qui sunt ex eo textorum artificio, quamuis vernae sint, nisi sorte te astator aliter familiam suam distribuerit, ut non haberet cuisores in vernarum