장음표시 사용
271쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. ANT. oratione pro Milone. Verba enim legis x ii. tab. haec esse Macrobius h refert vi
a s To,quod etiam Gellius testatur', cum de decem viris loquens ait Furem qui I N ' manifesto furto deprehensus esset, tum demum occidi permiserunt, si aut elim fareret furtum nox esset, aut interdiu se cum telo cum prehenderetur defenderet,quod etiam traditur in d. , a. l. . . Vlpianus autem a verbis & sententia hlegis xii. tab.ducedens nam S a lege illa decemvirali recesum esse Gellius su pradusto loco monet) su rem nocturnum non semper iure caesum esse tradit, 'u' 'quinimo ita demum eum qui Occiderit impune ferre vile e Cornelia des 'eariis non teneatur, si videlicet furi parcere sine periculo suo non potuit',quod ι I sis, is Wofecto aequitatis ratio & benignitas exigit. Similiter qui sitas operas loeauit -ς ut pugnaret cum bestiis,eum tanquam infamem a matris hereditate S. C. Or 'phitianum repellebat, humana tamen interpretatione placuisse Vlpianus ait eum admitti'.Similiter prosectitia dos disbluto morte filiae, neptis, proneptis ι ν qui matrimonio ad eum reuertitur a quo profecta est at si ab auo datast,non no V φῖ
test videri a patre profecta, &idcd auo etiam ante matrimonium dis lutum 'CLia.
desuncto negat Seruius, quem& Labeo sequitur, dotem ad patrem reuerti de - bere'. Celsus ait aequitatem rei Occurrere Ut quod pater meus propter me filiae meae dederit, perinde sit atque si ipse dederim,& ideo contra respondet'. Ex quo p etiam consequitur non omnino Verum esse quod de Seruio Sulpitio, qui contrariam sentetiam tuebatur, M. Tullius prodidit Philipp.9. Admirabilem eius rsuisse in legibus interpretandis, aequitate explicandis,scientiam, nec magis eum
iuris quam iustitiae constitium fuisse, itaque quae proficiscebantur a lembus, & 'i' es. a iure ciuili semper ad facilitatem aequitatemque retulisse. Adseram&aliud 'exemplum non minus illustre. Quae tres liberos peperit ingenua, etiam Latina, dum tamen ius Quiritium consecuta sit,uel quatuor libertina, ius liberorum st- h habet, quae mortuos edidit, cum nunquam hi liberi appellari potuerint, non habet'. Eadem ratione Paulus nihil ei proficere ait, si monstrosum aliquid vel τ rHxis' 'prodigiosum enixa sit, non enim esse liberos qui contra sermam humani ge
neris conuerso more procreantur'. Vlpianus tamen magis esse ait vi sipor m mi ZAUtentosum,monstrosiam,debilem, Vagitu nouum, non humanae seu rae, sed alaterius magis animalis quam hominis partum enixa sit mulier, tum quoque parentibus prosit, nec enim esse quod eis imputetur qui qualiter potuerunt sta si tutis legis Papiae obtemperauerunt, neque id quod fataliter accessi matri dum in numiniungere debere'. Quam Vlpiani sententiam illa superiore Pauli aequio ' rem aut humaniore esse nemo non vide a verbis tamen legis Papiae remotiorem. Vt mirum esse non debeat si subtilitate verborum rei octa, nonnunquam id quod benignius est&aequitatem ipsem iurisconsulti ampleistantur', quam .d: iudex qui actionibus arbitrariis praesertim de bonae fidei aditur ante oeulo, Ii. I. habere debet',&huius rei luculentissimum exemplum in actione etiam ex te flamento alicubi proponitur'. Inde iudex de aequitate coeno cere dicitur', & Vnon meram negotiorum gestorum actionem imitari, sed solutius aequitatem nsequi debere cum hoc ei & actionis natura induleeat . Inde praeses prouinetae
rem aequitati suae restituere, iudex vi res aequitati suae restituatur, decernere di
citur . Inde per ossicium iudicis exceptione doli opposita quitati, ratione '
272쪽
αι; PETRI FABRI I. C. COMMENT.
. ιμ-ρ-. seruari sumptus dicuntur unde Vlp. ait, ubicunque iudicem aequitas mouerit. 'ivi' - aeque oportere seri interrogationem . Et quamuis regulariter omnes teneare et tur qui in coenaculo unde deiectum effusumve aliquid est habitant, interdum
in is re sese tamen ait oportere praetorem aequitate motum in eum potius dare actionem
f. ex cuius cubiculo, vel exhedra deiectum est, licet plures in eodem coetiaculo asi ' hibitent . Imo ut Marcellus lib. 3. dig. a D. Antonino rescriptum esse refert ad Auiti praetoris relationem de succurrendo ei qui rem absens amiserat,etsi nihil facile mutandum est ex solemnibus, ubi tamen aequitas euidens possit, subue ei niendum est a iudice vel magistratu', quo ex loco ut ex inscriptionibus & con- is textu ipso videre licet, sumptum est cap. i81. etsi nihil facileJ. hoc tit. Ea proa, φυμ pter quamuis minor xxv. annis idoneus defensor non existat' , ideoque tuto Y ' ipso iudex eum a procuratione possit repellere, attamen quia aequius est liu fιμ αδ. iusmodi defensorem pro patre audire, quam absentem patrem quasi contus in C maceni εe indefensum graui condena natione assicere, idcirco non repelli sedae L cca is audiri debet . Item quamuis rebus iudicatis standi im sty, quamuis neq; suam, neque decesibris sui sententiam quisquam retractare possit, adeo ut ne impetrata quidem rescripta si iudiciali, ut Inapp. loquuntur, sententia semel decisae bo cti vis, caus sint, admitti placeat , attamc si quid a iudice, cuius religio testib.pecuniam, ris ' corruptis malo exemplo circunscripta & circumuenta est, conspiratione ad uersariorum iudicatum fuerit, in integrum causa restituetur a praeside prouin- . a ciae, idque D. Adrianus constituit Praeterea qui citatus tribus edictis pro tria tes st bunali,vel uno pro omnibus,quod vulgo peremptorium appellatur, aut voceis .i . praeconis, aut literis euocatus praesentiam sui non secit, quamuis pro contu . . Lzm mace habeatur, atque adeo possit agi causa ut non siit audiendus qui ex petemptorio absens per contumaciam condemnatus appellare velit, cum in eius
ri potestate suerit ante diem praestitutum pro tribunali respondentem aut de
σε οπμ. g. sensum edicti de nunciationem rumpere attamen si ob hoc quod citatus non p respondit,secundum praetentem cum absens bonam causam non haberet mo-ι d. Lym.7. re pronuntiatum fuerit. confestim autem pro tribunali sedentem praetorem
adierit, idem Imperator' rescripsit restitui posse in integrum, in hoc videlicet vi M. . H. appellare possit', quod possit existiinari non sua culpa, nec per contumaciam, i Mi parum exaudita preconis qui videlicet eum citauerat'ὶ voce,defuisse. Addit postea Marcellus restitutionis auxilium non intra has solummodo species nim 'dis' cum quis statim post sententiam ad tribunal adsuerit consistere,sed boni prae- πι--. i. toris esse deceptis sine culpa sua, maxime si fraus ab aduersario interuenerit, usta. His succurrere,iitcnique restituere,ut ratio & aequitas postulabit'. Haec enim sem- ue petivi ante di xi,& iurisconsu itis,& magistratibus&ipsis etiam iudicibus in tu si s ἀ π. enda est. Imo vero dicet aliquis intuenda non est, Aequitati enim iuris rigor Z ne opponitur. Modestinus autem ait,valere non debere sententiam, quae expres Aia Δ. sim contra iuris rigorem data fuerit'. Respondeo quamuis plerunque ius ab rvti' ιζ aequitate separetur', ibi tamen sic accipiendum esse iuris rigorem, ut scilicet in bia o aequitatem quoque complectitur, & iuris tenorem,Verba mentemque legum,
vos cuit. &constitutionum significet. Ait lex, IN OMNI avs Qv IDEM testamentis , quae
t et ab tuentur ex aequo & bono licet subtilitas iuris interdum refragari videatur',aut iri , t ,- negotiis,& contractibus in quibus quae bona fides exigitur summam aequi
273쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IUR. ANT
tatem desiderat',aut delictis,atit iudiciis. Ait lex,iN Ox, respondendo scilicet reddendo, atque constituendo, & ideo ius ipsum aequitatem definit Cicero in Topicis, cum ius ait esse aequitatem constitutam iis qui eiusdem ciuitatis sunt, i in ut condendis legibus, nam ut Impp. aiunt', conditores legum aequitatis con . - et uenit esse fautores: edictis proponendis: Senatusconsultis, ut in Velleiano Aequum autem, inquit Vlp visum est ita mulieri succurri, dic. & in Teri yi' o. λ' η'liano, aequi muna, ait Paulus L visum est omnes filios matri praeserri.&c. plebiscitis,&constitutionibus faciendis. Praetorium quidem ius aequitatis est plenissimum tam in edictis quam in interdictis, ut in quorum legatorum inter Z admeidusto, Vlp. Aequissimum, inquit', Praetori visum est unumquenque non sibi ' με sit iis sum ius dicere occupatis legatis,sed ab herede petere, & in interdicto unde vi, τορολμα de vi armata quod proponitur, auctore Vlpiano,ei qui vi deiectus est,etenim L ' λsuit aequissimum ii deiecto subueniri'. Sic interdictum deprecario Vlpianus, πΣ .
ait naturalem habere in se aequitatem, namque precarium rcuocare volenti τ competere. Esse enim natura aequum tamdiu te liberalitate mea utiquamdiu tia. T ego velim,& ut possim reuocare cum mutauero voluntatem . Idem dici potest de edictis quibus de bonorum possessone danda praetor agit, nam a neu stissimis finibus constitutum per legem x M. tab. ius percipiendarum heredi. ita .rtatum praetor ex bono&aequo dilatauit, ut est apud Iustinianum um&propter aequitatem liberorum capitis deminutionem rescidit', & ea parte unde re se raproximi cognati vocantur naturali aequitate motus omnib. coenatis promisit
bonorii possessionem .Eiusde quitatis plenu est edictum de legatis p standis,
di de collatione bonorum ', quam & in aliis edictis omnino spectauit , ut in imittendo ventrein possessionem. Est enim aequissimum partui consuli, quin tus bonorum possessionem accepturus est ', & ideo in l. i. s. quod quisque M' 'iur. hoc edictum summam habet aequitatem, & sine cuiusquam indignatione 'θ- iusta,& in t ia. de pact. huius edicti aequitas naturalis est. quid enim tam con ' gruum est humanae fidei, quam ea quae inter eos placuerint seruari inde conuentionis aequitas vinculum aequitatis quo solo naturalis obligatio sustine zzzz batur dissoluere dicitur ', Se in l. i. s. de minor. hoc edictum praetor naturalem rigaequitatem secutus proposuit,&in hi et de const. pec. hoc edicto praetor fauet ni naturali aequitati, qui constituta ex consensu facta custodit, quoniam praue est ν fidem fallere, & in l. t. s. de inst. act. aequum prpori visum est sicut commoda Sc.& in l.i. s. quod salso tui. auct.huius edicti Huitas non est ambigua, ne contrahentes decipiantur, dum salsus tutor adhibeturi.& exceptionem doli pr torproposuit ne cui dolus suus per occasionem iuris ciuilis contra naturalem ἐςquitatem prosit', & ςquum prpori visum est eum qui alicuius nomine ut procurator experitur eundem etiam desensionem suscipere , & in I.is. iis. si is se Izz qui test. lib.ese iussi haec autem actio, ut Labeo scribitinaturalem potius quam ciuilem habet in se quitatem,siquidem ciuilis deficit actio, sed natura quum est non esse impunitum eum &c. Aequiras deniq; per totum ius ciuile omnesq; ipsius partes suis est. Charta me deficiat si casus omnes locosque indicareani ι ι i. smum induxero. Ait lex, Muri Tias. Est ciuilis ςquitas, est naturalis'. Augii Mia M. stinus lib. 1. de ciuitate. An sorte populo Romano propterea leges non sunt a numinibus constitutet, quia sicut Salustius ait, ius bonumque t id est, ut recte Budaeus
274쪽
Budaeus interpretatur, ςquumὶ apud eos non iugibus magis quam natu fa vaalebat. De aequitate ciuili accipio quod Salustius de Massilis, Gulusse filio Massinissae nepote intersecto iussit Iugurthae, quem L. Cassus p tonanterpo-- - sita fide publica explebiscito Memmiano Romam duxerat sic scribit'. Fit neu, mamex aeouo & bono quam ex iure gentium Bomilcar, comes eius qui Ro mam fide publica venera: Video enim aequum & bonum a iuregentium se si g -ti Apud Ammianum Marcellinum ' aequitas latui signi ficare,ut cum est, vel iudicium quisquam ab aequitate deuiaret impune. Apud Iulium Capitolinum in M. Antonino Philosopho humanitatem ac prope modum misericordiam. Apud Paulum autem hoc in loco aequitas est: natu . tibis Lis ratis ratio,& Eumanitas ipsaque adeo iustitia,quam ita M. Tullius definit ', ut μου sit iustorum iniustorumq; distinctio ad illam antiquissimam Z rerum omnisi principem expresta naturam, atque ad hanc legem hominum leges dirigi, quae supplicio improbos assiciunt , defendunt & tuentur bonos. Haec est aequitas, cuius in iure maxime rationem habendam hic traditur. Hoe ius est non seri pium, quod in lege scripta vel seribenda maxime dispicitur. sic enim Gl hunc locum interpretati sunt, do risis, s ex in HAequitas haec scripta non est, neque vero, Vt & ante nos ciuidam animaduet. terunt, scripta esse potest, & manifesto aequum & bonum a scripti iuris ratione νUηBais distinetuitur .M.Tullius pro Caecinna, si contra verbis & literis, & ut dici solet, seminia iure contenditur,solent eiusmodi iniquitati α boni de aequi nomen di gnitatemque opponere, tum illud quod dicitur sic venire irrident: tum aucu
pia verborum ti Merarum tendiculas in inuidiam vocant: tum vociferantiit ex aequo & bono non ex callido versutoque iure rem iudicari oporteret seri pium sequi calumniatoris esse, bonique iudicis voluntatem scriptoris aucto titatemque defendere. Idem in Bruto. Ita enim multa Crassias tum contra seri
pium pro aequo di bono dixit,&hominem &c. Quintilianus quoque lib. 4. &ε is Aou. c.quos locos Budaeus no omisit'. Idem Fabius alio in loco, Omne ius,inquit, quod est certii aut scripto aut motibus constat, dubium aequitatis regula exa Iinandum est, quae scripta sunt, aut posita in more ciuitatis, nullam habent
dissicultatem, cognitionis enim sunt non inuentionis. Ex quo etiam apparetini .placuit C. de iudi c. contra optimorum & Vetustissimorum quos vidimu exemplarium fidem ineptὸ legi,AE QVITAT VzasCRiPTAE.nam qu tandem
aequitas illa scripta estὶ aut quid apertius quam quod Aristoteles de hae aequi tale disputans docet in Rhetor. γάρ π -ἀ1ης ἡ τοῦ ἔπιε κλ μου ς υλείπει διὰ S ONM. & in Ethic. Eudem. lib. 4. Nicomac. v. Z' i is is tu . .Hν, ου s tis 5, ἀμ-δικα ου &c. Rursum in lib. L
275쪽
ADYTIT' DE DIVER.iREG. IVR. ANT. 1 thac rem adduci possit3 Ex quibus omnibus illud fatis perspicuu esse puto, Aequitatis nomine benignitate & humanitate significari eamq; quam Graeci φι- M. Ρωπει vocat.Quod ergo in iure spectari iuuitate dicimus, hoc ipsum est quod Caius est in dubiis benigniora prisereda esse,qua de.re diximus ad i.1s.7. ' 'Ita ex aequitate seri accipio quod humanitatis ratione vel humanitate sugeerente se admittere Iurisc. tradiati. Humanitas enim vel ex aequitate est,uesipsa -- ρ
est quitas.qua ob rem a Sallustio squitate, id est humanitate superbiae opponi
puto,cum ait . Na imperi u facile his artibus retinetur quibus initio partu est,
verit ubi pro labore desidia,proc6tinentia & Uuitate libido, atq; supe ibi aia.
uase refortuna simul cu moribus immutatur,&c. Ait i. sp ECTANDA Ts T. In
iuris interpretatione n6 quibus verbis qui q; dictu sit attedimus sed quq sit iu 'ris ratio,quq legissatoria voluntas, ita ut ab aequitate no recedamus, singula ver 'ba syllabas aut literas no aucupemur, sententia deniq;& mente legis n5 scriptu ius co se emur in iudicado.quod perelegater Themistius in Sophista his vel ibis extuli Smπου-νο u si is a vita ἐπῆri, H ο 0 G la κῶς - ὸ ωαγυλ etνάτην N- ει αερί 6-d Atq; hanc esse puto huius regulae sententia, quς hoc excplo quod subiicia set illustrior.Edicti pr torij unde vi h c verba sunt uende tu illu vi de- ω LLI. d. iecisti,aut familia tua deiecit. Familiae appellatio seruos cotinet & plures quide σφ' servos'. Sed verius tame esse ait Vlp. id est, ut ipse interpretoriaequius,in hoe in Titerdicto etii si unus seruus vi deiecerit, familia videri deiecister, quod omni u se optime ac elegatissime Tullius explicat,ubi de hoc interdicto loquitur in orat. , pro Caecinna.Neq; dubiu est linquit quin si ad rem iudicanda verbo ducimur tr. --no re,familia intelligamusquς csistet ex seruis pluribus, quin unus homo familia no sit. verbii certe hoc non modo postulati edetia cogit At vero ratio iuris, aran. interdictici; vis,& pr tortu volutas,& hominu prudentucos liu &auctoritas, respuat hac defensione & pro nihilo putet M. non enim alia causa est quitatis in uno seruo A in pluribus,&postea. Ta restitues si unus seruulus, q si familia deiecerit uniueria, no quo ide si seruulus quod familia,veru quia no quibus verbis quidq; dicatur, sed quς res agatur,etia ut iam logius a verbo recedamus, ab ςquitate ne tatutu quide. Hactenus Cicero. Spectamus igitur in re odendo direddedo iure una ςquitate.Cotra vix est, ut stricta ratio quς opponitur aequitati spectada sit, stricta deniq; ratione insuper habemus Ppter publica utilitate i r ι-- Item vix est ut id obtineat quod tame stricta ratio exigere videtur in specie l. - adeo.3. si cuius.s de adq.rer. dom. AD L. XCI. Paulus libro decimoseptimo Quaestionum.
Quoties duplici iure desertur alicui successio, repudiato nouo iure,
quod ante defertur,supererit vetu S.
Vccessio cum alicui desertur iure ac lege deseratur necesse est. πι- teri iure desertur hereditas ex x i l .iab. tam ex testameto scriptis heredibus,quam ab intestato suis&agnatis.Nouo etia iure quod prς. tor longo post interuallo introduxit ii dem bonorum possessio de fertur. Quiῖro an spreta bonoru possessione poterunt hodieq; adire vel ex te. stamento,uel ab intestato hereditatemZPaulus hoc loco respondet, quoties du---t
276쪽
, i PETRI FABRI I. C. COMMENT.
plici iure desertur alicui successio,repudiato nouo iure,Vetus quod ante desertur superesse. Ideoque non quemadmodum pro herede gerere intelligitur, qui , ι ρ- r posteaquam ei suerit hereditas delata bonorum possessione agnouerit ,ita cen - selut heres esse nolle qui bonorum possessione non petit,aut datam repudiat, cum hereditatem iure ciuili quod vetus est, adeundo possit adquirere:idque in suo herede Impp. rescripserunt,eum cui non modo non bonorupossessionem. ιων,1 peteresed nec adire necesse est', omissa bonoru possessione paternam succes sionem obtinere certo iure potuisse . Sed&in heredibus non suis, verum legia t.- i. timis tantum odo seruatur,Vt Impp.alio in loco rescripserunt, ideoq; matri in iniam cis testato defunctet secundum Orficianu Senatusc. citra bonorum possessionem m. h - pro herede geredo filiam potuisse 'ccedere'. Atque hqc quidem vera sunt,sed se rus s. Videamus ne comodior& aptior Pauli Verbis interpretatio adhiberi possit.Si e
PERERIT vh Tvs. At nos ita speciem proposuimus, ut vetus ius quod ante deferatur superesse intelligamus,qua in re quin ipsi Paulo magnam Placentinus ipse,& nos quoque cum Placentino vim attulerimus negari non potest. Primuenim non ius praetorium,non ius ciuile,non ius antiquum,non ius nouit, non lex,non Senatusconsultum,non constitutio deferri dicitur ullo in locosed sue- cessio tam hereditas,quam bonorum possessio deferri iure prςtorio,ciuili lege, constitutione, Senatusconsulto plerunq; dicitur. Lex ipsa non desertur ex suc-f Lia. ut ex cessionem desert . Deinde cur naec verba, Quo D ANTE DEFERT vR, ordine
peruerso Iuristonsultum ita collocasse cominiscimur, aut ad id quod sequitur non ad id quod antecedit,contra quam verboru ipsorum series exigat referimus)quin potius ita legimus,lv RE QUO ANTE DEFERT vR3nam ut initio dixit duplici iure deserri successione, ita nunc deserri nouo iure dicat necesse est, nisi sorte queadmodum repudiatum nouu ius dixit pro repudiata successione ex nouo iure sic illud deserri accipiamus quasi dixerit ex illo iure delata succes-r Li. . dem sionem esse,& sane quod repudiatur delatu sit necesse esth, nec tam morose Iuriscon. singula verba expendi decet. Itaq; hanc specie verbis conueniente si placet adfineamus,ut queadmodum liberos & adgnatos non tantum per unde liberi, vel unde legitimi,sed etia per unde cognati propter succestatium edictum admitti ad bonorupossessione dicimus repudiata unde liberi, vel unde legitimi ,sic etia liberos matri,aut mairc liberis, repudiata unde legitimi bonorum se E. I. a. possessione, atq; adeo nouo iure legitimi quod per senatuscosiilla quς ipsa no-i L3. .vis r ut iuris appellatione designatur',& nou οῦ leges diculur in multis teporibus postis: is is et ius pritorium introductu est succedere ex capite,unde cognati,atq; adeo veteri de cap. dim. iure cognationis asseramus. Hoc enim duplici tam legitimo quam cognationisi iure liberoru successione matri,maternam liberis deserti constat' l. i., . filio qui
si pia pra- mortis Ver.sed si matris.s.ad Tert.ubi matris exectove ire filius editus ab inaeshito ad legitima matris hereditatem admitti,& vel unde cognati,vel unde legitimi bonoru possessione petere posse dicitur. Ad ea Senatuscosulta respexit Cicero in Orat. pro Cluentio Auito.Nam Auitus, inquit, usque ad illius iudici j
tempus nullum testamentu unqua secerat, neque enim legare eiusnodi matri poterat in animu inducere, neq; testamento nomen omnino prςtermittere parentis. Id cum Oppianicus sciret neq; enim erat obscuruὶ intelligebat Auito
277쪽
mortuo bona eius omnia ad matre ventura. Illud etiam obscuria non est, prius deserri successione ex capite unde legitimi qui in ex unde cognati, atque adeo prius notio, id est Senatusconsultorum iure matri aut liberis quam antiquo praetorio quo Praetor ante Senatusconsulta cognatorum gradu matrem & liberos vocabat. Quod autem in proposita specie de seccessione matris &liberorum ex Senatusconsulto Tertylliano & Orficiano dixi, hactei ius ita debet intelligi, ut mater in viri manum non conuenerit, in eiusque familia non sit alioqui enim cessabit Senatusconsultum. & hoc est quod Vlpianus in titulis' notare voluit cum ait, Imperatorum Antonini & Commodi oratione is iis imis in Senatu recitata id actum esse, ut sire in manum conuentione matrum te sitimae hereditates ad filios pertineant,exclusis consanguineis & reliquis aenatis. Nam sane sue vitio marito ea quae in manum eius conuenit relictis liberis decet tali uxoris bona vir iure quodam peculii occupat, cum eam in manu& sui heredis loco quasi filiam adorti uam habuerit, '& liberis suis praesertur u Vip in pater. perinde atque si de unius illorum successione ageretur, caeteros pater' 'excluderet. Sive marito superuixerit ea quae in mauu eius fuerat, deque ma- tris luccellione disputent liberi, quasi confinguineos matri quae in eadem se milia in quam per conuentionem venerat decesiit, successuros non dubitamus ex Iure antiquo,non ex novo, quod Senatusconsultum introduxit, nisi non sint in eadem familia, ut quia emancipati, vel in adoptionem dati a patre fuerint liberi, quo casu ex eo Senatustonsulto iure utuntur legitimi, quae omnia etiam obtinent, si de liberorum successione quae matri desertur quae stio suerit proposita. Caeterum Interpretes Graeci hanc regulam ad explicationem I i. f. sed videndum. s. de succetatio edicto retulerunt. Nam libro c. min. sit. 1. Ille S.Graece ita redditur ὁ ο ἀπωκλει εἰς Ie τύ bυε- αι - δ -
additur sententia huius nostrae requiae, M γὰρ ἀπὸ mu δυχ
v. Tiτ. M διγ.ςά. Sed quis non videt hanc regulam accommodari non posse ad speciem d., sed videndum .ubi de filiosa mil.qui sit in potestate agitur, quique iure antiquo ex x M. tabul. quas legitimus prius vocatur quam nouo ex iure praetorio quasi cognatus ad successionem patris aliter atque ad bona matris, quae iure praetorio quasi cognato antiquitus desereban- tu hodie nouo iure ex Senatusconsultis prius deseruitur iure legitimi Sed nec aspernandum esse puto quod Accursius adseri,ut heres institutus, idemque legitimus si quasi institutus repudiauerit,quasi legitimus hereditatem non amittat. quemadmodum Virianus ait',quod ita quoque si si sciens testamento sibi , . relictam dicat velle ad ce legitimam pertinere: nam videbitur eodem momen. Z- ν' to repudiata testamentaria,& adquisita legitima hereditas ': nam hereditas te- stamentaria desertur ante legitimam successionem, quamdiu enim testamentumvalere possit,amdiu legitimus non admittitur, ut exposuimus in l.quam div.f.Et tamen antiquior causa est legitimae, ius nouu testamentariae sueces o ius non quod vetustiore lege delata sit ab intestato quam ex testamento hereditas, quinimo lex x ii. tab. prius de iudiciis testantiu, sic deinde auctore Vlpia.
278쪽
iab. de successione ab intestato locuta est sed quia ius testamentariae hereditati x
ι accrescere quodammodo videtur iuri legitimo: nam antequam heredem in- ' stitua, Titium, & antequam omnino testamentum facias, is tibi heres futurus esse iure legitimo intelligitur, nec eo magis esse posse postea desinit quod
eum etiam heredem scribis.Nouum ergo ius,licet concurrens cum Vetere, anteius vetus intestatae successionis deseratur, non tamen id ullatenus extinguit,
quinimo illo repudiato huic locus esse iterum incipit. Itaque si testamentum pruseratur prius a scripto incipitur: deinde transitus sit ad eum ad quem l gitima hereditas pertinet, etiamsi idem si ad quem Vtroque modo pertineatihoc enim gradatim consequitur, ut prius ex testamento delatam, deinde legitimam repudiui l .in plurium .s.de adquiren. heredit. ubi traditur idem
iuris esse in bonorum possessione, id quod manifesto declaratur in l.1.5.item hoe dici s. de successorio edicto. Nam si secundum tabulas bonorum possessionem non petierit is qui potuit & ab intestato succedere, ipse sibi sileeedet ex edicto successorio,nisi repudiet vel omittat bonorum possessonemabintestato.Cum eo tamen ut scriptus heres,qui in fraudem eorum qui ex defuncti iudicio aliquid meruerunt, omisso& repudiato nouo testamenti iure ab intestato hereditatem possidet, actione teneatur ex illa edicti parte, si quis omissa causa testamenti dic.Igitur nouum ius appello ius testamenti,vetus legitimae successionis,quod ne absurdum videatur, Maelianus quoque paria facit haec duo, Ad quemcunque vel ex testamento meo, vel ab intestato, & ad V Vita 'e' quemcunque quoquo iure bona mea perueniant' .Sic hereditario iure ad a. ' i' liquein res peruenire dicitur , sc iure legati partem alicuius rei habere sic le- abso gitimo,id est intestati iure ad aliauem hereditas pertinere dicitur . Potest etiam quod hoc loco Iurisconsultus definit,quoties duplici iure alicui successio deferatur,repudiato nouo iure ante delato superesse Vetus, ita non male accipi:
ε ι - vi pater manumissor inui & quia pater est, habet querelam praeteritus, atque adeo silentio exheredatus in testamento fili j:& quia manumissor est nouum. ι a tu, habet, id est bonorum possessionem contra tabul.) possit repudiata con- ἐπι- ρο '-t,bul bonorum possessione queri de inossicioso testamento, & repudiato iure manumissoris quod nouum est quanquam patri manumissori dicatur vetus iuν seruatum ab intestato' ,quod dicitur propter Senatusconsul. Te tyl. quod est nouum ius) uti vetere iure patris, quod de ante manumissionem delatum fuerat: nam & his verbis ab Vlpiano id manifeste ita proponitur.Patrem autem accepta contra tabul. bonorum possessione & ius sinquitὶ anti. quum,quod& sine manumissione habebat posse sibi defendere Iulianus scri-ν Li. . .r psin nec enim nocere debet ei quod iura patronatus habeat,cum st& pater .f- ρ Sed haec interpretatio etiam non plane conueniet huic nostrae regulae, nisis probauero prius bonorum possessioni contra tabulas locum esse quam querelae inossiciosi testamenti. Caeteriὶm hanc regulam ad hoc exemplum quod nunc proponemus interpretes Graeci reserunt, Liberis suis datur unde liberi, &vnde legitimi bonorum possessio ab intestato. Vetus ii Is est unde legitimi, hoc competit, repudiato nouo iure Vnde liberi, quod ante desertudi' sed rur-- et a sum hic quoque probandum erit bonorum possessionem unde legitimi ve-
tegit, tus ius esse, unde liberi,nouum. Itaque non discedo ab illo exemplo Senatu se.
279쪽
ADITIT DE DIVER. REG. IVR. ANT. 1 s
orsciani & Tertylliant,ex quo ius nouum ortum est, & bonorum possessionis unde cognati,quae pritorio edicto introducta esta tur quod hoc loco traditur accipi poterit non inepte, Ut quemadmodum repudiata bonorum posisessione potest iure ciuili ex Orficiano filius matri succedere pro herede gerendo vel adeundo', ita omissolum ciuili possit petita bonorum possὸssione exacapite unde cognati iure praetorio succedere. Potest & ita, ut, quemadmodum 'initio dixi, repudiata bonorum possessione ex cap te unde legitimi, aenoscere queat ex capite Vnde cognati,quod & in matre consimiliter proponi potest.
Scaeuola libro quinto Responsorum. P. asi librarius in transcribendis stipulationis verbis errasset, nihil no- cere,quominus & reus & fideiussor tenerentur.
dedictum L edendo,o de errore in scribendis contractibus actis, tectamentis
admisse. Dei ldrariis. Ertinet, ni fallor, haec lex ad edictum de edendo. Qua quisque
actione agere volet eam primum edere debet, ut proinde sciat 'reus Vtrum cedere,an contendere vltra debeat:&si contenden idum putet,veniat instructus ad agendum,cognita actione qua conueniatur' .Edere est copiam describendi facere,vel in libello complecti,& dare,vel dictare Edenda autem est actio non item exeoptio; b nec enim ut Accursius existimat , verbum actionis largissime ponitur haee eius verba sunt)Vt exceptionem complectatur: actor enim instructus & paratus ad agendum venire debet,certus inquam esse debet,cum si in potes ate ea ius quando velit experiri ,& ante debet rem explorare, & tunc ad alendum procedere,ut exposuimus ad M. vltil.qui in alterius 41. s. Itaque nihil necesse est ei reum exceptiones,&defensiones suas edere. Quamobrem Paulus hoc Edi ctum explicans libro 3. ex quo l.α. s. s. s de eden.desumpte sunt) nominatim definit actionis verbo non contineri exceptionem . quod praeterquam in hac d Lore edicti parte falsum est.nam alioquin ut idem Edietiam Vlpianus lib. . explicas i ait, Agere etiam is videtur qui exceptione utitur,& reus in exceptione .ctor C. est , quod sic explicandum arbitror, ut sei licet in exceptionibus reum parti- bus actoris fungi oporteat,ipsamque exceptionem velut intentionem implere frae probare, utputa si pacti conuenti exceptione utatur, docere debet paetiam eonventum factum esse,ut alibi scribit Vlpianus,& aliis exemplis adductis illi 1 - strat': nec tamen negauerim quin ut actor,ita reus instrumenta quibus definia piis' T Tsonem & exceptionem suam sulcire vult, edere teneatur.Vtrum autem ut non
est nouum eum a quo petitur pecunia implorare rationem creditoris quo fides veri constare possit', ut, inquam, ipsa rei aequitas suadet ex parte eius qui δ saliquid petit,quique doli exceptione summoueri ab intentione petitioni, suae I. potest rationes promi,quibus se posse instruere cotendit reus, ipsum recte desi h ivum derare sta dicemus actore recte petere ut reus edat rationes, &instrumeta qu apud se habet, nec vult in iudicio edere quo fides intentionis aut replicationis probari possit. Qua de re sic sentio : Nou oportere origine petitionis ex instrux s
280쪽
ε ι--Ο. mentis eius qui conuenitur fundari', eaque de re cogendum reum non ς- Dixi. Ex eius instrumentismam tabularum quidem testamenti instrumetum
quia non est unius hominis, hoc est heredis, sed univcrsoru quibus quid illi eii. I. i. 7. Visp. adscriptum est, quin potius publicu instrumentum est, ut ait Vlpia. in despi ciendi describendique potestatem se facturum Omnibus quicunque id deside
pilis i. rabunt praetor edicto pollicetur ': ergo & legatariis acturis ex testamento. In terdum autem rationes & instrumenta propria quae tamen non producit, &quibus in iudicio non utitur, exhibere tamen actori reum dcbere ex causa, ut puta si quod in replicationem deduxit actor ad eligendam exceptionem rei probare velit, hoc enim ad iudicis ossicium pertinere selet, ut Pius Impe in L LC. a. rator Anitio rescripsit ''. Ideoque si legatariis agentibus ex testamento, heres Falcidiam opponat, idcirco quod tutelarum a testatore administratarum ra tio nondum reddita sit,tantumque ex nominibus redigi non posse dicat quantum in cautionem deductum est,& legata ij desiderent exhiberi si ibi rationes defuncti ,rationes pupillares aliaque instrumenta hereditaria, ne in potestate sit heredis proferre quod velit,& per hoc in fraudem ipsi inducantur. Respondit Iurisconsad iudicis ossicium pertinere,Vt ea exploret Pζrquς probetur quan-n L maritui. tum sit in bonis', quo scilicet ea per quae id probabitur edi,exhiberi iubeat leta: u gatariis ex iusta causa, ne in fraudem inducatur qui exceptionem Falcidiae ctioni ex testamento oppositam,doli replicatione adhibita volunt elidere. Hic si vera&aperta sunt, quanto magis probandum id quod dicitur, Ab actore non solum actione edendam aduersariO,sed&instrumenta,reliqua omnia su quis apud iudicem editurus est,ut puta itipulationem quam tame edere non. Mi s. e. videtur nisi qui totam edit'. At si librarius in transcribendis vel bis eius stipit lationis quae edenda est,aliquid omiserit,Vel immutarit, atque adeo errauerit, quid fiet3 Nihil nocebit ea res quo minus & reus& fideiussor teneantur,ut hic Scaevola definit. Ecce enim in stipulationibus fideiust brum hoc generaliter accipitur, ut quodcunque scriptum sit quasi actum, vidcatur etiam actum. ν g. vlia m. Ideoque constat si quis scripserit se fideiussisse,vitici omnia solemniter acta'. et ias Et huc pertinet quod dicitur no minus Valere quod scriptura,quam quod vod ureb.vii. cibus, lingua figuratis significaturi nec enim obligari nos figura literarum in strumento comprehensa,sed oratione quam exprimunt literae,quamque pri- cessisse in stipulatione, verborumque obligatione cotrahenda intelligimus. sic non' α- enim interpretor quod Paulus libro 3. ad Edictum ait ' quo in libro edictum praetoris de edendo explicauit, ut ex multis capitibus tituli de edendo, eo
rumque inscriptione colligiturὶ fiunt enim de his scripturae, ut, quemadmo dum Caius de sermula hypothecaria loquens scribit, quod actum est facilius --probari possit. Et sine his autem valet quod actum est, si habeat probatione . Itaque quod scriptum est videtur actum ,&in proposta specie, uti iam diximus,uerbis contractam obligationem credimus,quq in scripturam redacta est. At quid existimandum si librarius in trascribendis verbis stipulationis erraue rit,ut puta qui aliquid omiserit Z Hoc nimirum adhibita distinctione planiti, eae plicandum est,ut vel in obligationis&contractus instrumento in mundum redigendo error admissus sit, vel in editione instrumenti,& priore quidem easu id sequamur quod pereleganter Impe. S Crus& Antoninus ita rescripserui,