장음표시 사용
71쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVL. AN T.
dere sibi,quod non corporis modo sed etiam iuris est,que ut ν, adeo ut stitisse. qneque retinere, neque recuperare, neque adipisci postes soncm rei peculiaris videatur', cum ad patrem pertineat peculium.& id per filium ipse ciuiliter pos- νsidea quod adeo verum est, ut si fi liusfami l. miles intestatus decesserit, bona eius patri,non quasi hereditas, sed quasi peculium defcrantur, ut idem eodem his se . libro docet' .Pater itaque cum ex Mij persona lucrii capiat, ut supra diximus, m Gmri etiam factum eius praestare debet. Denique ex contractu filiisimit.vel serui, sed
& filiaesemit .vel ancillae dominus vel pater, ex Pritoris edicto tenebitur,& non cum ct an institoria modo,vel tributoria,vel exercitoria actione, verum etiam ex edicto quod cum eo,&c.conuenietur,vel insolidum actione quod iussita,vel non in so. ibi. I. dij. lidii actione dein rem verso,aut de peculio, id est, quatenus in rem patris versum suerit, aut quatenus in filij peculio fuerit, Vt Caius lib.f. ad Edictu prouin- . l. t is elate docet Vlpia.in l .sed si mihi.*.s filiosa mil.& ,.scddis ancillae .s.ccmo. M Hii l. sed & si quis. S. pe.Ide inllit. act. Quinimo S in poenalibus causis poenales cause lunt ex maleficiis ac delictis,ct furto,& rerum amotarii,& illata vi j cx qui . δε--Lbus non solet in patrem de peculio actio dari ',si filiusfamilaeodem neniri non modo ipse iudicatum facere debet,sed& pater quoquc potest comaeniri de pe ritie. Q.
culto post condemnationem filii atque adco conueniri eius actioni ubi ina Hlim os LIGATIONI s) nomine, ex qua non potuit inuitus pater actionem de peculio pati, nec enim hic origo iudicij spectabitur, sed ipsa iudicati velut obliga G p tio:vt enim stipulation sc de iudicio contrahitur, qu ς omnia traduntur Ari. idem scribitis.depecul.Sed illud notandum est eatenus patrem obligari depc. ζι- riculio, aut conueniri posse: quatenus ad eum peruenit:quatenus locupletioreL ' se a sectus est'. Nec ei, quod obligari dominum,de conueniri de peculio diximus, g I. sobstat,quod Caius eodem libro non 8. sed υ ad Edictu prouinciale tradit, meliorem per eos quos habemus in potestate, coditioncm fieri polle, dercriorem C. hora. ρου. non posse': nam ea regula non pertinci ad causim peculij sed ad res alias,utpu mcita noxalia iudicia. Quando enim dominus nihil dcliquit, fictum serui obesse iis sti. domino non debet, nisi hactenus, ut ipso careat': hactentis enim conditionem e tιλῖ edomini deteriore facere potest . Item pertinet haec regula ad speclcm l. seruus meus.7.mand.& ad dotem proscctitiam', id ad quaestione denarciurando. Filij osse, is sic religio patri prodest,filius tame referens iusiurandum aduersario , coditionem I . patris, cui subiectus est, non facit deteriorem'. Hoc verum est cxtra causam pe e l. . i. d. culi j,extra quam qquu non est serui dolum amplius nocere, quam in quo opera eius esset usus :nam sane quod in peculiari causa seruus, aut filius a.ius uran dum detulerint, seruatur . Deniq; quod ad peculiu attinet,quemadmodum pa iu) ιρος f-tenti licet conditionem liberoru in rebus peculiaribus deteriorem sacer F,ita . f. j a is ipsi possunt deteriorem corii,in quorum potestate sunt, conditioncm facere. & tae exceptis- ideo de serui aut filii sa.dolo, siquidem ex peculiari eoru negotio amo intendatur, in infinitum poterit obiici exceptio '' . Ex cotractu serui quippe aut filiisa. si finis . Opeculium habea, cuius ipsis administrationena liberam concessem',aut in rem mea versum sit, nec velim quo locupletior sim luere, replicari de dolo malo ε i. qud. oportet,que videor sacere,qui ex aliena iactura lucrisi qu ro: idq; obtinet,etias V
me inuito, & prohibete cit eo que in potestate habe contractu fuerit,quod & PT'a...
72쪽
Caius eodem libro nono docet.Denique cum peculium a patris bonis non se paretur, si ex eo filius rem alienam bona fide tenebit,patri defensionis impone-ὶ G, Gii. tur necessitas,& ad exhibendum,vel in rem iudicium pati debebit l, quod ali sevia, sep tet in peculio castrensi obtinet. Cum enim hoc separetur a paternis bonis, ideone ob aes quidem alienum, quod filius in castris, acquisiti peculi j nomine, eon traxerit, cogetur pater actionem depeculio pati, nedum ut vel in rem, vel ad - exhibendum teneatur'. Ergo incommoda eum non sequutur ex ea re, ex qua strensis', quis emolumentu non percipit.Vnde Gregorius lib. . epist. cap i 36.Valde rursus durum est,inquit, ut quis unde nullum sensit commodum, sustineat iniuste dispendium .Retro,qui oneri non subiicitur, commodis etiam nullis adficitur neque enim serendus est is, qui lucrum quidem amplectitur,onus autem ei an-κ I-iea. s. nexum contemnit,ut Iustinianus loquitur',Vix eum commoda sequutur, qui
C; ἴAia non patiatur incommoda. Quamobrem qui restituitur in integrum, sicut in Atac damno morari non debet,ita nec in lucro &c.Vtini. Vnica.C.de reput. quae s. in iud. Sicuti poena ex delicto defuncti, heres teneri non debet, ita nec lucrum I ficere, si quid ex ea re ad eum peruenisset'. En quibus omnibus vere Baeehi ν ME, dem apud Terentium' dixisse constat. Multa ex quo fuerint commoda, eiusin. v. sic incommoda aequum est serre.
AD L. XI. Pomponius libro quinto ad Sabinum. Id quod nostrum est,sine facto nostro,ad alium transferri no potest.
τε traditisne mera meismam scientia contrahentium P voluntate, en man
na m errore. De tuus traditionis.
Eque voluntas nostra sine facto nostro, neque sectum sine volun tale, neque cum voluntate nudum,& quod non aliqua iusta causa praecesserit, neque rei alienae, quae nostra non sit, proprietatem , &ὸ ominium transferre potest. Hoc totum esse ratum atque firmum intelligetur, singulis eius perpensis accurate partibus, & ad certam iuris nostri normam & regulam directis. Prmum enim voluntate nostra sine facto, non transit rei nostrae ad alium proprietas: nec enim nudis pactis & conuentionibus quae nudo& solo consensu constant,res aliena essicitur,antequam a nobis tradita fuerit.Traditio factum est: Traditione,non etiam pacto,aut voluntatea hi adito. dominium aut a nobis discedit, aut alteri acquiritur',& ut in hoc loco Pomponibal C- . nius ait, sine facto nostro ad alium transferri non potest, quod nostrum est. kβ' obstat quod de pacto legis commissoriae,vel addictionis in diem, vel melioris conditionis allata: Accursus tradit hoc modo fieri, ut rei dominium ad venditorem ab em plore rursum sine traditione transferatur. Nam cum resoluta & rescissa sit emptio, atque adeo nulla, & iam vel emptio vel traditio intercessisse videatur, quid opus est noua traditione, Ut res ad venditorem transeat, a cuius dominio nunquam abscessisse creditur, omnibus ita in pristi num statum restitutis3 Item non obstat quod adfert idem Accursus deal Iuuione, de principe,aut fisco, de creditore, de executore: nam hi modi ad aequirendum, aut sine facto nostro transferendum dominium in aliquem in troducti sunt, vel iure gentium, vel constitutionibus: & innumeri sunt casus,
73쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T.
quibus inuiti dominium rei nostrae amittimus, Nec tamen ideo minus verum est edicemus,quodliic tradit Pomponius,cuius haec est sententia, Non uti nequis inuitus rei suae dominium amittat,sed ut ne volens quidem alienare possit contrahendo,nisi tradat. Videtur autem ipse tradere, cum eius voluntate alius tradit,cui vel id specialiter madauerit,uel negotiorum adminil rationem is libera permiserit , ut videturaccipereis,cuius voluntate alter accipit .Itemq; tradere videtur interdum,qui re vera neque per se,nec per alium tradit,utputa qui suam rem quae apud alium ex aliqua causa lain erat, nunc etiam citas trans GL ferendae animo,ex alia causa quam qua tradiderit, permanere patitur. Et cum
haec res habeatur pro tradita, ut Celsus ait', vel ut Vlpia. loquitur , accipienda sit pro tradita,idebalienata quoque censetur:atque ita fit, Vt nuda Voluntas iadomini ad rem transferendam sussciat.etiam sine traditione:quoniam haec fa .cia elle credatur atque intelligatur '. Igitur nihil interest quando facta sit tradi ' tio,& utrum praecesserit,an secuta sit contractum k. Item transfert proprietatem,ac posscisionem dominus, qui si ij v sum fructum excipit,quia inapp. idem inr
volunt esse cum usuistuchus retinetur,quod & cum res traditur .It cmque rem videtur tradere venditor,qui iussu emptoris eam praesentem ipsus procurato et m. I. G rori tradit,aut vero cum in cana praesentem consensum est tantummodo.Nam ut in acquirendo necesse non est corpore,actuque rei posscssionem apprchende- tine. .inter re,sed oculis tantum & affectu', ita S in transferenda. Quamobrem trabes tra δε ες
ditae videntur, quas emptor signauerit , nisi ante signauerit quam emptae essent,ac nondum persecta emptio secuta fuerit':& vina tradere videtur, qui cellae vinariae claues emptori tradit ',sed & qui post persectam v editioncm signat doliu,quasi tradita si i accipere videtur: nec obstat d. l.i., . si dolium. .de peric.
di como. rei vend.s recte intelligatur. Denique mercium in horreo repostarum transfertur proprietas ad emptorem, simul ut ei venditor claues horrei tradi dis. derit'. Domus etiam videtur alienata ,& tradita, clauibus traditis: verum etsi traditae non fuerint, tum tamen fuste inues litus fuerit emptor, ipsum tDemaide isH1. n. nu ceperit,ut est in quodam peruetusto contractu emptionis. His omnibus cas bus perinde rei nostrae, quae tradita fingitur & creditur dominium transseri ., mus,atque si revera factum nostrum interueniret. Quinimo interdum patien- m..tia pro traditione cst,ut in iuribus transferendis, & caeteris incorporalibus re- obus quae tangi atque adeo re vera tradi nequeunt. Factum vero, id est vera, & sinenset naturalis,vel simulata & ficta traditio rem non transfert,nisi & voluntas quoque:& ut animi destinatio, sic vera etiam,& certa scientia tradentis, S accipien- ι,. , ii/n. tis accesserit.nam in omnibus rcbus,quae dominium transferunt, concurrat o--ε si portet affectus ex utraque parte contrahentium',ideoque non tantum aut vi, aut metus causa sectam traditionem Praetor non habet ratam ', ut Vlpia. Nimnus libro xi. ad eductum docet', cum ut eodem libro idem Vlpianus ait , ni. Ahil cosensui,qui bonae fidei iudicia sustinetitam est contrarium,quam vis atque μηπι re metus,sed&si quis errans, procuratorio, tutorio aut alieno denique nomine, hrem suam quasi alienam tradiderit, nulla est alienatio: neque propter illam δε
74쪽
traditionem ab illo magis recellit dominium: quia nemo errans rem suam a- mira mittit nec possessionem rei si ': cum nisi consensu non amittit, aut postessionem aut dominium non videatur autem qui errat,consentire'. Errare au-pο-- tem S: eum dicimus qui metuitiquoniam in metu inest ignorantia, ut Vlpian. -- i δε- ectilem libro docet , Errantem non consentire non magis, quam ignorantem: 'diata. quoniam ut huius ita illius id est, errantis nulla est voluntas'. Non cossentiunt se sui. si in qui errant, ut Iulianus ait', qui & in hanc sententiam citatur in l. si per erro- ue, rem.s.de iurisd.omn. iudic. Denique quod de verborum obligatione dicitur,nλ. C. de isci eam ita demum consistere,si agatur id inter contrahentes: nec enim si perio-
L . eum puta,vel demonstrandi. vel intellectiis causa ego dixero tibi , spondes3&Σ -' tu respondeas, spondeo,nasci obligationem', hoc etiam de quavis rei nostraea
7 G ' Τηρ lienatione dici potest ideoque nec ignorans,nec multus quisquam donare dici- 'Lisis. His tur,&quamuis aliud eum donaste contineatur instrumeto, attamen id revera 'sem, in solum donauit, de quo cogitauit.' Vnde si quis aliud tradere vel accipere vo-' odi. f. L luit aliud tradidit vel accepit:aut si non potest intelligi tradere illud vel accipe-
circe. .riri revoluist e,quod ad rem acceptam traditam ue attinet,nihil actu est. In totum, enim omnia quae animi destinatione agenda sunt, non nisi vera & cerea scienae; ρ uia. tia perfici pollunt' .Ex 'uo sequitur,ut nihil a furioso,nihil a pupillo, sine tu toris auctoritate agi postit eorum,quae animi destinatione agenda sunt, ut dixi --αδ. - in us luer quoniam ipsi nihil scire, aut discernere, nihil vera aut certa scientia - ι si ῖ perficere posse videantur.Factum quoque, id est traditio, cui consensus acce-ι i. t z. di non semper. transfert dominium: nam ita demum si nuda non sit traditio ram. Ciar ita demum si hanc venditio,aliave aliqua iusta causa praecesserit, propter qua z. . .is ipsa sequeretur,vim domini j a nobis ad glium transferendi habet' . Subesse ali
6. i. Me tit. quam tradendi causam,subesse obligationem necesse est: veram autem esse tra
L ditionis causam non est necesse, sed sessicit si veram este putet, qui tradit, vel cui
qui rem dom. traditur.Quinimo dum in corpus modδ, quod traditur,consentiant, non ideo
ι magis erit inessicax traditio, quod circa dandi vel accipi edi causas dissenserint iis . Lis quoniam error hic non fecit,ut substantia obligationis desceret, etiamsi falsa rei tradendae suetit praemissa demonstratio Traditionem ergo causa prςcedatia. cs . f. necesse est,eaque causa ex qua res in totum a nobis abscedere, consueuit. nam Π - alioqui seruus emptori,qui donec pretium solueret, in conductionis causam T f. . eum accepit, non videtur traditus,quippe cuius possesso a venditore per locae. . tionem retineatur,ut Iabolenus aitῆ.Factum etiam,cui &iusta causa,& volun 1 d. f. tas tradentis accesserit,non semper transfert dominium,id cst, no aliter quam di . d. si res eius est,qui tradit. Denique qui alienum seruum in iure suum esse respon ' deri quanuis noxali iudicio teneatur, non tamen potest noxae deditione ipso HI: - iure liberari, quia nullum ad actores dominium trasserre post uni, qui ipsi do- αννιυ . - - mini non sunJ.Nam rei alien transsatio non fit per traditionem,cum traditio - nihil amplius ad eum qui accipit transferre debeat, aut etiam possi, quam est hoc titti apud eum qui tradit':&, ut ait alio loco Vlpianus, nemo plus iuris ad alium uis, cia. transferre potest, quam ipse habeat . Quamobrem si quis landi dominium' de M. non habet, eum ex causa donationis tradendo , non transfert dominium
a. 42 quod si dominium habet, tale transfert , quale apud eum suit cum tradi - δε- ,re. dit . Atque id toto ciuili iure, id est, in omnibus iuris ciuilis partibus itaism. se hab
75쪽
AD TIT. DE DIVER REG. IVR. AN T. 4t
se habere Pomponius ait, ut cum si alienatio, dominium ad alium trans- seramus,verum cum sua causa,id est,cum ea tantum quae futura esset, si apud nos ea res mansisset'. Qui tamen hanc sententiae superiori exceptioncm ad- is dit, Praeterquam si aliquid nominatim sit constitutum ut ecce,debitor vel de i δε ηι bitoris heres aduersus pignoris persecutionem, exceptione longae possessioni, 'U' uti non potest ex antiquo iure, at ex novo, non nisi quadraginta annorum praeseriptione ', qui a debitore comparauit potest non modo xta sed annorum exceptione', &ideo si heres debitoris rem pigneratam,& a debito. Hi uim ire lie postea distractam ab extraneo,id est primo emptore redemerit, utetur ea.dem praescriptione quoniam quod ad hanc rem attinet, in extranei locu non C pr.
in eius qui pignori dederat, successi'. Itemque creditor vendendo pignus, quam ipse non habuit causam domini j praestat: neque nouum esse Vlpianus ait , ut qui domini unon habeat, alij dominium praebeat:quod etiam de pos se itisi, sessione traditur '. Ex his omnibus verum esὸ patet,quod initio proposuimus,
atque adeo quod hac regu la nostra continetur. nam ait ii, Quo D Nos TRuM r Luones
xs r. Id quod alienum est etiam cum facto nostro transsem non potest,ut an . te fatis aperte demonstratum si Rei alienae nostra posscssio transferri potest. Ait lex, si NE FACTO Nos T RO, Vult dicere, praeter voluntatem, ipsum quoque factum requiri, id est traditionem, a nobis, aut nomine nostro factam, feamque aut naturalem sic enim appellatur in in s.de pecul. aut ciuilem, de fictam. Et ideo sisendum,aut Stichum tibi vendidero,aut stipulanti promisero,& antequam in Vacuam a me, aut procuratore meo standi posestionem inducereris, vel Stichum tibi traderem, non voluntate mea, id est, ignotante me, possessionem eius nactus fueris, nec es dominus,neque pro emptore postides, ego sum dominus, tu praedo'. Nec obstat quod Vlpianus ait,in l.nemo praedo. , c. in princ.1. hoc tit. neminem praedonem esse qui pretium numeraueri imam tali ρηea 1 ut ex inscriptione patet, suoque loco demonstrabitur, tota ea lex pertinet ad φυμ quaestionem de petitione hereditatis,adeoque omnia Vlpia .responsa,quae sunt in tit. s.de petit. her .ab Triboniano relata ex eodem libro x v.ad Edictum desumpta sunt,& haec ipsa sententia ex l. nec ullam .alias est l. etiam .9. sed si quis sciens.f. depct hered.tracta est, Vbi traditur, eum qui sciens alienam hereditatem emerit, non ideo magis esse praedonem, quod alienam hereditatem esse scierit, quandoquidem nemo praedo est, qui pretium numerauit, id est, qui ex iusta causa eius hereditatis possessionem adeptus sit. Caeterum eo loco Vlpianus eum praedonem esse non negat, qui non traditae, sed venditae sibi tantummodo hereditatis possessionem nactus est. Sequitur in l. nostra, TRANs- IzRRI AD ALI v M, scd neque ad nos,id quod alienum est, sine facto nostro transferri poterit. Factum cum dicimus, ita accipimus, ut tamen id quod iustsu nostro alteri tradatur, nobis traditum suisse videatur, ut in specie Iseruo inuito., .ulti. .ad Trebel
AD L. XII. Paulus libro tertio ad Sabinum. In testamentis plenius voluntates testantium interpretantur. 3
76쪽
ne fructuario. De Uuario.Seplurali eloquutione. De alimentis. Vinouato rue vendito quid accedat.
A c lex, de l. io. s. ex eodem libro desumpta, utraque ad usumseu - ctum, vel usum pertinet. Vsus ab usu fructu separatur. Fructuarius.
lii plerunque usum habet,idost, praeterquam uno casu qui proponita turin l. per seruum.alias est l.sed si de fructu. 9.vlig. de via S nabit. de de quo accipienda est l. s. f. i. Versi, cu . ergo.7. Vsusfruct. quemadmo. cauea. Vsuatius fructum non habet, Ductu denique usus inest,usui fructus deest: hiesine fructu esse potest, ac tum nudus appellatur':sine hoc fructus esse non po- test . Inde sequitur si viri fructus, alteri usus legatus suerit, omnem rei fru ctum ad illum pertinere , huic vero infundo habitandi,deambulandi, gestania fructui. Ade in horto ius esitaligna quoque, aquam, Olcra, poma, stramenta posse ad usum quotidianum , non ad abusum, aut ad compendium percipere. Ac dem l M.. 7. his quidem nulla est dubitatio. De oleis autem,oleo, frumento, frugibus, non idem omnes Iurisconsulti existimarunt: ed tamen itum est contra Neruam, ut ex his, quae insundo nascuntur,utatur in Vita duntaxat, sed de illis, quae di, i, omnibus, quoad victum sibi suisque, atque hospitibus etiam sussciat, vsuarius desumere pollit.& illa quidem in oppidum ei deferatur,quorum,s abun dent in fundo, non graue onus est proprietario, maxime cum aliquanto lardi Gisis. gius cum Vsuario sit agendum,auctore Vlpiano'. Huic ergo licebit ex peno de usu ctha re quod in annum duntaxat sufficia capere: nec mutat quod mediocris predi j in avi fructus eo modo consumantur,idque Paulus libro 3.ad Sabinum scribit . Cuia D. Ad Uu ius sententiae ratio asserri potest ex eodem libro ea, quae huius regulae nost o h H verbis continetur: quoniam scilicet in testamentis, plenius Voluntates testantium interpretamur.Nam de de pecoris usu legato agens Vlpianus ait, neque lana,neque lacte,nec agnis,quae omnia infructu magis,quam usu sunt, sed ad stercorandum agrum pecore,sed de modico pecoris lacte, usurum, de hanc rationem adiiciti neque enim cam stricte interpretandae sunt voluntates defunias ctorum , quasi dicat plenius esse interpretandas , de aliquanto largius cum Mais is usuario agendum esse. Vnde id etiam apparet in lacte nihil esse praeeipuum,
bab. sed usuario licere omnibus fructibus uti,non tamen abuti,aut frui ad compendium, aut immodice: sed eos ad usum quotidianum, Vel quantum ad annum satis sit, posse percipere, ob eandem latius & plenius accipiendae voluntatis dos uncti ratione. Quare hoc etiam tentari potest,diuersum oportere dici, cum non legatus, sed cessus, de inter vivos constitutus est usus, idque, non quia dixit pLr Nivs, nec enim sic accipio, quasi dicat, plenius quam in contracti-t e. in diti bus,quanquam ita sentiat Accursius, de post eum Pontifex t verum quia diruxit ira TLsT AMENTIs, item T E sT AN Tis: Nam cessant huius nostrae regu-
γ' lae verba, cessat sententia, ipsaque adeo superiorum, quae diximus, ratio in contractibus,aliisque vivorum actionibus. Sed quaero quamobrem intestamen alis plenius, quam in contractibus voluntatem loquentis, aut scribentis accipi mus3 quia semper credimus aliquid defunctum voluisse,& tamen non rogasse, ut ostenditurini. si onsus.1.3. sit quis rogatusA. de donat inter Virum de uxor.
tamen reperiri potest, in quo tantum abest ut voluntatem defuncti plenius interpret
77쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. 43
terpretemur, ut plus etiam scriptura valeat, quam id quod actum est, &quam id quod constat sensisse ac voluisse testatorem. Nam si alij sundum, alij usui it
fiuctum eiusdem fundi testator legauerit, licet eo proposito secerisivi alter solidum usumfructum,alter nudam proprietatem haberer, attamen ususfructus inter eos communicabitur. Quod in fideicommissis,qua sola desunim voluntate reguntur,atque sustinentur,ipse non admitterem,ut alibi emendato,&exposito Modestini responso accuratius&subtilius exponetur. Praesertim cum, bl vi hic Paulus ait, plenius defunctorum Voluntates interpretentur. Cuius regulae ratio aliis etiam compluribus,& vero nonnullis codem, ex quo ea desumpta esl,libro, explicatis quaestionibus,apte, Ut Opinor, de commode adscribetur,
ut in hae specie. Si quis minorem summam legare volens, maiorem scripsit minorem enim dedisse intelligitur. Cuius rei exemplum ex Quintiliani libro
septimo' proponatur, In testamentis,inquit,&illa accidunt,ut voluntas mani se si
sta sit,scriptum nihil sit &c. Id quoque quod huic contrarium est accidit nuper,
ut esset scriptum, quod appareret scriptorem noluisse. Qui sistertium nummi quinque millia legaueraticum emendaret testamentum sublatis sestertiis nummis,argenti pondo posuit, quinque millia remanserunt. Apparuit tamen quinque pondo dari voluisse, quia ille in argento legato modus, & inauditus erat,&incredibilis.haec Fabius.& e contrario, si plus legare voluit,& minus scripsit, valebit legatum, ut libro ad Sabinum tertio Pau lus ait , id est, quod testatum his voluit,vi& ad Sabinum scribens Vlpianus probat'. Atque ita fit etiam hoc ca- ιι .esa, sit, cum verba stricta sint, latius ut voluntatem desuncti, S plenius interprete. mur: ob eamque rationem dici potest, haec testatoris verba, rogo te ut meam φhereditatem cum illo partiaris, pro illis accipi, rogo hereditate illam restituas, ac proinde utroque casu, ex senatusconsulto Trebelliano transire actiones. Nec enim ideὁ dicemus non transire, quoniam senatus locutus fuerit de iis qui rosantur, & de fideicommissariis hereditatibus, quasi de iis non videatur sensisse, qui non rogarentur nominatim,quandoquidem non verba spectantur senatusconsulti, sed sententia quibuscunque verbis. Et ideo etiam cum senatus detestamento loquatur,ut apparet ex l.i.s ad Trebell. ad intestatos tamen pertinet'. Ergo satis est s testator senserit, ut hereditas sua restituatur, idque Paulus m dii. .tie
eodem lib.3 ad Sabinum scribit': nec mouet quod fideicommissi verba de longinquo, Vt iurisconsultus loquitur', petita esse videantur. In hoc casu plenius di
interpretamur destincti voluntatem : quamuis enim inspecta verborum con- η ιceptione, nihil de restituenda, sed de communicanda solum hereditate sensisse , ne videatur , perinde tamen ex Trebelliano restituitur hereditas, atque si testator φ '. dixisset, non cum Titio partiaris, sed Titio restituas atque ita putaui aliquando, mecumque nonnulli viri boni existimarunt, accipiendum esse 9. vlt. l. ubi
MEN Ti, propter id quod sequitur DuM TEsTATOR sENfEsti T. Qua prosectὁ ratione, illi responso regula nostra multo esset accommodatiosivi non inspectis verbis,quae stricte concepta sint, aliquanto largius cum Titio aeteremus, de ποῦ a. pro semisse,dodrantem heriaitatis ei,ex voluntate & sententia destincti plenius accepta,largiremur,quae praecipue in fideicommistis inspici,& sola seruari so
let',unde nuda voluntate infirmantur'.Nunc planc aliter existimo,qui sciam ' si κυ-i
78쪽
interdum senatusconsultorum mentem plenius accipi, ut de quodam senatus-ν Leatera . consulto Vlpianus ait', atque adeo non verba, sed sentcnuam quibuscunque -- - et φ vertus inspici. Videndum igitur, ne in proposita specie Paulus hoc senserit,non totam restitui hereditatem, sed partem hereditatis, & quod ait hereditatem,de v parte hereditatis accipiendum iit': quasi dicat, non iam esse necessarias partis& pro parte stipulationes, quae inter heredem & legatarium interponebantur, Trab P. sed hoc videri defunctum voluisse, ut ex Trebelliano S C. hereditatis parte re- ,Δ H; ρ. . stituta,hoc etiam casu actiones pro rata in Titium transeant'. Potest vero quod Tra- hac regula continetur, eo quod subiiciam exemplo, illustrari. Ecce enim plu- talis elocutio duorum numero plerunque contenta est,&ideis ubi numerus te- ω l. ob; m.. stium non adiicitur,etiam duo sussicien auctore Vlpiano'. Item,ita data conditione, illud facito in diebus, si nihil pra terea suerit adiectum,in biduo condi- νιta. deo pr. rescriptum est,ut ipse Vlpianus ait'. Eadem ratione legatis alimetis,& cibaria, dii, aio . & habitationem, S Vestiarium contineri constat': & tamen qui de alimenti,ili. G. m. transigit, quod praetore auctore facere debet, neque de habitatione, neque de Wi--ii L vestiario transegisse Videbitur, nisi diserto singulorum fecerit mentionem', via Accursius torquet se miris modis in perscrutanda diuersitatis ratione,quae non via ritias aliunde, quam ex hoc loco desumenda est. Quae, ni fallor,etiam non male ad hanc speciem accommodatur,quisendum excepto aedificio legat, appellatione aediseij aut superficiem significat, aut solum quoque,cui aedificium suppositii est, in dubio autem inclinandum est, ut artiurisconsultus de solo etiam testa .hGisendum torem cogitasse, sine quo aedificium stare non potest . Ait lex nostra,rNTrkrxtet.. b. . T TVR, id est,interpretationem accipiunt,explicantur. Sic hoc verbum pasianis tu. i. siue accipiendum est apud Marcellum, ubi scribit, cum in testamento ambigvLaut etiam perperam scriptiim est, benigne interpretari, de secundum id quod e l. e. ., i. credibile est cogitatum, crededum est': quo in loco ut id obiter dicam; mendu z Tia reor, &prOCREDξNDUM Oporteres C iENDv M. Errori causam dedit similitudo vocis CREDisILE, quae praecedit. Plerunq; enim interscribendum usu venire solet, ut mendosc vox eadem alterius loco bis ponatur, & id quoque librariis, qui Pand. Flo. exscripserunt, saepius accidiste a mo,quod variis adductis locis,aliquado commodius,faciente Domino, demonstrabitur. Sic coniad LPDomin demnatio dicitur moderari, cum moderatio adhibetur': sic sententiae eaeequi, - ' id est, executioni dari dicuntur': sic familiae adoptiuae post emancipationem. tia. M obliuisci dicuntur,quarum nos obliuiscimur , sic complector innumeris in lo-τψ cis. Quae autem hkab Accursio reseruntur inter legatum,& venditionem, vel tabis ua. stipulationem differentiae, nihil ad nostram regulam pertinent. Quod ait, non f isiqη ut legato, ita vendito vino vasa sequi, falsum Gl: denique sic definio, ut legat δε ita histi. rium Vini, Vasa sequantur, in quae ita diffusum illud est, ut non ad perpetuum usita in reseruarentur,sed ut in his sit,donec Vsus causa prometur,Vt puta cuppae, sue cuppulae mobiles, item amphorae cadi, & Vrnales, na&cu his omnib.vinuvenditur. Nam quod liquidae materiae est, quia per se esse non potest, rapit secuin accessionis locum id, sine quo esse non potest . At legatarium vini necutres, neque
- . Ut L terpretari, pluralem elocutionem duorum numero non esse contentam di- g f Ouini md eum .cui seruorum te ala sit electio tres nolle cli 'ere a m Piri
79쪽
neque culle cum non sint ad condendum vel seruandum, sed ad comportandum,& exportandum,scilicet vinum comparata,neque cuppae immobiles, ne. que seriar, neque dolia sequantur: maxime si depressa sint, aut eius magnitudinis,ut dissicile moueantur.Nam neque cum his venditur vinum, quod in dolia tali mente coniicimus, ut ex his postea vel in amphoras, & cados diffundamus, vel sine ipsis doliis veneat, non ut in his sit, donec usus causa vinum promatur quae omnia vera esse constat ex tal.vino legato.l. vinum cum vasis. s. detrit vita. vel Ol. leg.quae lexin, .ult.demonstrat nihil mea quaestione venditionem distare a legato. Nec obstat l. i. 5. licet. s de peric.&com. rei vend. nam ibi agitur de doliis, quae nec legato cedore diximus,deque doliari vino.Sed satis sit, ne nimium in re facili & aperta immoremur.
Ulpianus libro nonodecimo ad Sabinum. Non videtur cepisse,qui per exceptionem a petitione remouetur. δι uod debeo, nondum tamen exigitossum, recte ac milliter creditorii P. Visis L .is L steribitis esse intelligatur. Ust capere. 8 tri Voties debitor creditori suo legat, nulla est utilitas, nisi in his specie bus, in quibus debiti emolumcntum ampliatur'. Sin autem neque in ita
modo,neque tempore, neque conditione debitum differatur,inuti mons eis., te huius est legatum, ut Paulus ait ' : nam si sub eadem,puta, condi tione relinquit,quod emolumentum legati suturum est 3 ideoque ita legatum 'est inutile*nihil interest creditoris ex testamento D rim no- , hia
est inutile, la nihil interest creditoris ex testamento potius agere, quam expri- Διώstina obligatione',id est,si nullum in eo commodum versatur',&vi Iustinia M nus ait, si nihil plus est in legato, quam in debito, quia nihil amplius per legatu habet . Adeo autem est inutile, ut quamuis alioqui debeatur,attamen ex testa- i , si mento peti non possit'. Ergo debitor non semper quod debet iure legat, sed ita
si plus sit in specie legati : quod si plus est in specie legati,iure legat, ut puta, si Id. A .
dies aut conditio legatum secerit, ut Papinianus ait', id est,s in diem debitor, νη . t. i. g. si
vel sub conditionea et pure vel praesenti die : non tantum enim utilitatis, id II, et,
est, interulari j aestimatio,sed etiam totum petitur quod datum,id est,testam et o Mae νον relictum est . Ideo autem petitur, quoniam propter commodum repraesenta- Itionis legatum est utile': veruntamen in solo repraesentationis commodo di 2 istis.'onerari fideicommissio legatarius',&falcidia induci potest'. Item si ex stipii latu obligatus leget': nam isto etiam casu legatarius commodum sentire videia r 'tur, eo quod statim nanciscitur dominium, nec expectat actionem ex stipii φαι statione, ex qua si litigaret, sumptum litis aliquem sustineret,que ex hoc letato G ι Σiam lucratur'. Ideo recte quod relictum est, solidum petit, ita ut interim nec ρι si ι , onerari fideicomissis, nec falcidiam pati possit', propterea quod ex commodo λή percepto a legatario huius legati causa, nihil patrimonio testatoris abest, ac NU .
tantummodo sumptum non facit de suo, nihil debito amplius ex hereditate defuncti aufert. Item, si quod honoraria, ut puta, constitutoria debebat actione, id legauerit: valet enim legatum ideo, quod legatarius pro praetoria, ciuilem ex testamento nimirum, actionein habiturus est' .Postremo idem est di- P.M. cendum, si debitor siue temporali, siue perpetua, ut puta pacti de non petendo is i. Lia
80쪽
t L cir item exceptione tutus,creditori suo leget: nam cum remissa ei, qui non proprie dici. t Mai poterat creditor',exceptio videatur, legatum est utile, uti post Iulianum ' Vt ai.rii. Aliari planus libro x I x. ad Sabinum scribit'. Dicet aliquis, nemini rem suam testati poste, suum esse, quod sibi debetur . Nam &oim, qui actionem ad rem recura. t. ζ. perandam habeat, ipsam rem habere videri, atque adeo isti creditori actionem 1 pri habenti,non recte,sed omnino inutiliter legatum esse. Verum eodem libro Vl dib. planus occurrit isti argumento, cum ait, in hac nostra regula eum cepisse non υ ct videri,qui per exceptionem a petitione remoueri possit aeuius actio, s quam aequirendae,aut recuperandae rei causa instituat, elidi ac repelli exceptione posscidi. g. m.- cum nec videtur habere actionem, quasi nullast actio, quae repellatur exce. s ptione'.Nam certe obligatio,quae auxilium exceptionis habet, inanis est' Asti risura. d. pulatio propter exceptionem,inanis esse dicitur a Paulo lib.3. quaestioni tm .in A, n, quo libro idem etiam Ob id ipsum ait,in mora eum no esse, a quo pecunia pro-- ...etisse. pter exceptionem peti non possit'. Etenim, ut idem libro ad edictum octauo ιM.ι quavit. seribit, in haec verba,nihil interest ipso iure quis actionem no habeat, an perex, et a T. ceptionem infirmetur'. Quamobrem etiam non cst in procuratorem actio ex ιι .biur- stipulatu ob rem non defensam, si noua causa sit,ex qua inuitus procurator co . . , gi non possi,ut iudicium accipiat,oppositu rus exceptionem de domini,qui coe M. . . gi postit, praesentia, Vel de inimicitiis capitalibus, quae post inchoatam litem in t ' Ps teruenerint inter ipsum procuratorem,&dominum, ut eodem libro Paulusa io sui. ait unde dicitur cum eo agi non posse, qiii exceptione doli mali actorem sum-Ρ-υ σι νε- mouere potest'. Ergo quia nec id quod sibi debetur, nec actionem habet cre-11 .La. s. ditor,cuius intentio exceptione summoueri potest, sequitur ut a debitore utiliter ei legetur : quin imo non videtur ei tum lcgaria debitore. Nam is demum
' debitor intelligitur,a quo invito exigi pecunia potest'. Non est obligatus, qui
h LijI ga exceptione se tueri potest . Non est debitoriqui exigi non potest, ut ecce, s quis ii dita sine causis,quod se deberς putabat, stipulanti spoponderit, conuentus, desindere se doli mali exceptione potest: quin & aduersus eum, cui obligatus est, .. . . condictione incerti,Vt accepto fiat stipulatio,vti potest,ut Iulianus lib.co. Di ι--ι. i. r. scribit'. Ergo non est debitor: nam ut idem eodem libro docet, is esse debitor&ix naturali iure desinit, qui nactus est exceptionem iustam, nec a naturali .. ..... aequitate abhorrentem . Quod adeo Verum est, ut exceptio perpetua pariath Lara e L condictio nem indebiti , idcst, Vt non solum quod omnino,&ipse iure non dei si I betur, sed & per aliquam exceptionem perpetuam peti non poterat,solutum II i, brid. errore,ut indebitum repeti postit per condictionem indebitis,quod & Martia
D: nus lib. 3 regularu scribit' ex quo intelligendum est quod in d l. Marcellus.7. di
m disiis sis citur,de exceptione perpetua, non abhorrente a naturali aequitate. Id enim ibi
an a I ulianus quo mare vera esse .lcbitor n6 desinit,qui habet exceptionε aisti vineta naturali aequitate abhorrentzm, Ut cum exceptio in odium eius cui debetur,ptionem 7. de non ut exoneretur debitor, conceditur. Cum ergo naturalis obligatio maneat,
'Gisia a qui hanc exceptionem habCt, si soluerit, non repetit': debitor enim esse non de -- , si it. Nec tamen re vera debitor est, cum exceptione se tueri possin& ideo non. .ὸ ω. ., inutiliter quod debet, legat, nam C sic tionem remittere videtur, ut ante dixi-ermo μι. mus. Ait lex nostra NON VIDETUR C Epis sε,id est,non videtur adquisiste.Ca
per est cum effectu capere, sic Vt adquisitum nobis habeamus, ut puta obligando,