장음표시 사용
41쪽
aut defectum. Equius esὶ λ qui imperitorum
fabrorum ineptis structuris communem popul remque uitam impediri pariter ac deformari nouideat auisentiare Et Athenienses olim oraculo de pestifera lue grassante per terram Ait cam,auertenda, consulto, tam responsum accepissent,ut Apollinis Ara, quam cubica figurae coaptatam reliquerant maiores, conduplicaretur,arae illi aliam aeque magnam tesserae molem astruxisse, cubique conduplicationem , eiusdem rudem esse ingeminationem putantes, pestem bi conduplicasse feruntur, donec Plato de sententia oraculi consultus, vir que exposivisset, O qua ratione cubus in materia recte conduplicari desideret, O quomodo numen esset o fensium, ignaua, inculta, manca O deformi uiata ciuium; in qua nihil Geometriae concinna tum accommodatumque cerneretur. Ita sanὰ patet em res ipsae loquuntur, ct sapientes attestatur, quod omnes aspectabilium in mundo moliumformas, quas uel ipse Deus uel natura uel ars in usum vita producit, mathematicis numeris iguris circumscribi concludique sit necessarium. T am ct Architectus in aedificando respicit ad aedifici futuri mathematicὰ ρυ-
conceptum exemplar, a quo adiuuatur: Osim liter natura,intus aut mechanicos, intelligentes O μοι ὁηματικωτατο spiritus immortales,qui
42쪽
la generationibus ad euiusque rei proprium si
mulachrum respicientes,mortalia corpora competentibus formis concludunt atque coloribus,
odoribus, aporibus O alijs qualitatibus inue fiunt quesemper faciunt assequuntur uno eodem , operationis modo, nisi fortὰ impeditatur ab aliqua potestate foris uiolenter irruenter tune enim id quod nolunt, quodque in ipsorum exemplari praescriptum no erat nititur, ut loquitur Hippocrates. At si malosen u uerborum Aristotelis obcaecati, res mathesisubiectas simpliciter omnes, non tantum d sensibus indi-Drid remouent , verum etiam nullam penitus utilitatem communis vitae actionibus adferre posse uerbose colendiant,perinde ac si quae Geometrica .arithmetica, logita uel id genus alia
subtili Osensibus exterioribus inaccessa spe
culatione mentis iudicantur , nullatenus planὸ postini accommodari coaptariq; rebus particularibus, nihil omnino conferant ad promptὸ dextrὰ tractanda negotia Dciendasque operas,quae in vita bumana communiter conspiciuntur,qua est Alaoscopia contecta panniculis omnium eras imis, O ingens του λέποντος
Primo enim, si res quae subjciuntur mathesi,simpliciter omnes, quemadmodum asseritis, itasunt ab aspectabili materia separatae, ut cum ea nullatenus colaui postin dicite quἴ-D,quo-
43쪽
so,quomodo i i numero artium marbematicarum manere aut haberi positi ars a fronomica, quae licet tota uersatur circa cosei luminarium oculis cosecta corpora: tamen d priscis aquὰ ac iunioribus omnibus philosophiae peritis, math seos atque adeo totius humanae sapientia meritis iudicatur esse pars maxima praecipua ue j Deinde etsi superstud uobis demus, subtiliter rerum disserentias perscrutantibus, astronomiam improprie dicier a priscis scientiam mathem ricam, esseq; eam,ut Aristoteles memorat,inter artes mathematicas solam,philosiophiae naturali familiari simam: tamen indidem statim alteru,
quod praecipuὰ negatis,efficiemus promptisiimri
nempd, Geometricorum oe Arithmeticoru puram mathesin O meram perfectamque scie tiam continentia theoremata, plurimum c e re communibus vita actionibus,et ad extructionem eorum, quae in coelo pulcherrima, ct in hoc mortali mundo pro uiribus humanis rectἐfacta elaborataque populariter cernuntur. 2 tonnesidetis, Asronomiam esse discipi nam,qua Solis Lunaeque reliquorum siderum perscrut rur re tutiones, magnitudines distantias e Ipse uer δ magnitudinis illorum luminarium e plorationes umbrae telluris, O Solariu item
Lunariumque defectuum dimensiones O bis a fines astronomorum actiones omnes, quid qua-
44쪽
D sunt aliud, quam Geometricoru et Arithme. ticorum theorematum ad uasti ma illa naturae corpora adaptationes ita magno cum ingenis factae, ut saepius etiam uulgo populariterque nosine magna communis multitudinis admiratione cernatur' Et Geometriae numerorumque quam
uis sint multae aliae tam conspecta populariter quam iuiconspectae utilitates: tamen quatenus
astronomiam extruunt,maximam merentur diagnitatem, finemque egregium O usium ualde conspicuum consequuntur, meritoque habentur instar duarum alarum mentibus hominum diuia nitus adiunctaru,ut ipsarum remigio, ab humiliteiluris sede, supra crassum omnium elementorum molem sese attollentes, immensam tenui*mi aeth eris substantiam peruolaret; mundisummi famantia moenia adirent,ibiq; in oru igniucorpora lustrarent,Solis Lunaeq; ct aliorum sideris motus O magnitudines dimetirentur dierum o mensium annoruq; ambitus numeraret, rempus cognoscerent,universae natura ordinem
scrutarentur, quibus actionibus philosephiam adepti sumus, quo bono nul u aliud maius, nullum magis conspicuum aut utilius,in hac mortalis mudi uita, tum est generi hominum a Deo, neq; dabitur unqua, ut Plato memorat: usque adeo mauifesὸ falluntur qui mathematu nullusnem Uumque uita coaptari populariterque
45쪽
LIBA conspici debere aut posse di putauerunt. Erratitatis studio,cogor hic omittere perperam O in peregrinum sensum citata Aristotelis testimonia,qua ipsi tanquam nulli potentiori superuenienti causa cessurum clypeum sibi prorue tes, etiamsi rationibus inueniantur uacui: tamrcontra mathematum popularem usum, se fatis . securὸ pugnaturos esse sibi malὰ persuaserunt. Ego uerὀRupidos ualde patraricae ue artis a modum esse rudes arbitro si qui tam indiserto, poroso fragilique Clypeo contectis occurrere nequeant, aut eosdem contingere non norint. Sane nos non inficiamur, Aristotelem in tertio sua Rhetorices ad Theodecten pronunciasse , Mathomaticos sermones immediatὰ non conse re ad hoc,ut uoluntas ct cor, flectantur O impellantur eo motu, quem philosophia moralis flagitat Oad quem oratores in exordi s pracia puὰ respicere debent: sied quod hinc mathemarum omnem omnino finem tolli concludunt, ibi perinde eos enormiter labi falli dicimus, ac si quis niuem albam esse neget, eo quod eam nomesse nigram pronunciasset Aristoteles. In eOn fesso enim est O esse debet apud omnes, sepius apud o ristotelem ratione respectuque finium diuersorum,artes omne3 ita distingui, ut alis c Inostendi, alia uero agendi, alia denique faciendi finibus fiant insignes. Itaque o ob eam causa
46쪽
phantium phrasi recid dicantur carere agendi sine morali: tamen interim nihil vetat, ut contemplationis cognoscendique finem ne habeant, aut ad insignia totaque in uita maximὰ conspiacua O utilia opera dextrὰ facienda recteque absoluenda, plurimum ne conferant, perinde ut nix,quamuis nigra non si tamen non sequitur, eam albam non esse. Atque has uires seu facultates in homine di qui disicernere non postat,
ad hanc sententiam Aristotelem in memorato Rhetorices suo loco re*exisse cognoscere nequeant, aut agnita acquiescere nolint, eos uel
magna philosophici iudicis inopia laborare, uel semel perperam propositarum opinionum supra
modum ineptos propugnatores esse conuenit. δἰ sta igitur ratione philosophica, nec ullo sidedigno testimonio, constare potes amplius,mathsmatum nullum usum populariter posse conssici, putantium opinio,recteque pars altera asserit, totam uitam humanam si ea decem O expedita xratiosaque dici mereatur, mansem colicus matheseos usu repleri: nec poterat reprehendi, nisisimul astruxisse uideretur, quicquid est mathematicum, id quoq;statim omne totumque incommuni uita populariter assicio hoc enim non satis recte procedit, eo quod matbesin utroque, hoc est,cognoscendi pariter acfacieisine usus
47쪽
esse insignem, satis,constet apud omnes,qui qκodyt proprium ac genuinum artium mathematic rum subiectum, probὰ cognitum habent. Ratiο- ne namq; O authoritate sapientum benὸ scimus artium mathematicam subiectu proprium,
esse medium inter ea,quae primae philosophia oephasicorum disciplinae proprid subjciuntur. Thrsico propriὰ subiicitur corpus mobile seu
permutationibus naturalibus obnoxium, quod nullatenus a materia separatu cogitare licet aut imaginari. Methapissicus habet econtrario pro, prid subiectamseu propositam natura intellistiarum merd lpiritualem, o ob eam causam nulla mentis cogitatione, multo ; minus ipso actu materiae copulandam. At mathematicarum artium subiectum proprium, etsi a materia se paratum n essentia incommutabili disputari,dia scuti demonstrari desideret: tamen non tantlim cogitatione mentis,uerum etiam actu imo, quoties uitae humanae usus postulat,potes ab ar-t dicibus corruptibili materiae coaptatu exhiberi populariter uidendum, id ;si non ad tinguem perfecte, quale in aspectabilis mundi fructura detornauit Deus, aisaltem pro uiribus humanis ita elaboratu,ut oculis oe sensibus exterioribus
patens error,omnis omnino excludatur. Vnde
inter primae philosiophie O p sices genuina Opropria subiecta ure sit ita medium,ut utriusq; siorum
48쪽
suorum extremorum facilὰ promptes eapiat s
admittat societarem,atq; tam diuinarum, aetemnarum,ct immortaliu incorruptibilium se quismraortaliu et caducarii corruptibilium ; rerum, efficiatur particeps,ut docuit Ptolemaeus ιρ fatione τύς συντά ς,qua Almagessimagnam j compositionem uocant. Quo e citur, ut etiam si plurima mathematicorum theorem rasemateriae corruptibilium ingenios d coaptata populariter cernantur:tamen nihil obstare, quominus omnia mathematica,quatenus puram demonstrationum sesentiam continent,perse PVBO in essentia separata O incorruptibili consent: multa ; esse mathematica, quae solius mentis actu concepta, secum circuferre posit artia sex, quamuis ea materiae adaptare inq; uitam popularem proferrὸ nunquam studeat. Ptolemaeus quoq; apertὸ testatur, Asronomiam atq; adeo omnem aliam mgthesin, ex se habere perfectum ct dipnum cognitionis studium icet m reris corruptibilium non adiungatur, ut claru
sit, ne ; ccanoscendi neq; faciendi solum finem
diuisim,sed horum utrumq; comunis ιm urὰ co- petere meritoq; reddendum esse mathes,siqui e ordine iustitiae, quod cuique debetur, id quoque eidem totum integr/ tribuendum est- Plurimum vero interest,ueram ct rectam de his rebus extare a monitionem propter plerosque,
49쪽
traditum discrimen non1atis intelligentes, per peram persuasum accipiunt, nem usum ; mathematum uel penitus negari uel tu uniuersum asseuerari per eos,qui illa medietate quam mathesi propriam esse dicebamus relicta, hincinde
ad eius extrema dis identia deuiarunt,cῖsmtamen reuera neutrum diar. Qui enim nullum artium matbematicarum sinem populariter cervis ribebant, eos putat communis multitudo rebus mathematicis omnem omnino ademisse utit ratem, etiam eam, quae cofert ad intellectum instruendum,cognitione conclusionum demonstrationibus munitarum,id quod non es.solum enim
in fabricis populariter con pectum , Mn autem alium inconspectum cognitionis finem, scientissmathematrcis ademptum uolebant. Econtrario, qui iti tam humanam, quatenus ea deceus dicimere ur, istam oportere rebus mathematiciscυcinuata adaptata , populariter colpici, solum urgent,etsi uel negasse uel saltem silentio pro
teri se reperiantur, omnem alium matheseos sinem, quia sensibus exterioribus separatus, sola mente contemplantium percipitur , ct ad quem praecipue in demonstrationibus respiciunt mathematici: tamen omnem omnino debitum finem, mathesi tribuisse itidentur uulgo, quod omssem
50쪽
mat O eoncludit.Quae ab extremis subiecti mathematici sumpta uulgataque iis, impedimentine plus an uero imotionis, rei liter arie cotui
rit,uix dicere postis.Ea si nihil ad aliud prodest,
certὰ extudit plurimas disputationu hssitationes,bactenus quod scia,in scholis uix auditas,et tame magnam pariter ac utilem oe necessariam philosopbiam complectentes. Es enim philosophi munus,si non omnium artium totam substantiam scire ct absolvere,at falle omnium obiecta propria finesque genuinos perscutari O definire posse diserteq; declarare. M autem O hoc pla-n8 dignum dissutatione philosophica,utrum m tbematicus uel philosophus, sola rerum theoria seu contemplatione contentari posit oe debeat, an uero ulterius ad actiones in uita populari conspicuas progredi,necessum habeat.Plenὰ uero philosophicum problema est hoc,quod in m
dium adferunt, nempe, cur inter artes matbematicas solius Afronomia theoremata reperiatur temporaria, atque succedentibus tempor
bus subinde aliam atq; aliam limam admittetis, contra quam sit in numerorum figurarumq; conclusionibus,quae simpliciter omni defectu aeque ac excessu excluso,per omnia 'cula plenὸ pe fel eodemque modosese habentes, inueniuntur,de quibus nullatenus aliter cotingit recens sentire iunioribus,quam olim maiores senserint. c a Ouod