장음표시 사용
281쪽
AD TIT. DE DI UER. REG. IVR. ANT. 1 rLicet epistolae quam libello inseruisti quod facere debuit uti supra ostendi
mus qui edebat actionem in iudicium deductam per litis contestationem, quae si per libellum principi oblatum ' additum non sit stipulatum esse eum ν Di. cui cauebatur, tamen si res inter praesentes gesta est , cr edendum est praecedentem stipulationem vocem spondentis secutam', id est, ut Paulus ait, in urinia . telligendum est etiam a parte eius cui cauta est pecunia praecessisse verba stipu μ C lationis',quamobrem nihil haec omissio nocebit, quo minus &reus& fideius
set teneantur. Posteriore autem id ipsum definiatur quod generaliter iuris 3 Liuia Lconsultus his verbis expressit, veritas rerum erroribus gestorum no vitiatur . -
Gis Tostv M autem, id est actorum iudicialium quae®esta dicuntur, Vo P L eis , piscus , usus etiam ex regestis scribarum porticus Porphyreticae, actis etiam
Senatus & populi. Prudentius ins ': za '
His in regestis ess tiber caelesti , x in Prabo. o numentastruans Ludis ita dilis. Hinc nostrum Registres deductum est.Caeterum Gesta ut hi cita quoque apud Astonium accipio ' cum scribit, Hoc comminiscitur Cicero ut credamus veram fuisse secundam actionem, quae secundum veram gestorum fidem non a moratu me
dicta sed scripta est: quaeque ipse Asconius acta vocat' cum ait, Acta etenim az magis sequenda, & ipsam orationem quae actis congruit puto, quam Fenestel-
lam &fepe alibi .Horum igitur siue actorum, suenstorum fides veritati rerum postponi tur,qua de re alias commodius ex Demosthene & Aeschine a liisque auctoribus differetur. Caeterum quod hic dicitur errorem a librario in exscribenda stipulatione commissium non nocere,id non modo in caeteris contractibus,sed & in testamentis, & iudiciorum actis, & aliis quibuscunque cau -e C. Mss obtinere merito Accursus existimat, & nos aperte indicabimus. Impera -- p . tores aiunt,in contractibus rei veritatem potius quam scripturam inspici de- 7iri i is here', ideoque quamuis donationi fundi dominum consensisse instrumento contineatur, maiores veritate rei quam scriptura vires obtinente, constat eum dii tota, s donationi non consenserit, nihil amisisse . Atque haec est sententia i cum precibus.C.de probat. Vlpianus quoque,Vt supra diximus, storum, id est a- e ..ctorum in seriptis redactorum erroribus Veritatem rerum non vitiari ait, &praesidem sequi debere id quod eum sequi conuenit, ex eorum quae sibi pro I tantur fide . Eadem ratione veritati non posse adserre praeiudicium eorum er- rores qui desideria,id est preces conscribunt,Imperator ait , itemque statum ii. berorum ob tenorem instrumenti male concepti non laedi rescriptum est F. Ergo & si testamentarius plus minusve quam nuncupatum sit scripserit, ni ber. Uu.hilominus sequemur voluntatem testatoris nulla scripturae habita ratione' '
quinetiam ut maxime,si testator in scribendo herede verba haec omiserit, Hria instis. stas Esro, frustra scripserit', attamen quia errore testamentarii siue tabellio nis testamentum scribentis mutilari iuris solemnitas non potest: & ambieui. ι tale quae desidia testamenta conscribentium oriuntur, resecandas Iustinianus esse ait',alioqui testamento condito quanquam desit HEREs EsTO, nihilomi- 2z. - .nus eum heredem esse quem testator nuncupauit,&ab eo relicta legata laus
deicommissa praestare debere traditur'. Et eeneraliter sue institutio heredum post legatorum donationes, quae blim inutiles erant ita relictae', scripta sit, siue is
282쪽
alia obseruatio, non ex testatoris mente tuc enim interdii plus valet scriptura
.s rit quam quod actum sit 'ὶ sed tabellionis, Vel alterius qui testamentum scribit,i
o instreis.ι. vitio praetermissa fuerit, non ideo magis voluntatem testatoris aut subuerti, iaut minui dicemus'. nam & si libratius in transcribendis stipulationis verbis νώ - - errauerit,ut puta si sponsionem ante interrogationem scripserit, nihil hoe no tra C. is citurum est itipulatori,quominus 5; reus principalis, & qui pro eo fidei usierit ex stipulatu actione conueniatur, Vt hoc loco Scaevola respondet. Illud quaeri potest utrum error a librario commissus emendari possit λ Et putem tenore stipulationis perseuerante si minus Latina, si mendosa, si obscura verba sunt emendari, restitui,& illustrari posse a librario dum ne de sententia eius quod in ter contrahentes actum est quidquam immutetur. Nam etsi iudex posteaqua semel dixit sententiam, iudex este desinit,& hoc iure utimur ut iudex qui semel, vel pluris vel minoris condemnauit, di perperam iudicauit, eodem die iterum iudicare,vel amplius corrigere sententiam suam non possit.semel enim
s μή pq siue male, siue bene ossicio lanctus est attamen actorum verba emendare iudex tenore sententiae perseuerante non prohibetur . Plane ubi acta sunt par-
r. r. tibus edita & facta exscribendi copia, nihil ex iis actis immutari nisi partibus p tb. .is. vocatis posse arbitror. Itaque ipse cum in magno Regis consilio assi
eodali. de rem censui faciendum,cum in consulto quodam, cuius exemplum actuarius subsignatum ex more post pronuntiationem tradiderat,clausula quaedam . a scriptore omissa, inserenda esset. Ergo partibus Vocatis recuperatum exemplum,& emendata scheda est. Ait lex si Lis RARivs. Notandum est libra ij munus non publicum,ut hodie tabellionum, quamuis id non desinit qui tentent dicere, antiquitus suisse, sed priuatum, nam singuli suos librarios, aut seria, mi OA uos, aut mercenaIios habebant, Vt ex M. Tullio 'multis in locis constat,& ex naria θ' Suetonio in Claudio,vbi sic scribit',Sero enim ac vix remisit ne se inς prae textatique pueri & puellae contrectarentur, & ne cuiuis comiti, aut librario calamariae, aut graphiariae thecae adimerentur.Librarium itaque hoc loco pro a gentarii, mensari j, traperhae siue ministerio, siue mercenario accipimus. Nam argentariorum Ut coactores erant mercenarij, quomodo ad Horatium Acro
notauit in illo loco: Sipraeco paruis, aut et fuit i e coactor,
Sic & librarii, qui argentariorum codices & rationes conficiebant: nec enim verisimile est omnia per ipsos argentarios sine aliorum opera, & ministerio confici potuisse.Sane ut argentarij suas mensas & tabernas in soro, & circa sorum in quo iiis dicitur, & conciones fiunt positas habebant iam inde a Tarquinio rege, ut ex Dionysio Halycarnasseo alij notarunt, sic & librarii suos codices. Itaque hos cum mensis, subselliis, S tribunalibus Asconius Paedianus coniunxit in argumento Ciceronianae orationis pro Milone cum ait: Populus duce Sex. Claudio scriba corpus Pub. Clodij in curiam intulit , cremauitque subselliis,de tribunalibus, & mensis & codicibus librariorum , quo igne &ipsa quoque curia gagrauit,& item Porcia basilica, quae erat ei iuncta ambusta est. Hactenus Asconius, quem cum dixit Menses, de argentariis sensisse iudico, quae erant in basilica curiae vicina & adiuncta collocatae. Cum ait, codices lubrariorum,
283쪽
brariorum, seripturam & codices argentariorum, siue num utariorum alibrariis consectos accipio,quibus acceptae & ero alae pecuniς rationes continetur,&ad quorum codicum fidem frequentissime,ut iurisconsultus ait ',decurritur, v quos codices rationum Caius',& Papinianus in Codices nullo alio adiecto no. minat. Itaque subsellia 5: tribunalia a curia, Mensae N codices librariorum ex rina. basilica ad corpus Clodij cremandum exportata sunt. Nam bastica in quam ' negotiatores &trapezitae conueniebant,curiae,ut ait Asconius,vel ut Vimiuius, ' loquitur , ro adiuncta erat. Ideoque Cicero sorum cum basilica plurimis in locis copulat'. Illud etiam non est omnino negligendii transcribere, ut ex eodeTullio patet , nihil esse aliud quam describere, quanquam eum hoc loco Pla- pr. Mu-centinus transcribere dicat qui rectum ordinem non custodit, cum hoc non sit transcribere, sed errare in transcribendo. Ait lex, E Rx As s ET. Horatius hoc b pN Cι--
peccare dixit in libro de Arte poetica, his versibus: G scriptorsi peccat idem librarius α/sique
uamus est monitus eniacaret: ον citharaedus Ridetur chorda qui semper oberrat eadem.
AD L. XCIII. Maeeianus libro primo fideicommissorum. Filiusfamilias neque retinere, neque recuperare,neque adipisci possessionem rei peculiaris videtur. nepossessione rei peculiaris. E huius legis sententia dictiam est aliquid in l. secundum naturam. x. s. Qui in potestate est nihil suum habere potest, praeterquam in
specie l.i. F. si nepos. s. s a par. quis fuer. manum. ubi nepos ab auo emancipatus & manumissus, qui in potestate sui patris ab auo emancipati per adoptionem recidit, habere Sona intelligitur,adeo ut ei succedat, a I. --- non qui eum habet in potestate pater, sed auus manumissor, quod & in vero
patrono seruatur. At regulariter contra obtine ideoque per eum quem in po- M. Laeo. A
testate habemus non solum proprietas,uerum etiam possessio adquiritur, adeδ' ut cuiuscunque rei possessionem adeptus fuerit, id nos, ut Caius ait, possidere videamur, unde etiam per eius longam possessionem dominium ciuili iure, id σest usucapione nobis adquiritur ', etiam ignorantibus nobis, modo si ex pecualiari causa possessionem alprehenderit . Nam ut Paulus ait, ex Sabini,& Casiij, & Iuliani sententia possessionem per seruum,aut filium qui in potestate est adquirimus, & quidem earum rerum quas peculiariter tenent etiam ignorantes, quM 'πquia nostra voluntate intelliguntur possidere, quod eis peculium habere per
miserimus', quinimo nos videmur eorundem animo & corpore possidere'. si φαρ-
Denique quicquid ciuiliter adquiritur , hoc per eum qui in potestate nostra est adquirimus,veluti stipulationem. Quod naturaliter adquiritur,veluti pos fι. 'Lis sessio,quae facti quoque ut iuris est, non modo per eum quem in potestate ha - ' bemus, sed & per quemlibet volentibus nobis possidere adquirimus . Et si diximus volenti Sus nobis, attamen ignorantibus per eum qui sui iuris est possesso certe adquiritur, non tamen Vsucapitur', per eum qui est in potestate no
284쪽
Lueo PETRI FABRI I. C. COMMENT.
stra, praesertim ex causa peculiari, non ignorantibus modo, sed etiam inuitis: sis τοῦ atque adeo infantibus' , non posscssio tantum , sed etiam proprietas & obli-- .mg. gatio adquiritur', iniusta & corporalis possessio non adquiritur, nam nec ex ν - , - peculii causa estis adprehensa intelligitur , Vnde usucapionem non parit. Ex. ρ,. ' alia enim quam peculiari causa ignorantibus nobis,ob eius qui est in potestate ε ν πῆ πρεμ nostra possessionem quamlibet iustam usucapio non procedit . Sed nec ex, Lisma. peculiari quidem ipso iure, ac mera subtilitate. Regulariter enim sine ciuili iam inritis possessione usucapio contingere non potest', at nulla possessio adquiri nisi PQ. -- animo aut corpore potest'. Retro qui in aliena potestate sunt ut rem peculia-
vetante. I. de rem naturaliter tenere possint, habere tamen ciuiliter& possidere animo dotamini non possint',quia possessio non tantum corporis,uerum etiam iuris est'. ωὐTriadis. Attamen in peculiaribus rebus receptum est,autiore Paulo,id est iure sngu.
. it... lari contra subtilitatem ex aliqua aequitate ciuili consitu tum est, ut ignoran h. - ὰ tes usucapiamus, nam per seruum dominus quoque possidere dicitur quod in ιq i peculio serui est,cum a seruo naturaliter,id est corporaliter ex iusta scilicet cau- teneatur,& peculium quod seruus quidem possidere non potest,sed naturami siuens s liter tenet dominus creditur possidere, ut est apud Iabolenum', qua de re supe-ῖ - - rius nonnihil diximus. Quod & in filiosam. obtinere Maelianus libro primon I. is md- fideicommisibrum hoc loco indicat,cum ait,siumsam. neque retinere, neque
se recuperare, neque adipisci posscsiionem rei peculiaris videri. Ex quo sequitur. l. D.2sem ut si filiosam. legatum aut fideicommissiam aliquod relictum st,ab herede ca SMAE' ueri non filiosam. debear, sed ei cuius iuri subiectus est', nisi tamen sub condi- ριμι sub tione relictum suerit, tum enim filio quoque cavebitur, & in possessionem Da. δε - φ mittetur nisi cautum habeat, quoniam spes est legatum, aut fideicommisitim λιμιὰμ ad eum peruenire posse, si sui iuris repcriatur existentis conditionis tempore, nus et ad . atque adeo nisi ipsius interest'. qua etiam ratione dicimus si filiosam. inqui- - .ia ii lino qui ex peculiari causa conduxerit aedes, a vicino damni insecti non cauea r in plane tur , non modo patrcin quia de peculio teneatur, sed &filium fam. quia in so-s . ... lidum eK locato teneatur,atque adeo ipsius intersit, ex ea causa ex qua obligata a L3ῖοι set tus est',&damnum pati videatur in possessionem mitti Ait lex ritius γλ M. NEQvE RETINERE. Rem enim ex peculiari quaestam possidere nullo modox . . . potest' .Eo fit ut pater teneatur de peculio ex contractu,vel delicto filii sim .pa-- -- Hs g ani I,Vt pater agere,conueniri, manumittere seruos peculiares, imponere ser-Hi uitutem,& adquirere peculiaribus praediis possit, quae omnia in castrensibus ν-wrseva rebus, in quibus stillam. vice patrumfamilias funguntur', ut pote in proprio patrimonio ', aliter obtinere Maetianus idem eleganter eodem libro χἀ dimis docet . Nam & miles castrensa sibi vicapit non patri', qui praecipuus pos', a in is sessionis e sectu est,paganus Vero filiusfa. patri non sibi ut ante diximus adeo friuinis. ν . ut nullam filiussam .possit actionem cxpeculiaricata anancisci qua experiatur suo nomine, quamobrem aduersus eum in re peculiari clam facere nemo vi- detur'. Ait lex, NEQUE A ni pisci, huc pertinet quod Vlpianus ait lib. ad G ρη edictum explicans, ni fallor, interdictum quorum bonorum his verbis, Quic
I ..... quid filius peculiari nomine apprehcderit,id statim pater eius possidet, quam a ι .Pir. uis ignoret esse in sua potestate filium '. Ergo & in interdicto quorum bono
285쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. ANT. ist
rum teneri pater & conueniri Poterit, cuius vis & potestas haec est, ut quod ex iis bonis qui'; quorum possestio alicui data est pro herede, aut pro possessore possjdeat squid vero sit pro possessore possidere id eodem libro tradit Vlpianus in id ei cui bonorum possessio data est restituere debeat, ut eodem libro fi po-- id em auctor explicat'. Ait lex, REI PE cvLi ARis,sive aduentitiae,siue prosecti j. tiae, hodie tamen post Iustiniani constitutionem prosectitiae tantummodo. Ait lex,ur D E Tu Mid est intelligitur, creditur, quamuis re vera naturaliter pos h /υ sidea ut ante ostendimus.Sane licet Uno casu peculium ad filium spectet,cum a Z diri
alioqui magis intersit patris quam flij peculium habere, ut puta si patris eius hona a fisco propter debitum pecuniarium occupata sunt, peculium enim fi . . tit .lii Am .ex constitutione D. Claudii separatur ,attamen eo minus possessionem vers rerum peculiarium retinere patrem non dicemus. p
AD L. XCIIII. Vlpianus libro secundo fideicommissorum. Non solent quae abundant,vitiare scripturas.
ne legato silertatis.l Aec lex quantum ex inscriptione iudicare possit m ad ultimas i destinctorum voluntates proprie pertinet. Cum igitur ad tem - pus libertas dari non possit', ideo si ita scriptum sit, set ic Mus 'asa.
v QVE AD ANNO DECEM LI syst Esro, tempori, ad te ictione superuacua non Vitiari dationem libertatis verum est . b Liaos. 7.
Hereditatem quoque Papinianus lib. i. definitionum ait, ex die vel ad diem non recte dari, sed sublato temporis Vitio manere institutionem libertas quo- e I hisia Lque quae seruo alieno instituto heredi superuacue data videtur, institutionem ser V st non infirmat auctore Paulo lib. 3. sent. tit. de testam. Possunt & alia exemplaeompluria horum similia huc adserri, sed hoc mihi videtur esse aptissimum. Testamento suo dominus directam libertatem seruo dederat, eidemq; aliquid legauerat, aut per fideicommissum reliquerat, si seruum vivus manumiserit, ac deinde ipse decesserit,nihilominus debebitur legatum aut fideicommissum inter vivos manumisso. Quid tamen dicemus si testator idem codicillis, deinde libertatem testamento datam ademerit Z hoc casu si vivus cum non manumi serit, sed alienaverit, ademptio codicillis facta constitit,&quamuis quod ad libertatem di rectam attinet,ea inutiliter alieno adimi,quia nec dari possit videatur, efficit tamen ut quia cum libertas adimitur legata seruis relicta nihil atti neat adimi l,l altum ademptorem non perueniat'. Secus dicendum in specie proposita cum vivus testator manumisit eum quem liberum esse iusserat, ae νδ υβα deinde codicillis prohibuerat.Libertatis enim ademptio quae vana est, legatum cum libertate datum non perimit,quia vana est,cum etiamsi denuo in seruitu- f LUM Ltem recidat qui inter vivos manumisis est, ex testamento libertatem sperare Mnon possit,quasi nouus homo esse Videatur . Haec igitur vana libertatis ademia p. A T. ptio non impediet quominus legatum inter Viuos manumisso debeatur, quo niam superuacua, ut Paulus ait, scriptura nocere legato non debeth, nec solet quod abundat,ut puta in hac specie ademptio libertatis, vitiare seripturamgati, vel fideicommissi seruo relicti, quasi tacite id ademptum videatur. - Σ
286쪽
AD L. XCV. nua Vlpianus libro sexto fideicommisibrum. i ii
Nemo dubitat, soluendo videri eum qui defenditur. Defragi iste igitur qui idonee, M in insolitam stes cum seri datisne με M ius
- μὴ - sistim datione defendisur. Salusamoproslutione in. De procuratoribus. Um aliquem soluendo esse dicimus, solidum soluere posse intelligimus,ergo qui nisi partem, qui solidum non potest,soluendo esse non intelligitur' Nidetur autem solidum soluere posse,atque adeo soluendo esse, is etiam qui defensorem reperit, qua de re neminem p D itai dubitare hoc loco Vlpianus monet. Sic tamen ipse accipi oportere puto, si virid. i. m boni arbitratu,id est in solidum defendatur .Omnis enim qui defenditur boni σι coi Z viri arbitratu defendendus est, Vt Paulus lib. 37. explicans edictiam, quibus ex Eis . - cau. in poss ea. ait'. Denique reo latitante post litem contestatam, ita demum pos μι m. fideiussores eum,auctore Paulo, defendere videbuntur, si vel unus ex his eum solido defendat, vel omnes, vel quidam ex his unum procuratorem de-
si dicta Desenditur autem, & recte defenditur qui copiam sui facit, & ad suscipiendu
uat iudicium paratus est, item is cuius nomine alius boni viri arbitratu, id est non ς qui simpliciter interueniendo, sed cum satisdatione iudicium excipit, etiamsi se ἴ--, 3. non ingerat,modo requisitus ab actore non sit de sensioni defuturus ,tune ve de procur x- ro cum satisdederit defensor domini loco habendus est sic fideiutar loeum 2. δ' rei obtinere dicitur β ὶ cum defendere sit eandem vicem quam reus subire,&ι, istasia Ti. nillil sit aliud quam id facere quod dominus in litem faceret &cauere idonia, si Ui atque ideo cum non debeat procuratoris durior fieri conditio quam est do , misis mini praeterquam in satisdando, mariti defensor amplius quam facere possit iuri non sit condemnandus,ut etiam diximus in l.diuus.28.s. . is tamen &quicunq; δεται alietius desensionem suscipit,etsi locupletissimus vel consularis est, non videa procurat. turdesendere nisi satisdare fuerit paratus'. Quaeret aliquis cur etiam locupleastia 6 tissimus nisi satisdederit non videatu r defendere sed paulus explicans ediruimm . i. Lia quo Praetor in cautione damni infesti de suo opere tantum repromittere, de a-t lieno etiam satis dare iubet , cum ait lib. 48. eum qui rem alienam de sendatioso et L nunquam locu pictem haberi ', huic dubitationi satisfacit. Huc pertinet quod m ι' in ' Caius explicans edictum de procuratoribus ait, eum qui alium defendat satis L 1 dare cogit neminem enim alienae litis idoneum defensorem sine satisdatione rec-- intelliti ', quod Paulus in eiusdem edicti interpretatione scribit, neminem a- lienae rei expromitarem idoneum videri nisi cum satisdatione ', id est cum fi- . si eunta ea deiussorum datione'. Si ergo absentem aliquem defendat procurator,cogitur PQ, i, ipse ac necesse habet satisdare iudicatum solui stipulatione, secus atque si praefinia satisda sentem defend)t: hoc enim casu a domino litis non a procuratore iudicatum se solui stipulatio interponitur '. Illud notandum est non videri eum soluendo Ri-ὰψ is esse quali recte defendatur qui quod iudicatum est non soluit', nec enim per ὐπώa hoc satisfactum videtur creditori quod iudicari actionem habeat, quinetiam, i ria. ἀμ licet creditori defensor cum quo is in personam egerat satisdederit stipulatione sis raris, iudicatum solui,&condemnatus sit, nihilominus hypothecain obligatam permanere
287쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. ANT. Ma
manere dicimus,cum nec soluta sit pecunia, nec alia ratione satisfactum credi tori . Sane quamuis edictum ita conceptum sit, CONDE MNATH vT PEC ν L 'M. . Ni AM s o Lu A T', hoc tamen explicans Paulus lib. 16. auctor est, liberationis
verbum eandem vim habere quam solutionis ', & solutionis verbum pertine re ad omnem liberationem quoquo modo factam, & magis ad substantiam obligationis quam ad nummorum solutionem referri', quod & Iurisiconsti P. his verbis extulit, soluisse accipere dc mus non latum eum qui soluit, verum nis. T. tira. omne omnino qui ea obligatione liberatus est, quς ex causi iudicati descendit. 'et,
Sed hoc ita verum puto,s creditor satisdationem aut sitissection E admiseriti taetri .
imputet enim sibi quod deceptus sit,quod facere nisi ex magna A: idonea causa non cogitur,ne alioquin obligationes ex obligationibus f .Ergo qui non iis ML admisit satisfactionem,sed solutionem desiderat culpandus non est nam inuito creditori offerri quidem omnis pecunia, non tamen aliter sitisfieri potest Sanei ι ,.ia satisfactum accipiemus quemadmodum creditor voluerit, siue aliis pignoribus, siue fideiussoribus,siue reo,id est idoneo expromistare dato caueri voluerit siue pretio aliquo, siue nuda conuentione id est repromissione. Atque huc in his νpertinet quod in supradicto libro 16. non ut male in omnibus libris legitur) - -- α ισι. ad Edictu in Paulus, Satisdationis, inquit, appellatione interdum etiam repromisso continebitur, qua contentus suit is, creditor videlicet, cui fui da tio debebatur. ' Denique volente creditore satisfactio pro solutione erit, sic nim accipio quod Vlpianus lib. x iii l. ad Edictum scribit . Nam eum eum zii in soluere dicamus qui facit id quod facere promisit, cur non etiam solutionis 'verbo satisfactionem quoque omnem accipiendam placeat 3 praesenim cum& satisfacere dicamur ei cuius desideri uadimplemus . At certe si creditor no i , lit, satisfactio in vicem solutionis non cedet ut ante diximus: nam de vice versa tara ,sicum praetoriς satisdationes personas desiderent pro se interuenientium, in vi- 1.1 t ' νῶ 'cem satisdationis nemo pignoribus, nemo pecuniae vel auri vel argenti depos tione fungi poterit, ut idem auctor eodem lib.i . memorat ullud c5stat etiam inuito creditore debitorem in iudicio per altu defendi posse. Nec mouet quod idem Vlpia. eodem lib.ait, Neminem alieno nomine lege agere posse : nam ea tibi z. sententia vel ex iure antiquo explicari debet,quod sit regula iuris antiqui, ut di I 'ni', i camus olim in usu fuisse, ut Iustinianus ait', alterius nomine nisi pro populo, pro libertate, pro tutela agere non possie, vel furti ex lege Hostilia eorum no mine qui apud hostes,aut Reipub.causa abessent, quive in eorum cuius tui ii essent. Sed quia hoc non minimam incommoditatem habebat, quod alieno nomine neque agere neque accipere actionem licebat, coeperunt homines per procuratores litigare cita multae iustae cause saepe hominibus impe . dimento sint, quominus rem suam ipsi exequi possint. Haec Iustinianus. Aut hergo superiori regulae o si iuris antiqui hodie locus non erit, aut ea sic accipienda est, ut cum lex alteri vel alterius nomine defensionem vel actio retnem non imponat, & sine actione quis aduersus alium non possit experiri , quia conueniendi aliquem in iudicio is facultatem non habet qui nul zzz Iam possit actionem intendere , inuito vel ignorante creditore alius ipsius nomine litem contestati non possit, & ideo ab uno ex pluribus petito .ris heredibus non possit videri tota res quae in priori iudicio suit, deducta
288쪽
esse: quippe cum alienam actionem inuito coherede in iudicium perducere 1 si, i non potuerit': & item ut inuito debitore alius non recte iudicium ipsus υν--. nomine suscipiat. nam non est serendus procurator qui sibi asserit procu-ι ι, .- rationem' , hoc enim ipso suspectus est, quod operam suam ingerit inuito. ν Quinimo in his quoque personis in quibus mandatum non exigimus, dicen-r dum est, si forte euidens sit contra voluntatem experiri eorum pro quibus in-- LPow- terueniunt, debere ipsos repelli. Tum vero ut ait M. Tullius in Diuinat.' Quis neget oportere eorum arbitratu lege agi, 'uorum causa lex si consti- ' '' & l 3 in huiusmodi re quisquam tam impudens reperiatur,qui ad alienam causam inuitis iis quorum negotium est accedere aut aspirare audeat 3 At certe Vlpian. non negat quin per procuratorem agere, ac defendi quis possit. nam etiamsi ex xia. tabul. quarum haec suisse verba testatur Citan libra cero 'si iN Ius vo C ET ATQUE E AT,& de quibus intelligens auctor RheLEψ toricorum ad Herennium libro x. ait, lege ius esse id quod populi iussit sancitum est,quod genus, ut inius eas cum voceris) in ius vocatus ire & sequi eo-cebatur, neque nisi maior annis L X, Vel cui morbus causa esset, cognitorem dare poterat, ut libro L. ad Herennium ostenditur ex bono&aequo ius ad veritatem & utilitatem communem fuisse constitutum:attamen id ius postea mitius factum est, coepitque passim licere omnibus per procuratores ius sui imexperiri. Quamobrem & M. Tullius pro Roscio Comoedo, Quid interest inter eum qui per se litigat,&qui cognitorem datὶ Qui per se litem contestatur, sibi soli petit. Alteri nemo petit, nisi qui cognitor est factus. At certe qui cognitor est factus,id est qui procurator ad litem datus est, recte alieno nomine legeaei si tamen de rato caueat, idque Vlpianus his verbis tradit, Qui alieno nomine agit quacunque actione, id ratum habiturum eum ad quem ea respertis nebit cauere debet'. Et haec quidem ad hanc legem sussciant.
AD L. XCVI. Marcianus libro duodecimo fideicommissorum. In ambiguis orationibus maxime sententia spectanda est eius qui eas protulisset.
Aec lex explicata suit cum l. c . Quoties idem s. Ait sententiam spectadam esse eius qui ambiguam orationem protulit. Cicero pro Caecinna id hoc argumento satis confirmat, Quae lex, quod S C. quod magistratus edictu, quod scedus aut pactio,quod sui ad priuatas res redeam) testamentu,quq iudicia,aut stipulationes, aut pacti & conuenti formula non infirmari aut conuelli potest,s ad verba rem deflectere velimus, consilium autem eorum qui scripserunt,& rationem &auctoritatem relin quamus)Sermo hercule de similiaris At quotidianus no cohaerebit, si verba inter nos aucupabimur &α quae seq.Meritὁ autem in ambiguo sermone specta- ridebet quid is senserit qui eum protulit, cum in ambiguo sermone id quod, L, Ris volumus dicamus'. Spectatur itaque voluntas, fit id quod est credibile cogitare esse . In obseuris, inquam, inspici solet quod verisimilius est, ut dicemus
289쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. ANT AD L. XCVII.
Hermogenianus libro tertio iuris Epitomarum. Ea sola deportationis sententia aufertiquae ad fiscum perueniunt. τὸ bonis deporini. Eportationis ipsum per seno me rerum omnium spoliatio est', t in L odenique cum male merituspublice,ut exemplo aliis ad deter
renda maleficia sit,etiam egestate laborare debeat ,amissis bo nis deportatus & ciuitate relicta nudus exulat' , etiam si id ai magistratu in condemnatione specialiter expressum non fue- PDHGLLrit, ut & in aquae atque ignis interdictione.quo spectant illa Taciti vel ba lib 3. Annal aquaque & igni interdictum, bona cum publicari deberent ne publicarentur,Scauri gratia famam. Ideoque actiones ex antepes o fiscus vel exet C ce vel patitur,nonis qui deportatus est atque ut maximὸ si quid post depor tationem iuregentium ex contractu,aut ex fideicommisi causa quaesierit, in cum Listerim humanitatis intuitu possideat ,heres tamen institui quia peregrinus est, ππὸ:dcvt Vlpiani verbo utar,quia per minam deportationis ad peregrinitatem re- νψιν. r. ἀσdactus est , aut legatum accipere non potest , S: earum rerum quas post , , , poenam irrogatam habuerit, heredem aut suece rem vel testamentatium, et vel etiam legitimum habere nullo modo poteritata enim has quoque in pu-η Hi eum redigi necesse est'. Omnia etiam iura pristina ciuitatis, agnationis, Ti . c. d. cognationis, patronatus deportato ipsi auferebantur, cum interim pro mortuo haberetur . Ita tamen auserebantur trestituto eo qui deportatus suerat, amissum patronatus & petendae contra tabulas liberti, aut parentis quoque ML bonorum possessionis ius reciperetur, auctore Hermogeniano libro 3. Epitomarum . Liberis autem deportati nihil iuris adimebaturi nisi quod ab ipso seruenturuesset ad eos si intestatus in ciuitate moreretur, sola denique ipsius ereditas,& liberti patroni, non tamen auiti,&s quid aliud in hoc genere re- - - periri potest,auserebatur Augusti temporibus quibus Alphenus Iuristonsul. tus vixit, & quae nunc diximus libro i. Epitomar. complexus est, ubi etiam addit ea quae non a patre, sed a genere, a ciuitate, a rerum natura tribuerentur manere deportati liberis incolumia. Itaque fiatres fiatribus sore letiu- bmos heredes, & agnatorum tutelas & hereditates habituros, non enim haec patrem, sed maiores eius eis dedisse Huc pertinet quod Hermostentanus noster libro 3.Epitom. tradit, natos post deportationem patris, sed & eos qui quo tempore pater deportabatur in potestate suerunt, ius inter se consangui- rinitatis habere, etsi heredes patri non extiterint scut exheredati. ' Quinimo posteriorum Augusto Imperatorum constitutionibus illi antiquo iuri, quod paterna & paternorum libertorum hereditate liberos arcebat,paulatim humanitatis intuitu derogatum est aequissimum existimatum ab Adriano&Antonino Pio suetustiorum enim Imperatorum constitutiones in hanc rem non adducuntun ut eo casu quo propter poenam parentis auferret bona damnatio , liberorum cum aliqua moderatione ratio haberetur, ita ut qui ad uniuersitatem venturi erant iure suecessionis ex ea portiones concessas haberent , ne alieno admisso grauiorem poenam in summam interdum egesta-
290쪽
uc PETRI FABR1 I. C. COMMENT..
p lii Zis tem deuoluti luerent, quos nulla culpa contingeret'. Adrianum Spartia- ' nus refert liberis proscriptorum duodecimas bonorum concessisse. Tacitus quoque libro x m. sub finem,Neronis temporibus auctor est, non omnia
bona proscriptis auferri, sed ipsorum liberis aliquid concedi solitum. Igitur,
inquit, adempta bonorum parte: nam filio & nepti pars concedebatur, exi mebanturque etiam quae testamento matris aut aut acceperant, in insulas Baleares pellitur, non ipso discrimine, non post damnationem stactus ani mo Suillius. Placuit etiam Imperatoribus & maxime Seuero & Antoninos I. Σάι is ex quacunque causa punitorum liberis, libertorum iura salua esse ', Qt &r y t εν Hermogenianus noster in libris Epitomarum tradidit'. Quamobrem rectὸ ι Paulus e 2 iure constituto respondit, si deportatus patronus esset, filio eius - , si competere bonorum possesiionem in bonis liberti, nec impedimento ei talem patronum esse qui mortui loco haberetur'. Haec ergo cum ad fiscum non perueniant sententia deportationis auferre non videtur, ut idem Hermoge nianus libro tertio iurisEpitom hac regula definit. Et vice versa, Ea sola qua deportationis sententia aufert ad fiscii perueniunt,atque ita hic sortasse legena dum est hoe sensu. Damnatione bona publicantur, cum aut vita adimituc thy δει aut ciuitas, alit seruilis conditio irrogatur'. At quia damnatio ex legum praescripto seri debet, ideo damnatae mulieris dos fisco non applicatur, nisi ex causa maiestatis,uis publicae, parricidi j,Venescij, de sicariis quae crimina quin que legibus ita vindicantur, vi dos publicetur. Sed si alia lege capitis puniata sit mulier . quae lex dotem non publicat, quia poenae serua prius essicitur, verum est sententia deportationis dotem non auserri deoque ad fiscum non peruenire, sed mariti potius quam fisci lucro cedere, quasi mortua sit, ut
v Vlpianus docet'. Itemque marito damnato eius tantummodo, non etiam M. vi ti, quae milli culpae assinis est, bona publicantur,ob maritorum enim cul-x. l. c. ne pam Uxores inquietari leges Vctant, Vt ab Imperatoribus rescriptum est Ad ' P siseum igitur uxoris bona siue dotalia, siue parapherna ob damnationem mariti peruenire non possunt si occupata suerinta fisco, eaque uxordomini j sui esse probauerit, ius publicum Rationalis siue procurator CGaris sequi debea bit. vi ab Imperatoribus ipsis pricipitur 7,ideoque uxoris bona ips restitui iubebit, quippe quς per deportationis sentetiam ablata non fuerint. Hodie pro secto nihil ad fiseu peruenire potest ob damnationem alicuius,parentibus aut
liberis extantibus,priterquam incriminet st maiestatis. Etenim eo excepto in reliquis ex lusiniani constitutione nihil omnino descendentibus aut ascen dentibus usque ad tertium gradum adimitur, nihil etiam interim ad sseum
u. ut peruenit amo vero ex Constantini constitutione ne cognatis quidem curia
η l , deportati quidquam adimitur, sed his deficientibus bona ciuitati siue Res
a in striis L pubImancipantur.'
Herφogenianus libro quarto iuris gpitomarum. Quoties utriusque causa lucri rario vertituriis praeserendus est, cuius in lucrum causa tempore praecedit. praer