장음표시 사용
101쪽
A tot oculis spectata tot insimula sensibus,tot insuper in tuto locata manibus: quae os milia non ad aliud,Φ ad probatione pertinent: quinetia idem Augustus alibi η, Lex, inquit,ne quicquam falsitatis incurrat, maiorem numerum testiu expostulat: ut per ampliores homines persectissima ueritas reveletur.5 lianc sententiain non praedictis legibus tantum sed & ratione confirmauerim. cur enim contractum, etiamti de mille philippeis periclitarer, duobus probare possiim,at testametum quantumuis minimi pretii,per septem testes necessario asserere debeo nonne,ut Baldus existimat ,quos niam in testameto de eius uoluntate agitur,qui in reris natura no est,ta quid iuris sui sit exprimere n5 potest quod in contractibus regulariter n5 accidit,ut haec quoq; ratio adprobationes imitat. Ut igitur hanc sententia tuear, scire debemus, testes quidein testamento probatione solam respicere: sed si legitimus numerus non adsuerit, tessiamentum deficere: non quod probari no possit, ita quoniam mutatam testatoris uoluntateni lex firmiter praesumit.nam cu quilibet leges nosse credatur, quae hoc disponunt,ut septem testes adsint,si quis sex tantii adhibueri uidetur elusioria actum consficere uoluisse: quod ec pluribus comprobari potest. nam si quis condiderit testamentum,quod non nisi iure codicillorum sustineatur,cur nisi clausula codicillorum addatur,omnino eerit,m etiam contraeuis ualeant iu ualere possunt, non alia certe ratio est,quini quod praesiuinitur, testatorem uoluisse frustra agere: alioqui contra lius tessametis fauorabiliores essentrin quo ξc Iason ualde dubitauid . sedec Christophorus Castellioneus quouescunq; a facto testatoris conditio pendet,si non illi pareat, poenituisse eum praesumi tradidit: quod N Iason sequitur.Paulus quoq; Castrensis, si testator instituat haeredes dein incipiat legata relinquere, di non perficiat, testamentu non subsistere opinatur: quonia tametsi testamenta absq; legatis uires suas ex ccat, quod tamen legata n5 perficit, mutasse totam uoluntate praesumitur: idemin Aretinus probat .generaliter quoq; ex regula dici solet: ubi quisquam adium no perficit, que pereficere potuiste poenituisse eum uideri . Accursius quae ante testamenti finem inconsulte deleta sunt no deberi scripsit: quoniam si testator ea praestari uoluisset, credibile' est iterum eadem scripturum suisse': quod cum nequaquam factium sit, uidetur poenituisse,N a pristina sententia decessisse . huc accedit quod Baldus affirmat', si decreto decurionum caueatur,ne eoru rescripta,nisi sub certa forma ualeant, dein aliquid stat tutum sit, ea non seruata non ualere decretum,quia cosensus deesse praesumitur. nam in nostro casu cum septem testes necessarii sint,si non allegentur, in testameto consensus pariter deesse praesumi debet: quamobrem nec obligatione naturalem oriri inde crediderim: in quo tamen Doctores certant', ec adhuc sub iudice lis est.
Curiure ueteri l. Falcidia prohiberi non poterat, uetera confutantur :&dispua rati ini, an in codicillis hodie prohiberi quadrantis deductio eae Trebellia. potati CAPUT XVIII.
per illam tex. k in I. Micha et
IV An si TVM est, qua ratione introductast lex Falcidia, quam tribunus
il plebis Falcidius,ut in chronicis Hieronymus testatur,tulit: ec Bartolus,inis fauorem testatoru latam, autor est', ne uidelicet absq; licerede morerentur: a in I.ncmpo. quamobrem cum Iustinianus statuisset, haerede no adeunte ad cohaeredes, is Glag. i. Mel substitutos, aut legatarios,uel fideicommisiarios haereditatem deuoluth: quoniam . s livero. tunc praedicta ratio cellabat,consequenter induxit, ut testator prohibere posset, ne in ' ι suo testamento Falcidiclocus esset quam opinionem merit 6 improbari opinor: quo. μιniain aut sensit Bariolus Falcidiam prohiberi posse,quasi testamentum omnino susti neatur,uel per ius accrescendi uel ex substitutione: ec cum idem iure ueteri esset non
uideo cur iustinianus illud induxerit': aut quia etiam singularibus legatarijs fidei, ct oris, Mommissar is , locum in successione fieri constituit: ta nec hoc suiscere crediderim, rq c d cum etiam iure ueteri legitimi haeredes, qui ab intestato succedant, fideicommissariis ' legatariis ii prassieranturq: N tamen Falcidiae legis portio reiici non poterat, tametsi a i e haerede no adeunte legitimi successissent: ξc sic t hi in testameto nuncupati ii unt, ρω . . sed solum tacita uoluntate admittuntur: ita legatari j ipsi respectu haereditatis praete' e Lealm osti. fili ditatur,ta selum legis disposivione quibusdam potiores sunt'. Alia itaq; ratio asa dehim. sertur,iure ueteri institutos heredes,no nisi lucri causa adire solitos.at posti, Christia ab inis. na religio
102쪽
na religio inualuit,humaniores factos solius pietatis gratia adire debere ustinianum ccxistimasse: quae ratio friuola est. 5c ut alia omittam, an qui actionem ex pacto non dedit delictum p mendacii ultus non est , tam leuem pietatem considerasse credetur quamobrem arbitror Falcidiae legi iure ueteri renuntiari non potuisse, ex regula quas Glo is rub.c, admonemur, a lege, quae aliquia fieri vetet, recedi non posse . uerum Iustinianusnesi. t. hic noster induxit, ut hoc casu posset, tum ut testatorum uoluntates ampliaret, tum quod ad ius antiquum reuertebatur, cum Falcidius legem N I I. tabularum correxesrit. Caeterum si Barioli rationes sequeremur,dubitabilis admodum esset illa quaestio, an Trebelliani beneficio haeredi debitus quadrans in codicillis per testatorem ne destrahatur, prohiberi possit: nam poste dic um esset,cum etiam quord haeres no adeat, codicilli sustineantur: oc haereditas ad eos pertinebit, qui in testamento cohaeredes, uel substituti, uel legatarii sint. quam sententiam Aretinus quodam consilio uideturg consa. xij. in approbasse',se recentiores sequuntur: quoniam in Iustiniani lege, de hac remissione ρ eausa Nireui uerba faciente, expressim cauetur, ea in omnibus ultimis uolutatibus locum sibi uenah s si in auiN. dicare . at dubium non est,quin codicilli ultimis uoluntatibus attributi sint: uerum de haer.et Fal. in contrariam sentetiam euntem Baldum animaduertisse meminis, quam 5c nos prosi cQ cc xx' bamus cum quadrans Me quo agimus iure institutionis ab haerede capiatur: igitur iiij. 4 ς io' per codicillos remitti non potest: quoniam non debet id in codicillis auferri, quod intim H I eis prae non potuisset: nam ec ita sequeretur,omnem haereditatem codicillis dari. ε' μῆς quid enim si legitimo haeredi fideicommittam, ut haereditatem Titio cum quadranterestituat nem obesi uerba legis esse,ut ea in omnibus ultimis uoluntatibus procedat: h Iesi fias nam quamuis generalis clausula ad ea restringitur, in quibus ratio sibi locum iacit :deri iesicae sed cum haerede stripto non adeunte fideicommissum uniuersale non sustineatur, utlag ij. Iacobus Beluisius, Baldus, Alexander, Iason opinantur non potest dici remissionem ii ind.l. nemo hane codicillis fieri posse: oc hoc,si Barioli primam rationem sequamur,quam supra potest. Ias. in retulimus,argumentum admodum probabile est.
xi . col. c. de An testator quod supra dodrantem est, Trebelliano, qu5 minus detrahatur,prohibere . fleuomnis posiint,minus frequentem sentetiam ueriore in uideri,sc quomodo intelligatur,umis Puscuiust uoluntateni legibus concordem praesumi. c A P. XIX.
E D subsequens quaestio est, an uerum sit quadrantem ex Trebelliano desbitum,non deduci,cum testator uetuit nam Iustinianus in lege Falcidia soblum corrigit': ec communiter dici solere annotaui in hoc diiberentiam non ita esste, cum quadrans ex Falcidia iure antiquo illi aequiparetur, qui ex Tre, belliano senatusconsulto deducitur . sed animaduertendum est, contrariam sentenatiam,quam quando* Bariolus' probauit,esse ueriorem,siquidem frequentiore calculo probatur, Falcidiam legem inductam suisse favore testatoris, ut qui in testamento ab eo scriptus est facilius ad hereditatem adeundam animum applicet.Senatusautem consulium Trebellianum,non idcirco scriptum est, ut haeres adeat, cum possit cogi, sed ne directae actiones in cassum haeredi,uel contra haeredem copeterent .lgitur quasuis de Falcidia aliquid a Iustiniano mutatum sit, non sequitur idem esse in Trebellia no cuius autoritas diuersa ratione subnixa est: cum id principaliter heredis fauore ea testatorem resipiciat: facilius is fauori suo renuti are cuilibet permittendum est, quam beneficio quod haeredis causa inducitur'. cum itam nihil hoc casu mutatum sit,conse, quens est,ut concedamus, etiamnum eam Trebelliani portionem contra uoluntatem
testatoris detrahi :qus uer3 ex Falcidia fit,no detrahi: tametsi ante Iustinianu etiam legis Falcidiae dodrans aduersus testatoris sententia resecaretur': quod N Alexaderta Ioannes ab Imola, alii p approbauertit . uertim quandom dubitaui, quonam pacto id defends possit cum nihil sit in iure uulgatius, quam testat ora contrahentium uoluntates secundu legis dispositionem interpretari : N quemlibet praesumi ide uelle, quod etiam lex uelit.Quamobrem ita arbitror in praecedenti regula distinguendum, ut si ita aliqua sit, cui renuuari possit, nisi expressim constet renuntiatu fuisse, eadem praesumatur contrahetis dispositio quae ec legis est: sed si aliquid fieri omnino lex tua beat,tunc metu legis magis quam sponte actum credi: nam N Ulpianus , velle, inaquit,non creditur,qui obsequitur imperio patris uel domini .cuius rei ratio est, quia i g. si uero
103쪽
A cum cogi possent,uidentur timore ducti uoluiste: ut non paru dubitem,si agnati sima inter compromittant trideatui ne timore idem disponentis decreti an sponte id ut communiter probatur' factum: ec magis est, ut a communi sententia dis dani,5c in i Alexis in is hac distinctione dilucide admodum praedicta quaestio intelligi potest: quamuis Barbatius , recentiores V alii uix extricent.
Si tectator decem annua ligc donec legatum soluatur,valere letatum: nec decem ea aliquid ad foenus pertinere,quod alia opinati sunt c A P. XX.
V M Titius testametum condoeet Sempronio centum legauit,sc haeredem φ-: 'damnati it illi in annos surgulos sex dare, donec omnem luminam lueret: qdubitatum iuit,an legam id ita, uti iactum est, ualeret: an uera ea sex quae quotannis exhibentur, rei sint imput ada: dubitationis ea ratio est, quod manifestum est,iure, quo hodie utimur, omne stamus prohiberi: nec coctaendum uidetur,ut testator possit sacere, ut hines cuiquam usiuras soluat: quippe rem inhone fiam , 5 quae bonis moribus aduersaretur, iuberet usuram autem hanc esse, Ulpiani
responsum id ostendit: Si cui certa qualitas legetur,ec quoad praestetur, in singulos annos certum aliquid, ueluti usuras iusserit testator praestari, legatum ualet', escita a tiis. Ita an hanc opinionem non Bariolus solum N Iason sectui sunt, sed in secti quaestione Pes nu.lentriis Ancharanus,lacobus Puteus,atq; Aretinus ita esse responderunt' : ipse contras bin Lis destariam sententiam potius cum Socino defendendam arbitror : quoniam in proposito min πισNe casu interpretari potest uolui iste testatorem annua illa sex potius in legato, quam ius re in noris praestari.si enim in confesto est, poste quemlibet tot annua lenare, dolice ς it sie nis illud aut illud factum sit nonne idem ec hoc casu admittedum squitas admonet uel 'r quti cum dictum fuerit : donec illi centum dederis, tot annua heres meus dato: si quide
di usura ea est, cum ab inuito quis extorquet pecunias ob moram: at nostra quaestio iunc procedit, cum pecuniae ab inuito non exiguntur: haeres enim non ex sua, sed ex defuncti persona tenetur,ec eius uoluntate exequitur: ut haec praestatio eode iure cesseri debeat atm si testator ipse pecunia repraesentaret: quo casia foenus tib est, eu sponste soluitur sed ec utiq; haeres,qui annua illa soluit,no de suo soluere,sed de testatoris 4 e.ed dii Lissi aere creditur:quam legem suis rebus imponere eum potuisse,no dubitauerim. his aca glosis Uur. cedit,omnes leges quae usuras exerceri prohibent,de his loqui, quae ex contractu deotatoris, pactione ue aliqua debentur: quod hic dici non potest . quod ergo mutatum non est,cur prohibetur stare nee Vlpiani responsum est aciter aliorum sententiam e Ars adiuuat: tum quod ex eo tacite probatur, posse certum aliquid in singulos annos pii dari, quod usura non erit, tametii detur, donec sors omnis soluatur: alioqui genera lis clausula unico excinno restringeretur: quod inconcinnum esse nemo non dixerit: tum etiam, qu la si expressum sit, deberi illa annua pro usuris, non ambigam usuras esse : scd si earum mentio facta non fuerit,aliud
iuris est: N tunc nostrae sententiae locus erit: expressa enim noucent, non eXpreissa non nocent. quamobrem si in contras ctu iurauerim soluae tot nomine usurarum, nullam
omnino obligationem oriri, Baldus ειυ f Incij.in iij.copsit: cum tamen si nil de usuris lurede iureiuridicatur , non dubites mus agi posse. QVINTI LIBRI FINIS.
104쪽
PARA DONORVM a V R Iis civ IO LIBER sENTV s. PROOEMIUM.RGENTI Bus iam calcem, ec metam tenentibus, afferenda exacusatio est, quae uel in carceribus ipsis, uel salte in stadij initio facienda fuerat.Quis enim non auersetur eum de iure disceptantem, qui si laesus estet ex edicto uti minor posset restitui qui si paterna res administrada illi foret, uix aetatis uenia iustis annis potuit Iet impetrasre cum N Homerus iuuenum leuissima esse consilia. at c5tra senios rum grauia autor nil. qua de causa Lycurgus,qui Laced oniis leges scripsit omisi uprimum instituit, ut γγ vlli. seniores semper principibus Laconum assisterent: uod in eius uita Plutarchus refert. aueritur in Epigrammati Pbsidippus uuenes ultitia opinionum, uanitate assici: oc debiliter uitulossortius boues lastos pedes agere. Hieronymus attestatuta quod N Vergilius nolier in Darete, Entellom eleganter ostendit: quam ad reti, rimasina Plautus allusiit,dum, Qui utuntur,inquit, uino uetere. Deientes nuto.caeterum tametsi horum grauissima esst autoritas, non tamentisquequa in re acienda iuuenum opera existimandum est:quadoquidem S adolesces haec aetas suarum laudum quam plurimos assertores habet.quamobrem in problematis Aristoteles dubitauit cur ingenii celeritate efficacia P promptiores senioribus ius uenes essent. Ausoniust poeta ad Paulinum inquit: Non quia mille annos uiuit Gangeticus ales, Vincit centum oculos regia pavo tuos,
C dimu et ingenio RHIn rim praecedirnris . Trio Nam M.
Nerua filius, Ulpiano autore', traditur decimo N septimo anno publice de iure respondisse. Mitto Celsum Qui ubissi adolescens appellatur, cium ea clate ius cis uile interpretatus suis sensiquidem oc Papinianum constat, tanti nominis uirum, ius
Denem admodum decessiste. Celebratur in patriae nostrae monumentis C. Valerius Petronianus, qui annos tres di viqinti natus, diuina humanam iura calluerit. nihilo
minus medicinam politica 3 probes Ius, legatione , urbica ec peregrina quinquiessuneius: luapropter Graeca annellatione ἐν ho' dictus Quod breui multa percurarisset: namee causidicus Veiento iam aetate grauior, cum a Caecilio secundo supes raretur, Homerico carmine senum imbecillitatem consolatus est:
ω οῦ μαλα δή ex νεοι τειρο Te senior iuuenes nu naces acriter urgent.
Quid memorem in re militari celebres admoda Imperatores: non ne Cn Pompeius decimooctauo anno, ec decimo nono C. O.ctauius ciuilia bella sustinuerunt an Aleis Nandrum Seuerum prςteream,in cuius consilio Vlpianus, Paulus Modestinus,alii pIurisconsulti fuere,cum tamen ta ipse cosultissimus esset num eius aetate minor Gora albiti inlescens suit cuius auspicio non solum seliciter foris disciplina populi Romani, sed ec domi lenes seruatae sunt. conspiciunturin etiam num in Co-
dice quam plurimae sanctiiones ab eo latae. uerum quid, quaeso, magis nos adiuuat , quam Impp. Diocletiani Maximianim constitutio qua qui liberalibus studiis. iuridi ciuili incumbunt uacatiosnem munerum usq; ad utilesiimumduintum annum hasbent: quoniam eo transadio tempore, nemo rutBariolus inauit h) addisicere adhuc nos lepraesumitur . ec haec quidem in ius uentutis nostrae excusatio snem satis ec superi
105쪽
Tortat. Perplexa quaedam enucleata, se lex, aequissimum,T ad Tereul.cum quibusdam aliis responsis, non tractenus a Prosessoribus extricata, nunc declarata nisi fallor Optime. c A P V T I.
A v L i uerba sunt': Si ex filio nepote auus manumiserit, is in patre,& auo, 5e matre superstitibus decesserit, potest quaeri quis potior hine debeat. nam si mater excluserit auum manumis rem qui patri anteponitur,edicto pres toris inducet pater defuncti: quo admissiodesinit senatuscosulto locus elle, oc rursus auus uocabitur. itam recilius est,auo ius suum conseruare,qui di contra striaptos haeredes bonorum possessionem accipere solet. 5c cum huius responsi intermestatione nihil mihi uideatur dissicilius, quaerendum est, cur non aliter Iurisconsultus situm hune ordinem deduxerit. nam eodem modo ec sibi mater haereditatem taedicas re poterit, quasi auus patrem, ipse auum uincat: quod argumentum pro paree quoq; deduci posset, cum mater auo,ipse potior matre siti queadmodum ergo extricamus ec Bariolus' Angelus p idcirco praedicto casu matre excludi opinatur: quonia auus non ex persona sua,sed in locum patris succedens haereditatem petat, pater autem matrem remouet.sed his ego non annuero,cum probandum id sit,auum in patris locum succedere.atqui contrarium uulgo dicitur, in ascendetium successionibus alteru altea rius sedem non ingredi . Cyrillus Homodeus eius legis rationem eam este scribit ,ut circuitu evitemus. nam cum auus patrem uincat, ec pater matre,ut breuius res ex pes diatur,auus quoq; matre ipsa potior este debet. sed ec hoc dilemma est, cu mater uinacat auum, auus patre,cur eadem ratione matre non adiuvamus hilippus Cornaeus pro eo pronuntianda putat,qui indiscretis casibus iure potentiori utatur. quamobrrem cum pater iura efficaciora habeat,merito matri anteponitur. uerum Sc hoc quoq; telum ipse retorserim cum dubia nequaqua si ualidiores matris esse rationes, quam sint alii: N tamen alius superior est. Baldus' uincere eos tradi qui primam suae uicto f In LLAriae N exclusionis alienae causam tenenti quamobrem idcirco auum potentiore, quos niam primus ipse patre excludat,i quo mater submouetur. quod eisdem rationibus b In Libs sui habebat f.
bo. poscotradib. e Ut in auth de tincto. c. ad Tra tui.
iniust. p. e Intfn. c. ad Tertia.
conuincitur,quibus N proximae Opiniones: siquidem N pater ipse primus matre exscludit,& tamen remotus auo locum facit.Quid igitur censendu etsi me n5 lateat tam scabrum salebrosum4 hunc casum esse, quam nullus in iure ciuili alius sit, licet admo imu gradum cosideremus,& qui in eo cedit,s σraedicti nepotis successione primus gradus patrisa,no amplius se committit,sed perpetuo remoue dum anceps ita finiendu puto,ut prima per excluditur.quamobrem cu in praedita matris sit,mater a parente exclusa,n tur: N auus qui patre potior est,succedit. & hoc pro uero accipiendu est , cum is qui succedit eadem semita progreditur,ex qua praecedetis gradus haeres est: alioqui si diis uerso stipite sint, tunc qui antiquiore di magis simili causia succedunt.primi compus tantur: ec dein sequens admittitur,si illis iure potior est qcia propter si fit agnatus des functi ec naturalis pater sit in adoptiua familia, matrem admittamus : quoniam pastrem agnatus excludit agnat O aute potior mater est: nam cis pater Oc agnatus iure ueteri uocarentur, primo ae illis agenda fuit: eo igitur iure patrem agnatus deturbati unde eκ Tertulliano senatusconsulto inducitur mater que agnatu ipsum uincit.cum enim senatusconsultum Tertullianu factum est,idcirco inducitim est,ut matri,no aliis prouideretur: at in suprascripto Pauli responso non ita est: quippe auus simul cli matre non inducitur, quia cum eodem Ordine, quo pater ueniat,inducendus primo' fuit pater, a quo mater ipsa uicta est. Itam si in municipio statuatur a fratribus patrueliabus matre excludi, N aliquis patruelibus matre ec amita superstitibus, moriatur, pusto patrueles tantii admittedOS. nam quavis amita in gradu patruelibus propinquior sit, ec uerbis legis nouae no comprae antur, cum tame omnes diuerso iure lis editastem petant,& iure ueteri mater amitam uincat: inducuntur deinde ex statuto patruestes,qui matrem ipsam remoueant: quod etiam,licet aliis rati onibus sensit Baldus . at i In Mims aliqua sit persona, quae omnino no excludatur,tuc ea cum collegis suis admittitur. quare si sit consanguinea soror defuncti,ec mater sit,atq; item pater adoptati,ea cli matre reiecto patre succedit . Hinc si ex lege filia dotata per patrusi excludatur,attamen li mi si sit poterit una cum indotata admitti, quae omnino succedi cum nec iure communi, nec eo ang. municipali lege abdicetur,ut ex Comaei consilio quodam annotaui . ι corn. in LII.
106쪽
Legem,si is qui pro emptore,de usucapionibus,non uideri rectὶ intellectam esse quam
obrem si Osensu enodata. c A P.
A Mosis stra A Pauli Iurisconsulti lex est in haec uerba: Si is qui pro
emptore possidebat ante usucapionei ab hostibus captus fit, uidendii est, an haeredi eius procedat usucapio: nam intei umpitur usucapio: Zc si ipsi reuerso non prodest, quemadmodum haeredi eius proderit c ted ureum est eum in uita sua desiisse possidere, ideo p nec postliminium ei prodest: quod si seruus eius emerit,in pendenti esse usucapionem, Iulianus ait,tac. Marcellus, poste plenius fictionem legis Corneliae accipi. luemadmodum enim postliminio reuersus plus ius
ris habere potest in his quq serui egerunt,quam quae per se, uel per seruii possidebat
nam haereditates in quibusdam uice personae sungi receptum est: ideom in successoribus locum habere usucapione.In huius responsi interpretatione si alios sequamur Nin primis eius in comentationibus uerbosissimos, Bartolii recentiores*,notabiliter his diuinandum est, semel* atq; etiam iterum uerba textus inuerteda sunt: N cu hae in lege de bonis ex peculio per seruos cdparatis, ne mentio quide fit,nihilo minus in uersiculo, luta si seruus,de eis uerba Iurisconsultu sacere, in principio n5 facere pro diderunt: tum in uersiculo,quemadmodum, Iulianum loqui,qui Marcelli argumento dein respondeat: cum tamen posterior ex Spartiano,& Lampridio Marcellus Iuliano tradatur.quamobre Iacobus ab Arena,rei absurditate perteriitus, impossibilem esse scholasticis huius legis interpretatione professus est: caeterum nos admodum claram temper opinati fiamus:& si recte accipiatur,nihil esse quod merito qtienci; angere diu possit. sci edum itam est,inter Iulianu Marcellum p olim id controuersiae futile, quod Iulianus tradidera ,ab hostibus capto eo,qui pro emptore usucapiat usucapione in assi. λct .f.de ea terrumpi:quod si interim serui eius aliud emistent,uel ante ii caperetur, possiderent,ptivis. usucapionem in eo non interrumpi. Marcellus nihil intereste dicebat: & idcirconem in primo casu,cu ipse dominus possideret,usucapione interrumpit qua cotrouersiam b in L sfac ita fuisse in tractatu de captiuis Triphonius resert . Igitur in nostro textu tale quaesstionem euenisse fingendis est,cum pro emptore usucapere, ec captus ab hostibus ibi decessissem traictatum est,an haeredi procedat usucapio: 5c non procedere certum est,
cum etiam si ipse red assem,ius postliminii in eo mihi non prosuisset quare R de lege Cornelia idem iuris est.sed quid si non ipse, sed seruus meus emcrit ec possederit cectunc usucapionem locum habere ex Iuliani sentetia constat solumm illud in pendenti est,cui acquiratur per seruui siquidem me reuerso, mihi acquisiuisse uidetur: alios 'qui dubium es an haeredi ex lege Cornelia acquisiverit: N hec a Paulo Iurisconsilio ex Iuliani sententia reseruntur.nunc Marcelli opinio, quae ad nostram quaestione Daest,recitanda est.Is plenius legis Corneliae fictione accipiendam putauit: quapropterdum Iulianus procedere usucapionem a seruo iactam existimabat, di iure postliminii acquiri: sed quam dominus per semetipsum perficiebat,interrumpit minime hac sena. . tetiam probauit. quemadmodis enim plus iuris postliminio reuersus dominus in re, quam seruus Possidebat,habere potest,quam in re, qua ipse possideret, cu omnis eo'rum potestas a domino pendeat Igitur quod ad principale quaestionem attinet, cum haereditates in quibusdam uice personae fungi receptum fit, ec legis Corneliae uerba plenius accipienda sint,dicendum est cotra quam Iulianus opinaretur: N ex eius sententia Paulus in principio dixerit,insuccetaribus locum habere usucapionem. nam negatiuam hoc loco nullam esse, ostendunt antiqui codices, quorum duos ego ante
Accursum sti iptos offendi: sed di ipse Accursius in quibusda se libris ita legisse attestatur. tametsi etiam si negativam hic admittamus possit tamξ nostra haec interprestatio defendi. itur ut hunc intellectum tueamur, illud in primis asseveranda est:eandem h c attingi opinionem Iuliani,Marcelli Q, quam 5 alibi Triphonius recensuerit: in 1 Assae. quamuis ipse clarius in Iuliani sententia,Marcello reiecto, eat: sed ii e noster Paulus
cum quaestionem ex Iuliani sententia dcterminet. eius p distinctione reserat Ac tacite ei adhaereat Marcessum demum contraria sentietem describit. Quem nec Probare nec expressim reprobare audet: quapropter Triphonio adhaeredum eii. ec saec pro legis intellectu sint satis: nam quae argumeta nos uel adiuuent uel confutet, uix discernas,
, cum admodum dubitabilia esse lason osteda quale illud: an peculiaria bona ab aliis, quae
107쪽
A quae serui possident secernantur usucapionis causa : item N an disserentia sit acquisiix peculio ante domini captiuitatem i seruo bona sint, an postquam hostiu pos: factus est: tametsii ipse putauerim, cum prius a seruo quaesita sunt bona, per catane Itestatis iptiuitatem domini usucapionem interrumpi,siue ex peculio sint, siue non sint: at post captiuitatem peculium in seruo considerari,quoniam illud administratione suum est,
caetera uero minime Paragraphum, si pignora in ta diuo Pio de re iudie. alio intellectu declarandum,quem hactenus factum siti cAp. lar.
L p l A N i uerba haec sunt: Si pignora,quae capta sunt, emptorem non in ueniant,addicantur ipsi , i quis condemnatus est: addicantur utique pro quantitatς, quae debetur . nam ec si creditor maluerit pignora in creditum possidere,hisq; esse contentus rescriptum est, non poste eum quid amplius, quam quod sibi debetur petere: quia uelut pacto transegisse de caetero uidetur, qui contentus fuit pignora possidere: nec posse eum in certam quantitatem pignora i nere di superfluum petere.Dubitauit admodum cum eius leAioni adessem,aetatis nostrae maximus Iurisconsultus Iason, quemadmodum secunda huius responsi pars in telligi, salvis Iurisconsulti uerbis posset. siquidem interpretum nostrorum Barioli, Alberici, Alexandri,ic id genus similes exposivionesscabrae N parum conuenire illi uidebantur: tametsi nihil ipse ex suo penu illic deprompserit: commune omnium inaterpretamentit hoc traditur: Si creditor nolit pignora capta sibi adiudicari, sed malitea tantum possidere,oc dominium penes debitorem relinquere, debet hoc contentus esse, etia si minor sit huius possessionis reditus,quam id quod sua intereste posset,des
bitum non solui: nam de caetero transegisse uidetur. caeterum ut araumenta, quae ex
uoculis improprie acceptis,omittam, non uideo quomodo non absurda sit lisc interspretatio. luis enim credat a Iuriscosulto Ulpiano consideratu eum casum fuisse cumgnora pretii mille,N cetum aureorum capta fuisse: non ne etiam si pignora quingemta tantum ualeret satius esset ea iure domini j nunc retinere, quam fructibus esse constentum cum intra uiginti sortasse annos c5sumptis fructibus tua pignora restituere dein cogi possim . quamobrem aliter nos suprascripta uerba accipi debere existimas mus N quoniam scribetis mens intelligi non potest,nisi ex uerbis attendendum pris iis N quoniam scribetis mens intelligi non potest,nisi ex uerbis, attendendum pri G, moest quid proprie sanificet,addicere.& Laurentius Valla di humaniorum litera , --, οὐ rumi protei lores caeteri,in iure ciuili in eam significatione id uerba capi tradunt,cum rem aliquam auctionamur,& alius alio maius pretium ossert: nam tali modo laedere, ς addicere est. videamus nuc quid signincet in creditu possidere: Nego existimauerim id esse, cum ex causa crediti a iudice nulla facta addictione rem nobis concessam in solutum accipimus,nec idcirco minus dominii translatio fit.In creditum enim ire apud Iurisconsultos significae, cum ex causa crediti a debitore rem aliqua peto ut eam no tradat solused etia det: quo sensu pluribus in locis capitur: N quavis nec ire iee posis pq tW sidere, quicquam ad dominium iactant,quoniam tamen creditum ad translatione dos minii proprie pertinet,non simplicem traditionem,sed dationem accipimusAgitur in hoc responso sic ponendus est casus: cum deberem tibi centu ex re iudicata,& iudex pignora capi iussisset, cum in auctione exposita emptorem non reperiret,qui tanti ea empturus esset quantu tibi debeo addiceda a iudice tibi esse pro omni debito,Ulpianus censet,siue pluris siue minoris ualeant: quod si omissa auctione ea a me ex causast: quia illis contetus esse debes, , quod credidisti,petedo pignos
i addictio per iudicem fiat, di actus necessarius sit, non potest dideri factam trafactionem, magiscs tune aliquid ulterius petere iudicis autoritate prohiberis,quam quod trasegisse uideare. Igitur posteriore hoc casu n5 poteris pignora retinere,& superstitu petere: quoniam de hoc superfluo
trafactio facta intelligitur: echoc cum simpliciter in aedit n pignora tueris,alioquii a si ex
108쪽
si expresse aliud ageretur, lex contractus seruanda esset: N uerbum, addicantur, in c. textu geminatum, maiorem emphasim facie: mirum quippe illud uidebatur.
sis. ad Treb. Rationes legion quartam fisad lcym Falcidiam lias em, quam quae hactenus a pro sesssoribus relatae sint: tum uersiculus, sed εο quod implenae nouo sensu a
rorum errore uenditus. c AP vT Iit r.
ti in col. iij. t Piciu in d.I. in
in In Liae Iegi. N Martiani Iurisconsulti responso traditum est', quadranti, qui ex lege
Falcidia deducitur, non computari, nisi quod iure larereditario acceptumeli: quamobrem ness praeceptiones, ne P quicquam causa conditionis ima plendae acceptum legatariis prodesse,quo minus integrum quadratem lisares deducat .sed in Trebelliano senatusconsulto aliud est: in eius enim portionem os me imputari, quod ex iudicio testatoris haeres habeat , dummo do uniformiter harheat: quamobrem in legato a cohaerede relicio dimidium computari: quoniam illud iure hsreditario habeat: aliud dimidium no computari, ne biformem' ut ita dixerim portionem accipiat.Videndum est,quae sit huiusce rei ratio. in enim in fideicomisalis uniuersalibus quadrans ex Pegasiano senatusconsulto, perinde atq; ex lege Falcis dia, deducatur', non fuerat abs Q magna aliqua ratione differentia haec admittenda. ec Barto.* hanc rationem tradit, in lege Falcidia caueri, ut is quadrans de haereditate deducatur: quamobrem non nisi quod haereditario iure accipitur,deduci: at in Tres belliano,cui Pegasiani sinat usconsulti uires attributae sunt,de haereditate nil dici, scasolum illud cautum esse,ut de fideicommista quarta portio retineatur: ec idcirco tam uarie indu fium,quoniam cum in legatis particularibus plus gravetur haeres in legatarios quippe onus aeris alieni non transit, quod in fideicommista uniuersiali non est in uno grauatus, adiuuari in alio debuit. sed hanc rationem di recentiores reprobant, ec nobis haud fatis ficit: quoniam cum uteri quadrans lege ueteri aequiparetur , quod in uno dicitur ad alium quom trahendum est . di quamuis accidere possit, diuctionem,perinde N sicut, 5c si quae fiuniles, eandem similitudinem prorsus non induscere, regulariter tamen inducunt: ec nisi expressim differentia constituatur, idemo, omnino iuris habent. cum ita ex Pegasiani uerbis nulla diuersitas inducatur, no as miserii iiii aliud constet, rationem hanc esse ueram: quamuis nap multum applaus dat, grauari haeredem,quia in legatarios aes alienum non transit: quod enim onus considerari debet, cum quadrans hic ex lege Falcidia deducto omni aere alieno detrahau tur Baldus aliam rationem refert , quod Falcidia res haereditatis respicit: senatuse consultum uero non bona ipse, sed uniuersitatem quandam,quamobre in eo particus Iaria non perpendi: oc ideo quodlibet in quadrante imputari, quod testatoris iudicio datum sit .sed oc hoc multifaria improbant recentiores, quos tute adire poteris .Mais thesyllanus fauorem sit deicomissi uniuersalis id operari tradidit , ut multo plura coopulentur in eius quarta, quam in particularibus relictis: quod iuniores alii pros
uerunt. nam nisi fauorabiliora essent uniuersalia fideicommilin, non cogeretur hores adire: uerum hoc haud multum nos mouet: cum enim cogatu cur potius non es
succurritur, qui cogi potest, quam qui sponte adit nam ec ita demum fideicommisssa particularibus legatis fauore praeuale cum aliqua hoc specialis ratio suadet: quam in irae dubitatione certe non reperimus: alioquin ta plures casus annotare est, in quiabus legatis magis, quam fideicommistb indulgemus: ut ex Barioli comentarijs, in lege Prima de legatis primo constat . Alii in legatis no deduci, nisi quid iure haereditario accipitur,existimarunt': quoniam legata non nisi in teliametis iure Digestorum relinqui poterat, quod in fideic5missis contra est,uerum nec hoc autori sat placet, ocmulto minus mihi,cum pronutiatum illud falsum sit: ec crebrior sententia probetur, etiam in codicillis eo iure legari potuisse'': tametsi ues eo admisso, no satis conseques. ea ratio M.quid enim cum in testamento fidei comissi am relinquitur, an idcirco quod possit in codicillis ampliandum fuit in legitimi haeredis detrimentu caeterum nostra tandem opinio recitanda est: liquide in Falcidia non copulari, nisi quod haereditari iure accipitur, inductu esse no a Martiano Iuriscosulto sed ab ipso autore legis Falcitidio magis erediderim: N huius rei amore habeo diuit Hieronyma in Eusebii citronica, cuius h sc uerba sinu. Imperate Augu sto C. Falcidius tribunus plebis lege tulit ne et quis
109쪽
pARADOXORVM L I B. VI. rora quis plus testamento legaret, cp ut quarta pars haeredibus superesset, si quatuor, aut
minus estent: si aute plus quatuor, medietas: eo tenore, ut siue liberis, siue .ppinquis, idem exteris pater stra legaret: illa pars, qua Falcidius costituit, nisi pater interdix rit,ec linatis fruentibus,9 14sdem caretibus,aequanimiter partiretur : nam si aequalis ter quadrante cohaeredes deduc iuri in tam qui praeceptiones habent,quam qui nohabent: certe sequitur,uoluisse Falcidium praeceptiones non computari: quod N ex eo efficaciter probatur,quod Falcidius induxit ne plus quam haereditatis dodrans testamento legari posset'. Igitur u superest quadras,portio haereditatis esse debet,oc tu is i .are haereditario capi.cum enim legis γll. tabularum uerba ita essent latissimet conces zia1 pta is uti legasset rei suae, ita ius esto' per Falcidium potestas haec coangustata est, ut o l. urebis. f. de non nisi intra dodrante ualerent legata. quamobrem quod supra dodrantem in haeres ureb. gni Aditate esset id iure hqreditario ad hyedem pertinere debuit:& hoc in causa est,ut nee praeceptiones,nec data implendae conditionis causa in Falcidiam imputetur: at in Pegasiano senatusconsulto aliud iuris est, quandoquide illud no prohibuit ultra dodrantem fidei comitiised solum costituit, ut si fidei comissum soret,quarta portio deduces retui Nil itaq; mirum, si etiam quod iure haereditario non acquiritur, in ea portione p d. possedis
computatur. satis enim senatuscosulto fit,si perinde quadras apud hqrede permaneat, sicut in lege Falcidia remaneret: quamuis n5 eadem prorsus forma remaneret: ec hoc supradiccta ratione, quam nec Bart.nec eius coplices satis perspexerunt. quodd si quae aras,cur Falcidius hoc in lege expresserit, senatusconsultu uero non expresserit: in sesnatusconsulto respondere possumus, uoluisse amplis simu ordinem haeredi consulere,oc tamen quam minimu pollet fideicommissario praeiudicare: quid autem in Falcidio enicaciter dicam,uix suppetit: ta cum uerba legis qualia fuerint, satis ex Hieronymo constet,non arbitror adhuc inquirenda: potuit enim legislator persuasim aliqua rastione moueri,di legem ferre, quam populus sciuerit: ueluti si iusm existimauit, ut qui in testamento haeres scriptus esset,saltem quadrantem iure hqreditario haberet: quod ec simili casis in filiis sere Iustinianus introduxit', ut uidelicet teneat pater iure insti q aiud quo.' tutionis quadrante filio relinquere: uidetur enim Falcidii legem imitatus,dum etiam qucis otia. eonstituit,ut si plures quatuor liberi estentsemissem pro legitima habeant : quod N M cinde apoFalcidium statuisse Hieronymus ostendit: quamuis hucusq; quod equidem sciam,aa pς qnimaduerterit nemo. Uideamus nunc, cur in fideicommissaria haereditate, si cohaeres r εμ ηομi'. suum alique findit praestet, ab haerede totus in quadrantem copuletur: si uero sun 'i Q dus iste haereditarius fit portio solum haereditaria, puta dimidia imput ada sit. N A
cursius,quem Bariolus sequitur,id introducta tradit, ne eadem res diuerso iure cens s-dain quos eatur: quae ratio merito recoloribus omnibus displicuit ,cum hoc casu potissimum eadem res uarie accipiatur: quippe pars una Falcidiae imputatur, alia non imputatur. si quidam rei alienae legatum no tanta interpretatione adlauari, sicut propriae, scributi q*ς quamobrem legatario inciliotaronus probandi cognitu fuisse testatori rem esse alie I nam.Igitur cum cohaeres fideicommissa rei non haereditariae praestat,ut uoluntas haec perstringatur, omne quod praesta Falcidiae imputari debet: cu uero haereditaria res est,tatiori interpretatione sola portio putatur.Verum nec id ego probauerim cum ex pronuntiatis Barioli ' constet, non aliam interpretatione fieri solere, cum res haere u D Lη opodis legatur,quam cum propria relinquitur: sed oc si falsum id esse ex eorum tame ra test. in iij. o tione contrarium asserendum suerat. cum enim Falcidia aduersus testatoris uoluntas de lega. i. tem detrahatur , quo magis fideicomissario Luctur,eo amplius testatoris sententiam x LTitia.ad Iea adiuuamus: fauetur aut e maxime, cum tota res aliena legata Falcidiae imputatur. sed gm Faciata tametsi onus probandi legatario incumbat ion ideo minus legatum rei alienae inuterpretatione protendi dicendum est,cum argumetum de probatione ad substantiam
rei nihil inserat'.quid erit si haeres hic cui huiusmodi legatu iactum est, sit filius testa ' Vtoris uel consanguineus tunc enim quicquam probare opus non est: quamobre sorstasse in Baldi sententiam eundum fuerit'. scire enim debemus tam in Falcidiae legis, c ti iis δῖquam in senatuscosulti portione id imputari,quod uoluisse testatorcredit: cauit utiq; L ik,. a id expresse Falcidius,& ex Iureconsultorii quoq; responsis palam es gitur Ordina et in L fili,
tio testatoris eiusdem rei diuersos titulos constituentis, confundi non debuit. ec sicut a Leum quo.
quod accipitur iure praelegati, differt ab eo quod haereditario accipimus, ita etiam in Lad .FH. i a compu
110쪽
D. ANDREAE ALCIAT icomputatione saciundum fuit: echoc tametsi s rigide utcunq; defendi potest quando cb In Ltin quo nec xlexandri' argumeta quicqui urgeant. sed quid si ratione noua ipsi nodIhunctim, distatuimus ut enim supra uisum est .induxit Pegati anu senatusconsultum, ut haeres retinere quartam fideicomissi, haereditatis ire pollet: at cum fundum haereditarium dari cohaeredis fidei comissum est pars haereditaria imputatur: quia uere pars h edistatis est,reliqua no est,' idcirco non imputatur: nec obstat,quod datum causa condiationis implendae uel rei proprie ipsius haeredis legatu imputatum quoniam illud subrogari loco quartae portionis fidei comissi uidetur: sed in nostro casu pars no heredi
i absim. petitaria fingi no poteli in ea portione subroilari : cum enim idcirco legatur
quia a parte eius haeredis cui praestari debet, separatur non debuit fingi eius haereditatem posse,ne a se sibi legatu uideatur , N una cum caeteris ruat. Et ex hac ratione bellissime infertur ad sequetes Iurisconsulti Martiani decisio nes.cum enim rei hyeditariae portio,quae ad cohaeredem spectat no possit fingi pars esse haereditatis alterius idcirco non imputatur: quid si legatum hoc consistat in peieuitia 5c tunc secus est,cum nil fietioni repugnet: quoniam in genere suo pecunia sunctionem recipit . Subsequitur: quid in fidei comisso dato causa coditionis implendς ueluti si testator me N Titium haeredes instituat: N grauet ut Titio partem meam, si fundum mihi ille dederit,restituam:dein Titio fidei comittat, ut sundum mihi ipsum det: uidetur hic suridus quia haereditarius,nisi pro parte imputari debere: c5tra ostea ditur ex uoluntate defuncti qui uoluit dari causa conditionis implendae: cum quς eo modo dantur integrὰ computari soleant: ξή hoc manis Iurisiconsulto uisum est. ponit
itaq; regulam,a qua duos casus excipit, cum pecunia praestatur,uel cum fideicomissum causa adimplendae conditionis datur. Et hoc sensu puto accipi eda eius uerba: inis voti lex ibi. g Mod. Per iri ibi. h in Isiliu que
terpretationes enim Doctorum perquam calumniosae sunt : quarum prima est, fidei. commissum haeredi datur, id est dandum iniungitur: quod merito recentioribus di suplicuit : quapropter alii fideicommissam appellari posse,quod causa implendae conditionis datur latata impropria lignificatione autumant: quae resposio seipsam osten 'dit,ut consutatione non egeat. Alii aliter,ec inepte, ut huiusmodi assaniae quibusdam ante nos improbatae sini : alii ab uno dari puta X.causa conditionis impledae,ab alio fideicommissum malunt, quod uerbis Iurisconsulti non congruit.
In lectus omnes qui liactenus dari sint l. filium quem habentem,c. sami emicvn. probabiles non esse . quare aliter quam a caeteris declarata :&nil differre dedit. ctionem ab aliis legatis. c A P v T v.
I Ovra, quem habentem sandum portione haereditatis fratribus 5c qui busdam aliis, sub conditione uerbis precariis restituere, sanxit testator, post eius conditionis euentum haereditaria parte praed 3 in quartae ratione retesta,copensato praeterea quod a cohaeredibus uice mutua percepit, Ec si quid deest in supplementum deducto, quod a caeteris in eo fundo soluitur, supra quartam habens reddere compellitur. Sacratissimorum Impp. Diocletiani Maximiani p hoe rescriptum' tam dissicile intellectu, tam horridum tractatu, tam consusum interpres tamentis existimatur, ut non aliud amite forsan in iure ciuili reperias. uideamus nos igitur quo sensu accipiendum sit: ec in Accursiana paraphrasi tres expositiones asses runtur,quae eo tendunt, ut fideicommissum uniuersale, adueniente conditione dedit,cta quarta restituatur, in qua haereditaria portio fundi computetur,quem fundum in peculium datum ueteres crediderunt. Ioannes praelegatum mavult.Azo mortis caetsi filio donatum. quae declarationes ec textum peruertunt,ec etiam iure non probantur: nam cur fundum hunc in peculium datum dicamus, uel mortis causa donatum, cum id in rescripto non exprimatur: sed ec concedamus hoc exprimi cur in quadra, te fideicomissario computari debet,si non ex iudicio testatoris accipitur ea enim queb I. in ovotis. donantur,in quartam computari non debCni': item quae in peculium fili js coneedune ieret .c. A tur,post mortem patris non retinenda ,sed communicanda sunt : quod in dubio cum terris essectu intelligendum est, cum ec id dicatur proprie ad comunionem reuocari, cuius pars ad unum,pars ad alium uel pertinet, uel pertinere potest. neq; dicat mihi quis
quam,ex Barioli sentetia landum hunc filio ex causa omnem adiudicatu suisse: quo