장음표시 사용
331쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. ιA N T. Idem vero Paulus lib. in . ad edictum ait, quoties lex obligationem introducit,
nisi si nominatim cauerit ut sola ea actione utamur, etiam veteres eo nomine actiones competere,ubi quod ait, IN TRODuci T, sic accipiendum est ut ind. l. i. s.decond. ex lege, non etiam ut ante nulla fuerit obligatio, nam nisi ex obligatione non oriuntur actiones,& postea tamen de veteribus actionibus loquitur, quas etiamnum ait competere, Ut si actum sit ex lege Aquilia de caesi, at boribus quamuis reus interdicto quod vi aut clam postea reddito absoluendus sit, cum satis prima condemnatione grauatus est, attamen manet nihilominus ex lege xii. tabul. actio. ut eodem libro vicesimosecundo ad edictum idem auctor scribit'. Ergo vetus actio quae vel in duplum est,ut putat Accursius, vel in singulas arbores tui vult aeris xx v. ut est apud Plinium manet, eamque h. cet noua experti actione adhuc recte intendimus, &consequimur quod in hac
plus quam in illa est. Atque ita intelligi debet quod est apud Hermogeni anu,
cum ex uno delicto plures nascuntur actiones, sicut euenit cum arbores sumtim caesae dicuntur,omni b. experiri permitti post magnas varietates obtinuit'. o I. remex
Atqui dicet aliquis, Modestinus lib. 3. regul. ait, Plura delicta in una re plures admittunt actiones, sed non posse omnibus uti probatum est ', haec ex diame- th uzd tro inter se responsa pugnant, sed illud locum habet si plus in actionibus re liquis, minus in ea quae iam dictata est actione sit, ut experiri nunc liceat, eius videlicet quod plus erit consequendi causa. Modestini vero sententia non ad quaestionem hanc pertinet, quando ex eodem secto & ex eodem delicto, sed quando ex pluribus per idem factum admissis delictis plures oriuntur actiones, nam generalitereodem lib.x x ii. ad edictum ita Paulus desinit. Si ex eodem facto adde ac delicto duae competant actiones,Postea iudicis potius partes es.se, ut quod plus sit in reliqua actione id actor ferat, si tantundem aut minus, nihil iste enim legendum esse pridem animaduersum est; ex posteriore actione
consi quatur . Ergo ut res exemplo illustretur, cum is qui damni quid in re alie- ν isticla. na coactis hominibus dedit, aut rem alterius rapuit ei teneatur, & Aquilia, vel furti nec manifesti in duplum, & vi bonorum raptorum actione in quadruplum intra annum, siue in ipso delicto comprehendatur, siue non deneganda erit ei Aquiliae vel furti actio qui vi bonorum raptorum ante egerit, quoniam usi et is in illa minus est, ideoque petit quod iam habet. E conuerso autem, si ante lese ist. Aquilia, vel serti actum fuerit in duplum, non denegabitur, ut Paulus eodem lib. 11.ad edictum docequi bonorum raptorum actio, ut tamen, inquit,id quod amplius in ea est consequatur', id est,ita ut non excedatur quadruplum M. Er Ga LM. go denegabitur haec vi bonorum raptorum actio, si ante furti manifesti actum fuerit.quoniam in serti manifesti actione quadruplum totum poena est, nec gerit Id. in eo simplum inest ut in vibo.rapi. iudicio,in quo rei persecutio inest,ut poenas V tripli sit auctore Iustiniano in supradicto loco. Sic ergo concludamus, ita demum recte sequens iudicium ex eodem facto ac delicto poenae persequendae causa instituimus,s videlicet plus eo contineatur quam id sit quod priore consecuti sumus,alioquin exceptione rei iudicatae summoueri possumus, cum ea dem res in superius deducta iudicium atque iam finita sit, ut euenit eum ser- uus domino conscio delictum aliquod admisit: nam dominus utroque modo, id est&ob scientiam suam,&serui cuius dolus impunitus esse non debet no-
332쪽
iα8 PETRI FABRI 1. C. COMMENT.
mine tenebitur. Vna vero poena exacta quam actor elegerit,altera tolletur, siue
a C., δ' cum noxae deditione, siue hac detracta prius actum fuerit . Nec obstat quod
. . r. d. de rationibus distrahendis & furti actione dicitur alteram altera non tolli,
-- μα nam ex eadem causa non dantur. Hactenus de actionibus ex eodem facto atque delicto concurrentibus.Illud addendum est, interdum ex eodem facto audelicto in eadena re admisso bis eandem actionem repeti posse pluribus videlicet ex causis, ut si vulnerato seruo lege Aquilia sit actum, postea eo mortuo . 'mine' ex eo vulnere agi lege Aquilia nihilominus poterit', sed hoc ideo, quoniam plus hac actione nunc petitur quam antea petitum suerit: eius vero tantum quod plus est ratione agimus, unde si ante consecuti suerimus quod nostra interest non occisum esse seruum, postea de vulnerato recte non agemus, quoniam iniquum sit bis eiusdem rei aestimationem poenamve aliquem exigi. Nunc videndum quid iuris sit cum ex eodem facto variis tamen de causis aedelictis plures actiones competunt. Ac primum quidem plures concurrere ne . moest qui nesciat. Vlpianus quidem in octauo)ecimo libro ad edictum ait, . tmesi actionem legis Aquiliae atque iniuriarum interdum concurrere , ut in hac spe cie s vi reinem aliquis immaturam stuprauerit, nam non modo iniuriarum,
ui. '- , sed etiam legis Aquiliae actionem competere quidam putant, ut eodem libros t. sisti Vlpianus tradit . Ex his autem est Paulus qui lib.i.sent. 13. sic scribi qui ancil- lam alienam virginem immaturam corruperit, poena legis Aquiliae tenebitur, nam hic non iniuria modo facta,sed etiam datum domino damnum est,atque adeo unum factum, duo delicta sunt&maleficia simul eodemque tempore in eadem re admissa. Retro, idem Vlpianus eodem in libro speciem proponit, in qua non concurrit actio Aquiliae cum iniuriarum actione, si videlicet puer L .ruM rum castraueris meum, atque ita pretiosiorem seceris β. Cum enim nullo set
Ρ μμ uus pretio vilior deteriorve factus fuerit Aquilia cessat, iniuriamque erit agenu, 'dum duntaxat,ut eodem libro & loco paulo ante syniscat idem auctor . Ple-ώ λι se runque tamen concurrere verum est ut in hac specie, si quis alienum seruum et iniuriose verberauit, nam ex eodem facto &in Aquiliam, & in actionem inaad ι. Aquil. iuriarum incidit. Cum autem ex assectu iniuria, damnum ex culpa fiat, ideo quasi diuersorum delictorum nomine utraeque possunt competere, ut Paulus --- . libro singulari de concurrentibus actionibus docet'. Quod etiam Isocrates auctabis. λοχίτου satis indicat cum ait, εγω δ' ει ι δ - προῶν ἄρ' - -ραγ-
ω i. 'κ quidem sententiae videtur Modestinus lib. 3. Regul. accedere, cum est, Plura delicta in una re plures admittunt actiones, sed non posse omnibus uti probatum est, quasi dicat factum Vnum in una re admissum variis ex causis
333쪽
actiones parere, quarum una electa tollantur caeterae,nisi sic accipiamus, uteatenus exerceri non possint, quatenus actum alio iudicio iam suerit. Caeterum pro hac Modestini opinione facit quod Impp. aiunt, si atrox commissa sit iniuria in actione iniuriarum damni quoque haberi rationem Quod ita ta- tmen intelligi necesse est, ut ratio damni habeatur non prineis aliter , sed isti ς--- 'mandae contumeliae causa. Nam sine duae sunt aestimationes,una damni altera contumeliae adeo ut in proposita specie si quis seruo verberato iniuria mrum egerit,deinde postea damni iniuria agat, Labeo eandem rem non esse af sbitraretur quia altera actio ad damnum culpa datum pertineret,altera ad eon. γ' tumeliam ,in Aquilia principaliter de damno agitur quod domino datum est at tu actione iniuriarum, de caede, vel veneno, ut vindicetur, non ut damnum rarciatur. Paulus aurem reiectis omnium aliorum sententiis ita tecte videtur κεῖ. -- in supradicto loco hanc totam quaestioneni concludere, ut ii ceat ei qui ex e dem tacto plurium delictorum ratione plures poenales actiones habet quam voluerit prius exercere, quod autem amplius est in altera, hoc etiam confectui Quamuis ergo ut videtur, bonum S aequum esse desierit condemnari eum 'qui aestimationem praestiterit, attamen per legis Aquiliae actionem non consumetur omnino, quod quidam existimabant, iniuriarum actio, nisi maior non sit futura contumeliae quam fuerit accepti damni aestimatio,&ex diuerso qui ante iniuriarum condemnatus seerit, lege Aquilia ita demum tenebitur, sim id solum quod amplius ex ea competit,agatur, non, ut iidem arbitrabantur, omnimodo. Instabit aliquis,& omnimodo in solidum agi posse poenali domisto iudicio, nec alterutrum alterutro consumi dicet, nam tutorem si furandi a-:nimo in tutela gerenda rem ex bonis pupilli abstulerit, & actione surti, &ra tionibus distrahendis quae ensis quoque est obligari, & alteram altera non 'tolli . Sed respondeo eas actiones ex eodem facto non oriri, & ideo ad huncis . Giλοῦ cum hon pertinere.Haec de concurrentibus,eidemque aduersus eundem coni. ι' rat-- petentibus priuatis actionibus. Uciant Quibus non ineptῖ adiungetur stio de competentibus eidem in diuersos actionibus,ad quarti pertinet t. qui re., vlt s de suci.& de actionabus ortis ex eodem sici quae pluribus competum ad quam pertinetl. i. 93lt. sese iniur. l. pater cuius eod. tit.
A D L. CXXXI. . Paulus libro vicesimo secundo ad edictum. SU dolo desierit possidere, pro possidente damnatur, quia propos Iessione dolus est r
E huius legis quaestione nonnihil dictum est ad I sicuti poena. 38. s. ubi exposuimus quod traditur in l. ad ea. 3.1J.Semper qui dolose-cit quominus haberet pro eo habedum esse atq; si haberet, & ad interdictorum quaestionem referri oportere censiuimus, ad quam tiam necessario reserendum est quod Vlpianus ait, lib. 68. ad edictum,in quo libro de interdictis tantum agebatur, parem esse conditionem eius oportere
qui qui*pouideat vel habeat, atq; eius cuius dolo malo factum est quominus possideret
334쪽
, , PETRI FABRI I. C. COMMENT.
ι,. .is possideret vel habetat',quae sentvntia proprie tortinet ad edictum, Ne quidiis loco publico. Nam cum eodem lib.63.d siet Vlpianus, interdictum ne quid in loco publico vel itinere sat, locum habere etiam aduersus eum qui dolo malo fecit quominus postideret, vel haberet, subiecit rationis reddendae cause eam regulam, quae iisdem Verbis concepta extat in l. 2.9. hoc interdictum. invit. s.ne quid in loco publ. parem esse causam eius qui possideat,& eius qui do Ut lo secerit ne possideret. Quod adeo vexum est,ut interdicto de tabulis exhiben dis praetor expresse ut eum tenetinon penes quem essent, sed etiam cuius dolo,c factis, malo factum est; ut desinerent esse, ut eodem lib. 78. idem auctor indicat
quod & in aliis interdictis, ut pura de operis noui nuntiatione, quod vi aut clam deprecatio. Unde vi&de vi armata verum esse ostendimus ind. l. Guti poena. s. Pertinet vero haec nostrat ad edictu de noxalib. actionib. quod Paulus noster lib. x x t i. interpretatus est. Dominus Vel seruit noxiii, pro quo noxa lis actio alicui co petit,in iure interrogatus in potestate sua essecostetur, vel negat Illo casu, aut eum e ,hibere debet, aut absentem defendere, ne alioqui proinde οι ς' puri tur quasi contumax, &quasi praesente noxae dedere noluerit'. Itaq; coa -- pellit ut absentis nomine iudicium suscipere, aut certc si desendere nolit co-
α' stitur iudicio eumssti promittere, do cauere cum primum poterit se exhibumtu .Quid autem si falso neget in sua potestate esseὶEt hoc quide casu ita Pita
o et o i et io N ε ', hoc iudicio vincet actor, si probauerit eum in potestate esse vel: dolo eius facturri quominus esset', non tantum igitur si dominus falso nega. - uittit in sua potestate esse iudicium suscipiet in solidum sine noxae deditione, a si iis sed & ut Iulianus scribit auctore Vlpiano, si dolo secerit quominus in eius esset ἀτμ- riotestate F. Illo casu directa, hoccasu praetoria tenetur actione, quae in directae
2 ba umsueeedit Quamobrem si seruus non sit unius sed plurium,non modo
si omnes,aut quidam ex illis mentiti suerint eum in sua potestate non esse, verum etsi dolo secerunt quominus sit in potestate, unusquisque eorum in sortiun a lidum id est detracta noxae deditione tenebitur,quemadmodum tenerentur &ω ' γ' si haberent in potestate.Is vero qui non negauit,vel nihil dolo fecit quominus
t haberes in potestate, non tenebitur nisi noxa iter '. Itaque si ponatur plurium
- serum fecisse surtum, ε omnes domini dolo fecerint, quominus eum in pote uis et, state hiberent,directam iuris ciuilis actionem Praetor subsequetur,de iudicium m i rε μα- honorarium dabit aduersus eos in solidum, qui si seruum exhiberent noxali: - duntaxat iudicio tenerentur,ut Iulianus ait . Quod non tantum in veris do 7 minis obtinet, velum etiam in quibuscunque bonae aut malaesdei possesso. ribus Denique si quis eorum noxium seruum hoc animo dimisi ut euitaret noxale iudicium, cum per hoc ad buc possidere videatur, obligabitur actione quae datur aduersus eos qui dolo secerunt quominus haberent seruum in potestate, i si bona fide S l.seq. s. de nox. act. Vbi recte Paulus addidit, v v i Aspa Rhoc adhue possidere, id est in potestate habere videatur. Nam ut idem hac re.
lam eius edicti explicatione definit qui dolo Oserit possidere pro possid e
335쪽
AD TIT DE DIVER. REG. 1 IVR. AN T. adi damnatur, quia pro Ppssessione dolus est. At quid dicemus, si seruuscitra scientiam domini dolo fecerit quominus rem quam tenebat habeat Paulus ait, ad exhibendum actionem utilem nullam constituendam, sed vel surti vel de dolo malo noxalem actionem serui nomine in dominum dgndam esse. Aulex, Me --rRo possi DENTE DAMNATUR. 5 ideo non tantum si quis omissa causa testamenti possideat ab intestato hereditatem, sed & si non possideat, dolo autem malo secerit quominus possideret, eueniet ut perinde teneatur atque ii hereditatem ab intestato adusset ''. Vlpianus etiam ea Senatusconsulti ςirca in με resiliereditatis petationem facti verba exponens,quibus praedones qui ante litem
contestatam dolo fecerint quominus possiderent, perinde quasi possiderent, uias f
μ e 1 tN Amerito: nam & is qui dolo secit quominus possideret, ut possessor Icondemnatur'. Cuius Senatusconsulti exemplo idem auctor ait,rerum quo- 7 Tet .hre que singularum vindicatione illum teneri non modo qui posiideat, sed & 'qui ante litem contestatam dolo possidere deserit ' Idem est in aetio ad eae dhibendum , qua emptorem qui ruta caesa non restituat, venditori Iulianus a p t Apud Vlpianum io quantum in litem iurauerit obligari ait, siue emptor possideat, siue dolo secerit quominus possideret Idem Iulianus, auctore Viniano, scribit, siquis hominem quem possidebat occiderit, siue ad alium tranastulerit posse sitonem, siue ita rem corruperit ne haberi posset,ad exhibendum teneri, quia dolo malo secerit quominus possideret . Idem est ii 1 actiqne reis
Caius libro septimo ad Edictum prouinciale Imperitia culpae adnumeratur. 3 33, M. Ad titulum de lege Aquil enumerantur casus complures, in fusius imperitia L M. qu si culpa praelatur. ν r. mi Elias auctore Vlpiano ait',Quod imperitia quis peccauit cui
l pa est, ut si vitulos pascendos, vel sarciendum poliendumve ELI ,
quid conduxit,&imperite faciat, culpam praestare debet atque adeo imperitiam,quippe cum, ut Celsus ait , quas artistae l ea facienda conduxerit. Ergo ex locato tenebitur, de interdum b d. c. etiam lege Aquilia, ut in specie quam Iurilcon. proponit in l. si seruus seruum. f. si calicem sadleg. Aquil .iuncta l. item quaeritur.f. si gemma.7 loca. Clim e- minimartifici gemma insculpenda includendave, aut calix diatretus faciendui datus est, si Acientis imperitia fractus fuerit,eum teneri traditur Aquilia,&exlocato quasi culpas erit. Itemque in hac specie, si medicus medicament perpe- ram usus fuerit ,vel imperitu seruum secuerit, in qua specie Proculus ait, vel ex locato, vel ux lege Aquilia competere actionem, idque Vlpianus resert'. e L Miri. I'putari enim ei quod per imperitiam coinmisit, nee humanae fragilita retis praetextu , & quas rem humanam & naturalem passus suerit aeger Em idecipientis delictum impunitum esse , atque lynoxium debet'. Huc per . ' tinet, quod Caius libro septimo ad Edictum prouinciale, his verbis definit I M p ER i T l A C v L p AE A N N v MER A rvst, hae dura lege, quami: Z cc
336쪽
Graeci se extulerunt ἡλet Γατη-est,imperitia ineuriae & negligentiae annumeratur.Quglex proprie pertinet ad interpretationem tituli de lege Aquil. s. cuius tit. l.2.4. 8. v. ex eodem libro 7. desumptae sunt. Ipsa vero explicari, nisi fallor ex d. l.8. debet, in cuius f. i. Caius ait, Si quis per impetitiam equi quo vehebatur, Vel mulio mularum impetum retinere non potuerit, & equus aut mulae alienum hominem Obtriuerint, culpae nomine ipsum teneri Aquilia,& hoc vulgo etiam dici sim alius firmior eas retinere pos i ;-. .. tuisset, ut ait Iustinianus'.Ergo ita fit,Vt imperitia culpae adnumeretur,ut in tu
istis 5 di dire qui litem suam fecit, de per imprudentiam siue imperitiam male iudica- uid peccasse enim intelli itur ε. Addit eo loco Caius idem esse dicendu si non vi. .sim per imperitiam,sed propter infirmitatem eum impctum sustinere non potue- . a in rit,& infirmitatem annumerari culpae ideo iniquum non videri, quod affectare .H--. quis non debeat in quo infirmitarem suam alij periculosam futuram intelligit, vel debet intelligere. AD L. CXXXIII. Caius libro octauo ad Edictiam prouinciale.
Melior conditio nostra per seruos fieri potest, deterior fieri non
potest. ne seruu de procuratoribus, δε filiissemit
E sententia huius legis scripsimus ad i. secundum naturam.x. s. ubi & inscriptionem emendauimus, & non pertinere hane regulam ad peculij caucam,sed ad alias quaestiones de noxaliabus iudiciis, de iureiurando, de dote aperte ostendimus. Ait, pix sε vos. Idem est in liberis personis, etiam quae in potestate non sunt. Ecce enim quacunque ratione procurator xuus a me liberatus H, est,id tibi prodesse debet'. Ignorantisdomini conditio deterior per procurat 7.de Procur, rem fieri non debet . Multo magis idem erit obseruandum in filiis, & ideo
13 quemadmodum seruus creditoris meliorem causam domini facere potest, in
rati deterius autem reformare notio pacto non potest obligationem recte consti-e tutam ',sc filiusquoque paciscendo, vel debitum accipiendo nihil detrahit pa. I. H. . C. tris obligationis. Hoc est quod cleganter Vlpianus ait, situ infami l. patre in- Π2 ι uito debitorem eius liberare non posse quod acquirere quidem obligati istos. . nem possit , deminuere non possit'. Eadem ratione si filiusfami l. in edictum, Quod quisque iuris, inciderit,ob id quod cum in magistratu esset iniquum ius f ι. s. si dixerit, in iis actionibus quas ex persona eius pater intendit, edicto quod
si ῖρονι quisque iuris locus non erit, ne patris conditio deterior fiat . Ait lex. o ετ tismi tox ri Exi NON po Trs T. Adhiberi hanc exceptionem conuenit, nisi se tὸ scierit dominus Ergo si seruus ignorante domino falsam monetam percunsisse dieatur, quamuis ipse summo supplicio adficiatur, nihil tamen aufereturi Mν s.fιαι- domino Quia peiorem, inquit Paulusῆ,domini causam serui sacere, nisi Aris i si se stierit, omnino non possunt
AD L. CXXXIV. Vlpianus Ibro vicescimo primo ad Edictum.
337쪽
Non fraudantur creditores cum quid non adquiritur a debitore, sed cum quid de bonis deminuitur. Nemo ex suo delicto meliorem tuam conditionem facere potest.
actione urti, ex stipuiatu, communi AHAndo , tutis, nemo ex impol itatesia consequitur. Ini dum tamen in fundi qui mi deiecit actis furti, ν is ex Acto inde mi experiuntur.
E initio huius legis, quod potius ad librum μ. quam ad ar. videtur pertinere, diximus in explicatione tituli, quae in fraud credi Lad l. 8.generaliter.ΞSequitur ut videamus quaesit, .proxi. sententia. Ait neminem ex suo delicto meliorem conditionem a facere posse.Hinc rectissime a fratribus Impp. rescriptum est', a ijss Heg.
eum qui iudicatum solui suo nomine fideiusserat,& sub alterius nomine litis ιβ redemptor extiterat,ob id quod maiores fructus a pretore inferre itissu, esset, Tnullam actionem aduersus dominum litis propter suam calliditatem habere. Ita qui dolo secit quominus possideret, ad exhibendum agere non poterit, quamuis domino ad exhibendum ipse teneatur nemo denique,ut alio in lo-b LL sim co Vlpia ait, de improbitate sua consequitur actionem, & ideo soli bonae fidei possessori,cuius honesta ex causa interest, non etiam malae fidei furti actio da tur,cum ex dolo suo furti quis actionem quaerere non debeat . Idem est & in φaliis actionibus. Ecce enim ita demum committitur stipulatio aduersus quam siquid fictum est, si dolus malus stipulantis non interuenerit: nec enim doli 3- re. sui praemium ferre debet .Itaque cessat ex stipulatu actio, cessat & actio communi diuidundo cum unus ex dominis sui facti nomine poenam meruit,& ex ἀ tata si delicto suo damnum palliis est z conuentus enim insolidum eo quod seruum 'd delinquere iusserit,nihil a socio suo consequetus. Cessat & actio tutelae in specie l. i. 3. planc si ex dolo. s. de tutet.&ration distria. ubi si quid ex dolo com mu ' ni conuentus praestiterit tutor, neque aduersus contutores ei mandandae sunt ' δεῖ ractiones, neque utilis competit:quia proprij delicti poenam sebiit. Quae res in- --μμῖἀ dignum eum fecit, ut a caeteris quid doli participibus consequeretur, nam ut procurator a domino peractionem mandati, ita quivis alius poenam quameae suo delicto prWstitit recuperare non debet illi demum debet permitti poe- ι-- nam petere, qui in ipsam non incidit h. Et ideo si sorte quis ex facto alte. rius tutoris condemnatus praestitit, vel ex communi gestu ei mandandae sunt ε δερ μ' actiones, aut utilis aduertius contutorem danda ' Item si seruus communi, fors C. uno ex dominis sciente surtum secerit, quamuis hic convcntus alterum liberet, nec possit ab eo quidquam consequi, attamen si is qui ignorauit duplum praestitit, a socio simplum consequetur', debet enim ei permitti ut pceo ver et 'λnam petat in quam non incidit Praeterea negotiorum gestor potest quod et qimpendit negotiorum gestorum iudicio consequi, veluti si frumentum aut vi remis unumvmiliae parauerit,etiam si casu quodam id,ut puta incendio vel ruina interierit. Sed ita scilicet id dici potest, auctore Cato, si ipse ruina vel incendium εδι zzrisne vitio eius acciderit, nam cum propter ipsam ruina , aut incendium dam si v j nandus sit, absurdum esti eum istarum rerum nomine, quae ita consumptae I Uue iam sunt quidquam consequi , cum nemo ex delicto suo meliorem conditionem εω
338쪽
suam sacer nemo actionem ex improbitate sua cosequi debeat. Qua ratione sui crimen admisit eo quod sine principis iussu in prouincia sua officio asse Doris langitur,non habet priuilegia eorum qui Reipub.causa absunt'. Simili-
ter cum vir matremfam. uxorem suam occidit, non aequum est virum ob facinus suum dotem aduentitiam sperare lucrifacere, quin imo dotis aduentitiae actio uxoris heredibus danda est,te vice versa, si uxor maritum occiderit, rei uxoriae actio ad recuperandam dotem uxori aduersus heredes mariti non da-- I si ab M. bitur,quia ex facinore suo lucrum facere non debet'. Quamuis autem si seri =- res eadem surripiatur actionem eo nomine ut ante diximus,non habeat, si ta- men ipsi suri furtum seruus furtivus secerit,eo nomine actionem cum domino
furem habiturum placet,ne facinora talium seruorum, non solum. ipsis impu- . LAM-- nitatem praestet, sed dominis quoque eorum quaestui sint ut si lari qui rem si des surto sublatam distraxerat, eiusque pretium acceperat, rei dominus per vim extorserit, habet furti vel vi bonorum raptorum actionem venditor contra rei dominum, sed hoc ideo quia qui ei extorti sunt numi non sunt surtiui, quam-ρ L-o. . uis ex re surtiua redacti sint allud negari non potest, quin quamuis ex impro-Σιμ-ῖ δε bitate ac delicto suo meliorem aliquis conditionem suam facere non possit,actionem tamen interdum habeat cessam videlicet sibi a domino.Nam,ut Mareellus ait,in depositi vel comodati iudicio, quanquam dolo aduersiri j res absit,condemnato succurri solet, ut ei actionibus suis dominus cedat', actioni abus autem omnibus,praeter eas quae in rem sunt'. Cestis ergo sibi a dominose Lis actionibus is qui etiam dolo aliquid secit, que nomine condemnatus est, ad AD.cti Wi uersus alterum qui dolo secerit expetitur,quas non tam ex improbitate sua vi
detur con equi,quam ex domini voluntate quasi procurator in rem tuam m-
tendere. Sed&non cessis sibi actionibus, is qui a me vi possidebat, si ab alio vi. , αν. uia deiiciatu habet interdictum unde vi '. Nec enim ut actio surti ',sic & interdi Oaz: - ctum Vnde vici soli competit, cuius honesta ex causa interest, verum cui cun . que de possessione vi deiecto:vt mirum non si quod praedoni quoque hoc interdictum datur. Idem est in interdicto uti possidetis. Nam ut Venuleius lib. s. Lia, et δε interiuctoru ai aduersus extraneos vitiosa possessio prodesse solet ' , 5e in hoe - . .s interdicto iusta an iniusta si aduersus c eros possessio nihil refert,qualiscunq; j enim possessior hoc ipso quod possessor est plus iuris habet quam ille qui noli ιιι possidet,etiamsi sit dominus', qua de re inferius dicemus. Verum in his casi-UL i .i su quamuis Verum sit aliquem improbe fecisse, non tamen ob id quod ipse Loi is Verum ob id quod alius improbὸ secit actionem consequitur. Qua etiam ranad. p. tione ser vel praedo si commodauerit,si deposuerit,habet commodati, & item deposim actionem .
AD L. CXXXV. Vlpianus libro vicesimo tertio ad Edictum. Ea quae dari impossibilia sunt, vel quae in rerum natura non ni, pro non adiectis habentur.
De hac l. 131. Diximus ad Iverum cst. x x X I. S.
AD L. CXXXVI. Paulus libro octauodecimo ad Edimim.
339쪽
AD TIT. DE DIVEM RE G. IVR. AN T. 3RBona fides tantundem possidenti praestat, quantum veritas, quoties lex impedimento non est . q
Vlgo dici solet quod hac regula continetur, bonam fidem pos
sidenti tantundem praestare quantum veritatem, quoties lex impedimento non sit.Sed non ita facile reperias qui tibi acco-
modatum ad hac regulam exemplum indicet. Quod enim Pla -scentinus adfert de fructibus sine cultura &cura prouenietibus ' 'qui ad poscitorem bonς fidei non pertinent,deque homine bona fide possesso
non ex re possestaris aut operis suissed aliunde adquirente, ut verum fit, attamen quia nusquam traditur legem ea in re impedimento esse,quominus bona fides id praestet quod veritas, non placet. Illud quoque quod Accursus adsertex I. si existimans.7. pro sesu.& l.hominem.s pro suo.ideo non placet, quia ibi lex non est impedimento quominus bona fides tantum possidenti praestet quantum veritas,imo ipsi quoque veritati impedimento est. Ego sic statuo, lex x iitab.usucapioni rei surtiuae aut vi posseta,usucapioni fundi dotalis lex Iulia defundo dotes usucapioni rei donatς magistratibus lex Iulia repetundarum ob. stat ex impedimento est quominus in ea re loco domini si bonae fidei posses. 'sor, fructuum autem ex re surtiua,dotali,magistratibus contra lcgem repetundarum donata perceptorum usucapioni lex non obstat. Quinim Jeos perceptos apud bonae fidei possessorem usucapi non est necesse', statim enim pleno a iure bonae fidei possessoris fiunt . Ex quo apparet quam a iure alienti sit exem- 'plum quod hoc loco Ferrarius Montanus adserticum existimat fruetus ex re vitiose non modo non fieri pleno iure boni fidei possessoris.sed nee vGeapi pos - ij p 'se. Itaque quod ad hos attinet bona fides tantum possessori praestat, quantu veritas,bonae fidei possessor loco domini pene est, ut Paulus explicat in l. bonae fidei s de adquir.ret domin ubi etiam ostenditur possessorem quamuis usuca .mat ideo quia bonam fidem ab initio habuerit, attamens nunc eam non habeat loco domini non esse interim,& ideo suos fructus non facere. Sane licet bonam fidei habeat possessor, si tamen fructus percepti sunt apud se rem, puta, raptoremve,vel maritum, vel ori sidem,quia rei vitio laborat, quominus fiant bonae fidei possessoris,atque adeo quominus tantita bona fides praestet quantum veritas, lex impedimento est. Quinimo nec usucapi quidem poterunt ,& . hoc est,nisi fallor, huius capitis proprium exemplum. Ait lex, τANTVMor M. 2 Trhoc est quod Iulianus ait, bonae fidei posse re in percipiendis fructibus id tu . - ρ - ris habere, quod dominis praedioru tributum sit Plane cum a bonae fidei pos- .lessore fundus aliave res euincitur,fructus etiam omnes quoquo tepore perce- r. pii extantes Vindicantur,cosumpti condicuntur,qui modo post litem cotesta tam percepti sunt . Ait lex, QUA N Tu M v ERIT A s. ut ecce veritas essicit ut mortuo domi no a late aditam hereditate ab herede, res qua de agitur sit hereditaria.
Idem facit bona fides: nam si rem aliena desunctus bona fide emerit, in posses Ita ti
honem eius mittendum quod ei legatorii nomine no caueatur legatariu con sta am &hete res in causa hereditaria est . Similiter cum is qui minoris x xv.
anuis fundus re vera est une decreto magistratus alienari non possit,si pupillusa cc s
340쪽
alienum sundum bonx fide comparatum possideat, eum tutores alienare sine F ι magis P decreto non poterunt'atem quomodo is qui revera est dominus, ita &bonae uis fidei posses rabsentem seruum potest noxali iudicio defendere'. Domini ta , t Miles. men appellatione non continetur bonae fidei posses r in edicto de religiosis. 29. in quo non videtur locus esse eius qui bona fide possidet ,& in edicto circa Se l. 1. -- natusconsultum Syllanianum facto'. & ad hos casus respexisse Paulum arbi si se p tror,cum ait, prNt,in d .l bonae fidei .s.de adquir.rer.dom. ubi posses rem l ι a. a. h. co domini pene esse docet. Certe Bona fides id non praestat quod veritas non 'se S, praestaret, ideo ille si seruus alienus ex re eius cui bona fide seruit ei promittat, nulla dabitur in verum dominum depeculio actio.quoniam bonasde posses.sor ipse in hac causa dominus esse intelligitur.In libero tamen homine,qui bona fide seruit aliud feriratur. Quod enim bonae fidei possetari etiam ex eius repromittit, prope est,ut omnimodo sit utile,cum tamen inutile suturum esset si re vera liber homo bona fide posses ris esset'. Ait lex, Quo Tirs Lax i, νε-
.ia u. DlMENTO NON EI T.Summa ratione hoc adiecit Paulus, Nam quod tamehic annotari non solet ubi lex inhibet usucapionem bona fides tantumdem. I. b. -. . possidenti non praestat quantum veritas, cum nihil possidenti prosit'. Deni ' ct que non ideo magis rem pupilli , surtiuam, aut vi possessam, aut magistratui contra legem repetundarum donatam aliquis ac postea sibi alienatam viscapere poterit quod bonam sdem habeat,quod existimet rem vitio non laborare.hoc non satis est: nam lex requirit ut verum stram rem nullo vitio labora. ν -- - re'.Atque hanc esse huius loci sententiam existimo.
-m AD L. CXXXVII. Vlpianus libro vicesimoquinto ad Edictum. Qui auctore iudice com parauit,bonae fidei possessor est. edietum de religiosis G sumptibin funerum,dere legata di racta. Item δερί-
νικά- captis sc= venditis. De iusta possessione. De iussu iudicis,id est magistratus. I planus libro vicesimoquinto ad Edictum exponens edictum Praetoris de religiosis di sumptibus su nerum ait, si de lanere faciendo nihil diuinctus cauerit, praetorem vel magistratum mu-M nicipalem decemere debere sumptum ad funus ex hereditaria si pecunia,vel si non sit,ex pretio redacto ex distractione tam rerum quae tempore periturae fuerant, quarumque retentio hereditatem onera-a V-ὼμ ret, quam si hae non sin auri argentique in hereditate relicti',aut si non si vii mich m. g. de seneretur defunctus,& colonus vel inquilinus suerit, ex inuectis & illatiqita sumptum ad ianus faciendum esse, ut quod superstuum remanserit pro debita pensione teneatur. Tum addit etiam in res a testatore, cuius de senere agitur, legatas mitti manum oportere, si non sit unde laneretur, ut ex earum pretio sumptus ad funus fiat. Sanctius enim vel sudego legendum puto) s1τi us, id est melius esse de suo testatore su nerari, quam alios legata consequi. Sed quaeritur an adita postea hereditate legata iij regressum ad emptorem cui res legatae distractae sunt, habeant Z Vlpianus noster eodem libro vi cesimoquinto ait, legatarium legato carere non oportere, si ab herede indemnis praestari possit. quod si non positi, melius tamen esse, ut non lucreia. tur legat