장음표시 사용
261쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. ANT. 11
stipulationis, neque vult semisses praestare totius pecuniae ex die qua mutuatus est. Aequum videtur postulare. Cuius enim pecuniae quicunces usuras prae stitit,eius semisses usuras nunc uti reddat contra naturalem rationem cogi non debet. Atqui ratio iuris ciuilis facit pro stipulatore, nam cum stipulatio com misia sit, eiusque conditio exstiterit, meritὁ quod stipulatione continebatur obseruari petit. Et M.quidem Antoninus rescripsit praesidem prouinciae hanc stipulationem ad modum iustae exactionis redacturum. At Paulus ita temperandam rem esse ait, ut in futurum duntaxat ex die cessationis usura crescat . .
AD L. LXXXVI. ET L. LXXXVII. Paulus libro septimo Quaestionum. Non solet deterior condicio fieri eorum qui litem continati sunt, quam sit non:sed plerunque melior.
Idem libro tertiodecimo Quaestionum.
Nemo enim in persequendo deteriorem causam, sed meliorem facit denique post litem contestatam heredi quoque prospiceretur, & h
res tenetur m omnibus causis. τὸ litis e testatione, er e essectu. Quida Muatione moluntaria diserat. De eois. Nonstemersitu cotestatu eperpetuari actiones. De actione iniuriarum. Depopulari s assismias. Ic tractandum est quet stris accepti iudicij, seu litis contestatae. alia. ἀη Cum ex praxedenti causa ita noua constituitur ut prior perimatur,nouatio seri dicitur siue idem qui & antea debuit, siue alius donationis causa vel solutionis sui quia delegaturὶ obligari incipiat, di vel ex voluntate ut puta per stipulationemo vel T IT
accepto iudicio. Denique ita fit,Vt qui pro altero vel promiserit, vel iudicium .e erit sublata priore obligatione, atque in posteriorem transfusa, eum &in. uitum & ignorantem ut & solutione liberet ' nam stipulatio quae novandi I d . r eiusa fit similis esse solutioni existimatur',quinetiam non modo numeratione, sed nouatione quoque feri solutio dicitur'. Et ideo Paulus lib. uec. ad edictum, '
explicans ea edicti verba, CONDEMNAT vs v T PECvNIAM IOLvAT, quae pro
ponuntur ab Vlpiano lib. 1σ.ad edictum',ait liberationis verbum eandem vim ' habere quam solutionis ,&Blutionis verbum pertinere ad omnem liberatio bem quoq uomodo factam,magisq; ad substantiam obligationis referri quam ianu morum solutionem ', quod etiam ita Vlpianus in supradicto loco ex tulit. Soluisse accipere debemus non tantum eum qui soluit, verum omnem omnino qui ea obligatione liberatus est,quae ex causa iudicati deseendit .Illud zz. 'notandum est quamuis delegatione nouatio non tantum per stipulationem T sat , sed etiam per litis contestationem', aliam tamen esse causam nouationis i l. voluntariae,aliam ex necessitate factae sic alias separatur depositionis causa ex neeessitato descendens ab ea quae ex voluntate proficiscitur j id est accepti iudieii'. Ecce enim Paulus tib 17. explicans edictum praetoris,ex quibus causis in I sposseatur, S de rebus a ictoritate iudicis postidendis, ait, nouatione legitime
262쪽
ris PETRI FABRI I. C. COMMENT.
facta hypothecas & pignora liberari, & usuras post insecuti temporis quasim Li a is purgata mora non currere'. Idem tamen eodem libro scribit, lite contestata usuras currere', quod recte, ut mea fert opinio, Rogerius putat obtinere non pior. iis. modo in bonae fidei contractibus, qui quamdiu manent usurae quoque currunt,ex quo sequitur ut si quis non sortem, sed usuras tantum bonaefidei iudi an 'Oue cio persecutus fuerit, nihilominus suturi temporis usurae cedant', sed instri- ctis etiam iudiciis, cum Seuerus & A ntoninus diserte rescripserint, iudicio cos i. 7.ώ.M. pto usurarum stipulationem non esse peremptam, ideoque nomine usurarum
eius temporis quod non est in iudicium deductum, id est quod litis contestationem insecutum est, ex stipulatu debitorem conueniri posse, licet quodam-
p C--- modo nouata sortis obligatio illa litis contestatione videatu ty.Non tantum au
tem usuras verum est currere, sed & poenam quam pro usuris legitimis in singulos menses non soluta sorte stipulatus est creditor,constat, etiam si sortis obligatio in iudicium deducta sit, adhuc crescere, cum pecuniam non solutam LAE'j.- esse appareat'. Praeterea si dos post diuortium,vel tutelae actio post pubertatemia Ha in stipulationem animo novandi deducatur, priuilegium dotis, priuilegium
νι.aliam eo tutelae perit, quod nemo tamen accidere dixerit lite contestata . Paulus qui-
i-- dem certὸ lii, quaest. ait, defensorem tutoris, id est qui pro tutore iudicium ' ris inseri acceperit condemnatum,non auferre priuilegium pupilli,quoniam non spon-Lή si te cum eo defensore pupillus contraxerit, sed iudicium duntaxat acceperit'. st tu, rei ratio aliunde quam ex hac regula nostra desumi non debet,quod scilicet neque soleat neque debeat seri deterior eorum conditio qui litem conte stati sunt,quam si non essent,sed plerunque melior. Quam sententiam his vera. διώ bis Paulus noster superiori sententiae subiecit'. Neq; enim deteriorem causam v nostri facimus actionem exercentes,sed meliorem,ut solet, inquit, dici in iis actionibus,quae tempore vel morte finiri possunt. Hoc vero est quod in l. prox 8 . Paulus idem eodem lib. xi M. quaest. adiicit, neminem in persequendo deteriorem causam, sed meliorem facere, denique post litem contestatam heredi quoque prospici, & heredem teneri ex omnibus causs. Ait lex Nora soLx et
DETERIOR FIERi CONDITIO EORvM &c. Hac ratione motus iurisconsultus
ait, in compensationem etiam deduci, quo nomine cum actore lis contestata
est, ne scilicet diligentior quisque deterioris conditionis habeatur, si compen-. ιμ-po' satio ei denegetur Non obstat huic regulae nostr .quod Imperator ait, Luberum esse creditori, antequam lis aduersus omnes fidei utares continetur, unum eorum eligere, si caeteros minus idoneos existimet: post litis vero contestationem iuris rationem non pati, ut petitio diuisa redintegretur . Item quod iurist. si plures mihi insolidum pro euictione teneantur, deinde post euicti
pem cum vno fuero expertus, si agam cum caeteris , exceptione me esse repetilenduli J.Nam utroque casu id accidit magis propter electionem opposita Ἀ- -.LA citi pacti exceptione, quam propter litis contestationem. Sequitur in lege n '' stra,sin si Ex v N0vE MELio R, plerunque In Graeco enim sie est, cham . H. διὰ n -- ἐ--ν κρείτων - αφεος γόνι πιι - Οαγοντος, di Glisa Ait LX OMNI Bus cavxis, ergo non tantum ex contractibus, sed etiam ex interdictast sc in l. is3. neque in ina
terdicto, . neque in caeteris causis in Sex delictis tam publicis quam priuatis'. o Heredi
263쪽
Heredi autem ex omnibus causis prospicitur, & heres tenetur,id est lites contestatae omnibus ex causis,& in heredes similesque personas transeunt, ut Cal- 1 Iistratus docet'. Denique luis contestatione &poenales actiones transimittuntur ab utraque parte,& temporales perpetuantur , id est si tales sunt actiones , t -- τε quae tempore aut morte intereant, Vt puta poenales, honorariae quas post an
num, vel contra heredes non dari constat litem contestando eas in tutum re e zis digere conceditur,ut libro si ad Edictum Paulus est A, quamobrem idem auctor eodem libro tradit, poenalia iudicia semel accepta in heredes transmitti hoste . Atque hoc est quod in libro ad edictum p etoris urbani Caius ita seneraliter proponit , Omnes actiones quae tempore aut morte pereunt, se- mel incluta iudicio saluς permanent. Ait lex, TEM post E.& ideo ii dies actio nis exitura sit, plerunque praetor etiam aduersus legatu ni prouincialem, qui z -- Hioqui domum reuocandi ius haberet , caula cornita iudicium dare debet vidis contestetur,& ita in prouinciam transferatur β. Ait lex, A v τ M o x et r. idem i.esidicendum, si alio modo quam vel tempore, vel morte actio peritura sue. irat . Ueruntamen idem Caius eodem libro, titulo de publicanis ait, edi lo 'rettotis hoc essici, viante acceptum quidem iudicium restituta re quam publieanus seu alius publicani nomine, seu familia publicanorum vi ademerit, mista in duplum tam rei persecutoria, quam poenalis actio evanescalapost ac optum vero iudicium licet nihilominus poena duret, absoluendum tamen cueum etiam qui rem restituere postea quoque paratus sit ', alioqui necipis,ne que eius heres absoluitur. Sed & si res restituta non fuerit, heredem hae ponali actione non teneri nisi lite contes lata Martianus his verbis tradat, Poene
ab heredibus peti non possunt,si non est qu stio mota vitio eo qui deliquit, hoe sicut in citeris poenis,ita in vectigalibus est . Ex quo apparet s quis a contrario sensu argumentetur, qu stione mota, id est lite contestata vivo eo qui deliquit, actionem quς alioqui morte interitura fuerat, poenalem in tutum ita in redigi, ut in heredes transeat, ut ante diximus Impp. denique rescripseriint post litis contestationem eo qui vim fecit,vel concussionem intulit,vel aliquid μι deliquit defuncto, successores eius qui alioouin hactenus videlicet eonueniri 'l 76
potuissent, quatenus ad eos peruene rat, ne alieno scelere ditarentur, ut fuse ac prolixe disputatum est in l. si qua poena 38.f. in solidum teneri .Huc vero per incetinet quod Constantinus Harmenopulus ait, --ἀνω ια - 'πὸ ergΝῖκλη-hων,quodque Vlpianus definit,omnes poena des actiones post litem inchoatam & ad heredes transire ',quod Paulus noster 2
constitutionibus placuisse reser ut si vivus reus conuentus fuerit, pc ς persecutio in heredes eius transmissa videaturi quoniam lite iam contestata reus
decesserit isc enim exaudiendus est ille articulus Qv A si in Leonstitutioni et a bus.s de obligationib.& actionib. I Hoc etiam ostendi quidam cum Accur so arbitrantur lxx iudiciorum. in fn.sde accusationi b. sed falso. Nam quod ibi traditur,de publicis, non de priuatis iudiciis accipiendum est, ut & titulus ipse,& verba quibus Iurisconsultus utitur manifesto indicant. Iustinia. is nus profecto ita definit poenales actiones, si ab ipsis principalibus personis
contestatae suerint, & heredibus dari, & contra heredes transire.' Lite igitur
264쪽
i perpetuantur actiones, quod sane tunc euenit cum liti mouendaetiai; c QUI LAEA AEL 1ege , aut edicto, aut constitutione tempus praes nitum est. Quod
. a. abiti si finiendae liti praescribatur, non perpetuantur actiones'. Alioqui& heredi C bus & in heredes lite contestata competunt, quod adeo Verum est,ut quia iu-' .i .hisis risiurandi conditio instar iudicij habet', & iusiurandum in locum litiscon ora restatae succedit', is qui mihi temporali actione obligatus erat non liberetur sisti a gis . tempore, si cum ipte mihi iusiurandum detulisset ego iurauero deberi mihi, quila, inquit Vlpianus, post litem cum eo contestatam perpetuatur adue susI h . cum obligatio . Denique cum libellus principi datus, ct ad eum rescriptio, Trio e- cum preces Imperatori oblatae litis contestationem faciant, sequitur ut acι uersus heredem quoquo eius in quem porrectae sunt, vel ab herede eius qui sing.esse δε- preces meruit, exerceri possint actiones in perpetuum ', quod tamen Iusti . . nianus in iis duntaxat iudiciis. quae intra annum a Praetore danturi locum usi obtinere voluit', id est in poenalibus iudiciis. Nam actiones pnxtoriae quae M. 3-- rei, hoc est eius quod nobis ex patrimonio abest, persecutionem continenti mi . . plerunque, id est nisi cum contra ius ciuile dantur , heredi &in heredem η o. quoque ac post annum indulgeri solent'. Damnum autem quod non est pecuniarium, iure hereditatio transire ad successbres non debet . Quam--.ν tim. Obrem iniuriarum actio,iicet primata sit', caeteraeque priuatae poenales actiones siue legitimae, siue honorariae, non ideo minus in bonis actoris compu- d. lib. nine. tari soleant, quod morte reorum intercidere quasi lite non contestata posta dat iii ' snth, qui nitrio interim creditoris loco accipi possit actor ': In bonis tamenis Ubi c. actoris antequam litem contestatus fuerit ea non computatur'. Ideoque cum sola bona conserantur ab emancipato admittente bonorum poscisionem vi. 11... contra tabulas, nihil eum conferre debere Ulpianus ait, si habeat iniuriarum 1 t. nih-- actionem, eo qu0J magis vindictae quam pecuniae persecutionem habeat . Item actore defuncto in bonis eius non poterit computari, quo magis falcit Lia qui' dianus quadrans apud heredcm illibatus remansisse videatur, quippe quia &t Pras . ipsa cum actore interciderit, exemplo ususfructus, & eius quod in ..tis. d. dies, menses, ann6sve singulos alicui quoad vinet debetur quod secus ta- ui, 2 menHinc teris actionibus p nalibus, ut puta honorariis, quae licet anno fi- . -- . . niantur, augent tamen actoris defunct minuunt rei defuncti hereditatem, ut ε ostenditur indictat poenales.*.honorariς.s ad legem Falcid .ubi ita legendum
a. 2L-- Verum fatear, xanto magis arridet mihi, quanto compluribus eruditis virisson. eam magis magisque esse approbatam, ex ipsorum scriptis hodie intelligo. δ ι iri Semel autem lite contestata hςc actio, que alioqui heredi fi non compete
ἱώών. ret , nec in heredem daretur, etiam ad successores pertinet : nam& popula . t 'L res actiones squq omyis neque in heredes dantur, neque supra annum eo
Iaz.T tenduntur , quas qui habet, ante litem contestatam recte creditoris loco
265쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. ANT. 13i
non esse dicitur , nec intelligitur esse locupletior, adeo ut cum hae solae a ι inevita ctiones trant eant ad fideicommissarium ex Trebelliano quae eae bonis desuti H cti pendent', populares ad eum cui restituta est hereditas non transtant', poli litis contestationem heredibus de in heredes competunt ' Ideoque a Z ctio de sepulchro violato non tantum pecuniaria sed populatis, quaesis ad ultionem non ad rem familiarem pertinet, ut ait Iulianus ' quae post nam de vindictam.non rei persecutionem continet , cum lite contestata in bonis nostris esse incipiat, sic ut ne ab alio quidem exerceri possi ', etiam in heredem, de contra rei successsorem competit.Nam ex omnibus caii 'sis post litem contestatam heres tenetur, & heredi prospi*br, ut hac reeu la nostra Paulus' definit. Atque in his maxime rebus praecipua litis contesta- 'tae vis elucestici G L UM.
A D L. LXXXVIII. Scaeuola libro quinto Quaestionum. Nulla intelligitur mora ibi fieri,ubi nulla petitio est.
ne mora. Θωtenus rapiatur obligetur, Wan moram facere intestigatur.' Vi hominem pure promisit, statim debet, qua de re diximus ' . 'in l .in Omnibus. x i m i. s. Heres quoque a quo pure homo legatus est,confestim debet: vitium tamen uterque praestare ante non debet, quam interpellatus erit. Interim defunctum, - praestare non debet, nisi eum ipse occiderit, quia non videtur alioqui per eum stetita quominus praestet'. Quinim ὁ etiamsi alteri datus ho mo,aut manumissus fuerit, nihil per heredem aut promissorem interim destin cho homine,aut sublata ex rebus humanis re debita, factum intelligitur' Post moram vero sublata re, proinde atque si adhuc extaret,ex legati aut sipulationis causa debitor obligaser. Idemque in causa iudicati obtinet. Nam si Zit longis,ut Impi'.aiunt, apertisque frustrationibus aduersae partis restitutio re morata est, aestimatio seruorum etiam rebus humanis exemptorum resti tuenda,& animalia cum stetibus victori repraesentanda sunt Quid tamen dicemus si certum hominem ex stipulatu popillus debeat3 Debere vero in crita telligitur ciuiliter quidem , si cum auctoritate tutoris promiserit, naturali- ter, k sne auctore tutore promiserit, de ea obligatione locupletior, aut certe non pauperior effectus suerit'. Ponamus tutore auctore pupillum promi
sse, atque ita ciuiliter obligatum esse , quo casu recte Paulus eYistimat hori : dae
aliter moram per pupillum saetam videri, nisi s pupillus ipse auctore tuto re, aut soliis tutor interpellatus fuerit'. Ergo si sine auctoritate tutoris putapillus interpellatus est, qui ciuiliter debebat, perinde homine postea desun-α L. Eho non tenetur, atque si admonitus, appellatus, conuentus non suisset, nec potest per eum stetisse intellisti. Vnde ex huiusmodi stipulatione, neque perte, neque per heredem tuum fieri, Paulus ait non videri per pupillum steatisse, si pupillus heres erit . At quaero an saltem fideiussor a pupillo, qui si- ὸ , ne tu totis auctoritate certum hominem promiserat, ex stipulatu datus, obligetur , & quatenus teneatur 3 Ac primum in specie proposita neeessa - H
266쪽
pETRI FABRI I. C. COMMENT.rio ponendum est non factum huiusmodi promissione pauperiorem pupillum, etenim alioqui nc naturalis quidem obligatio, Vt ante diximus, consisteret, ac proinde non posset fideiussor accessisse intelligi, qui tamen pro iure, id est ciuiliter obligatis tam pupillo quam furioso, minore, prodigor rectὸ acciperetur, ubi scilicet ex re actio venit'. Ponamus itaque natura-- liter pupillum obligatum, quaero fideius lor qui recte applicatur obligatio ni naturali , quique homine vivo recte conueniretur , an quasi ex pupi re f li mora mortuo post interpellatum a creditore pupillum homine oblige tur 3 Mouet dubitationem quod mora rei fideiussori quoque nocet', &hi upula ui cum reus morari facit fideiussor tenetur , etiam eo casu quo ex mora sua taeet in obligatione non retinetur, ut Scaevola noster in libris Quaestionum ait , ac multo potius quo casu mora fideiussoris nonnulla esse potest, & cum I si sacto suo reiis principalis obligationem perpetuat, Veluti si moram secerit in .L--.7. soluendo Sticho , & is decesserit, fideiussoris etiam obligatio durare diei HV I tur . Veruntamen cum, ut in hac regula nostra libro quinto Quaestionum Scaevola definit, nulla intelligatur mora ibi fieri ubi nulla petitio est, nul- ἡ la verb fuerit in proposita specie petitio a pupillo cum naturalis obligatio actionem non pariat, pupillus autem naturaliter duntaxat obligatus fuerit,' vi ante ostendimus. Recte idem Scaevola eodem libro scribit, Seruo postmo'. f., , a Lini a pupillo factam, id est posteaquam pupillus interpellatus fuit, deee. zs' dente, fideiussorem quasi propter moram pupilli non esse obligatum, quandoquidem pupillus a quo invito exigi non potuit, moram in soluen)o eo qui defunctus est secisse, aut per pupillum stetisse quominus praestaret videri nullo modo possit. l. si pupillus. s de verborum obligationib. ex qua
etiam Accursius optime censuit exemplum huic regulae nostrae adfingendum esse, praesertim cum S inscriptiones, & apposita utroque in loco eiusdem auctoris verba id exigantὶ & sanc in alia quaestione Vlpianus ait, cessatum nos non accipere si pupillus tutorem non habeat, nec curatorem suriosius, vel adolescens quos legatariis vel fideicommissariis cauere oportuerit. Nam frustratio non debet huiusinodi personis nocere quae indefensae sunt'. Ait lex, vs I NvLLA PETiTIO EST. Nullam vero petitionem is tum L siue actionem esse interpretamur, non modo si nulla ipso iure competat, sed M.& si talis detur quae per exceptionem elidi possit. Non enim, ut Paulus quo-οι. m vij que ait, in mora est is, a quo pecunia propicr exceptionem peti non potest. Ideoque usurae quae propter moram solam non soluentium, non propter lucrum petentium' insiguntur, ex eo demum tempore petuntur, in quod r-8 tis petitio dilata est'. Denique si pactus sim ne Stichum qui mihi debebatur
'μ Uire. petam,non intelligetur mora fieri,mortuoque Sticho reus non tenebitur, qui i ante pactum moram non secerat'. Moram itaque facere non videtur is pii ,istris, . . pillus, qui ad solutionem cogi non potest, Vt pote naturaliter tantum obliga μνη- tus. Ex diuerso,ei qui Reipub.causa abest, Vel ex alia iusta impeditus, vel pu- - τοῦ st pillo tutorem non habenti mora fieri posse non Videtur. Quid. enim,ut Pati L. 1 Uur. lus ait imputari potest ei, qui etiam si Vellet, luere non potuit 3 Abeo igitura quo peti non potest, eique qui exigere non potest, nulla fieri mora posse intel gitur.
267쪽
AD TIT. . DE . DI VER. REG. IVM AN T.
AD L. LXXXIX. Paulus libro decimo Quaestionum. Quamdiu possit valere testamentum, tamdiu imitimus non admittitur. Successis ab intelato siue ciuilis, sue pratoria, nec adquiri nec repudiari 'ribtrepotest quamilis quis alia ex testamento bere uatem admittere, mel nisum posses
sionem petere potest. Ini huius regulae adtigimus in notis ad i.3.s.Ea vero regulamuli tis in locis proponitur. Paulus hoc loco ait, legitimum tamdiu
non admitti, quamdiu testamentum valere positi Vlpianus libro c. ad Edictu na tractans de successionibus ab intestato, -s - α gait,quamdiu possit ex testamento adiri hereditas, ab intestato eam non deserri ex quo sqqui diximus,ut nec interim repudiari postit . An - . ici et , tequam igitur scriptus heres cuiuscunque portionis capax hereditatem repti.
'diet,vel alia ratione facultatem eius quaerendae amittat,ei qui testamento seno decessit nemo intestatus iure succedit', unde bonorum possessioni quae pro
'ximitatis nomine desertur ex capite unde cognati locus non est, quamdiu non U ι
constat an defunctus intestato decesserit, Vt puta pendente appellatione a seu
tentia qua falsum testamentum pronuntiatum est A. postea vero quam here-d c. M. dum a /ecedente fratre scriptorum conditio defecerit, qua pendente, aut cum
ipsi pure instituti,qui &postea hereditatem omiserunt, adhuc de adeunda illa rdeliberarent, alter quoque frater obierit, patruum utriusque letitimam ab intestato hereditatem adire posse constaUdque Vlpianus eodem libro. s. dis Edictum refert'. Habebit ergo hereditatem utriusque patruus, nec enim frater qui posterior decessit prςmortuo fratri,ut pote nondum intestato effecto cum adhue testamentum valeret,potuit quasi legitimus succedere, patruus potuit quasi iam destituto testamento. Nec obstat quominus priori quoque ab intestato heres fuisse videatur patruus, quod cum prior frater testatus moreretur, patruit frater posterior intestatus priccsiit. non enim eo tempore pricessit quo' intestati bonorum possessio peti potuit. His vero edicti verbis Tu M QvEM Ei
TvM, non ad mortis testatoris tempus resertu secus est in tutelae datione in f ILqua Ut non potest,ita non resertur nisi ad mortis tempusὶ sed etiam ad id quo primum ab intestato bonorum possessio peti potuisset,ut eandem speciem explicas Iulianus tradidit ε. Vis etiam huius regulae in eo exemplo elueeseit quod αις statim proponemus. Ecce enim quamuis successio in seis heredibus non sit hattamen nepotes & deinceps interdum etiamsi parentes eos mortis temporeprccesserint,sui heredes possunt existere, ut puta si heres institutus,quo delibe rante de adeunda hereditate filius exheredatus decesserit, postea repudiet. Cu tria mi enim filio nunquam delata sit ab intestato hereditas, quia pendente condi- λ tione institutionis decesserit, potest nepos suus heres esse: ut & eo casu quo filiusfamilias sub potestativa, vel alter nepos sub omni conditione institutus ea non impleta mortem obierit, ut latius explicat Vlpianus ' hit lex, QvAMDiv. Vice versa quamdiu dubitatur, an possit valere testamentum v 3
268쪽
quandiu in eo est ut rumpi possit, ut fiat locus ab intestato succedentibusli betis videlicet, tamdiu exemplo legitimi legitimus enim repelleretur si constaret ex testamento succedi pose scriptus heres non admittitur, utpote dubitans de viribus testamenti non modo ad hereditatem ex testamento ad-ι-eundam', sed neque ad petendam bonorum possessionem Jecundum tabulas, m ν quo si ut eorum interim defunctorum heredibus succurratur . Sanes here; institutus est is qui & ab intestato potest succedere, iniquum sit eum neque uti script i scriptum ex testamento,ncque ut pNteritum ab intestato admitti posse'. Ait leYvALERE possIT, Valet autem iure famam testanactum, quamdiu speratur exl l . . . r. eo hereditatem adiri posse, nec rupto scilicet nec destituto. Ait lex, TAMDiri
poste.ὶ enim admittitur,adeo ut si secundum tabulas non petierit,sed omiserit, aut repudiauerit bonorum possessionem,is qui & ab intestato potuit succederei admittatur ad bonorii intestati iure successionem ex edicto successorio . Ait z. det δε lex, LEci T i Mus. Legitimi appellatione in edicto continentur agnati omnes, μή -- & praeter hos quidam,ut patronus & caeteri de quibus in l. t. s. vlt. 7. unde legit.
non tamen omnes cognati, sed hi ex alio capite vocantur unde cognati,in qui . -- I. i. a. bus etiam idem obtinctivi paulo ante ostendimus'. Ergo siue suus, siue legiti εφηρ φα βο- mus,siue cognatus veniens ab intestato repellitur, qua diu sustinetur testamentum. Post aditam hereditatem ascriptis heredibus, aut acceptam bonorii possessionem secundum tabulas, non desertur bonorii possessio unde legitimi pa- . is'. i. i. trono pr terito,Vel Vnde liberi emancipato filio praeterito',eademque rationex m. -- legitima tutela testamentariae cedit, quamdiu haec speratur,illacessat'. sane si quis heres instituatur,si legitimus heres esse nolit,legitimo hereditate vin-nis..tiab. dicante conditio testamenti deficit atque adeo legitimus non ex testamento in
P l sim quo heres institutus non est, sed ab intestato secundum voluntatem desunctima. d. i. . heres est', & hunc casium interpretes etiam Graecia regula superiori excipi ut tu e. in litisi tabul.tem.nul.extab. Ait lex NON A n Mi TTi Tu R. Ideoque si pro heris . a. his rede ac domino interim aliquid gesserit,aliquid administrauerit, aut etiam o-- ἰμι. mnia secerit cum existimaret intestato patremfamil. mortuum,ac postea proferantur tabulae testamenti iusti quo vel quispiam alius,uel etiam ipse aenatus proximus heres institutus est,is de quo quaerimus heres non erit, quas pro hescede gerendo hereditati se obstrinxisse videatur,vel quia ad eum hereditas non pertinet alio instituto, vel quia non potuit videri pro herede gerere, qui quaia ex causa hereditas ad se pertineret ignoravit'. Qua ratione autem utroque --aAia casu, id est siue ipse, siue alius heres institutus suerit, interim non admittitur ' - -- quasi legitimus, eadem ratione frustra siue ciuilem, siue honorariam a sere- , .. . m. i. pellit successionem legitimus,antequam de testamentaria costitutum suerit ', ostenta rin qua de re satis opinor,abundeque disputatum fuit in l. 3.7. Ex his apparet su cessioni ex testamento successionem ab intestato cedere. Merito igitur cum ita in ad uir. demum intestati detur bonorum possessio, si tabulae testamenti non extet, aut . titia. , si extent, attamen secundum eas vel contra cas bonorum possesiionem nemo . . l.M. acceperit', postea quam Praetor locutus est de bonorum possessione eius qui . testatus est, transitum fecit ad intestatos, auctore Vlpia. eum ordinem secutus z. si a b. rest . quem & lex x ii. tab.secuta est, fuit enim sinquit ordinarium ante de iudieii, i testantium, sic deinde de successione ab intestato loqui'.
269쪽
AD L. XC. Paulus libro quintodecimo quaestionum. In omnibus quide maxime tamen in iure,aequitas spectanda sit. .
Aquitas ciuilis,naturalis, crim nonscripta. Item Humaniras. Ete illud veteres dicebant summum & strictum ius plerunq; sum- mam esse malitiam, iniuriam, crucem. Strictum ius est ius legiti-l mum,lege,plebiscito,senatusconsulto, constitutione coprehensu ira,
laut consuetudine longa introductum, hoc aequ um eratiis in causis 'de quibus potissimum & ubi,&quando condebatur, nam in iure maxime speiactandam esse Paulus aequitatem ait, hac nostra regula. In omnibus tamen quiquandoque incidere possunt casibus,& perpetuo & ubique ut sit aequum fieri non potest, quamuis aliquandiu,& alicubi,&aliquatenus aequum visumst'. Aequum ius est, quod iustum est, quod aequitas & ratio naturalis dictat, &sngulis casibus,locis,temporibus, aliter atque aliter prout suggerit humanitas obtinet. Itaque hoc ius neque definitum, neque certum, nec scriptum esse potest'. Quamobrem praeclare Scaevola de accessionibus possessonum nihil in perpetuum, neque generaliter definire nos posse significat, quὁd in sola aequi
tale consistant',& Donatus in Terentium',inter ius & aequitatem hoc intercst,
Ius est quod omnia recta di inflexibilia exigit, Aequitas est quae de iure mul
tum remittit. Quamobrem etiam Cicero aequum di bonum opponit iuri saepe in Orat. pro Caecinna. Lysias etiam in Oratione serie τοῦ α N.οι 5 μων , in
auctoritate sententiae, ac subtilitate legis, id quod humanius est separatur'. digio s. ideo Paulus, Aequitas,inquit,suggeritetsi iure deficiamur . Sic aratione Iuris, aequitatis benignitas distinguitur',iu ab aequitate , bonum &aequum a seripti diuris ratione', quoniam strictum ius, & Vt ait Aristoteles, E αvicia Mis, ple μ-.runque iniquum&iniustum est, quod cum accidit nulla dubitatio est quin astricto iure ac summo recedi oporteat. Ergo si aliqua quaestio de bono&aequo b ta c.Δυ.
est, ut in purganda & emendanda per oblationem rei debitae mora, dicemus quamuis naec sit veterum constitutio, Vt quoties culpa debitoris interuenit, perpetuetur obligatio, attamen si moratus tantum sit debitor, neque secerit quominus possit soluere,dicemus inquam, ex bono & aequo moram superio. Irinis. Hiem extingui, si postea debitor in mora non fuerit, quo in genere Celsus ado l- u .7 d. lescens eleganter, ut apud Paulum relVum est,aiebat, plerianqi sub auctoritate 2 T. iuris scientiae perniciose errari . Mordicus itaque legem teneri non os drtet,sed ν -- γοι aequitati etiam nonnihil,aut Vero potius totum tribui. Huc pertinet quod hie Iurisc. ait, in omni b.relius aequitate spectandam esse, quod Impp. Constantinus& Licinius ita rescripserunt,placuit in omnibus rebus prKcipuam esse iustitiae, aequitatisque quam stricti iuris rationem Hoc quia placuit, ideo factum est ij, . . ut quoniam Vlpianus scribit per quam durum esse, quod Verba legis Iuliae de c-- adulteriis ita faciunt ut mulier qua diuertit,ne eum quidem seruum qui vel in agro, vel in prouincia extra ministerium eius fuit, manumittere vel alienare
possit sed ita legem scriptam esse , imperatores hanc mollire legis duritiam
270쪽
13c PETRI FABRI I. C. COMMENTI
volentes rescripserint in adulteris causa, quaestioni hanc demum uxoris aut mariti familiam subiici, quae tunc temporis domi fuerit, quo dicatur admis sum esse adulterium adeo etiam factum est, ut licet posthumus praeteritus nam e t. tus rumpat ipso iure,atque ut Vlpianus ait) ex auris scrupulositate nimiaque subtilitate testamentum, ac proinde non possit ex eo testamento iure ciuili adiri hereditas, attamen Impp. Adrianus de Alexander decreuerifit bonorum possessionem secundum tabulas eiusdem testamenti, quod modo signatum
fuerit, non minus quam septem initium signis, & quod postremum sit, atque adeo quod praetorio iure valeat nam haec sola praetor inspicitὶ heredem seri l. i. pa ἀα,. ptum si Vivo testatore posthumus decesserit nam si post mortem seeu, est', posse accipere'. Ita igitur Impp. aequitate moti legem quae generaliter,& sine
ulla exceptione seruos omnes quaestioni subiici, eorumque manumissionem T. Mini. t. i. vel alienationem impediri sanxerat, interpretati,&sublato rigore moderati, sunt, merito. Nam ut Costantinus ait,inter aequitatem & ius interpretationem' ς-- solis Imperatoribus licet solos oportet inspicere'. Existunt enim saepe, ut est apud M. Tullium', iniuriae calumnia quadam, & nimis callida iuris interpre , latione: ex quo illud, summum ius summa iniuria factum est iam tritum se
. mone prouerbium. Praeterea de iis quae primo constituta sunt, optimi prinqcipis aut interpretatione, aut constitutione certius esse statuendum Iulianus,as. Mae tradit',denique si quid in legibus obscurius fortasse latum suerit, imperatoria interpretatione id patefieri, duritiamque legum humanitati principum incon- 2 - . gruam emendari oportere Impp.aiunt'. Quod etiam a Claudio Imperatore factum Suetonius in ipsius vita his verbis prodidit'. Nec semper praeseriptar letum feeutus, duritiam lenitatemque mulctarum ex bono x aequo perinde
a Gainini. ut assiceretur moderatus est. Facit ergo aequitas ut legum praesicripta interdum
M VP sequenda non sint, ideoque iurisconsulti quoque ipsi benigne interpretantur
irati defunctorum voluntates, etiam contra regulas iuris ciuilis'.quod accipe de iis N . quae extra testamentum incurrunt , quae possunt ex bono & aequo interpreta- - . tionem capere,nam ea quae ex ipso testamento oriuntur,necesse est, secundum
ρά σου. scripti iuris rationem expediri, ut Caius eleganter scribit', ideo denique iuris y I eonsulti licet verba edicti non patiantur moderandam iurisdictionem aiunt', a in insteri. etsi iure deficiantur, id respondent quod aequitas suggerit, &quia secundum id ' ha quod ex Paedio Vlpianus ait', quoties unum aliquid vel alterum lege intro 'ostis; ιζ. duebim est, bona occasio est, ct caetera quae tendunt ad eandem utilitatem vel 1 interpretatione erudentum,vel certe magistratuum iurisdictione suppleri cum omnes articuli singillatim lege, constitutione, Senatusconsulto comprehendi
non posssint . In eos quoque casus de quisus nihil constitutum sit, quanquam I , .. i. in re dubia verbis edicti seruiendum sit, auctoreVlpiano', aequitatem admittulsi rei δενι- si manifesta sit legi vel constitutioni vel senatusconsulit,vel edicti sententia'.
V - ι contra sententiam, & contra verba legis interdum admittunt aequita-zo e. tem, idque aperte aliquot exemplis demonstrabitur. Labeo moderandam ese D st sh iurisdictionem ait, quamuis edicti verta non patiantur'. Paulus ait, quam uis lege Aelia sentia nulla persona excipiatur, tamen de quibusdam personis intel-- p t ' ligendam eam non esse . Lex xii. tabu L furem noctu deprchensum occidere, permittit, ut Caius docet ἔ, idque quoquo modo, ut est apud M. Tullium in