장음표시 사용
41쪽
u TRACT. xlv. DE CONTRACTIllos
exigeretur. ' Rosignol. de mus. disquigit. g. a. Moliii. d.
Io. Less. lib. I. cv. ao. b. I. n. s.f. Laym. Ith. s. triaci. c. cv. 16. Num. c. Palaus lac. civ. n. s. et S. Ilaec omnia non tantum valent Pro mutuo pecuniario . sed etiam applicari possunt mutuo non Pecuniario, data tamen proportione . Ilinc non potest cogi mutuatarius ad restituendum oleum, triticum etc. mutuatum in eadem quantitate et proportione . quando non est aequale dubium, ut tempore restitutionis earundem rerum valor cresceret . vel decresceret. Laym. I. 3. tr. c. c. 26. O num. Ic. Bon. d. a. qti. 3. P. I. Num. a . In casu tamen quod mutuans easdem res esset conservaturus usque ad tempus. quo pretium illa. rum augebitur . tunc posset mutuatarium cogere ad restituendum in eadem mensura et pondere , etiam quando tempore dati mutui praevidebatur augmentum illarum . ut constat ex cu . In cioitote et cv. molaonii de usur. ' Gonetal. ei alii ab eo relati in Q cap. In cioitate. ' Quod si contra- eius fiat bona fide, non assignato tempore restitutionis, adeo ut mutuatarius sit liber ad restituendum quocumque tempore voluerit. tunc cogi potest ad reddendum in eodem ponis dere et mensura : et si ex hoc contingat mutuatarium damnum pati, quia sorte ante restitutionem valor earum rerum erevit, ipse sibi imputare debet. qui non fuit magis sollieitus in reddendo. Praeterea in mutuo non Pecuniario. principaliter attenditur aequalitas corporum, unde nulla est injustitia . si non accedat obligatio, qua cogatur mutuatarius reis stituere quando maior erit valor rei mutuatae . IIaee obligatio . cum sit lucro aestimabilis . imponi non potest vi mutuit si proinde haec non interveniat, nulla erit iniustitia reis eipere in eadem quantitate res mutuatas, quando crevit ea
Q. III. An licitum sit petere mutuum ab usurario . qui
R. I. Certum est absque justa et rationabili causa illiciis
tum esse. et peccatum mortale, petere mutuum ab usurario, qui non vult dare sine usura. Ratio est . quia charitas obligat. ne praebeamus alteri materiam peccandi . Et quidem si ille non sit paratus ad mutuandum , sed ex alterius petitione excitetur, clarum est illi datam esse occasionem peccandi. Si vero esset paratus. adhuc tamen non esset dispositus ad faciendum tale numero Peccatum . et huic malae determinationi causam daret, Peccaret qui mutuum ab eo
42쪽
peteret absque iusta causa. Fateor tamen minorem causam requiri, ne quis peccet petendo mutuum ab usurario jam Parato, quam ab eo. qui non est Paratus . R. II. Si justa et rationabilis eausa adsit, puta si pecunia requiratur ad aliquam actionem honestam, quae sine dedecore omitti non possit. nec pecunia ab alio haberi possit. quam ab usurario , licitum est petere mutuum ab eo, quem scio non esse daturum sine usuris. Et quidem licitum esse, Si ante Praedicta causa , pelere mutuum, patet ex illa generali regula. qua dicitur licitum esse ex iusta causa petere ab aliquo actionem . quam ille potest facere sine peccato, liret praevideatur non tacturus sine illo tunc enim tota culpa provenit ex mala voluntate peccantis. quam petens non intendit. sed solum permittit. S. Thom. a. a. q. y8.crt. c. ' Atilio modo licet in cere ciliquem c d mutuiandum 8vo usuris: licet tamen ab eo, qui hoc pia mitis est facere, et
vilirias exercet , muttivm cccipere sub ureris propter oliquod bonum, quod rei stiboentio sucie necessiicitis, Nel olterius: et ad a. ait i Accipiens non sit Occcisionem usuraris usorias iaccipiendi. Sed multicindi. Dae ctutem usuraritas sumit Occasionem peccondi ex molitici cordis svir unde sciandiatum praui- viam ex Porte sura est, non Iulem eae piarte Petentis mutuum:
nec Icimen propter hujusmodi scandalum possivum debet oliusia mutuo petendo desistere, si indigeat. ' Putant aliqui etiam lieitum esse mutuum petere dicendo expresset da mihi mutuum sub usuris . Ratio illorum est . quia talis petitio hunc sensum conditionatum habet . videlicet: da mihi mutuum . et si non vis dare gratis , paratus sum solvere USuras, quae loquendi ratio nil mali eontinet. Lugo dispul. 2S. Sechao. n. a 28. Saneh. lib. I. in deciaI. cop. 8. n. 26. Ego tamen non probarem illum modum petendi mutuum: nam absolute petere mutuum sub usuris, est inducere ad ita mutuandum . quae inductio nunquam est licita . Pal. d. c. p. I. I. I. Bonac. d. 3. q. 3. P. II. n. i. ' Sunt qui putant, Pelentem etiam absque necessit ale. vel utilitate aliqua, imo ad insumendum in ludis et commessationibus, mutuum ab usurario non peccare nisi venialiter. Caiet. a. a. q. 28. iari.
. Solus lib. 6. de just. q. a. ore. S. et probabile putant M liii. disp. 33S. et Sanch. lib. g. in decal. ccp. g. n. 23. Verius
iamen alii peccare mortaliter existimant ex supradicta ratione et tradunt inter alios s. Thom. opusc. 6J. de empl. et Nendit. Conrad. de contraei. q. . i. Molin. d. disp. 33S. qui
licet conciva. s. asserat licere propter mediocrem necessita-
43쪽
tem mutuum petere sub usuris . non tamen ait . quod si sdvitare posset . ad quod vult eam pecuniam insumere. dicere non auderem . illum non peccare lethaliter. Giribald. fr. s.
de confracf. cv. A. Ah. la. n. lat. Q. IV. An mutuatarius teneatur Solvere usuras promissas.
R. Si promissio iuramento confirmata non fuerit nullam parit obligationem, siquidem abrogatur cv. Debitores de jurejur. ' et probant text. relati a Gongal. iv cv. g. in juretum et in cu. Debitores eod. tit. et multi DD. eongesti a Barbos. in d. ev. ' Si vero iuramentum additum sit, nee petita fuerit relaxatio ejusdem . tunc solutio facienda est: quia religio iuramenti semper obligat ad praestandam actio. Nem, supra quam cadit, dummodo illa respectu facientis
non sit peccaminosa. Constat autem solutionem usurarum
respectu debitoristi citam esse, et solum peccaminosam quoad recipientem. ' Covarr. in cu. Ovcimois de 'αctis P. I. g. 3. Suar. hae a. de juram. cv. ai. Less. de jvit. lib. a. cv. i. dub. S. n. SI. Neque obstat ratio desumpta ex regula cu. de reg. jur. in S. qua nituntur ii, qui dicunt non esse sol. vendas usuras a mutuatario etsi juratus promiseriti quia nempe accessorium . quod est iuramentum, sequitur naturam principalis, quod est Promissio i non obstat, inquam ,
haec regula. quia haec locum habet quando in principali et
accessorio eadem, non diversa ratio, reperitur. Abb. in Q cap. Debitorea Sanch. da metirim. lib. 2. disp. et s. n. IX. Reiff. de rv. jum rv. a. num. II. Postquam autem jurans solverit, usuras , Posse eas in judicio repetere, et creditorem per tu dicem compellere ad eas restituendas clare habetur in d. c. Debitores, et etiamsi iuraverit se non repetiturum usuras iam solutas, poterit tamen usurarius compelli ad eas restituendas: cv. Tuos dudum de usur. vhi ratio etiam adducitur . ne de dolo et fraude contingos iu surarios sciliceli commodum reportiare. Leur. in a. decret. sit. Ic. q. II s. n. a. 'Regulae in praeti Obseroandae I. Advertat Consessarius in restitutione mutui pecuniarii
intervenire posse usuram, ex hoc solum quod mutuatarius non raro cogatur solvere in pecunia speciei nobilioris . aurea nempe, dum argenteam habuit, vel argentea, dum aeream. Item in praxi nunquam satis probabilem credidi illam opinionem. qua dicitur etiam in mutuo pecuniario bene posse attendi ad materiam . non ad valorem: adeoque
mutuantem e. g. goo. monetas aureas Hispaniae, totidem
44쪽
posse exigere, etsi creverit ipsarum valor, quia tunc mutuando habita potius est ratio materiae . quam valoris. Nerum huiusmodi distinctio mire potest deservire ad palliandas usuras: cuin etenim in quibuscumque monetis. qui Praecipue altenditur. sit ipsarum valor, non videtur paei-sei posse uiti de ipsarum valore restituendo. vel etiam ma teria. si tamen aeque probabile sit valorem augendum, vel
minuendum. aut si mutuans erat illam servaturus usque ad praevisum incrementum.1l. Debet item confessarius animadvertere pecuniam di pliciter inutari et variari . Prima variatio diritur intrinseca quae coi istit in diminutione ponderis. Seu vAriatione materiae , eo quod per aliquam admixtionem facta sit deterior.
Altera variatio dicitur extrinseca, et tunc intervenit quando licet moneta conservet eamdem intrinsecam bonitalem. quam habebat tempore, quo fuit contractum mutuum. Di, hilominus decreto principis . vel usu mercatorum auctus. vel diminutus ' fuit ejus valor . Si mutuatarius velit solis vere mutuum pecunia. quae fuerit extrinsece mutula. Potest mutuam velle pecuniam . saltem ejusdem intrinsecae
bonitatis, ac ea, quam ipse mutuo tradidit. vel quod desectus intrinsecae bonitatis , qui est in nova Pecunia, aliut de suppleatur. Ita tradi videtur cαP. Olim , et c . tam
canonicis de censib. ac ita suisse decisum a s. Rota, refert Panimollis decis. cc. annos. s. n. ... etc. natio aulem ea Potest esse . quod , quamvis in mutuo pecuniario. ordinarie loquendo, Praecipue attendatur valor, non est quod simul attendi non possit aequalitas corporum , quae aequalitas deest . si variata fuerit intrinsece pecunia . Dum vero adsit eadem bonitas intrinseca in pecunia , qua Solvitur mutuum . mutuans non debet attendere ad incrementum . vel decrementum extrinsecum, sed sufficienter servatur aequalitas in solutione . si altendatur valor monetae. quem habet tempore solutionis. III. Debet etiam confessarius diligenter considerare, quo pacto fiat mutuum in aliis rebus, puta frumento, vino. Oleo etc. Primo tale mutuum potest fieri bona fide , nullo assignato tempore restitutionis faciendae, et et iam facta pedimissione mutua ario restituendi quo tempore voluerit. Nin hoc casu mutuans petat sibi restitui triticum . oleum etc. mutuatum, quo tempore auctum fuit eorum pretium, nullam committit usuram . non solum quia in isto casu Praecipue attenditur aequalitas corporum, sed etiam quia mutua-
45쪽
tarios erat in libertate restituendi tempore, quo eius pretium non fuerat auctum : unde sibi imputare debet, si distulit restitutionem . Secundo potest fieri tale mutuum obligando
mutuatarium ad restitutionem eo tempore. quo probabilius Praevidetur augendum pretium frumenti etc. mutuati. In tali casu videtur intervenire labes usuraria i nam apponendo obligationem restitutionis pro tali tempore, clare constat intendi lucrum ex mutuo. Excusari solum Posset mutuans. Si re vera erat conservaturus humentum usque ad tempus incrementi, ut constat ex dictis supra . Tertio fieri potest hoc mutuum dando frumentum delerius et imperfectum, cum obligatione facta mutuatario . ut novum frumentum restituat majoris ponderis . honitatis etc. In hoc mutuo intervenit usura. ut de se patet, quia ex eo lucrum expectatur. Solum ' Set excusari hoc mutuum . quando humenium vetus impe laetum eodem pretio potuisset vendi, quo praevidetur vendendum novum . et in contrahendo tali mutuo consideratus fuisset valor frumenti.
. IV. Ultimo notare debent consessarii multoties peccari Peiendo mutuum ab usurario. nisi bona fides petentis illum
excuset. Id manifestum fiet. si observetur non PoMe ab usurario mutuo expostulari pecuniam . ni ad id cogat justa. et rationabilis causa . Mullolies autem talis causa non intervenit g nam solent petere mutuum ab usurariis sillifamilias. aliique ad ludendum . vitia nutrienda . illuc peccant Peteram les ab usurario. et iste mutuans Sub usuris .
De dominio, quod cicquiris usurarius . et de Oolla
. tione, quiam ipse, ejusque cooperiatorea habeni ad restituendum.
Q. I. An usurarius acquirat dominium rerum quas , Per
R. I. Usurarius non acquirit dominium rerum, quas immediate per usuras acquisivit. Ita communius affirmant theologi et . iure merito: nam ad transferendum dominium, ut ei iam habetur ex lv. Nunquiam st. de iacquiri rer. Amin. ultra traditionem requiritur justus titulus. quo aliquis fiat dominus rei sibi traditae r isto autem titulo omnino caret usurarius et Dam non acquirit rem sibi traditam . nisi vi mutui. quo ex lege naturali, divina . et ecclesiastiea iniquum est aliquid supra sortem acquirere. Hinc ad probandum
46쪽
usurarium acquirere dominium rerum . quas per usuram acquisivit . non satis est dicere mutuatarium voluntarie usuras solvere et Dam se inper cum non intendat donare, convincitur non intendere transferre in alium plus iuris quam ipsi debeatur, adeoque non intendere transferre in usurarium dominium usurarum eum illud ipsi non debeatur. S.
q. c. et quosdam alios quos secutus est Lug. div. IS. n. ao8. qui tamen dominium . quod admittit in usurarium transisteret, debile vocat et omnimodae restitutioni obnoxium. 'Ilaec doctrina patitur limitationem in casu, quo res usu consumptibiles . per usuras ab usurario acquisitae, ita ab ipso confundantur cum propriis eiusdem speciei, ut non amplius discerni possint et separari. Ita introductum est jure gentium , ut habetur S. Si duorum et 8eqq. Stit. de rem dio. Ieg. Si alien . =8. Is de solvi. Verum tamen est quod licet usurarius fiat e. g. dominus totius acervi tritici. in quo commiscuit alienum, seu totius cumuli pecuniae, in quo alienam pariter commiscuit, competit tamera mutuatario ius in re, ut sibi satisfaciat, detrahendo ante alios creditores ex acervo, vel cumulo quantum sibi competit: S. Si duorum instit. de rer. diois. ei Ieg. Miarcellas S. D. Pomponius as de rei Nindicat. Et quidein id iuri naturali omnino consentaneum est i cum enim certum sit in hoc eum uiorem meam contineri. aequum est ut possim ex illo detrahere . quod mihi competit. ' Et hanc sententiam tradit Molin. d. 326. n. ra. Laym. I. c. Riginal. lib. io. cOP. y6. n. . I S. Less. Iib. X. ciap. 2 o. n. XS6. ISI. qui insuper docet posse mutuatarium ex illo occulte accipere . quantum ere sua ibi permixtum esse novit . ' Sed de his satis te x3.
R. II. Res acquisitae ab usurario pecunia usuraria transeunt in dominium ipsius usurarii. Ratio est . quia licet
pecunia usuraria semper sil aliena, quia non fuit acquisita nec industria . nec iusto contractu, attamen res per talem pecuniam acquisitae sive negociando . Sive emendo etc. considerantur non tamquam fructus Pecuniae. quae est sterilis, sed tamquam effectus industriae et negociationis. et ita transeunt in dominium usurarii et leg. S. C. Si quis on
47쪽
tari Mel Sibi , ei Ieg. Si ea eo pecvnici S. c. de rei vinae Verum tamen est o quod res de usuris empta succedit loco pecuniae. quate us scilicet ita obligata remanet mutua ario. ut pro restitutione tacienda ipsa res sit vendenda , si usu rarius ex aliis honis . non restituat: ' cv. cum in de usum ubi Alexander III. iubet . possessiones ex Pecunia usuraria emptas vendi debere. et earum pretium iis Sotai .. a quibos usurae extortae suerunt. Et hoc docet s. Th. et alii ap. Leo tardum de Maaer. q. s6. n. E. et M Quae vera sciret. Si bona sic empla adhuc perseverent apud iPSum murarium , ve, in alium translata sint titulo lucrativo .. Seeus si distrae a vel in alium translata inulo oneros . Barbos. in d. cci tam tu n. G. Caiet. opusc. de Mare r. ir. 8. c. Sot. do juat. lib. c. q. g. Ort. c. iad 3. Agor. P. a. lio. s. cop. II. Sed dices non posse sustineri quae hucusque dic a sunt cum etenim usurarius non possit transferre in alium domi. Dium pecuniae . quam per usuras acquisivit . cum sit aliena . neque ipse vicissini: poterit obtinere dominium rei tali Pecunia emplae . alias contractus omnino claudicaret. Ad hane objectionem dissolvendam observare est discrimen, quod intercedit inter res usu consumPiibiles. ut sunt
Pecunia. vinum . oleum etc. Et inter res usu non Eonsumptibiles: istae semper cum existaol. eaedem numero resti tui debent, res vero usu consumpti biles iunctionem acci-Piunt, nec easdem numero restituere oportet, sed sufficit
si restituantur aliae similes et aequivalentes. et L Si alieni mde solus. Ex hac doctrina habetur . quod si distrahantur res
usu non consumpti biles ab eo qui non est verus ipsarum dominus . neque potest transferre in alium ipsarum dominium: quia semper eaedem numero domino sunt restitue dae . Si vero ab usurario distrahantur res usu consumpti biles . cum non sint eaedem numero domino obligatae .. i pissarum alienatio valida est, maxime quando per talem alienationem substantia usurarii non fiat minori, sed remaneat
sufficiens pro debitis solvendis. Ex his patet ad obiectionem
Sicuti dixi usurarium habere dominium rerum . quas emitetc. pecunia usuraria, ita habet dominium pecuniae. quam acquirit ex venditione rei. Puta trumenti ete. quod per usu.
Q. II. Quae teneatur restituere usurarius . . R. Satis de se constat usurarium non solum debere restituere quod supra sortem obtinuit. Sed etiam tuerum cessans. et damnum emergeos . sive quaecumque aliae damna , qua
48쪽
passus est mutuatarius, qui solvit usuras. Item restituere debet omnes fructus naturales, quos obtinuit ex re fructifera , quam forte illi tradidit mutuatarius i non vero fructus industriales , ut suo loco dictum est. Qui vero asserunt usurarium acquirere dominium rei per usuram acquisitae, dicunt usurarium posse sibi retinere fructus praelatos, si mutuatarius tales fructus non fuisset Percepturus. et hujus sententiae est etiam Lugo disp. I S., ecl. o. n. aos. At ira sententia d. Thomae et aliorum asserentium usurarium non acquirere tale dominium , sed apud mutuatarium remanere, dicendum omnes fructus restituendos esse ipsi mutuatario. 'Molin. disp. :3ar. Bonac. de contract. disp. 3. P. I c. Rebeli. M. gr. q. TO. nu. c. et alii aP. Leotard. q. m. n. Is . Gon. Eal. m d. cia'. tam tu de tisti m ' i Q. III. Qui teneantur restituere, non restituente usurario. R. Non restituente usurario, tenentur restituere omnes illi, qui effective et efficaciter concurrunt ad damnum alterius. Secus illi, qui tantum remote concurrunt ad usuras. Quod primi teneantur solvere et restituere in subsidium, non restituente scilicet usurario. clarum est: nam efficaciter et cum etaetae concurrunt ad damnum mutuatarii, et qui ita concurrit ad damnum alterius, non potest a restitutione excusari. Porro illi, qui hoc modo concurrunt ad usuras. Sunt qui suadent et consulunt, ut non nisi sui, usuris mutuum tradatur. Lugo disp. et S. Sec t. o. D. II 6. Bonac. div. I. q. s. Pulici. I S. o. n. XI. Item magistratus, judices et alii domini
temporales, qui lege vel alio modo compellunt ad solvendas
usuras . seu impediunt ne restituantur solutae: immo isti sunt ipso tacto excommunicati, ut ex Clem. uri. de Usur.
Solum possent excusari principes supremi. si ad majora damna praecavenda aliquos usurarios in principatu permitterent , nullum dantes illis auxilium. Palaus disp. c. p. IS.nu. S.' Molin. disp. 33I. Agor. lib. s. cOP. II. Less. lib.
I. cop. ao. n. 8 8. et II s. Leur. in s. decret. quoest. 368. Rosignol. contraia. 3. Praenot. XJ. N. S. et Seq. Eodem modo ac supradicti tenentur ad restitutionem n tarii, qui consciendo contractum palliant usuras sub nomine alicujus veri contractu si unde postea mutuatarius coactus est solvere usuras vi talis contractus. Non vero tenentur ad re- restitutionem, quamvis peccent, si fecerunt talem contractum de consensu mutuatarii: quia ' tunc non laedunt invitum, et aliunde non reportant lucrum ex mutuo ut usurarius.
sed ratione sui laboris . Ilem non lenetur ad restitutionem
49쪽
so TRACT. XIv. DE CONTRACTIBUS
notarius. si conficiat contractum aperte usurarium: nam tunc ex eo, ut pole aperte nullo, non Potest cogi mutuatarius ad
Sicut tenetur ad restitutionem notarius, ita et testes assistentes scienter contractui usurario. Excusantur vero et ipsi. si id faciant de consensu. et in gratiam mutuatarii. Denique si ipsos non excuset ignorantia. tenentur ad restitutionem faciores . seu ministri usurariorum . qui nomine istorum conficiunt contractus et cogunt ad Solvendas usuras: nam constat proxime et essective ad illas concurrere. Illi qui remote concurrunt ad solutionem usurarum, ac proinde non tenentur ad restitutionem. Sunt qui numerant . seu simpliciter recipiunt pecuniam ae mutuatario, aut solum referunt in libros rationem dati et accepti, nullatenus cogendo mutuatarios ad solvendum. Constat hos nullam injuriam facere solventibus. adeoque nullam contrahere obligationem restituendi.' videantur auctores etc. 'Q. IV. Quas obligationes contrahant haeredes usurarii. sive ipsius legatarii et donatarii. R. I. Cum obligatio realis defuncti transeat ad haeredes,
unam cum eo personam rePraesentantes, Sequitur haeredes
teneri ad restituendum quod usurarius acquisivit sub usuris iuxta vires haereditatis: ' org. cop. In literia de ruforss. Reiff. in s. decret. tit. Es. n. gyS ' Quod si adhuc extent res per
usuras acceptae, istae ante omnes sunt restituendae et cum
non transierint in dominium usurarii. sed adhuc perseverent sub dominio mutuatarii, ut Patet lex supradictis. Dissicultas est. an si plures sint haeredes, et unus nolit solvere pro sua rata. alii teneantur Solvere etiam Prra nolente solvere. si pars haereditatis obtentae sufficiat ad integre solvendum . In qua difficultate putarem cum communiori sententia unumquemque ex haeredibus sufficienter salissa-cere . si solvat Pro sua parte: in divisione etenim haereditatis divisa fuit obligatio restituendi, ita ut unusquisque teneretur solvere debita usurarii juxta portionem . quam habuit . haereditatis . Non est ergo cur non solvente uno ex haeredibus . debeat obligatio aliorum augeri. Contrarium videtur docere Glossa in cOP. Tuci nos de lisur. at revera ex tali capite solum convincitur omnes filios, sive haeredes usurarii debere debita defuncti Solvere, non vero quod uno non satisfaciente post divisionem haereditatis debeant alii ejus partem satisfacere. Covarr. I. 3. viarictr. c. a. Sot. de iust. I. 6. q. g. Gret. c. Bonac. d. a. de contr. q. 3. P. ES.
50쪽
n. 3 c. ' Gontal. in d. cv. Tuia nos. Rebell. lib. g. c. x6. sec t. a. qui docet. eum , ad quem de honis defuncti nihil
obvenerit, non teneri ad restitutionem . Agor. Less. II. cc. Molin. disp. 332. Plich. in S. decret. tit. IS. Num . .. g. qui tradit . debere haeredes restituere, etiamsi ex usuris haereditas usurarii aucta non sit Org. cv. S. de rvtoro et cv.
sn. de sepult. n. II. Si haeredes habeant bona sufficientia pro integre
satisfaciendo, donatarii et legatarii non tenentur solvere debita usurari ii cum ad ipsos non transeant onera testatoris . nec repraesentent ipsius Personam: I. meremica F de reg.
jur. Quod si haereditas non sit sufficiens ad solvendum, tunc debita solvenda sunt etiam ex legatis et donationibus: nam ante ista solvendum est id, quod defunctus debebat ex iustitia restituere. ' Leur. I. c. q. .6s. n. a. 'Q. V. An excusari possit a restitutione usurarius vel quivis alter faciens contractum iniustum in casu, quo Parati fuissent lucrum reportare ex alio iusto titulo. quem habebant, at ex ignorantia, vel inadvertentia omiserunt. R. Ex praedicta causa possunt excusari rudes et indocti. non vero ii qui cognoscunt iniustitiam tituli. ratione cujus aliquid exigere intendunt supra sortem . natio primae partis est, quia rudes et indocti nescientes quo titulo aliquid exigere valeant supra sortem, semper Praesumuntur velle id exigere eo titulo, quo licite fieri Potesti sive praesumuntur velle contrahere quo pacto contrahunt viri docti et timoratae conscientiae. Ηine quando veri ficetur iustum titulum habuisse. convincuntur saltem implicite voluisse ex tali titulo lucrum reportare. dec obstat in contractu diei pecuniam fuisse mutuo datam i nam cum ignorent quid significet
contractus mutui, talia verbae non Possunt variare ipsorum
intentionem, de reportando aliquod lucrum licito et iusto titulo. Iusuper etiam ille . cum quo contrahunt . intelligitur saltem implicite consentire de lucro solvendo propter aliquem
iustum titulum . semper cum verificatur bona fide contraxisse . ' Reifff. in S. Ith. duret. n. f. . et n. Is X. et Eset. LEM.
natio secundae partis est . quia illi. qui cognoscunt naturam iniusti tituli. ex quo volunt lucrum reportare. et nuhilominus ex tali titulo contrahunt et apponunt obligationem. ut sibi ex eo aliquid tradatur, convincuntur vere ex tali titulo voluisse contrahere: et proinde cum ratione illius nil possint lucrifacere, tenentur ad restitutionem eo modo