장음표시 사용
81쪽
AD TIT DE DIVER. REG. IVR. ANT.
Imndo xlios nobis,aut nos ab aliis liberando .NamVt libro x ad edictum Pau- ραυ. . Iui ait,si quis obligatione liberatus sit, potest videri cepisse l. iis. in princ. I hoetit. uod principium,ut id obiter dicam, desumptum est exl. 2.in princ.s de ca- nMI AU. luinniat.id quod apparet ex inscriptione.Quamobrem sic accipiendum est,ut is incidat in edictum de calumniatoribus,qui ob negotium faciendum vel non faciendum, alteri vel pecuniam, Vel aliquid pro pecunia ceperit:& generaliter, si quid compendii propter hoc senserit, ut puta, si fuerit solutus obligatione'. Ergo capit,qui acquirit aliquid acquirere Videtur,qui sentit commodum i unde Lincia,
commodo non videtur datum,quod non fit accipietis', nec videtur alienatum, quod sic datur ut recipiatur' .ita non Videtur capere,sed accipere tantummodo iis
quod alteri restituturus est'. atq; huc etiam pertinet, quod ait Caius, non videri se quenquam id capere, quod alij restituere necessaribdebeat': nec enim videri quenquam adeptum posscssonem, quam ita nactus si Vt retinere non possit , c.' . 7. d. nec perfecte cuiusque id est quod ex casu auserri potest. Ait Caius in l.omnes ny. 9. i. i. Cuius legis, qui ageneralis est inscriptio, haec videlicet, Caius libro ad iis, aedi hum praetoris urbani quamuis prima pars desumpta sit ex titulo de publi eanis. ut apparet ex l. hoc edicto. s. de public. quae est ex Caij libro ad edimi in is a. - . praetoris urbani, titulo de publicanis:&idem tradit,ut exponemus ad i. non Hs let deteriori attamen haec sententia nostra explicari potest ex l.3. s. qui & aquibus man. quae Caij est ex libro secundo de legatis, ad edictum urbicu, ut option vel electione serui data, quodammodo singuli serui legati sub conditione videantur, nec possit heres manumittendo quosdam,Vel omnes, euertere aut minuere ius electionis, atque aded non videatur perfecte ullus e seruis ad he redem pertinere,cum nemo sit qui non ex casu, id est, optione, per legatarium auferri possi ut ind. l. omnes 13s.s i J. traditur. Quod s est, multo minus ille aliquid cepisse, vel adeptus esse videbitur,qui ad id consequendum aut nullam, aut inanem actionem habet. Atque ita sere id Paulus Ib x. ad edictum tradi ut non queat videri accepisse,qui stipulatus exceptione summoueri possit, i. si quis obligatione, aJ. hoc tit. quae tota cum,ut ex inseriptione manifestum esse dixi,pertineat ad edictum de calumniatoribus,non ut Accursius putasiad edictum de eo quod metus causa, hanc sententiam ex superioribus non mal nisi fallor, aliquis eliciet, ut is in edictum de calumniatoribus non incidalicui ad ne
gotium faciendum,aut non faciendum, stipulanti promissum ita quid fuerit, ut petituro possit aliqua opponi xxceptio. AD L. XIIII. Pomponius libro quinto ad Sabinum.
In omnibus obligationibus, in quibus dies non ponitur, praesentidie debetur.
De eo quodpure debetur, quodque in diem certum, mel incertum. VM stipulatio pura est, praesens est obligatio,praesens est etia actio. Cessit ergo dies,&venit, quoniam non deberi tantum, sed etiam posse peti coepit. Cum non est pura stipulatio,conditionem diem vel adiectu habet hic vero aut certus est,uel incertus. Si certus est dies, praesentem obligationem,non praesentem actionem esse dicimus, &cessisse die
82쪽
non venisse vel ut Cicero loquitur,nondum esse.Sicenim lib.8.ad Atticu e spondit se quod in niunmis haberet, nescire quo loci es et alios non soluere, Glioru in diem nondum cile. Itaque quod in obligationem diauctum est debiti t - qui clem, quod autem debeatur, id nondum peti posse constat'. Sic enim in lus , centesimis calendis lati utiliter stipula ir, quoniam praesens cblitatioler. et in diem autem dilata solutio. Ergo quod in diem debetur, quamuis amesolui postit,ante tamen peti non potest', idque Celsus his verbis ait , ut cum soluendi tempus obligationi additur, nisi eo praeterito peti non possit, &ideo vix ις' i est ut ante diem deberi videatur.Et hoc est quod Vlpianus ait, diem obligationi adiectum,essicere ne praesenti die pecunia debeatur, id est, cum ectctu debea
tur,ut peti possit. Ex quo sequitur, ante diem promissior certi hominis in mo-- ra non st,ac licet ante diem interpellatus fuerit,nihilo magis reneatur extinctoa t. Hi vi L post interpellationem,&ante di homine. Nam per promisbrem stetisseno videtur, quominus homo die sua praestaretu , cum ante praestare promissor . LM. hominem potuerit quidem,sed non debuerit. Diei enim adiectio non prosti s ι- f pulatore sed pro reo est, ut scilicet ad solutionem inuitus ante diem non com - . pellatur.& huc pertinet quod ait Vlpianus', In testamentis diem adiectuc redis i pro herede l.in dubio & obscuro videlicet,nam secus in aperto,nconstat ex l. sis ita relictuin M. Pegasus.7 deleg. a. ut si alia mens testatoris fuerit,ut hic dicitur. . Quae tamen regula vitiari videtur in specie l. nec senici ,.quotannis. s. quan .di.
' l .ee. sed non ita est: nam in dubio tempus heredis gratia prorogatum cense
id, pra- tur. At cum alimenta relinquuntur, in dubio,legatarij causa', quoniam hoc
heredi prodest.Huc etiam pertinet, quod consequenter superioribus diem ait R adiectum credi promissoris gratia inllipulationibus: quae duo sic accipienda
sunt, ut fructus interim ex re promitti, sue legata spectent aut promissorem,t 'φ ,ut heredem in dubio,sed tame ita, ut quod certa die dcbetur, quavis interim id est,ante diem peti non queat, cle tame adeo soluatur, ut condici nullo mo i iis - do possit', nec aliquid ea propter promissor stipulatori, aut heres legatario dotadae naind. nasse videatur. Ideoque quod vir uxori debet in diem, quamuis commodulestemporis retenta pecunia lentire potuerit, attamen praesens,id est praesenti die, in Isias, Vir sne donationis metu soluere poterit''. Haec de certo die si dies incertus est,an- tequam extiterit, non modo non actionem, sed nec obligation em praesenteni esse, non modo non venisse diem, sed neq; dum cessisse dicimus. Igitur peti non vis possie cum nec adhuc debeatur. Quod & in adiecta conditione obtinet,&qui ista. . AF dem haec de certi, vel incerti dici cessione in libris regularum Vlpianus ait' innina. iis, Atque ex harum obligationum differentia elici dcbet ratio huius sententiae,r quae ductat aes alienuini quod pure,vel in diem certum debetur,ab emancipato non conserri sed statim deduci, quod sub conditione, vel in diem incertum
debetur,exacta cautione conferri,nec deduci'. Ex superioribus autem apparet:
har b.-' quoties in obligationibus dies vel certus,vel incertus non ponitur, praesenti die pecuniam deberi,d.l .cum qui , . quoties. supra de verb. obligationibus. quod iisdem prope verbis in hac nostra regula Pomponius resert libro quinto ad . . Sabinum. Ait enim, in omnibus obligationibus in quibus dies non ponitur,' praesenti die deberi: quod accipi debet cum aliquo temperamento ',5 ut ait' i s fini Iulianus,lite etci,cum quodam spatio temporis', nec minimo, ut cum sacco
83쪽
p ratus ad re debitor debeat, nec maximo, & quod magis intellectu percipi, quam elocutione possit exprimi', ut etia iisdem verbis Vlpia est quod huma nitatis gratia indulgeri jciuir quod momentum naturae appellatur '. Et cum
hac exceptione accipiendum est,nisi si locus adiectus inducat spatium tempo- L . . e ---ris quo illo perueniri postit' isdcoenini qui Carthagini dari stipuletur, cum
Romae sit, tacite tempus completa videtur, quo perueniri Carthaginem po- H ἡ D. 7.detestodi generaliter, nisi ex re ipsa dilationem capiat pura stipulatio, vi quo- niam id quod est in vitio, vel futuros fructus, aut aedificari domum aliquis me. T. deris. rit stipulatus', aut si operarum certas species in stipulationem deduxerit,ue- luti pictorias, fabriles,quamuis earum dies cons estinacesi erit,attamen eae peti δεῖ 'οῦ non possunt, nisi praeteritae. Quia & si non verbis,atre ipsa tamen inest obliea. Ixioini tractus temporis: sic axicum Ephesi dari stipulamur, dies continetur sed e M operae ossiciales multo minus confestim peti possunt,cum earum dies,antequam indictae fuerint, atque adeo prateritae, non cedat' . & generaliter, ut des operis disputans retulit Celsus , Nihil peri potest ante id tempus,quo per rerii O GALnaturam persolui possit. mainobrem omnibus his casibus,quan uis pura sit stipulatio tamen ex ea praesenti die statim agi non poteli, idque Pompo eodem lib. rcfert l. i zde verb. oblig. in qua quoddam quasi Vitium ponitur eius regulae,quq in hac nostra lege,&codem in libro proponitur. Ait enim, siue damna. tus heres fuerit,sivelli putantiquis insulam, vel domum aedificare promiserit, in . non statim agi ςx ea causa poste, propter naturale videlicet impedimentum,&ret,quae promittitur incomoduin', nec antequam tempus,quo tosilla pos- e vr ' in L set aedificari,praeteriiset,eoque nomine datos fideius res ante diem non teneri . Quod sic accipiendum est, ut non expectari oporteat, dum temporis tan- ΔΜ. vertum praeterierit, quanto insula tota fabricari & consummari possit, M ut ce- Jat,id est, veniat obligationis dies,agique posit ex stipulatu, postquam insu- ει ι n.''lae siciendae mora iam seri ceperit t.stipti lationes non diuiduntur. Luit . deverb.obligationi b. ubi CEDET idem significat, quod ux Ni Er. Holuonymia est, ut in verbo deberi, sic in verbo cedere. Interdum enim cum estectu pleneque accipitur, ut,Cedere dies obligationis dicatur cum venit, itemque deberi dicatur quod peti potest,ut paulo ante ostendimus. Cum tamen plerunque citius incipiat deberi,citiusque dies cedat quam aut veniat, aut quod debetur peti possu. Ergo in proposita specie si non inchoetur opus, id tantum aestimabitur,quod in illo interuallo essici potuit Ait lex nostra n εουε TvR, cum es 'πι semota ut peti possit. Sic etiam haec vox accipitur in I.eum qui. I. quoties z. de verb. oblig. Idque in testamentis obtinet. Nam statim ab adita hereditate,at- verioreque adeo statim,ut heres cum legatariis contraxisse creditur , i neque dies, neque conditio legatis adiecta est,ea confestim,& praesenti die peti possunt, statim i ta si autem S: incontinenti, quod sic accipiendum est, ut in contractibus ante diximus,cum aliquo spatio , nisi conditio ipsa diesve in legatis insit, ut explicatur tet. Σ. in Ii.f. de condit.&demonst.
AD L. XV. Paulus libro quarto ad Sabinum.
84쪽
Actionem in patrimonis, idi lenis cuiusque esse, minus tamen habere, qui actis em quam qui rem haberi. - i Lerunque rem habere videtur, qui ad eam persequendam habet actionem,ut hic traditur,& ab Vlpiario' his verbis: id apud se quis habere videtur,de quo habet actionem. Inde fit, ut legatum ignotaranti acquisitum dicatur , de quo scilicet personalis acquisita sit actio : nam cuius dominium semel acquisitum est, id repudiari amplius iis po
i si test '. Quemadmodum ergo res ipsae,quae vel domini j nostri sunt, vel a notis' u. - ρ ' bona fide possidentur,vel superficiariae sunt,ita& si quid est in actionibus, peti
p tionibus, persecutionibus,hoc bonis annumerabiturinam h c omnia videntur
' in bonis esse .Vnde qui cum peteret obtinere noluit, hunc putat Vlpia. demi-
α ι m. nuisse de patrimonio suo: actionem enim de bonis deminuit,quemadmodum i. si passus esset actionis diem abire . Item cum bonorum ususfructus legatur,m .desue- etiam aes alienum ex bonis deducitur,& quod in actionibus est, computaturF. f. - .- Denique meorum, tuorum appellatione actiones contineri, Paulus libro L. xiii M. fideicom.est , unde sequitur fideicommissariam ex Trebelliano,ex quo actio h iles transeunt,senatusconsulto,restitutionem faciendam esse,cum testator bo nasua et omnia sua rogauerit restituere'. Et ideo Modestinus libro . Regumfau. p tr lanim tradit , eum videri rem habere, qui rei amissae recuperandae causa a. hosse. ctionem habeat,quod & regula nostra continetur, &, nisi fallar, accipiendum ut est de actione qualibet sue sit in personam, siue in rem,quae proprie dicatur pex o. tit 'si uc si persecutio. Quanquam enim proprie nostrum esse non videatur, i lsi Mai.ι. quod non potest vindicari, & quod nobis debetur, quamuis actione in perso--- nam peti possit, nostrum tamen adhuc non stattamen id ad aliquem vide T. ad T hial. tur peruenisse,non modo quod iam exegit,sed & si exigere potest, quia actio ei ι ἄ- μ delata est:atque ita verbum p ERvΕNiT,in lege Iulia esse accipiendum Vlpianus putat'. Eademque ratione non modo si pretium rerum hereditariarumg. Ut i, venditarum in peculio serui habeat, poterita domino, quasi a iuris posse re, peti hereditas: sed& si nondum pretia rerum consecutus fuerit seruus, que pom l. tit.=- terit peti quas a possestare,quippe cum actionem habeat, qua eam pecuniam - .ec .ui. consequatur,quae actio ipsi etiam ignoranti acquiritur H c traduntur in l. filii is l. 7--. . Amil.& l. seq.s.de petit.hered. Eademq; ratione via legatarii esse cepisse dicitur, π 7 μ edin ut ea sibi cedatur ex testamento agere potest'.Itemq;eὁ fit,vilegat uigno. . t pari. g. ranti adquisitum dicatur ,de quo videlicet adquisita sit perΕnalis actio' quia vitiis Ο 'prope nostrum fit,de quo actione habemus.Eadem ratione,qui restitutione
ις - vice versa, ut idem auctor eodem libro I.definit, rem amisisse videtur, qui ad- d. f.b rerui uersus nullum eius persequendae actionem habet '. Eadem ipsa ratione in k-ge Atinia in potestatem domini rem surtiuam venisse videri dicimus cum S a is . bino 5 Cassio, si eius vindicandae potestatem habuerit'. Vt autem vera sint quae antὸ diximus, non omnino tamen habere rem videtur, qui habet actione,s M.f e. . quinimo longe comodius est rem habere atq; possidere, quam alio possidente
in integrum impetrata rem recuperare potest,ea exclusus esse non videtur, ut, surdoa. is P lus libro . ad Edictum ait',quinimo eam in bonis habere intelliditur '. Et
85쪽
AD TIT. DE DIVER REG. IVR. ANT. 11
petere & inde is a quo petitur,commodo possessoris fungi, qui petit, petitoris x Gi kλμ- onere sungi dicitur',cum & exercitio iudicij nonullas habeat moras& pro mbatio domi iiij sit perdissicilis,& obscuris utriusque iuribus cotra petitorem iu- 1 dicari soleat',5 sumptus in petendo, S executionis euentus incertus esse posta se sit. Adde legitimum tempus,quod condemnatis praestatur ', id est constituto rum dierum spatium,intra quod iudicati agi non potest ', id est, moram tem - mporis, quod pro facultate visum sussicere iudicatis ab initio ad soluendum datur quamuis non magnum damnum sit in mora modici temporis, quod post condemnationem reis indultum est A, vel ex causa postea prorogatur', aut 'V- 'π' venditionis bonoru, si magis id faciendum si, ut est apud Scaevolam in l. quod δε debetur. s.depecul.qua lege omnia quae nunc dicebamus, comprobantur. Ex quibus id restat, quod ait Pomponius, minus esse actione habere, quam rem f. Et sane minus est, quamuis habeatur,id est haberi videatur, quod peti possit F. MN ' Ait lex nostra is uvi A CTIONE M. Is quoque qui recuperandae per interdi .ctum unde vi possestionis facultatem habet,censetur ipsam rem possidere . . t δει - -
AD L. XVI. Vlpianus libro vicesimo primo ad Sabinum. Imaginaria venditio non est,pretio accedente.
Imaginarium contractum esse quis numo mno, donationis mim habere. 7u- ο ι. si φυσυρου menditionem Iocatione ne Zrecto ne mercede. Imaginariam modition/m iis 18 L ἡ r sam/nti,,, sereditatam resistitiamtus Otim adhibitam, O in adoptiando, in emancipationibus .ne coemptione imaginaria inter coniuges. ne imagmaria emptione, quas rerum expediendarum gratia. T si locatio mercedem ', ut sit emptio, pretium intercedere necesse 'est . Merces est,qua comodum quod ex locatione percipitur. Pre- Liat. r. fistium,quo propter qualitatem quantitatis vere, secundum opinio. nem contrahentium,res empta aestimatur. Si merces pretiumue no b ιζ . i. .- intercedit,nec emptio, nec locatio intelligitur '. Accedere vero no videtur pre ira tium,accedere non videtur merces, quς iniusta est. Iniusta est quς fit nummo P L-es; uno, nam nummus Unus, qua uis prima facie videri possit, non tamen est vera
merx aut verum pretium, sed imaginarium. Eo enim ipsa res vere non stima. z. litur,nummo denique Uni pretium opponitur '. Itaque num o uno, qui neque merx est, nec pretium accedente, n5 est vera locatio,vel emptio, sed nuda & imam spinaria.Ita fit,ut quod agitur, speciem locationis vel emptionis habeat, non st- ἡ λlocatio vel emptio.Vlpia.quidem ait 'nudam,id est sine pretio, & imaginaria, id est factam num o vno qui habet imaginem pret ij, venditionem , S simula ' istam , pro non iacta esse, ideoque nec eius rei alienationem intellisti. De lo catione idem ipse tradit, eam nullam esse, quae in numo uno sit, id est,quae sit imaginaria, & nuda sine pretio, id est, mercede h. Contractus denique ima is quis pinarij, ut Modestinus libro s. Regularum definit'. etiam in emptionibus vinculum iuris non obtinent, cum fides facti simulatur non intercedente ,σ'r' veritate. Nam neque locatio donationis causa contrahi potes V,quemadmo ε t 'dum neque venditio uniuersa donationis causa feri potest hi quod tamen seis' 'μ
86쪽
sic accipiendum est , ut non valente eo quod simulatur, id est venditione vel locatione, valeat tamen id quod agitur, id est donatio . Rursum accedente mercede vera est, nec imaginaria locatio: accedente pretio, quo ipsius rei vera fiat aestimatio, veram quoque rei emptionem, nec imaginariam contrahi, rem denique alienari necesse est. Nam non est imaginaria ea, cui pre lium accedit,venditio,vt hac regula nostra continetur.& id, etiamsi postea donationis causa merces,vel prctium remittatur: nam verum est semel accessisse
pretium' d quod etiam de locatione manifeste traditur in l.1Rloca. ' De hac tota repraeceptor noster ad l .vit.f. pro donat. imaginaria venditio sic dicitur ut imaginaria militia a Suetonio cap.11.in Claudio) fiebat olim in testamentis, quae fiebant per aes & libram,id est ye mancipationem,ut ait Vlpianus ', imaginariam:Itemque in fideicom misiariis hereditatibus, authore Theophilo ri&huc pertinet locus a nemine adhuc animaduersus,quod sciam ita hi. g. diui sta- tres. s. de quaestion Vbi ait,heredem imaginaria venditione in seruo quaesiisse dominium. In fideicomissariis,inquam laereditatibus emptor intercedebat familiae,itemque in adoptionibus de emancipationibus.Nam ut est apud in Caiu, '&apud Boetium in M.Tulli j Topicis, emancipatio quaedam similitudo venditionis erat, in qua naturalis pater a fiduciario unum, aut duos nummos, quasi in similitudinem pretij accipiebat, de iterum cum acceptis nummis fiduciatio patri tradebat. Emancipatus denique in imaginariam seruilem causam hoc pacto,quasi venditus, deducebatur '. Fuit etiam lcmpus cum ciuitatis mutandae causa emancipatio fieret, sed liqc Senatusconsulto est vetita,cautumque Ut qui manumitteret, non mutandς ciuitatis causa id se facere iuraret, auctore Liuio lib.so. ubi emancipationem hanc, & imaginariam quam dicimus emptionem Vocat imaginem iuris, ibi, Postea his quoque imaginibus iuris spretis, sine lege, sine stirpe in ciuitatem Romanam per missionem,&censum transibant &c. Itemque in antiquis nuptiarum solemnibus, ne mulier, quae alioqui conueniendo in manum viri erat sutura in eius mancipio, atque potestate,ac per quandam Vt ait Isidorus', iuris lemnitatem in Mariti familia transitura, videretur ancilla mariti effecta est antiquus,ut idem ait, erat nuptiarum ritus,quo se maritus &Vxor inuicem emebant, sicut habemus in iure.Inde est,quod praecedente donatione viri, sequitur dos uxoris, ut est apud , Isidorum tabulae vero matrimoniales, instrumenta emptionis suae sunt, ut idem ait'. De hac imaginaria coemptione Nonius meminit his verbis, Nubentes lege Romana, asses tris ad maritum venientes solebant serre atque unum, quem in manu tenerent, tanquam emendi causa marito dare, & ubi vox T A N Qv A M,nota & fictς ac imaginariae,nec verae venditionis.I n testamentis ergo in emancipationibus,in matrimoniis contrahendis adhibeatur imagi
naria, id est verae speciem & imaginem habens venditio, intercedente num ovno,aut altero, ad veri iustique pretij similitudinem, & haec emptio vim aliquam habebat,utpote rerum expediendarum ergo celebrata,quo modo di in specie l.si ususfructus.*.vlta.de iure dot ubi remedii loco ususfructus dotis no minea proprietario datus,nummo Vno Uxori a marito vendi potest, qui alioqui restitui non poterat mulieri,cum eius alienandi, vel transserendi potestatem solus proprietatius habeat. Illud notandum est, interdum alia ratione imaginar
87쪽
' AD TIT DE DIVER. REG. IVR. AN T. 13
imaginariam emptionem dici,non quod num o uno fiat, sed quod sat per suppositam imaginari j emptoris personam,& sub imagine alterius personae, ut Impp. aiunt , quo casu etiam simulata venditio dicitur ': vel quod, licet ac- x L cedat pretium, is qui emitur quasi suis numis emptus csse credatur , conniventibus oculis, fauore libertatis, aut potius, quod is qui emit, alienis, id est serui numis, tanquam suis comparet, emptionique illi tantummodo iam γε δει πιmen de operam' accommodet, emptori vero nihil absit interim, ut in specie quae proponitur in i .is qui suis. in princi p. & g. si ab ignoto.f. de manu- rmis I. ubi constitutio D D. Datrum id ericit, vi qui suis numis emitur. in libertatem perueniat. Suis autem numis eum emptum elle in hoc propoli 1Qsia rito fauorabiliter credimus, quia i terius,quam qui redimit, num is comparatur,
eum de suo nihil impendat is qui emptioni suum nomen accommodauerit, &ideo nec postea manumissum libertum tanquam ingratum punire, nec ei ope / ras imponere possit, quanta is revera sit patronus '. Ergo si ab initio per fidem
ita negotium agatur inter emptorem atque seruum,& quasi fiducia huiusmo ais tuis tadi contrahatur, ut seruus pecuniam extraneo det, uti se a domino redimat, verum est imaginariam emptionem esse,id est videri seruum suis numis emptum esse, ac libertatem sperare posse, siue in emptione hoc exprimatur siue non. immo etiam si seruus ab imaginario, ut ait Vlpian. emptore, ipsius serui numis comparatus fuerit, lege a venditore dusta ne manum attatur . Alia quoque ra- b O istione dicitur imaginaria apoclia, quae speciem verae habet. inde in l. 2. C. Th. de anno.&tribui.ex soliS apochis falsis,vel imaginariis Sc. ut imaginarium tabernaculum,quod est Vmbra de figura alterius apud D. Augustinum in psil ς ιε ενδει mo Sc.&imaginariis verbis blandiri, apud eudem in sermoncris. Sic δ apud
Impp. Imaginarius nuncius, imaginariu repudium id appellatur, quod fetum di simulatum est '. Sic imaginaria solutio est edicitur,accepti latio, id est ficta se '.' 'erilutio , sic honores imaginarij nominantur. d. decuri
AD L. XVII. Vlpianus libro vicesimotertio ad Sabinum. Cum tempus in testamento adiicitur, credendum est pro herede
adiectum, nisi alia mens fuerit testatoris sicuti in stipulationibus pro
missoris gratia tempus adii citur. AE t. si sta reline repraesentatione legari, Ieicommissi. I, i Iximus de huius regulae sententia nonnihil ad i. xia D. s. Ait lex rer olc REDE NnvM Esr, in dubio sicilicet: nam potest feri,ut quemad-l modum subiicit Vlpianus,alia mens sit testatoris, & temtarii quo-, o F.s que causa tempus differatur', & propter capientis personam, quod serem familiarem tueri non postit , in diem fideicommistium relinquatur. Ait ri
lex, pRO HEREDE A I E C T v M,& Ideo in potestate habet, an velitante di
soluere. Pomponius libro . ex Plautio, ubi de legatis tractabat, sic scribit. σία Quod quis aliquo anno dare promittit, aut dare damnatur, ei potestas in a. quolibet eius anni die dandi idque ostenditur aperte mea quidem, non tamen Bartholi & indoctorum sententia in , a filia. dicta l. cum pater. de te gatis L. Caeterum si ante diem soluerit heres,ua reliqua letati solutione, non h
88쪽
14 PETRI FABRIέI. C. COMMENT. , '
ἀ- reputabit repraesentationem, ut Scaevola recte sentit'. Quod delerato diximus,id etiam obtinet in fideicommista, non tantum pecuniario,sed etiam hesia reditatis,ut heres post mortem suam restituere rogatus,antequam decedat, m---- d stituendo liberetur: ' quod sic accipe,ut interim scias, contra manifestam defun. sarirem. Eli,qui fideicommissario prospicere,atque cauere volucrit sententiam, ne exfideicommissari j quidem, cuius maxime interesse videtur, conssensu, recte praestari ante diei, vel conditionis euentum ab herede id,quod relictiam est. Et ideo ex constitutione Impi'. respondet Iurisconsul eum qui rogatus est sub condi .iIJ ' tione fratris sui filiis restituere, ante diem fideicommissi cedentem, ne quidem ex voluntate eorum posse restituere,bis in potestate patris agentibus. cum possit die fideicommissi cedente sui iuris constitutis,ipsis debere restitui: vel si aliquis ex his ante decesserit, non omnibus. Sequitur, sICvT IN STIPvLATlo-NIBUS PRO Misso Ris CRATIA TEM pvs Aniici TvR laoc cst quod Ulpianus noster ad eundem Sabinum scribens ait, diem stipulationi adiectum essicere, ne praesenti die pecunia cum effectu debeatur,cxque eo apparere diei adiectionem pro reo esse, non pro stipulatore.
AD L. XVIII. Pomponius libro sexto ad Sabinum. Quae legata mortuis nobis ad heredem nostrum transeunt, eorum commodum per nos his, quorum in potestate sumus, eodem casu ad
quirimus aliter atque quoὸ stipulati sumus. Nam & sub coditione stipulantes,omnimodo eis adquirimus, etiamsi liberatis nobis potestate domini conditio existat.
ni sesentia leratorum si stipuiationum, aliorumme contractuum: 6st ipsarum disserentiarum essectus erutilam. Nier legata,&stipulationes non paucae sunt disserentiae. Inter has quaedam videntur esse primae, ac praecipuς, quippe quae caeteras quas Pariant ac procreent. Earum Vna est, quod in testamentis atque ideo in legatis serui quoque persona inspicitur,& ex per naserui consistit legatum, id est,ita valet,si libero relictum valere posset unde viais i. duis.ν. seruo frustra legatur ad fundum domini,recte res domini, aut quod dominos se πιε, pure debetur, seruo legari potest'. At viam non frustra seruus stipulatur , exta . . si quo apparet solam domini personam in stipulationibus inspici. Huius disse -- - rentiae ratio inquiri non debet, sed aliarum quarundam ratio ex hac disserenat ' f tia veluti principio quodam, peti dcbed una in hac nostra regula proponitur. ε ιμ-άι. Illa prosecto non est leuissima,quisdstipulationes omnes etiam conditionales ins σω eae praesenti vires accipiunt , id est,in iis id te pus spectatur,quo contrahimus l.
mis fis a. si si iussam. In princ. Sale Vesb.Oblig. ex qua l.desumptus est β.viti. l.non omne. GH i ιβ. hoc tit. ut ex inscriptionibus liquet, & ex qua in hunc titulum transcris pia est a studioso quodam l. sequens cum a Pand .Flor. absit,& ad eam nihil Acara 'ui. cursus annotarit. In legatis vero non vel testamenti tempus, aut mortis,
Ita A. aut aditionis, sed id in quo incipiunt deberi, id est cessionis, ut puta existenta
.serea, tis conditionis inspicitur: legatorum etiam pure datorum dies non statim o . cedit,
89쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T.
cedit, ut in pura stipulatione, quae suspendi non potes '. Et ideo stipulato ἀδιτ
re ante conditionis euentum defuncto, heres ex stipulatu aget ,nam pendente: τ ηψ conditione is qui stipulatus fuit,creditor intelligitur extitisse , quam iiis ei solu- . . . iatum interim condici pollit ', ut diximus in l. i . r. ac multo fortius est creditor, qui sic fuit stipulatus, siue nauis ex Asa venerit, siue non Venerit, cum interimit - . d. qui ei soluerit non possit ut indebitum repetere, quia ex una causa alterius so- M. in. lutionis origo proficiscitur '. Mortuo autem ante conditioncm existentem legatario ipsius heres ex testamento ad legatum consequendum non aget, qua- indis. uis extiterit postea conditio: nam hoc testatum non transit ad heredem', cum k
pendente conditione legatarius creditor non extiterat ' Quanamo quamuis ei reis. ἡ
sic relictum esset, siue illud factum fuerit, siue no, cum interim non verc sit creditor,&secus quam stipulatori,cosuisto fieri postit ut nihil debeatur legatario, radiae. si videlicet antequam alteruter conditionis casus extiterit, atqi adeo ante dicm Ulegati cedentem ipse moriatur causam enim ex qua debeatur scin per oportet praecedere decedens quoque interim legatarius,ad heredem suum nihil trans- UI Umea mittet, ut Pomponius lib.6 . ad Sabinum refert', nedum ut conditionale interim transmittat. Quod adeo verum est,ut mortuo eo cui aliquid in singulos annos in L 7. Arelictum est,ad heredem eius legatum lcui Videtur haec inesse conditio, s vivat Alegatarius ipse',&quod non unum est' non transeat': quod accipe de alimen . - torum legato. Nam secus,si non pro alimentis legauit, sed heredis exonerandi gratia in plures pensiones diuiserit legatum, quod eo casu, 6 perpetuum,&omnium annorum unum suturum est' quemadmodum stipulatio, quae quia ρ /φερ' plerunque hac mente fieri creditur perpetua cit S una,Vt eodem lib. c. Pomponius ait Quamobrem etiam, ut hoc ipso libro in hac regula idem Pomponius mio. ire.
scribit, nec ei qui legatarium habet in potestate, isto casu squo vel in singulos annos alimentorum causa, vel aliud quippiam sub conditione relictum est tippistri .
quicquam acquiratur,cum nec transmitti possit ad heredem. Idemque dicen- ι dum est & si legatarius manumittatur, ac postea legati existat conditio: nihil a. . . . enim ad patrem,dominumve potest ex eo legato pertinere'. Itemque si legatu si ιδεμ. D.
in singulos annos fuerit ei, qui est in potestate, acdeinde post primum vel al a Gi
terum annum sui iuris aectus fuerit,cum initio cuiusque anni huius legati rire. dies cedat,ideo quia plura legata sunt,& primi anni purum, sequentium Conditionale ut Paulus lib. 62. ad edictum docet', sibi acquiret, non ei qui eum ha- insis . buit in potestate primo anno,aut altero'. Quae omnia in stipulationibus aliter obtinent, ut postea dicemus. Denique si post diem legati cedentem, ut puta, si , his inis L purum,uel in diem certum sit, ex die mortis tectatoris,vel si conditionale sit,&expleta conditione legatarius dccesserit, ad heredem se iam transscrilegatum'. pristri; Itemque si post diem puri lcgati cedentem legatarius manumissus suerit,relin- νη mn. Lquet legatum apud eos,quorum iuri subiectus fuit,cum dies legati cede inci' P. 1s hiperet' .in stipulationibus propteream quam initio proposuimus regulam, qui . . mis. stipu latus est sub conditione, si decesserit etiam interim, actionem ex stipulatu transmittit in heredem. Idemque est si ei promissum sucrit in annos singulos. ω - - Nam haec stipulatio est perpetua de una, cuius dies semel tantum , & sine di. stinctione cedit, ideoque hanc ei quaerit,cuius in potestate sit. Similiter si ma- , ι.s n. pumillus fuerit,quisub conditione stipulatus erat,agunt ex stipulatu hi, qui euE P.
90쪽
in potestate habent, ut Paulus eodem lib. 62. ad edictum scribit', non ipse m nurnis lus, quippe cui libero facto proscere non possit, quod dum seruus est et Elis egit,ut eodem libro idem iurisconsultus docet . praeterquam in specie l. si seruaseruos.de iure dot. fauore dotium. Quinimo quod in emancipationis,aut m numissionis, aut alienationis siuae tempus contulerit, aut stipulando, aut alias coiitrahendo,id ipsi non acquiretur,sii dolo malo id fecerit fecisse vero videtur&praesumitur in dubio in quia eius potestas tum cum id contraheret aliena fuit, id est, quoniam contractus tempore, quod semper inspicimus, fuit alieni iuris multo minus quod simpliciter, id est , eo non adiecto pactus stipulatus fuerit,
vel alias contraxerit, ei post manumissionem proficiet . nam non dabitur ei ex-φvismi ceptio pacti ', non dabitur exceptio rei venditae,veruntamen doli, aut praetoriam in factum subsidiariam, quae cum ea concurrit exceptionem, ei ex ante- ,o gesto non denegabimus, quamuis Marcellus contra existimaret, hac ratione,
quod non soleret ei proficere post libertatem, si quid egistet in seruitute. Ques omnia traduntur in lege iuri lentium, alias est l. de suum sed & siquis. &9. sed
an dolus de pactis, S i. i. g. si seruus. s. de except.rei Vend. Ait lex nostra, T R A Nastv NT. huiusmodi sunt legata omnia, praeterquam quae sunt conditionaliad Gisi δε quibusve dies incertus adiectus est, qui conditionem in tes lamentis facit M. Et ideo legatum,cui dies incertus adiectus est. quamuis a conditione dies incertus separetur ,conditionale tamen appellatur Vt puta,cum heres morietur. Nam - quamuis certum sit aliquando diem extiturum, vivo tamen herede legatarius destinctus nihil ad proprium heredem transfert, cum eo vitio dies legat inoirgo ν - cesserit s , idque Pomponius eodem libro G ad Sabinum scribit . Ait lex, A Li-
ctionem sibi receperit, vel ire agere stipulatus fuerit , heredi, non patri prosit. q. tae. re. Cum tamen nullum sit eiusmodi lcgatum , quod non eadem ratione acquiratur patri aut domino, qua transmittitur ad heredem. Nam quod Iulianus se . t si dismin. uum,cui optio legata sit, postea manumissum optare poste ait', ac proinde te 7 VI statum optionis non acquiri domino innuit, obstare superiori sententiae non puto,qui sciam electionem hanc adeo fuisse personalem, quemadmodum iuia si risconsultus loquitur , ut eius legatum ad heredem olim transmitti non po L ..u tuisse,nisi ipse legatarius vivus optasset, Iustinianus dixerit. Quod ius quia ideι - - Imperator 'emendauit in hac parte, utrum in priore illa, quod ex veteri iure diximii, , hodieque obseruari debeat, alij iudicent: ego id uno verbo expedirim 4 Lepti. non posse arbitror,&cum alia cogitem, id nunc quidem agere non possum. Ad Hἡὸ verba leois nostrae reuertor. Ait lex, ετ sud CONDITIONE, quas diceret, non g. e.mm . tantum ii ex die certo, vel incerto, cum debitum iri certum sit. Ait lex, s Tipvos' ' LANTLs,adde, aliove quo modo contrahentes.Nec obstat quod Accursus ob licit ex l si vero non remunerandi , . si filiosam. z. mandati. Nam ibi non prius obligatio mandati nata est, nec enim ante soluit filiustam . quam emancipatus
fuerit, ideoque patri est inutilis ex contractu actio. Sed nee filio ipsi directa&vulgaris datur,verum in factum, ut ibi dicitur, id eli utilis mandati, ut apparet ex l quidam. .vir.7 de her. inst.id est, humanitatis intuitu, vi in specie l.s debi tori , . si filiussam s desdeiussi. ubi traditur idem quod & in fine l. l. quidam, in qua