장음표시 사용
291쪽
De praetorio tignore. Iximus de huius regulae quaestione nonnihil in notis ad i.diuus Pius. 18.supr. i ad cuius speciem Placentinus quod hic traditur accommodare tentata quem Accursus & c teri quoque interpretes passim sequutur, nullum autem appositum fatis exem -- plum adferunt, ac vereor ne pertineat haec regula ad interpretationem tituli in posscssionem legatorum seu fideicomniis forum seruandorum causa esse liceat. Mouet quod L si fideicommiliorum. eodem titu. habet eandem quam & haec regula nostra inscriptionem. Sic igitur dicimus, is cui legatorum sdesve commistarum nomine non cauetur in possessionc viriuersorum bonorum iussit praetoris mittitur ex edicti serina, ut saltem perpetuqcustodiae t dio heredi cautionem extorqueat' .Creditorem etiam Praetoran bo a em. Anorum debitoris indefensi possessionem rei seruandae causa ire iubeth. Quaeri in risistur in praetorio pignore uter horum alteri praeseratur. De hereditario, id est de- 'Ei ais Hsuncti creditore non quaerimus: nam constat eum legatario potiorem esse, cum legata nisi omni aere alieno deducto no pr stentur, veru de creditore alio qua hereditario quaerimus. Hermogenianus hoc loco ait, Quoties in utriusque caia I σω. sa lucri ratio vertitur, cum praeferendum esse cuius causa est antiquior,&in lucrum tempore praecedit. Imperator quoque Antoninus ait, cum de pignore 'traque pars contendit, eum praeualere iure qui tempore praeueniat ideo
eum qui decreto praetoris de fideicommisib ius dicentis in possessionem hereditari j fundi conditionalis fideicommissi seruandi causa prius inductus fuerit,
quam alter in causam iudicati iussit eius qui iure sententiam exequebatur eiusdem fundi pignus occuparet, esse potiorem tempore. Itemque si pignoris e Ls Germobligatio, aut venditio ab herede interuenerit, postquam alter seruandi legati seu fideicommissi gratia in possessionem inductus suerat,huius causam qua iure praetorio velut pignus habuit, praecedere Seuerus & Antoninus I p. definiunt . Ergo & in hac species quis prius legati seruandi causa possidere d L .C. iniussus si quam rei seruandet in possessionem alter, qui tamen hereditarius non erat creditor, mitteretur, illum cuius causa tempore praecedat constitit, ut postea dicemus,esse pr. aeserendum. Versa vice Vlpianus auctor est, postquam rei seruandae gratia creditores possidere coeperunt, legatorum seruandorum statia missum in possessionem creditoribus potiorem non haberi, postponi cre . thditoribus.' Illud negligendum non est quemadmodum cum de priuilegiis cre ' -- ditorum agitur ea non ex tempore, sed ex causa aestimari verum est, &, si eiusdem tituli suerint concurrere, licet in his temporis diuerstates fuerint, ut Pau-s i pristis
lux libro singulari Regularum scribit ', ita & in proposita quaestione qui prior
missus est legatarius in possessionem non praefertur ei qui postea mittitur: in- s L i. ter legatarios enim quorum causa in lucrum tempore non praecedit, nullum ordinem obseruamus, sed simul omnes aequaliter tuemur β: quod & in quae . he. stione de damno insecto verum est: nam si prius quis in possessionem mis Gf-
sus sit: & alius mitti desideret, non spoctabimus ordinem , sed habebunt P.
ambo possessionem . Quinetiam cum is qui ex causa legatorum possidet sibi non alij possideat, ideoque in possessionem omnes Venire debeant', saccidet i it dum , ut is qui postea missus est legatorum vel fideicommisb-Σ y 3
292쪽
rum seruandorum causa praeseratur ei qui etiam legatorum seu fideicommi C rum, aut rei seruandae gratia iam in possessionem fuerat.Ecce enim si fidei stommissorum, vel legatorum seruandorum causa misiis in possessionem eam rem teneas quae alteri per fideicomminiam relicta est, aequius videtur il lum eam habere cui ea ipsa relicta est quam te, qui alterius fideicommissi notamine ingressus in eam cs. Idemque dicendum est si rei seruandae causa non hereditarius, sed proprius heredis creditor missus in possessionem, & rem perfideicommissum illi relictam adeptus fueris, non malis quam si ab ipso ut is θη- herede eam rem pignori accepisses ', hoc quoque casu nihil per te laedi eum oportere, quae omnia Hermogenianus libro 4. iuris Epitom. docet'. At OG ι ι si siti- te in custodiendis&possidendis mortui bonis omnimodo potiorem esse causam, utpote in lucrum tempore praecedentem legatariorum, qui eum quasi vilia is in heredem conuenire potuerunt,quam eorum quibus heres ipse defunctiis legauit, cum in utrorunque causa lucri ratio vertatur, Imperator Antoninus auctor est.l i.C. de bonis auctorit.iudic.possiden. Cuius L specie alia nulla est, ni fallor, quae melius ad hanc regulam nostram coaptari possit. Nam quod alias ' traditur,Cum ex donationis causa duo rei dominium vindicent, eum hi cui priori possessio loli tradita est,haberi potiorem, non perpetuo verum esse constat,idque Placentinus etiam ipse animaduertit. Illud prosecto non omnino reiiciendum exemplum est,quod sumitur ex l.si pluribus. 9. vlti. s.de legata. ubi cum res eadem separatim duobus legatur,& constat non modo non priori ademptum esse legatum,sed etiam hac mente fuisse testatorem, ut vellet eorum utrumque solidum accipere,Iustinianus per Paulum loquens ait,viri pretium,alteri rem ipsam assignari,electionem vero rei vel pretij seruandam ei esse qui prior delegato fidei ve commisso litem cotestatus est quoniam utriusque causa lucri ratio vertitur, uterque de lucro certat. Ideoque is praeferendus sit, cuius in lucro persequendo causa temporo praecedit, qui prior litem contestatus est, cum plerunque soleat melior seri eius conditio qui litem contestatus
est, utexplicauimus in i .non soleti8c g. AD L. XCIX. Venuleius libro duodecimo Stipulationum
Non potest improbus videri,qui ignorat quantum soluere debeat
Aec lex exposita suit ad i. qui sine dolo c3. s. Itaque circa eam id solum annotari debere aut posse arbitror, quod ait ,rMpRosus, ut scilicet usuras praestet, quasi dolo malo secise moram videatur. Improbus enim est qui dolo malo aliquid facit, & ex eo datur ex ceptio doli ob improbitatem'. Improbus est qui bonam fidem non agnoscit, vi puta qui velit iterum consequi quod accepit'. Improba etiam alienatio vocatur quae contra bonam fidem fit, ut puta screditor pignus distrahit oblato
Caius libro primo Regularum. Omnia quae iure contrahuntur, contrario iure pereunt. Haec lex
293쪽
Aec lex explicata est cum l.nihil tam naturale.31. s.quam & Placentinus
AD L. CI. Paulus libro singulari de cognitionibus. Vbi lex duorum mensitum fecit mentionem, & qui sexagesimo &primo die venerit, audiendus est: ita enim & Imperator Antoninus cum Diuo patre suo rescripsit.
et e tempore duorum mensium de quo 'a Ha ex iure ciuili exempti depromuntur. Vod dicitur annum ciuiliter non ad momenta temporum, sed ad dies a nobis numerari, ut is anniculus intelligatur qui tricentesimo sexagesimo quinto die non tantum exacto iam, sed etiam incipiente adhuc nascitur,&qui extremo anni die moritur anniculus amissus esse in lege Papia censeatur', nec totus extremus dies exigatur ad explendum constitutum usucapioni tempus'. id non usquequaqi verum est. Etenim dies sdeicommissi non venit cum xim. annum
ingressias fuerit is cui retustum erat cum ad xliv. annum sic enim ibi legen in i dum puto peruenisset', nisi sit aliquis mior'. Adde quod eum quoque mi se in 'norem x x V. annis esse accipimus, qui annum xx v. aetatis agit, ut in lete Iulia fI μῆ de adulteriis, qua minor iure publico adulterij accusare prohibem . Praeterea d LMη-- inedicto ex quo minores xx v. annis in integrum restituuntur, minorem acci Hopimus etiam die natalis sui ante horam qua natus est,ut si captui sit restituatur, T
quia nondum compleuerit, atque ita tempus a momento in momentum spe. s. . . Trmetatur, ut Vlpianus lib. xi.ad edictum scribit φ, aliter atque in usucapionibus in quibus ut idem edictum explicans idem auctor eodem libro ait, non amota iuri . mento ad momentum, sed totum postremum diem computamus . Ex his app ret pro impleto coeptum annum accipi nonnunquam,interdum non accipi.
Quod etiam d menses cur trahi non recta ac produci possit non video,& vice versi quod hoc loco Paulus ait, ubi lex duorum mentium secit mentionem, o qui sexagesimo primo die venerit audiendum esse, id eadem ratione in anno tentare possumus, ut qui trigesimo sexagesimo sexto die venerit, natus fuerit, δεπdecesserit,ipso anno venisse, natus esse, decessisse videatur, ita enim hoc loco seriptum legimus. Ait lex, vel Lax. Nescio an hoc accipiendum sit de lege Iulia& papia, quae absentibus Rei p. causia ad reuertendum aliquod moderatum, rasita; auctore Vlp. tempus praestituit'. Exemplum sumi satis accommodatum po--αtest ex l. vlt.*.pen s. qui sine manum. ad lib. per. Item ex Impp. Arcadij & Ho i iij constitutione, qua illud continetur Vc cognitiones omnes quoties con o C. sensu partium disseruntur, ultra duos menses disserendi non habeant potesta. - rem . Merito igitur libro singulari de cognitionibus explicat hoc in loco qua. 'liter duorum mensum tempus accipere debeamus. Sed S cum in hoe libret de cognitionibus multa Paulus de tutelis tractauerit , poterit non inepte ac- af i. b. commodari ad hanc legem species huiusmodi. Vsurae a tutoribus non statim re exiguntur, sed interiecto tempore ad exigendum, & ad collocandum duum mensum ut iurisconsultus loquitur, id est duorum mensium, idque in iudici Q -- M
294쪽
tutelae seruari solet'. Ergo tutor si sexagesimo primo die venerit ad ex;gen- dum, & collocandum pecunias pupillares audietur id allegans, nec ad earum usuras praestandas compelli poterit , quandoquidem ita duum mensum acci i pimus spatium,ut ipse quoque sexagesimus & primus dies computetur. Praeterea ut est apud Plutarchum in Catone Uticensi, in illo loco risse Iper. ἀ ἁ νω. prae ctis le- Γὼ-- gionum per legra liuebat abesse per duos menses: quamobrem audiendus &ram. si excusandus est praesectus legionis,qui sexagesimo primo die n castra redierit. Sumatur etiam exemplum ex Impp. Gratiani Valentiniani & Thodosjeonstitutione, qua continetur duobus mensibus per legis solutionem codemnatis C eoneedi solere dilationem ', idque humanitatis gratia '. Recte igitur dicemus - 'μ' ' - sii,gesimum primum diem a rei iudicatae tempore condemnatum non. i si riose conueniri, maxime cum in tempore constituto iudicatis intercalarem. - diem iudicato proficere constet', Vt&ei qui tanquam minor xxv. annis resti- tutionem in integrum a magistratu postulat ', quanquam huius rei haec ratior y uia biduum pro uno die computatur . Idem dici potest de D. Pij consti- ῖ- tutione qua eorum debitorum sui intra diem vel ab initio solutioni datum,vel' ῖ ex causa postea prorogatum sibi quod debent non reddiderint, pignora - . -MF- piuntur, eaque venduntur si intra duos menses iudicato, id est sententiae sati LM --ῖ -- factum non fuerit' ,ut hoc quoque casu duorum mensum appellatione sexa- G. Mi. o. gesimus primus dies comprehendatur, qua ratione in debitore libertatis, ut πιθ.7 4ere puti in eo qui sic emit ancillam ut manumittatur, non addito tempore, cum si non appdiret quid conuenerit inter contrahentes, dicimus intra duos menses
manumittendum esse mancipium quod praesto sit,elapso eo tempore liberum fieri ex constitutione D. Marci '. Intelligemus autem emptorem sexagesimoia primo die posse manumittere, neque ante sexagesimum secundum diem ipso Π iure mancipium in libertatem eripi. Quod etiam interpretes trahunt ad spe ciem l.si venditor de his S de aedit. eda pen. C. de fideius & l. i. C de temp.de re. par. app. cui addi & coniungi debet t. si ad curiam. C. Th. de appellat.facit i.siquis per absentiam cod tit. o producerem & ad eam sententiam quae ab Hermogeniano resertur, eum qui compensationem opponit fisco, intra duos men' et se, debitum sibi docere debere ut sussciat si sexagesimo primo die docuerit.
Dubitationem faciebat quia plerunque mensem accipimus triginta diebus H constantem , quamobrem a sexagesimo primo die vigeretur initium ducere mensis tertius. Attamen quando nonnulli sunt menses dierum unius detri-- -- einta, ideo rece pium est quod hac regula definitia r. Sed verius sortasse quis existimet in hac Pauli sententia vocem isti Mo superesse, praesertim cum in libro O , -- ωὐδα μίτων, qui apud me manuscriptus,&nuper a Cui acio luce donatus est,huiuscapitis verba se exponantur, ἐὰν δευο
Vt sit hic huius loci sensus, is qui intra duos menses,vel intra sexaginta dies ve nire debuerit, ipso etiam sexagesimo die venire possit, quod etiam in superioribus omnibus casibus perinde obseruari poterit. Vt in hac specie lege Iulia de adulteriis coercendis, sue de pudicitia, publica est adulteri j accusatio, sed hoc marito &patri priuilegium datum est ut intra duos menses, vel intra sexaginta utiles
295쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. AN T.
Vtiles dies, uti lex loquitur, extraneis in accusatione praeseratur,post hos sexaginta dies, quatuor menses extraneis ipsi etiam utiles conceduntur, intra quos maritus quoque aut pater iure extranei agere potest, hodie post Iustiniani constitutionem extranei omnino repelluntur. Haec omnia colligas ex Tacito libae. annal. & ex iuris auctoribus'. Horum sex mensum haec si separatio vi innupta quidem ex die diuorti j sex menses computentur, in vidua verὁ eY die EVT commisti criminis . In his sex mensibus sunt primi sexaginta dies & quatuor stalii menses ut ante dixi. At in sexaginta diebus, Sipse se agesimus dies est, ut Paulus an . Notandum quod Paulus ait perinde quasi si diceret, lex Iulia duo ris M. i. . rum mensum vel sexaginta dierum facit mentionem, intra quos maritus aut et pater accusationem instituere debeant,sed&qui sexagesino die veneri testati diendus,cum in diebus sexaginta & ipse sexagesimus dies st. Poterit haec etiam e regula nostra referri ad alterum caput eiusdem legis Iuliae de adulteriis coeteendis,quo capite prospexit legissator ne mancipia per manumissonem quae-
stioni subducerentur, itaque mulierem prohibuit intra se aeaee sinum diem di ni riuortij manumittere .Ideoque Iustinianus, legum conditores,inquit, intra duo I,
tum mensum spatium post missionem repudij factam propter suspicionem
criminis adulterii numerandum, suspendi seruorum libertates definiunt pro a in L pater. pter tormentorum quaestionem,si opus erit, eis imponendam'. Itaque ne ipso quidem sexagesimo die manumitti poterunt seriti uxoris,aut mariti, aut pa b μαών. rentum eorum, certe manumissi libertatem nondum consequentur, sed erunt
statvliberi . Caeterum si quis nihil immutare velit, sic accipere poterit, ut qui intra duos menses accusare debet, Dossit vel ultimo die recte accusare, sax f. si casi MO ET PRi Mo, sc enim Flor. lcgitur. Ait lex AN Tosi Nus cuia nivo 'taciat ν A et L E s vo. Intelligit M. Antoninum Bassianum Caracallam, cuius paterfuit L. Septimius Seuerus, hi simul imperarunt annos circiter xviii. Potuit ni res fuisse Paulus Antonini Caracallae temporibus, imo vero suit quandoquidem di Iulia anni quinque duntaxat inter eius imperium & Alexandri Seuera numerantur, est . di sub quo Paulum sortiisse Spartianus auctor est. Ex quibus manifestὁ apparet quam sint sutilia quae hic nonnulli comminiscuntur, integrum locum misere
deformare atque contaminare non veriti. si .
A D L. CII. Vlpianus libro primo ad edictum
mi vetante Taetore fecit, hic aduersus edictum fecisse propriξ db
tun s assuersu edictum facere dicatur. Vi non facit quod facere debet, videtur sacere aduersus ea quae non facit'. Ita etiam qui quod praetor fieri iubet in edicto non a triis I facit, ut quia ius dicenti non paret, quia in ius vocatus non it,f- I. ER MI quia cautionibus in iudicio sstendi causa factis non obtemperat, quia non edit actiones, quia cum si duumvir non curat iniunctam sibi a Gpraetore , vel praeside cautionem damni insecti, & missionem in possessionem hoc nomine , contra praetoris edictum videtur facere. Is tamen vi ad. -- . uelsus arbitri sententiam qui petit ab eo a quo arbiter peti vetuit , ita & ad oli i uersus
296쪽
uersus edictum proprie feci sie dicitur qui vetante praetore fecit qui fecit quoa praetor in edicto fieri vetat, ut qui eas pei sonas quibus reuerentia praestanda se a. o. est siue iussi a praetoris in ius vocavit aut qui Vocatum in ius vi exemit,dolove 'Auer i. malo secit quo magis eximeretur',aut is per quem factum est dolo malo quoa GTI minus quis in iudicium vocatus sistat aut qui vim facit ei qui in possessionem et quumm a ius dicente missiis est ex aliqua earum causarum, ex quibus in possessionem iri solet ε, aut qui vim facit quominus in siumine publico alteri nauigare, aut . . V ripam munire liceat , aut qui rem iudici j mutandi causa data opera in frau-fι p dem aduersarii alienat , aut qui eum edicto expressum sit ne post noui operis nuntiationem quidquam operis fiat,antequam vel nuntiatio missa fiat, vel viast 'ce nuntiationis missae satisdatio de opere restituendo fuerit interposita, nihilo Ei 1 iis minus tamen secerit: hic enim etsi alioqui ius faciendi habuit, contra interdictum tamen praetoris facere videtur, & ideo hoc destruere cogitur . Planὸ si opus nouum praetor iusserit nuntiari, deinde prohibuit, ex priori nuntiatione O M agi non potest, quasi aduersus edictum eius sectast . Idem dicendum siquid -- o ris in loco sacro,in loco itinereue publico, in flumine publico, ripave eius ιν Misisti quis secerit, si quis loco publico seuentem prohibuerit, aut quominus viam ν ῖ iterque publicum vicinus resciat,&in caeteris horum similibus,id est prohibutoriis interdictis. Atque haec sussiciunt ad initium huius capitis intelligendum.
F Eius actionem denegare,qui possit & dare.
Vius, . quaestio agitata fuit in notis ad l. 3. & 4. s. tantum, quod attinet ad verba, notandum est praetorem vel denegare actiones, si d negauerit rem expeditam esse:actoris enim deteriorem Ze rei melio arem conditionem videri. At si praetor actiones indulserit, eisque, ut is i. --. solet,iudices addiderit,horum ossicio continetur ut sententia prolata condem- vo I nent, vel absoluant reum. Iurisconsulti quoque actiones dicuntur denegare n. . . . cum non esse dandas a praetore scribunt'. . inliseu AD L. CIII.
Paulus libro primo ad edictum. Tret 1. Nemo de domo sua extrahi de Liaictum de in ius macra Io, mirum ex domo quis iocaripossis, in quia
J Aulus lib. i. ad edictiim scribit,ex quacunque causa ad praetoi rem, vel ad alios qui iurisdictioni praesunt in ius vocatum vel nire debere, ut hoc ipsum sciatur an iurisdictio eius sit,alioquil si quis in ius vocatus non ierit,mul ad amnatum iri ': denique - legati caeterique, qui reuocandi domum ius habent, in ea sunt
causa ut in ius vocati veniant priuilegia sua allegaturi. Praetoris enim est existimare an sua sit iurisdictio, vocati autem est non contemnere auctoritatem ι uetois is praetoris,ideo si quis ex aliena iurisdictione ad praetorem vocetur,debet venire, ali-ῖ δε ut & Pomponius & Vindius scripserunt, auctore Vlpiano'. Ergo etiam inuitus olim sequi aduersarium in ius vocantem, de manus iniicientem cogebatur. sic
297쪽
lo malo in ius vocasset, si interea dum in ius ire cogitur mulio mulae periisent, sunt teneri veteres,ut apud Paulum est, Olim responderunt'. Inde etiam Labeo ui est ex veteribus dicebat, si patronus sine permissu praetoris in ius vocatust, licet verba edicti no paterentur, moderandam tamen iurisdictionem in hoe - μ' ut libertus qui modo non inuitum Vocaueri pinnale quinquaginta aurcolum iudicium non susserat , an tamen ex quocunque loco in ius vocari quis pos set olim quaesitum est, S: nemo dubitabat etiam a vinea, di balneo, & theatro in ius vocare licere .At ex domo sua nullum in ius vocaririque,auctore Caio,putauerunt,& qui inde in ius vocaret, deri i Iulianus contra, recte in ius Vocari eum qui aditum ad se praestet, aut ex f ιν DL publico conspiciatur, idque Paulus noster eodem libro primo ad edictum re tulit ,hoc tamen addito, ut etsi is qui domi est interdum,id est superioribus ca 1 ιμ- sibus in ius vocari possit, attamen de domo sua nemo extrahi, id est inuitus inius duci debeat ,ex quo loco nostra haec regula desumpta est. Quod & Quin Asia stilianus lib. .' lege aliqua Romae cautum Lisse innuit, ut ex domo in ius educere ne liceret, nam eius haec Verba sunt. Maioris pugnae est ex scripto ducere a. quod scriptum non est. Qui patrem occidit, culeo insuatur, Matrem occidit. Ex domo in ius educere ne liceat,tabernaculis eduxit. In hoc genere haec quaeruntur,an quoties propria lex non est, simili sit utendum Sc. Et sane huius rei ratio summa est,cum domus tutis limum cuique refugium, atque receptaculum sit,auctore Caio . Itaque scholiastes Graecus ad hanc regulam qua dicitur, k G pseras . σου ἰδὼ οικου ἔλκε Τμώidiicit φρη ιον γαρ εο o dios o&is, atque, ut est apud M.Tullium in orat. 4. in Catil.commune perfugium, quamobrem id
Tullius in orat. in Vatinium, Misetisve viatorem qui M. Bibulum domo vi extraheret,ut quod in priuatis semper est seruatum,id te tribuno ple Siseonsuli domus exilium. esse non posset Huc spectat quod eleganter , de superioribus
conuenienter ait Xenophon lib. 7. π δ.Qρ, inquit, innoτερον χωpta Gὐδὲ His, M. on Θυτερον εHν ν μου alis, & post eum idem Tullius in orati pro
domo sua, quid est sanctius,inquit, Quid omni religione munitius, quam domus uniuscuiusque ciuium. Hic arae sunt, hic soci bic dij penateis, hic sacrae rellionis cerimoniae continentur, hoc perfugium inita sanctum omnibus, ut inde abripi neminem fas sit. Adde quod satis poenae subit qui non dessenditur
de latitat, cum certum sit in bonorum eius possessonem aduersarium a praetore mitti, ut Paulus noster eoom libro primo ad edimi mali', ita enim verba ι ιμ- in
edicti concepta sunt uvi FRAUDATIONtS CAY A LATITA vir, s I ηψNI
v Ε ly AE 3 o '. Ergo qui ex domo in ius Vocabat nolenti venire, si calui rettur, si moraretur 5: frustraretur, aduersarius manum iniicere atque in ius rapere, rvt Plauti verbo utar, extractum domo nQn poterat, nemo enim de domo sua extrahi debet Qua ratione motus praetoria edicto quo damni insecti ob aediscium ruinosum caueri,&si non caueatur, in possessionem iri iubet, verς-
τiλM ivgΕΑΜ, verecunde, inquam, denuntiari iubet non e trahi qe domo . i. sua'. Plus dico, si vocatum inius domo inuitum aduersarius extraxerit, iniuriarum eum teneri, nam& Paulus hoc edictum de in ius vocando explicans lib.
vllaten iis licere ple e ised Leum vim inferre vi μ' voc
298쪽
lib. .auctor est,in eum quoque qui in domum alienam inuito domino quam uis in ius vocato introit, actionem iniuriarum ex ossi iij sententia comm . Lorii, δε- tere Sane in publicis causis non puto huic regulae nostrae locum olim fuisse, - ma 4 im ut puta in criminibus ac delictis publicis,& nouissime in fiscalibus debitis nam id in sola matresam. praecipuum obseruari iubet Constantinus Imperator, ne iussu magistratus ab ossiciali materfam. in publicum protrahatur, cum fisca libus debitis ex domus, & caeterarum ipsus rerum distractione satisfieri rectὸρ ca g. possit'. Ait lex, DOMO s v A. Quid de aliena λ&humanior est eorum sententia
qui putant nec de aliena quidem extrahi domo quem debere, si tamen ibi de gain quasi inquilinus habitet. Domit itaque accipere debemus in hoc propo .sto,ut & in lege Cornelia de iniuriis,no proprietatem domus, sed domicilium. Quare siue in propria domo quis habitauerit, siue in conducta, vel gratis siue hospitio receptus ut lex, ita sententia haec nostra locum habitura est, nam & si
eri ista, quis in villa, vel in hortis habitet idem utrobique probari diximus'. Sed anu Tri idem in tabernaculis 3 & hoc dubium sirpra posuimus ex Quintiliano. A D L. CIV. Vlpianus libro secundo ad edictum. Si in duabus actionibus alibi summa maior, alibi infamia est,pra ponenda est causa existimationis, ubi autem aequiparant famosa iudiacia,etssi summam imparem habent, pro paribus accipienda sunt.
Aulus libro primo Sentefitiarum ait, per minorem causam maiori cognitioni praeiudicium fieri non oportere, quod maior quaestio
minorem causam ad se trahat'. Dubitatur quae maior sit quaestio, utrum ea tantum in qua maioris secuniae summa vertitur, an Aealia quaepiam. Illud omnino certum est si ad fundum de cuius proprietate ambigimus, per eum quem tuum esse constat mihi viam praestari oportere inten dam,aut si eius landi quem tu possides,ego meum esse dico,fructus condicam, repelli me hac exceptione quod praeiudiciu praedio parisve eius, ut pote prin- ιμ--ι eipali quaestioni non fiat ' Pecuniariam quoque causam'criminali cedere non dubitatur, & saepe fieri ut ciuili disceptatione intermissa prius de crimine iudi
e tali. - cetur, atque hoc, ut pote maius,merito minori praeseratur . Idem dicendum si, ordi primo ad edictiam Vlpianus hac nostra regula definit, in duabus actionibus alibi summa maior, alibi suerit infamia', praeponenda enim exi sit mationis causa est: ubi autem de famosis iudiciis aequiparandis agitur,eis sum 7' mam imparem habent, pro paribus tamen accipienda sunt. Et ideo si rei a me tibi commodatae interuersam a te possessionem, atque adeo mihi furtum esse factum asseverem, eoque nomine tibi actionem furti quae turpis & famosia est intendero, tu contra sertum famam esse negaueris, agens postmodum in te condictione furtiua quae turpis non est,quoniami ut idem Vlpianus eodem litabro primo ad edictum extulit,in omnibus condictionibus, quamuis ex famosis d Lisse. 7. causis pendeant, ignominia cessat , recte repellar exceptione, quod praeiudi
δε--- civin actioni furti non fiat,denique prius de actione surti poenali disceptabitur,
299쪽
quH de rei persecutoria, id est codictione niua.Vice versa,s prius rem condictione ac postea poenam persecutus fuero, poenali actione rei persecutori , nec famosae praeiudicabitur,ante de actione sum famosi quae posterius mota es, tum de condictione apud iudicem disceptabitur. Quod si commodati egerintum furti experiri Velim,aut contra cum utrunque famosum si, neutro alteri praeiudicatur,et si fiammam imparem habeant,vnorem, idque quod praeter interest,altero p nam persequente .Pro paribus enim accipienda haec iudicra esse Vlpian. hoc loco monet,& ideo quod prius ex his coeptum erit, id prius finietur. Idemq; dicendum est cum is qui iudicio experitur aduersus aliquem, eivicissim aliqua actionς tenetur, quod schesiastes quidam Graeeus his verbis ad hunc locum notat, a -- αχιι εἶτε σῶο odos ἰγκλη ικlω ἀγους, ἡ iγκλ ι--γυπι viro. G 5- , Po humi ii vos pom. Potest & alia in specie locum habere quod 'hic traditur. Etenim si uni eidemque pluribus ex causis debeam aliquid, putauit, hypotheca vel pignore,aliud quidpiam sub poena, aliud sub infamia, aliudex ea caula quae insciatione crescit,deinde unum debitum soluero,& a neutro dictum sit qua ex causa, liberatio contingeret, secundum id quod Antonini epistola continetur ab Vlpiano explicata , ut utriusque,inquam,demonstra- e t. t. C. Ltione cessante Papinianus in libris Definitionum auctor est potiorem eausim μ' 'haberi eius pecuniae quae sub insemia debetur, mox eius quae poenam continet, ac deinde caeterarum, idque ita veteres definiuisse, quod verisimile videretur diligentem debitorem admonitum ita negotium suum gesturum fuisse F, a Dum. Mergo si quid ex famosi iudicati causa debeatur, & aliquid ex non tamosa, ut puta ex stipulatione tam incerta quam certa, id solutu potius videbitur quod '' fex causa debetur iudicati, & ira Pomponium probare Vlpian. refert In dua- hhus enim actionibus existimationis causa praeponenda est, ut hie noster Vlpia nus docet. At quid dicemus si nihil horum interueniat, si quam pluribusino ' ' tamen diuersis ex causis debeam,&quam in causam fieret solutio expressum Inoo fueritὶ Ulpianus nostera ubi aequiparentur famosa iudicia, etsi summam imparem habeant, pro paribus accipi oportere: ergo si sepulchri violati actione tenear quae infamiam irrogat, auctore Vlpiano in eodem libro t. ad Edictum, Dex mandati causa, vel societatis aliquid, aliud quidpiam ex uitelat,
aut iniuriarum, aut vi bonorum raptorum, aut serti causa debeam, quae omnes famosiae atque adeo pro paribus accipiendae sunt, siue plus siue minus I Lix δὲ si pςcuniae quam ratio singularum obligationum exposceret numerauero ve t tu
iustiorem contractum dissolutum esse dicemus eum Papiniano , eui haee. Vlpiani nostri definitio mirifcὸ congruit. Ait lex, armipλκλωτ r AMO m-λὶμ
s Ai v DIC r A, id est, cum ex duobus iudiciis utrumque famosum est. Neu ualiter vero dixit, Aequiparant, cum activam plerunque vim habeat apud auctores . - Een .c.
AD L. CV. 'Paulus libro primo ad edictum. Vbinisque causae cognitio est, ibi Praetor desideratur.
300쪽
ωσι PETRI FABRI I. C. COMMENT. .
II in qua causae e nuisneopus est, ab e .lo quipropriam, aut manaatam iuri Bionem habeat, expeditur. i
Aec lex explicata est in notis ad l .nemo potest. Lxx. zsed tame quod Paulus noster libro primo ad edictum hac lege docet, ubi causae cognitio sit,ibi Praetorem desiderari, hoc eo proprie pertinere arbitror,Vt magistratum populi Romani, vel prouincialem' qui in potestate aliqua est interuenire oporteat.Exemnisini .misi. pli gratia,cum agitur de damno insecto si diceretur non caueri, quia ut posi- A J: dere liceat, vςl ut ex causa de possessione decedatur,non aliter perimitti nisi cauz.A.. si cognita solet,& ideo no duumviros,id est magistratus muniicipales sed ps tores vel praesides id permissuros ait Vlpia. libro itidem primo ad Edictum , e rimis. -- merixo.Nam qu imperij magis sunt quam iurizictionis, magistratus mu-Ρβε- nici palis facere non potest, ct ideo non potest bona rei seruandae causa iubere. possidere ex secundo decreto, ut Paulus noster eodem libro primo ad edi- . Gisia; istum docet', seti neque pollet cauere iubere praetoria stipulatione, ut puta de ad munis. damno infecto,vel in possessionem mittere ex primo decreto, quae duo impe-rij magis sunt quam iurisdictionis, ut scribit Vlpianus libro primo ad edi-ὰ ιη 7 istum, nisi praetor ei vel praeses iniunxisset cautionem, de possessonem ob id is 'ρι quod res damni insecti celeritatem desi)eret, & periculosa dilatio videatur, ve. LLσc . eodem libro Vlpianus docet. Certὸ nemo dubitat mon modo magistratum municipalem sed etiam priuarum mandata sibi iurisdictione,ut possidere Iliati Ioha ceat polle permittere idque ideo quia scilicet iubere possidere imperij quat in dem es ed tamen misti, non merian istum autem imperium quia iurisdictiora. ni cohaeret, mandata iurisdictione transire verius est ε, qua in re labitur Ac a Li '' a. cursius in locorum illorum explicatione. Illud circa huius firgulae quaesti nem adhuc annotari conuenit, hodie ubici inque cognitio est,ibi praetorem non desidera rimam post constitutionem Iustinia hi quaestiorestitutionis in in-ι iura A tegrum quae non fit nis causa cognita', non tantsim apud iudices maiores,&istri restis. ordinarios pro tribunali, sed etiam apud iudices pedaneos a magistratibus v tiabanis &prouincialibus,non tam ab his qui non propriam, sed mandatam iurisdictionem habent, datos atque delegatos agitari poterit, ut videatur, auctore Iustiniano, ipse qui iudicem destinauerit , utpote pro tribunali cogno-
. I. .C.ubi scens in integrum dare restitutionem, o causas eius examinare'. Ait lex, mi
r. . PRAITOR D E s tW ER A TvR. P toris appellatione magistratum populi R O- ref . mani quemlibet c5prehendi,& tam prouincialem quam urbanum magistratum puto,ut idem in omnibus obtinere intellistamus. Sed & in eo cui mandata sit iurisit ictio, ut puta legato,s res tamen qua de agitur altiorem indaginem, ut nostri loquuntur, non requirat, de summatim de ea iudicari possit, ut supe-
Paulus librio secundo ad Edietum.
Libertas inaestimabilis res est.
reuertate rerum ne seriare personarum. aestimatione Menatis. Libertas