장음표시 사용
91쪽
h interpretes ex Alexandri rationibus in nouam sententiam luerunt, ut dum dicitur, nulla erit ciuilis actio,&c.de ea loqui Iurisconsultus credatur, quae plene prouideat: nam in aliis innominatis contractibus habet locum praescriptis uerbis actio, ut proemissor adimpleat,uel condicito ob causam, ut si poenituerit,acceptum restituat*: sed in ea Qecie contractus, quando aliquid facium est,condici non potest cum facta tria secta fieri non nossint: idcirco in locum condictionis actio de dolo datur: uerum Asoc nobis haudquaquam applaudit,cum condictio possit in quibusdam quoque tactis intendi, ueluti in obligatione rem tradi: ec si admistris eo casu, cum factum re peti ualeat di condici Oc praescriptis uerbis agi poste quod Alexander existimauit non minus Iurisconsulti superiora uerba restrinxeris, qua in uel nariolus, uel Eulgosius uel quiuis alius secerit: quamobrem generaliter nos illud responsum interpreta inaur,ut eo casu nunquam proscriptis uerbis agatur,sed solum doli mali iudicium in tendi queat:& ratio cur non detur praescriptis uerbis actio sicut in alijs contractibus esse potuit: quoniam cum facta utplurimum repeti non possint, lex generaliter in troduxit,ut ageretur de dolo: tametsi quandoq; reperiantur casus speciales, sed ea non debuersit generalem regulam impedire, cum huiusmodi regulae habeant locum etiam in casibus, qui tanta ratione non sustinentur : cum item lex frequentiora res spicere soleat, non quae ex inopinato accidant ε. probatur etiam nostra sententia ex Alexadri Imp.in titulo de transactionibus constitutione ', atq; cx lege quarta in tras ctatu codicis de dolo malo ',quae generaliter in praedicto contractu actionem doli tribuunt: quamuis a Bariolo,oc aliis maximo cauillo restringatur,cum reo ex alterius facto nihil adest: nec in communem sensum nos traxerint duo argumenta quibus iis
uerbis actionem dari: sed eo in casu non esse contractu, facio ut des, sed potius, facio ut facias crediderim: quod ec Socinus in anteludiis rubricae de uerborum obligatio η nibus probat 3,ec nos confirmamus: quoniam niti eo in textu haeres scriptus solum se ad tradendum obligasset, non actio ex stipulatu ut uerba indicant sed certi conadictio competitisset . Posterius argumetum ex Iuliani responso depedet apud quem , si tibi promisero decem, si fugitiuum seruum indicaueris, deinde ea non soluam,competere aduersus me praescriptis uerbis iudicium traditur sed contractum nos illum opinamur,qui sit, do ut sicias: non, qui casus ea noster, lacio ut des: siquidem eccontractus innominatos a forma ineundi denominari. magis placet '. quam sentenatiam Accursius usi Q tuetur: ec nos non rationibus tantum, sed oc Iurisconsultorum uerbis probari,quandoque animaduertimus. Nam si dedi tibi Stichum ut Pamphi, tum manumittas: manumisisti, euictus est Stichus: non actionem de dolo, sed prae scriptis uerbis dari, Ulpianus scribit' . certe si alios sequeremur, qui manumisit, agere de dolo malo potuisset,ianquam is contractus estet,cu sacio ut des: nec Alexa dri Iinolensis responsio quicquam obest', distinguentis, an nihil datum fit, an alis quid,licet non plene,ut primo casu de dolo agatur, sequenti non item: nam conuinaestur id expressim, cum in contractibus innominatis non intersit, nihil praestes, an totum non praestes neque Pauli responso adiuuatur Alexander, dum in praedicta quaestione dari actionem de dolo putat ,si siciens alienum Stichum tibi dederint,nam ea actio de dolo subsidiaria est ex aequitate,ut Riminaldus existimat, non quae ex cortractu,sacio ut des,oriatur,siquidem ec nos adiuuasiquod innominati contractus sub modo contrahuntur : quamobrem etiam antequam aliquid coeptum sit, oritur oblis natio. cur non igitur ab ea determinantur sed ec Barioli opinio probabilis non est, dum ratione eius qui dedit, contractu esse,do ut sacias, ratione lacientis, facio ut des, existimauitinam si semel a me tibi datum est,quomodo quaeso tu sacies ut dem cum iam acceperis c quod si qua huic sententiae argumenta aduersentur, adeudus est Rismina idus', tui ea omnia dissus e N eleganter explicat.Csterum cum locus hic omnis Plane salebrosus sit non puduit me quandoq; mutare sententiam,di in commentariis de sicinorum significatione Pauli Vlpianil responsi aliter interpretari nosterii Asus semeaeut diri selet melioribus. Cura ιβ pecuniam
dedi. t Bar.il. si quiseu debitoris
92쪽
Cur in adulterii accusatione licita tranactio non sit, efficax ratio in inna & cxterae ante cnos traditae,consutantur. cA PVT VIII.
Ro Loo v IVM iuris firmissimum est, in criminibus,in quibus de poena sanguinis agitur, pactionem transactionem p permitti ': quoniam unis' cui cu proprium sanguinem redimere licet: a qua regula adulterii crimen
N a veimis tr Aia it niterimi lon is quaestionibus interpretes nostri, quaenam
huiusmodi dispositionis ratio fuerit:-al a aliter responderunt: quidam adulterium nrauissimum crimen esse,N idcirco quo magis arceatur, quamcun* pactione prolii ab L 1 Dς beii sed grauiora eo quaedam delicta plures annotauerunt': ec Baldus no admodap oraue existimauit quoniam huiusimodi ad facinora impellente natura, procliues si ς in Q t si mu,-.quapropter Romanus Pontifex,qui in grauibus delictis facultatem absoluens lin μι reseruat, de adulterris,M alijs leuioribus criminibus ius indulgedt,reliquis epi i' ις si L s u telinquit . Bistolus igitur, N alii quidam in causa huius rei asserunt: quord si . 1 -ih A fi pro comperto stupro pecuniam quisquam receptet, puniadum est legibus cauetur :δε rit o. non ital mirum si transigi non potest. Alexander Hariolum damnat: quoniam pa, cisci sitiem liceret, cum sine pecunia simplex pactio procedat. sed dixerit aliquis, pasctiones quot prohiberi,ne de lenocinio pacisces suspectum se faciat: uerum quavis f tis oti .in i. pro comperto adulteri O maritus,si uxorem non accuset, lenocinii reus siti: non inar lion. f de men idem esse quisquam probauerit,ca de crimine dubitatur: quid enim si deliqui suas tu. se uxorem ambiges,eam accusauerim cur ex hac ratione n5 debuit permitti pactio g i l. in princiis sed ciuid si extraneus accuseuerit: num is lege Iulia lenocinii punietur nam eca concedamus,pecunia,ut crimen non deserat,acceptantem plecti debuit saltem ualereb v r i ifatis actio cum N alibi legerimus: tametsi cotrahentes puniatur,actum tamen ab eis ries tum ualeret . at Saliceius Fulgosius Paulus Castrensis, Alexander, di caeteri tu , , t i , niores, introductu id fauore matrimonii existimauertit ne uidelicet ignobili patre na
a '' ii liberi per adulterium generosis familiis inserantur . sed cur non idem in stupro ca' i ubi grauem sibi uterum uel uidua, uel puella senserit,uerisimile est nupturam, ut esstra laniae dispendiu,tanqua ex marito coceperit,pariat: ec tamen in stupro idem non Desse isequetior opinio est.nam 5c fauorabilior omnino causa uitae humanae est, ec t men super homicidio trangitur, ut sauore hunc in causa huius rei no esse,faciter mihi persuadeam.Omissis itain aliorum dictis: sciendu est,iure ueterri adulteros poena sankι figi Ri μῆ- guinis non coerceri,sed potius deportari solitos : quod Barti di caeteri prodiderui. O qt ritu litur eo iure cum poena sanguinis non irrogaretur, transactio locum non habebat ri ς - quia in huiusmodi criminibus, cum publice expediat scelera uindicari, suprascripta proloquiuin non procedit: N hoc ex praedicta ratione,ut crimina arceantur,quae ra/ ' f.- ι tio non omnino enicax,sed suasoria impulsiva F est'. Igitur quamuis ea cesset rem 'nei adhue dispositio: cessauit enim, cum posterioribus legibus capitalis pCena adulse δε teris irrogata fit ': at non idcirco prior ipsa dispositio fuit tollenda: animaduerten- dum tamen est,quamuis praescripto casu pacisci nemini licet: odium tamen ultro, es troi remittere, iugatores permittutur,ec ex pace inimicitiis modum statuere, quod Bariolus, Alexander p testati sunt,nemo p quicquam his aduersari prodidit.
I D E A M V s nunc regulam superiori cotrariam, quae est: In criminibus, quae poenam sanguinis non ingerunt,non permittitur aut transactio, aut pacilio ' praeterquam in crimine falsi 5c huius pronuntiati ratio est: quia pus D L. V ΗΜΠ blice expedit reos impunes non es le ': quod quamuis generaliter uerum ti L fg P sit ex humaniore tame regula,qua licere unicuim sanguinem suum redimere tradita
q ih est ε restringitur, ut non procedat nisi cum de sanguinis poena non agitur: sed oc inc i j D - eo dubitari solet, cur salsi crimen exceptu fuerit: & hoc esse .ppter eius atrocitatem, Doctores scripserunt: quippe homicidio grauius ereditur utetia sacerdotes eo delis sectorei Pontificii decretis statim exautorandi, iuiliu iudicii criminali sententiae subsili4 iaceant: uerum quicquid ab aliis traditum fit,non dubito grauiora delicta qusda esse, is utra gere
93쪽
A in quibus tamen transigi non licet. nam 5c uix cuiquam probabile fuerit, ut idcirco I testa sit transactio,quoniam atrox crimen est: atqui tanto minus permitti debuerat. Bartol.igitur aliter sensit, tui, sicut in homicidio transactio conceditur,ita ec in false, prodidit ciὶm hoc in crimine de hominis existimatione 5c fama agatur,quae uitae par est cum plerunq; grauiorem hanc causam uiri bonita prudentes uitae periculo dii ς ι -'aem cant,sed ec hoc nobis non probabitur,cum ex hac ratione c5sequens esset ut quoties de infamiae nota ageretur,transigi postet, quod iuris autoritate uacillat. Ideo rectius nos sentire forsitan aliquis crediderit nam in priuatis publicishi criminibus idcirco transigere non licet: quoniam huiusmodi transigens pro consesso habetur. hoc Bart. f pis i sibili his hoc Baldus id caeteri omnes probant .haec autem consessio non uera est, sed odio in t uirili sui . Rempublica delinquentis introducta: N idcirco ficta, praesumpta ire: quod N pleri P deios omnes tradunt: at nos id in crimine falsi speciale esse scimus, ut ex eo quantia inlibet firmis praesumptionibus nemo condemnandus sit: quod Accursus, Baldus, Alexans et Gl. in I iurissis deraalon testati sunt N a Philippo Decio elegater defenditur ' Nihil igitur miru, et tia. quos si in crimine falsi quilibet transigere potest,cum ex hoc condemnari uti consessus n5 fre paei. possit: sed haec hactenus. Distbluenda nunc est ex supradictis proloqui js quaedam PG i' p.r dubitatio: quoties de nocentis alicuius poena agitur solent nostri Doctores, qui pa, F trocinium reo exhibent, allegare in poenis mitiorem interpretationem retinendam, CH : μ trestringenda p huiusmodi odia: atqui actoris partes seuerat,in primis Bariolum ada ι .ducunt qui dixerit admittendam extensionem: in savorabilis res si ec Reipubli/ ὸ citia H. cae expediat sontes damnari: Quernadmodum,quaeso,haec simul non pugnant Aretis tueres nus Bistoli sentetiam reprobat, uerum nos ex supradictis ita opinamur, ut quoties k in I. Gallii . poena sanguinis ingerenda est litora probanda sint: si uero ea non indicatur, fauor si quod si u. Reipublicae praeualeat. de lib. crps
Qua poena stuprum iure ciuili puniatur, duo contraria responsa simul cociliata: Se dispu. h-Π'tatum m in si pro transigere liceati CAPUT π.v M superius a nobis disputatum sit,cur in adulterio transactio uel pactu, ut ab accusatione discedatur,nullius momenti sit, consequens est, ut uide
mus, quid iuris in stupro fit obseruandum: ta quidam idem este opinatis Q. sint quoniam adulterii appellatione etiam stuprum comprodatur, ec lex Iulia promiscue stuprum N adulterium appalat, quod ec nos probamus'.Sed quo nostra haec sententia firmior sit, quaerendum est,qua poena stuprum puniretur: nam si ea ad gladii ius non pertinet, indubitatum profecto, quod opinamur,fuerit. Tribonianus in Institutionum calce V : lege,inquit,Iulia stupri flagitiu punitur, cum
quis sine ui uel uirginem,uel uiduam honeste uiuentem stuprauerit. poenam autem eadem lex irrogat peccatoribus si honesti int,publicationem partis dimidiae bono rum: si humiles, corporis coercitionem cum relegatione: quae uerba indicant,eo in delicto sanguinis ultionem non este quod memoratu dignum Oc singulare Mathesi lino uisum est-.caeterum dudum ipse animaduerti Paulum de extraordinariis crimi
nibus supradictis aduersantia prodere q: Is, si quis uirginem interpellauerit, persescto flagitio, capite puniendum: imperfecto, deportandum , autor est: tum comites, qui pecunia corrupti opem dederint,trucid. ados.nam 5c Baldus , si se iudice huius modi stupratores oblati suissent, summum supplicium de illis sumpturum se dixit, ripe absurdum est,minus adulterio stuprum puniri, cum regulariter aequipararint,verum totius dubitationis cardo in hoc uertitur, quemadmodum Tribonias ni uerba elidi possint Cotta uir plane doctus ec diligens , corruptum Institutionum codicem existimauit, N in eo non peccatoribus, sed paedicatoribus legendum: quod ec humanitatis prosestores quidam censuerunt M: sed N hoc uix probauerim, cum atrocissimo illi delicto nimis leuis poena haec eisset: alibi utim traditur, in uindicta ars mari iura gladio. fuit oc cum precatoribus legerem,& interpretes hortatores p scelea l. inter liberas.
vij. uersis legibus,diuersas poenas constitui potuisse. Transa
94쪽
Transactionem in eausa sanguinis processui finem imponerem nouo intellectu ut nin cexpolita lex ii. c.de abolitionibus. c APUT XI.
VPEREST ut uideamus, an transaelio in accusatione criminal cum fietari licite potuit, iudiciario processiti finem imponat: N imponere Bartolus alii Q rei ponderunt.nam si ubi tralactum foret iudex intra ordinem inquiurere permitteretur, nihil cate a legibus, quae transactiones eo casu concesdunt,iuta aremur,cum etiam quod quisquam pacisceretur,non tamen sanguinem sua
redemisse dici posset.N quamuis publice intersit nocentes puniri: ec graui atq; bos no praesidi conueniat, in eos inquirere: de inquisitione generaliter facta intelligenda est: nam alioqui simul pugnantia sacere praeses uideretur: siquidem ab accusatore qui transegit ex Turpiliano senatusconsillio quinque libras auri exigere potest,quae mulcia his indicitur,qui ab accusatione desistunt: quod ut plurimu fit, deficientium probationum metu,unde eas accipiens uidetur fateri accusatorem praeuaricatum, ecaccusatus in dubio insons praesumitur: si igitur inquirat,de rei noxia adhue agit. In contrariam tamen sententiam tuere Fulgosius, R iminaldus, oc quidam atri, huius quea i . OHOL disputationis summa ex Constantini Imperatoris constitutione pendet ': Is si ac αsator,inquit, per deceptionem uel pecuniis a reo corruptus ad postulandam abolitionem uenit,redemptae miserationis vox minime admittatur sed aduersus nocente reii inquisitione facta, poena competens ingeratur.quae uerba Bariolus solum procedere intellexi .cum transadium est in stens ingeratur.quae uerba Variolus solum procii illis casibus, in quibus iure transigi no potest: i,n tractatur: sed hoc subtiliter illi reprobant, sic licet cum de pocia a sanguinis non tractatur: sed hoc subtiliter illi reprobant, quoniain illis casibus transigens pro confesso habetur,aduersus quem inquisitio locum non habet,nisi modica quaedam inuestigatio,an delicitia factum sit, ec tamen inquiri lex ius iis M. transis bet: quid affirmandu Barioli me plurimum N autoritas,ec ratio mouet , tum quodigere. ec eius sententia humanior est: nouo itam intellectu accipienda esse Corintini eam sanctionem putauerim: dum cnim in ca scriptum est, si accusator a reo pecunia corri aptus de sistat, uocem redemptae miserationis non admittendam, ita intelligendunt est, ut ipsi accusatori abolitio non concedatur: sed aduersus eum qui quoniam destitit ab accusatione,factus est reus, inquisitione facta poena competens ingeratur, quae est, ut 'si destitit ab accusatione,quae pactionem recipiebat quinque auri libris ex Turpili e Lyc. O no puniatur L alioqui poena talionis q: ec hoc sensu nihil de ipso primi criminis reod l. is i in 'ς ς -costitutione dicitur: nam 5 so sum de accusatore eam loqui is iudicaturus est, qui
totam legerit,& hoc quide modo Barioli opinio defendi potest,tametsi no sine scru pulositate,ec quod uulgd dicitur non citra puluerem.
Quattuor interpretationes,quae in l. ubi pactum. c.de transact. per Accursum reserim. tur,omnes essendi poste,quod es a non putauerunt: tum in alia quaestione ibidem aduersus Barioli sententiam itum. c APUT XII.
Ariosis stra A est Imp.Gratiani, Valentiniani, 5 Theodosii lex, in haec uerba: Vbi pactu noles transactio scripta est, atq; Aquilianae stipula. tionis cc acceptilationis uinculis firmitas iuris innixa est, aut subsecutis socundum legem accommodandus est consensus, aut pcuna una cum his quae data probantur,ante cognitionem causae,si aduersarius hoc maluerit, insereda est: ue, sigandum in primis lacri quo sensu constitutio haec percipienda sit, ec Aeto, quem Bart.crebrius p caeteri secuti sunt,ita interpretatur, ut is qui praedictae trafactioni costras acit,ec ab ea recedere uult, non solum accepta restituere,ec poenam soluere tenea tur, sed etiam agens nihilominus exceptione summoueri possit. at Petrus Cynus, ualiteriusa ulgosius, ta iuniores alij, praedicto casu si accepta restituta sint, di soluta Poena exceptioni locu non esse arbitrati sunt,quae sententia uerbis legis defenditur, dum aut promissioni standum,aut suprascripta exolueda esse tradunt: cum enim persi his ueni. citium uuam uocula concepta sint,sumcit,si alterum interueniat , ut nemo non euis ictb. oblig. respondere alii nituntur,quoria dicta quoniam recentiores consutant iterum sub in
ὀ Mnui. et alii. cude reuocare,praesentia instituti no est: na oc praeter Fulgosii argumeta illud quoq;
95쪽
A communem sententiam impellit, quod si ea in transactione iuramentu interuenisset, grauior aliqua pecuniaria poma non infligeret :&illa opinione recepta nihil perivi e In l. quis mrium uindicaretur, praeter in simplici infamia: cum tame eas omneis poenas se statue seric citra sure in peierationis uindicta imperatores declarent: siquidem ecquis,quaeso,tam metis iniis inops esset,ut si Bartolus probetur,transactioni contra ueniat 'cum N accepta N poesnam reddere cogeretur: oc tamen nihilo magis quiccb ex pristina actione cosequi posset: exibilanda igitur haec est interpretatio,quae ec inhumana est, di non uerisimilis, Nuerbis legis repugnat.csterii cum per acceptilatione actio sublata fit, uidendum est, quemadmodum rursus agi possit: ec quatuor antiquoris sunt sentetiae,quas comunister nostri Doctores damnant,di eas omnes defendi posse nos opinamur, ec in primis glossematii scriptor Albertus,suscitari directa actione dixit te poena di res datas in caeteris bonis reus habeat, quod Bariolo Alexandro p non uidetur: cu etia si hoc exa esse ageretur,no tamen contrahentes facere posten ut extinctia actito reuiuisceret: uerum generaliter ego animaduerti omnes cotractus dissolui, si per omnia contraria agatur : quamobre etia quord per cdtrariam accepti lationem praecedens acceptilatio no pereat : quonia,ut uulgor scimus,negationes nihil ponunt,si tamen agant partes, V iiii cessante accepulatione,prior obligatio duret,nihil ,opinor oberit quo minus diret y iacta suscitetur h: cu igitur n5 utruq; remediused alterum tantii reo competat, si poena res , t. s. o. recipit,ic data repetiit,id agere uidetur,ut actio rursus oriatura. quamobre ex legis di b Afra quivis. spolitione satis admitti potest, priore actione actori indulgeri, di hoc suadente aequi* quoties. adtate,ne omnia reus habeat. caetera quae aduersus hanc interpretatione res erutur, quoa Velleian.
niam satis leuia sunt,piget adscribere: alii utilem renasci actione magis probant: nam quum iniquit sit res retinere,oc poenam petere ': ubi actor poenam,oc res receptas sol i Let a ce uerit,restitutione in integrii ex clausula generali poterit petere: quapropter actio illi oc
a praetore decernetur, quq utilis est.nam ec aduersus transactione restitutione compe ODi, Glere, ex legibus satis es super c5stat hec haec expositio ratione uti* no caret: tametsi Bariolus ec post eii alii aliter Accursin uerba perceperint,quor facilius in sua ipsi se
tentia persisterent: quida nulla actione renasci maluerui, sed potius condictione fine' causa dari: quae sentetia omni u maximi probabilis est.sed ec hoc iidem Doctores opPugnant,quonia cu causi propter actoris culpam cesset, no debet actionem cosequi, ne ex proprio dolo locupletetur: uerum lc lioc argumetu perquam leue est: cu enim remedia illa disiunctim competant, falsum est actorem delinquere,qui ncultate sibi a lege concessii utitur .lgitur absurdum n5 est,si condicere potest,ut si reus in antiqua ι I.Gracc&u. c. obligatione reponat: dummodo enim aequitas substit,cddictio sine causa locu habet , de adust.
tametsi qualisqualis culpa arguatur: alioqui si absim causa dece promisero condicere m- ς non possem,ca uerit si me fidem sallere. na 5c si quid in re mala fide possessa utiliter se praedo impederit, repetita onem impendii illi dari iure Romano cautum est ': poterit itaq; actor de sacto agere: oc si reus poena oc res datas petierit,tunc ut in pristina oblii
Rationem restituatur,condicet. auarta sententia aliorii est,qua Petrus Fulgosius, NPaulus Castrentis probant,dicentia,de facto agi posse '.nam generalis regula est,reo uolente huiuscemodi actione admittenda: quapropter eu remedia illa disiunctim coapetat eus qui res datas N poena accepit,necellarior uelle uidetur,ut agere actor Possut: quonia si primus actus spontaneus est,qui necessario inde cosequens est,aeque uoluntarius censetur ρ 5c hanc interpretationem si ita declaraueris, Barioli ec Alexadri uelitationes nihil eam impedient,necpdicat q iusquam,poste hunc actorem ex ossicio iudicis repelli,cum sine actione experiatur: nam cum reus ipse no possit,ex aequitate nec iudex potest,ut fusius Riminaldus, recentiorest alii explicantin I.plane. f. de
o l. Iuli M. g. quatum.ls..d exhib. Qui promissioni suae de facto contrasacit quemadmodum teneatur, improbata Barioli Areuniri; sententia : dc nouo intellectu dilucidata lex, ea quidem, C. si mancip.ua suerit alim. c APUT XIII.
I quiccb non secere sub poena promiseris, deinde perperam di irrito modo
seceris Mubitatur num committi poena dicamus: G Bariolus' distinguem a tal. in pridum putat,ut si stipulator laedatur,dicamus committi,alioqui no c5mitti: ctiam. c. de
sed cum dubii sumus,an tacdmodum pati possit,idem existimandum esse, transa' h a ut sol
96쪽
s Ira quiI. c. ut soluenda sit poena Itaq; si in mancipii uenditione eam legem dixero',ut nunquam C si man. talve. manumitti possit, di stipulatus sim poenam,si cmptor manumiserit mon committitura poena: quonia manumissio ea nullius momenti est: oc uenditor nullii dispendia inde patitur. Caeterum distinctio haec dubio apud me non caret: cum praedicto casu uedi, toris interesse possit, ne seruus manumittatur, cum etiam in contractibus bonae fidei ς s in t filius ratio assectionis non modica habeatur ρ: sed ec quid uenditoris dispendium illud colin se deremus,eum manifestum sit,in poenis quicδ quod intersit non considerariinc Areli, g nus dum se ex hac nassa eximere uult, distinguendum putat ,ut si qui ccb his quae ex sti Lis, .ue. Proprietate sermonis in coditione stipulationis poenalis continentur, quoquo modo. iis i. edi seu M. contrafactum sit PGna Omnino comittatur: alioqui cu ex proprietate non continen, . . quis . f tur,si stipulatoris intersitcbmitti,aliter no comitti: sed uerba haec Aretini haudquam deuerb.oblii nobis uera esse uisum est cu lex dicat: ubi transactio per accepti lationem facta est, us da ubi pacta. contra cli cautum sit,fiat, N poenam solui, di data reddi: oc tamen eo casu non nisi per peram agi potest: nec lex explicat, an uerba proprie accipiantur,uel impropria: quid
enim si eo casu expressim cautu elici,ne actor cita de facto cotraueniret, non ne qua-uis non interesia committeretur quod tamenariolus negat.nonne etia generaliter
dici Qtet,contrahentiu uerba qua de iure intelligi non possunt, ad solum factum, ut g actus sustineatur reserenda quod etia in his qua stricti iuris sunt procedit, ut etiam o, iudicia ea interpretatione adiuuentur ,ne ad nihilum reducantur. Itam sciendum est, s i stipulationes poenales duplici de causa apponi solitas, ut cotemptum ulcissicatur,& ut . sua. id quod interest, resarciant: qua de causa si directe illis contrafactum sit,tota poena coi vos .iu Lij. . mittitur, si ex intercapedine ec Oblique,tunc nisi quatenus interest,exolvitur . Igitur item sit ictu. in proposita quaestione,ii stipulationis uerba cum sensum patiantur, ut etia de iactos de ut .eb. contraueniente comprendere possint,idq; actu uerisimile sit, tunc poena comitti cen, seo. quod si per obliquum cotrafiat,si intersit, eatenus comitti, quatenus interest. nec uideo quemadmodii dubium esse possit,an intersit,cu aut stipulator probabit 5c conli l. qui trafaciens punietur: actore autem no probante reus absoluetur Nec ab hac initem Rre. es η- tia nos dimouebit Gordiani Imperatoris 3 constitutio qui in praedicto casu, cu seruusi Li P sub coditione ne manumitteretur,uenit, si manumissiis fit,non tamen comitti stipulationem poenalem sanxit: existimo enim intelligedam,cum non primus, sed secundus aliquis emptor manumisit: quod costitutionis i plius finis ostedit: quamuis enim exsacto primi emptoris contrafactum sit: quia nisi alteri uendidisset mancipium illud liberum non foret: quia tamen directo non contras ecit petitioni, poenae locus non est. ec hanc legem ita accipiendam, Accursius censet: Nid quide in ultima interpretatio, in i soli ini pa ne uae prioribus praevertere solet .neq; Obstat Iuriscosulti responsum quo promisem nouis. c. sorem sub conditione,si res sacra uenderetur,nd incidere in poenam uulgo tradi dicis de pall. tur, quoniam ea Iurisconsulti uerba aliter accipienda sunt ': neq; enim ibi mentio ullan In d. ι ni de poenali stipulatione habetur,sed solii is casus attingitur. Finge Titiu mihi promismi sisse X. si ecclesia uenderetur nullius momenti haec est promissio, quoniam sub condis tione impossibili facta,atq; item cotra bonos mores: quod N ibidem Ioanes ab Imola interpretatus est: omnino enim responsum illud nihil aduersus nos nouat.
Alio sensu,quam caeteri hucuso secerint, perceptus uersiculus ultimus in Icum filio. deleg, primo. cAPUT Xl III.
v o T i E s pater fidecommisse grauatus est filio a testatore instituto, res nituere haereditatem non ut haeres, sed ut pater grauatus este intelligitur, quapropter ex Falcidia lege quicquam detrahere prohibetur: quod Paspinianus scripsit,cuius uerba haec subsequuntur,intellectu admodum dii cilia r Ideo si filio rogatus sit pater post mortem suam quod ad se peruenit, in legato uel haereditate filio relictis restituere is p uiuo patre decedat, onmimodo patre id restenturum,quoniam fideicommissum ex persona patris sui uires recepit. quae uerba ex cotrario sensu indica si extraneo rogatus sit pater restituere Nextraneus interim moriatur,pati em non retenturum fideicommissum: quod uix defendi potest,fitcs potissimum,ut quod in directo sensu dicitur indubitabile sit: quonia regula est,fidei comissum conditionale no transmitti: quod uad tacite colligitur,falsum, cu nec extras
97쪽
g neus transnittat,sed tum quo* apud haerede permaneat. Accursus ambus ab Arena, Bartolus, Petrus Resutius uariis modis, ut gryphum hunc distatuerent auriscosulti uerba declarauerunt,sed quoniam eorum expositiones ab Iasone acutissime consus tantur,silentio eas transigendas duxi,cum uideam satis esse,si Pauli Castrensis quem Aretinus ec Iason ipse sequitur, sententiam legi no conuenire coviceri Igitur Paustus ita suprascripta uerba accipit,ut si extraneo grauatus sit pater post morte sua resstituere hsreditatem, ille interim decedat, fidei c5missum ad filium deuoluatur, qui essectus erat sui iuris,lepore quo ante patre extraneus decessit: quod latius Iason ressere,& exponit. Sed scire uel in quomodo ex eo uerborum contextu inducant,filium uiuente patre sui iuris effectum fuisse . euideter quippe uerba contorquentur,& illud inducitur,de quo in lege uerbii est nullum,& regulae repugnat,qua traditur, ancis pationem nisi apertissimis probationibus constet,subinducendam non esse ', quamsobrem nos aliter ea uerba Iuriscosulti interpretamur: recto enim sensu non dubitauerim uerum esse,si filius antequam fideicommissum sibi restituatur,decedat non transumitti,sed apud patrem omnimodo remanere: at si ex obliquo extraneu inducamus, tunc quom cocesserim,si is moriaturgemanere apud patrem,sed no omnimodo.nam cum quidam casus enumerentur,quibus fideicommina transmitti possunt, ueluti csi mentionem mortis non propter conditionem, sed ut selam moram respiciat,expresse sectam constaret : uel cum is qui moritur filios relinquit, ad quos coiectari possit te statorem uoluisse fideicommissum deuolui ,his quocv 5c similibus casibus ad patrem fideicommissum pertinet: quavis in extraneo sit contra : ec ratio est: quia cum paterrogatus est restituere,uti pate mortuo filio,no ad eius haeredes,sed ad se bona perti nent: quod paternae pietatis causa inductu uidetur: quapropter aliae coniecturae quae filii haeredes adiuuare possent Mon admittuntur: quae ratio in extraneis loca non habet, di hoc sensu dictio illa, omnimodo, maximam emphasim habet,quae, si alioru insterpretationes sequeremur,in Papiniani uerbis superfueret
Legem municipalem,seu quamcunq: aliam dispositionem, tametsi nihll noui inducat,n non ita interpretatione adiuuandam,ut antiquiora corriga quod plerique omnes arbitrati sunt. c APUT XV.
RI Tissi MA iuris regula est: verba in quacunm dispositione ita de here interpretatione ampliari,ut aliquid operetur ': quod Raphael Come,lis ' intellexit etiam si perquam improprie accipiatur: quamobre ne dispositio nihil inducat, etiam pupillum intelligemus, qui x K V. annis minor est: oc si quis priuilegio suo renuntiauerit,etiam communi iuri renuntiasse ex hac regula Decius tradidit : quam ec recentiores uberrime sic declarant, ut nihil sit ea dis, iusius tractatum.Inter caetera ec illud communiter probatur,ut quamuis faculta alia cui a lege concessa, secundum leges interpretari debeat, si tamen nihil noui induceuret,ita extendenda sit, ut contra ius comune accipiat: quod di suffragio suo Baldusq: item consilio quodam Ancharmus, adiuta. at ,ec alii retulerunt: qua in re,quod equis dem sciamsolus ego anceps,uix extrico: in primis p animaduerti ex Iuri conssiliorure*5sis aliter probari.nam cum cdditiones quae tacite insunt,uim siuam amittat, duahitatu est si Titio licrede instituto,ita legauerim: Si Titius haeres erit cetu Seio dato, num conditionale legatum sit: N iuris autor respondit , non esse: tametsi uerba illa si Titius haeres erit,nullius effectus sint: cu ergo potius superfluere uerba existimetur,ta conditionem inducere,non ne di multo magis idem dicendum est, ne legum correctio utim odiosissima inseratur c sed ec ex Pontificis Max.decretali epistola, eandem sententiam comprobari dixerim ,sacerdotes,qui a proprio templo recedat,eius redistus eg vindemias amittere,generaliter cautii iure comuni est: praetercii si inter Romaani Pontificis Palatinos sint uel suo archiflamini deserviant.I-ingamus sacerdotu cola Iegio constitutii inter se suis te, ne absentibus quicquam reditus nomine praestetur an
si quis in Pontificu, antistitis ue sui ossicio si excusabitur N excusari traditum est.uiden' ergo,constitutionem eam non solii ius comune non corrigere sed di nihil omniano operari nec in specialibus illis casibus quies mutare ' ee tame facilius quae ex inaterpretatione derogatio fit dimitationem uocant concedit,quam correctio. Accura
98쪽
yo D. ANDREAE ALCIAT Ib intra et D sin quo expositione perceptum Iurisconsulti responsum,idem indicat si enim mu c
itra. g.crsile nicipalis lex sit iuri Romano colorinis,nimirum ut in ordine digniores praeserantur,gt f de quamuis nihil ulterius inducatur,ex iure tamen communi intelligenda est: ut uidelia cet idonei tantum praeseratur cum tamen generaliter declarata alicuius essectus esse .. . possit quod N ex secunda costitutione de nox alibus Salycetus prodidit: quin Inis
nocentius dixisse traditur': quoties in mandato id exprimitur, quod iure c5muni inuo fio. E lj, erat,toti interpretandum nouam sormam illi n5 esse datam: quod etiam Baldus sire, quenter scripsit. Quamobrem si delegata iudici causa: ut iustitiam faciat, mandem, tali reliηI e. estis ille no secerit,nihilo minus tamen sentcntia in rem iudicatam transit: nec uidetur adas em de re uersus mandati forma lata.& quani diu hac in re a ueteribus disceptatum sit, impraesiuae sentiarum tamen nemo est qui non Innocentium sequatur,aduersariorumq; sentcntiai Barrant.ul. . crebriore calculo reprobatur Lucrum ec Bariolum nobis addicere opinor: is, si costia cum Titis. de tutione municipum caueatur, ut estraetarius centum soluat: deinde alia constitutione aliam Cr A rursus dicatur,ut quinquagena tantum pendat, primam non corrigi existimauit , sed
te i i si ςQ potius polleriorem hanc lege irritam esse: idem p Ancharano ec Alexadro, alqs p uii -a i ZA. ςst tarx cui ex iunioribus ali j eo argumento Bariolum damnent': quod nos sal, ' Δ ih cti,' sum disputamus.Superest ut contraria argumenta distatuatn: ta quavis plura sosala, toti . leant adduci,quoniam tamen leuia surat,ta ex alioru scriptis conuincuntur, ea tollere' necessarium magis uisum esst,quae sortiter aducrsari uideatur : quoru prius ex iure cis uili est, posterius decretalibus epistolis introducitur.Cu Cn.Pompeius Ponticis do bellatis,eorii regionem in prouinciae formam redegisset, hoc illis indulsit,ut qui Poli. rica matre nasceretur, Ponticus ciet,quod Iureconlulti quida ad solos uulgo quaesisn tisin Liam tos pertinae credebat. at Celsus Ulpianusi no probauertit': nec enim debere id c mri ueri,cum iure comuni idem esset. luare ad eos trahendii est,qui ex diuersarii ciuitatu Parentibus orirentur: sed id ego ita interpretatu crediderim. quia qualia essent priuia legi j uerba,ex pressim no costabat: quamobre ea inducta est interpretatio: sed si qua lis forma diplomatii sit, appareat,expressim p nihil quod ad ueteris iuris correctione Pspectet,in eis legatur, tuc potius ad literam uerba accipienda sunt,st ita extedenda ut aliquid nouent. Pontifex uerb Romanus cu quibusdam ex Francisci fraternitate concessisset,ut ubicu in forent, O altari uiatorio my stica sacra celebrare possient: ita interso e.in his. de pri prctandum Privilegium asserit ',ut etiam absq; praesulum licentia id facere eis concesui es s. datur,cu alioquin ca necessaria esset: sed hoc me no mouerit.cum enim constaret Pomtificis eam mente este, ut eis indulgetia aliqua faceret, nisi ea interpretatio admittereatur,nilua cocessisset: at nostra quaesito tunc dubitabilis est,cum nescimus,qui statumstium animus fuerit: nam Sc maximii suisset illis inco modum si a tot praesulibus licentia accipienda suillet: dc hoc modo intelligetia illa in damnii fastidiumci; fratribus uexp tisset': praesertim ubi de celebratione init Iarii agitu r,quae per Φ fauorabiles sunt.
Quae sint de substantia de forma de solennitate actus: δύ quemadmodum haec simul diderant: solercet ii xc ab ineruditioribus non discerni: tum quaedam alia scitu non indigna. c A P. XVI.
OLENT nostri temporis Doctores, ea quae formam,ues substantiam, uel tinnitatem alicuius adius respiciunt,simul cottingere, Sc nihil differre arbitrari. uideamus paulo diligentius, quali dii serentia discernantur : N Babdus' formam sic definiendam putat, ut ea sit ordinata series, rem ad substantiam deducens.quam sententiam autoritate Nicolai Abbatis coiirmari crediderim R: is, ut denuntiatio,quam euangelicam uocant, ualeat quinq; scriatim requiri tradidit: quae si minus interueniant, actus ille non subsistit: sed oc idem Baldus ' eius estica, ciae soranain scripsit,ut ex ea quaelibet dispositio essentiam suam capiat: si n5 interuesnerat, nullius momenti sit: 5c quoties in eadem materia diuersiam csse formam proaponatur,non unum actum,sed diuersos esse.Ioannes Andreae F.Bononiensis ' , tripli citer formam diuidi scripsit : aliam enim uerbis consistere,ut in stipulatione, quόd praecedat interrogatio,& sequatur responsio: aliam rationalem elle, ut in cotractibus, tostamentiscs cosensum: aliam legalem ut in usiisfructus seruitute personam. uerum is
non satis proprie formam accipit, sicut ec Bariolus Mum ex contensu forma stipulastionis
99쪽
A tionis constare opinatus est si enim proprie loquamur, Baldi definitione probandam esse n5 dubitauerim,ut illud recte de sorma iit, quod seriem quandam ordinemo deis
notat: quae si in aliqpo actu requirat,ec minus interueniat, in causa est, ut ipso iure is actus deficiat 1 quod eo usq; sortiter defenditur,ut etiam contractus alioqui fauorabistes non subsistam . quin ta si culpa notarit in instrumento aliquid ad formam perii, nens omissum sit,damnum ad contrahentes in tantum pertinet, ut frustra egisse iudi centur . sed di si non solum quae necessariδ requiruntur, interuenerint,iacrum Nati quid ulterius,uiuari pariter contractum , quidam arbitrati sunt . Quamobrem cum municipum lege in i cstamentis tribulis facerdos, quem Parochianu uocata adcile te,neretur, Sc duos quidam aduocasset,lestamentu irritu ei te aliqui respondoeunt, quasi contra quam lex uelit, factum sucrit: unum enim requiri, non duos : sed id magis adsolennitatem spectat, ec non aequitati selum repugnare, sed ec iure ciuili falsum esse aliquando admonui. Caeterum stupradicta omnia eo casu non procedunt, cum forma illa, quae requiritur,leuis est: tametsi enim ea remoueatur,nihilominus quae aguntur, ualida sunt, . quemadmodum autem dignoscamus,quq sit leuis forma ostendit in de cretalium proflationem Baldus , ut quoties alteri actui,quam qui fit, sorma illa con uenit, leuis dicatur. quamobrem in doctorum nostri temporis designatione, libri da reo iustam sermam respicit: at oscillum,ec chirotheca, di tegmen capitis, leuem: cum ea nihil ad doctrinam i pedient. Id uerum est, eundem Baldum existimasse, formam quae a lege traditur, in dubio interpretandam, ut maximum pondus habeat, quod ec Arecino, di Iasoni uisum est . Sequitur ut de substantia dissiputemus: N Baldus: Sub sianua, inquit, est, quae primam rei essentiam praestat': quod Alexander,& Decius probant' uariauit idem, di alibi substantialia esse tradidit', quae in ipso faciendi con tractius tepore interueniunt: sicut accidentalia,quae Post cotractum inseruntur: qui doquidem accidentalia esse definiuit', quae pr*zer naturam cotractus inducuntur, ut pactio eundi Roma: natu dia uae,etiamsi no expresse agatur, insunt,ut in emptios ne euictio: siubstantiaria in uibus actus non ualet, quale in uenditione pretiu.quas propter si agamus ut emptio absq; pretio consistat, nihil tamen agimus. Accursus quoq; credidit, non poste legem sacere,ut contractus,cui substantiadesit ualeasemam pugnantia simul haec essent' actum ualere, ta in substantia deficere: qua ratione si puispillus aduersus debitorem sibi ex tutoris contractu obligatu agat, ec in libello tutore se habuisse neget,inteuo haec ipso iure nulla est, quoniam sib4psi aduersatur. cum ex tutoris cotractu libellus subsistat' ipse tutorem neget: N ita in facti quaestione Baladus resipondit': quae res Aretini quoq; calculo confirmatur. sed N Baldus non ualere legem tradidit, quae sententiam confirmet,omni remota substantia prolatam. Veruli tamen animaduertendum arbitror ut Que pro substantia in cotractu iure ciuili requiruntur,possint a lege tolli: si de iure gentium,secus: alioquin incos ulte Iuriscosultus dubitasset an emptio sine pretio procedat': alibi Baldus substantiae contractus illud esse appellauit, quod natura eius necessarid N immutabiliter amplectitur: quod uero immutari uel extingui potest, hoc no substantis,sed qualitatis est . veru es idem iii, terpres aliouando sic distinxit ut triplicem esse substantia opinaretury : unam sornis, aliam materiae tertiam consensus: quae si in primis casibus defit, negotium omni iurere icitur: sed si cosensus simplicis tu desectus proponatur icet a principio actus pereat, deinde tamen potest conualescere'. quae Baldi pronuntiata ucra esse existimo, quamuis in hae distinctione substantia non admodum proprie accipiatur: nam haec differre nec ipse ignoraui dum aliud esse de consuetudinis sorin aliud de substantia arbitratus est Sed ec Ioannes Andreae facilius formam tolli, quam si i istantiam tradidit': tametsi Zanzelinus mutata forma monetae, mutari ec substantiam amrmei .hoe amplius scripsit Angelus,quae de forma sunt,post actum expediri non posse: quae de substantia posse: cotra Baldu etiam quae substantiam spectant, eodem tempore cumactu induci debere sed ego in Nelli sententiam pedibus tuerim , ut si negotium sit, Juod unico contextu fieri debeat,ut contractus ii tec testameta,Baldo a V sistam: loqui si interuallu admittat Angelum sequar. Uerii in dubitauerit quispiam quemaadmodum secernamus aliquid de substantia esse: ec Baldus ea quae in definitione di cuntur,eius dictionis substan: talia esse autumat: quod ec Aretinus ec Iason probaueah runt: f i et Romae. .
test.b per idivin. g. licet f. deiure
de appella. o In l.tini ucsα ubi et Ias. c.
r Ang. consi. clxxxij.s Baldus cong
100쪽
b In l . t ij.no. runt': ipse quandom dubitaui, quonia iurisdictito est potestas de publico introducta si 5. aequitatis statuendis . N tame constitutio boni N squi
de uul. et pup. cum necessitate iuris dicedi ii po' ad substat iam iurisdictionis n5 pertinet: quippe etiam iniusta sentetia ex iurisdictio, elint ne no deficit. sed plerunq; N Iurisconsulti aliquam rem ex effectu definiunt, ut in boanorum post uidimus,cum nemo dubitet,substantiam ab effectu disterre. quamobrem quod ex praedicta opinione argumentum colligeretur, probabile crederem esse, non quod necessarid cocluderet. Nunc ad ultimum transeamus: N Baldus Solennitas,insu in tetia.c.de quit,modus est,seu qualitas quaedam rei accides, qua actus sit selenis . sed Bariolustae rei iud. selennitatem a substantia no differre sensisse uideri potest': quod uerum est, si lata si, I in dIn opo gnificatione eas uoces intelligamus: nam disserentiam proprie loquedo Innocentius te'. agnouit , qui tripliciter electionem accipi dixit: late ut cum iure naturali tantu ualm in c.quod se Ici: proprie,ut si in ea substantialia tantum interuenerint: significatius di magis pro cotti in is .coc prie cum di substantialia ec lenia eius facta esse proponitur: nam N promiscue at*Orica, indistincte solenta lege ciuili auferri possunt,cum tame substantialia nequeant' quin Sc si substantiam testameti probare uoluerimus, septem testes requiri nemo ignorat: - si selenitatem duos satis esse Barioli autoritate docemur'. Glenium duplice esse spes . Gibica . . Dipsit': alia enim substantiam respicere, ut cum aliter contractum nego, i ad tium leX irritat,alia probatione: in prima aut e specie renuntiationensi admitti: quod p in ii.ti GL ego no procedere opinor, clim ea solennitas fauore priuato inducitur' : tune enim a indis. Partibus remitti potest: quapropter ualet couentio, ut etiam n5 iuratae testationi ste,q eaus.dete i. tur: item filii cosensius,ut paternis tabulis praetereatur , 5c si qui similes casus: sed Nν Bariin Ino da si lex interuenisse selenitatem fingat,idem iuris est,ut actus ualeat, quod Baldo Area ibium. c. de te lino ' scriptum est: N haec uera sunt ratione essicacis obligationis: nam quavis in ali istam , quo casu solenitas proprie accepta deficiat oriri obligatione naturale magis est: quos i l circa pupillus sine tutoris autoritate naturaliter obligaturi: quod in his quae sunt de l
substantia uel forma secus est: N ira sensisse Baldum aliquoties annotavi'. Sed ec sor ii litasse no salso dixeris,c5tractus stricti iuris ipso iure ex desectu solentum insectos no ii, o diis est lixis opinionis id mihi argumentum est: nam omissis selenibus negotium ipse
o iu . iure cur corruat, ea ratio traditur, quoniam mala fide id actum praesumitur ut Barto, Vis iis L his eu liis sensit ,ec Pontanus no damnat, dum notarium, qui instrumentum no solene contionem . c. de ficia lege Cornelia salsi reum esse testatur: at mala fides suprascriptos cotractus mis i prora. iure no uitiat . caeterum his cotraria scripsisse Baldum me non latet ,dum electionex in s.c.de si cassam esse uel ex solentum, uel ex persenae desectu cum tradidisset, subiunxit,in dus de instri ib. x. hiis ne dolus praesumatur,existimadum esse, tennia potius desecisse: quod di nobis Rom deop - placet: quapropter N Barioli eam rationem nequaquam probo.
Testre qui in testamento requiruntur, probationis, non substantiae ergo introductos:
ROBABILITER dubitari consueuit,an testes, qui septem in testamento neces larior aduocantur, testamenti ipsius substantiam respiciant,an proba tionis causa solum requirantur: N Accursius,Baldus, Iason,5c communiter alii' de solenitate substantiali este arbitrantur.Quam sententiam cum quantes'. deleg γ doq; sequerer,eo rescripto adiuuabam quo testatum est , si testameto sex tantum te, b I 'MusA.de stes adsuerint, illud iure deficere: de his autem quae interlita sunt, non ad iuris se tres'. tennitatem,sed fidei quaestionem pertinere: nam aduersaliua dictiuncula,autem, ostenc in c. .i uti dit superiorem casum ipsum ad solennitatem spectare. sed tamen respondendum est, L q id sit iis concludet Mum, ad selennitatem no quidem substantialem, sed probatoriam pertia v I in nere: cum N Baldus* autor fit,in dubio ita fieri solere interpretatione ut testes proba μ l ., tionis ergo non causa selennitatis inducti credatur. curet quoq;, Venuleius inquit sibi, i 4 h. magistratus testari uolentibus ne desint testes, ut probatio reru salua sit .nem dixeiit uitiis. s. d. ae quisquam,no ex probatione solum,sed ex solennitate quoq; id dici. Nam cum maius damnum inferat,si omittatur,quod ad selenitatem, quim quod ad probationem spes s i fit hae eo ui ctat , non est uerisimile,suris autorem quae manis reserunt silentio inuoluisse ut mi, lyma. In. nora diceret . nec id citra culpa facere potuisset.Iustinianus etiam in testamento caeci, c. qai test'. multor u testium conspectum requirere se tradit,ut nullum locum relinquam insidiῆς,